Donald Trump, "kẻ phá bĩnh" chuyên nghiệp
Cây bút xã luận, bà Sylvie Kauffmann, trên nhật báo Le Monde (13/06/2019) có bài nhận định về chính sách đối ngoại của tổng thống Mỹ Donald Trump, với hàng tựa "Donald Trump chỉ biết phá bĩnh".
Ảnh minh họa trên trang bìa tuần báo Anh The Econonomist, số 08-14/06/2019. Ảnh chụp màn hình The Econonomist
Đầu tiên hết, tác giả nhắc lại câu nói đùa của nhà bình luận người Nga, Dmitri Kisselev, trong một chương trình truyền hình của Nga ngày 10/06/2019, cho rằng chủ nhân Nhà Trắng luôn tự cho mình là bậc thầy trong "nghệ thuật thương thuyết" nhưng "ông Donald Trump lại chẳng có được một thỏa thuận nào trong tay để phê chuẩn ! Tất cả những gì ông ấy đang làm, chính là phá hủy những thỏa thuận đang có sẵn !".
Một nhận định hiếm khi được tờ The Economist chia sẻ. Trong tuần đó, tuần san kinh tế Anh Quốc trên trang bìa đăng ảnh biếm họa ông Donald Trump dưới hình quả bom rồi chạy tít lớn "Weapons of Mass Disruption" (tạm dịch là Vũ khí phá rối hàng loạt). Những loại vũ khí được ghi trên quả bom bao gồm : thuế hải quan, danh sách đen công nghệ, cô lập tài chính và các biện pháp trừng phạt.
Donald Trump đang thực hiện những gì ông đã hứa trong suốt chiến dịch vận động tranh cử : Phá vỡ trật tự thế giới mà ông cho là bất lợi cho Hoa Kỳ. Chỉ có điều – vô tình hay cố ý – ông quên rằng trật tự đó là do chính Hoa Kỳ lập nên. Giờ đây, sau hai năm rưỡi làm chủ nhân Nhà Trắng và vào lúc ông đang chuẩn bị vận động tranh cử cho nhiệm kỳ hai vào năm 2020, một loạt các câu hỏi đặt ra : Liệu ông Trump đã thành công trong chính sách đối ngoại hay không ? Đâu là những thành tích mà ông có thể "khoe" ?
Điểm tích cực duy nhất mà giới chuyên gia đều nhìn nhận là, hơn người tiền nhiệm, ông Donald Trump đã đặt lại vấn đề về chính sách ngoại giao của Mỹ, cho phép giới chuyên gia và học giả thuộc thế hệ mới "xem xét lại các học thuyết thời kỳ cuối chiến tranh lạnh", theo nhận định của bà Maya Kandel, giáo sư trường Đại học Paris-III, tác giả tập sách "Nước Mỹ và thế giới" nhà xuất bản Perrin, phát hành năm 2018.
Kẻ phá bĩnh
Thế nhưng, điều này không đủ che khuất những điểm tiêu cực của ông Donald Trump. Mà ví dụ điển hình nằm trong bốn hồ sơ chính, đầu tiên hết là cuộc thương chiến Mỹ - Trung.
Quả thật, ông Donald Trump đang làm một điều mà không một nước nào dám làm, đồng thời khuyến khích nhiều nước khác, nhất là Châu Âu, phải tỉnh táo hơn trước chính sách kinh tế của Bắc Kinh. Chỉ có điều, trong cuộc thương chiến này, không ai dự đoán được hồi kết, trong khi Bắc Kinh tuyên bố không hạ vũ khí.
Với Bắc Triều Tiên, tổng thống Mỹ muốn kết thúc nhanh hồ sơ này theo hướng có lợi cho Mỹ. Sau hai cuộc họp thượng đỉnh, kết quả là gì ? Chẳng có một thỏa thuận nào hết.
Trong cùng lục địa, hồ sơ Venezuela là một điều sỉ nhục cho chính sách đối ngoại của Mỹ : "Maduro must go !" (Maduro phải ra đi !), là lời phát biểu hùng hồn của phó tổng thống Mỹ tại Munich hồi tháng 2/2019. Bốn tháng sau, Nicolas Maduro vẫn tồn tại. Còn vị tổng thống tự phong được Mỹ và nhiều nước phương Tây công nhận vẫn không tài nào giành lấy được quyền lực. Người dân vẫn tiếp tục "khăn gói quả mướp" ra đi, trong khi Na Uy cố thử làm vai trò trung gian hòa giải từ xa.
Còn với Iran thì sao ? Các biện pháp trừng phạt mới tuy bóp nghẹt nền kinh tế nước này thêm một chút, nhưng cũng không làm cho Tehran lùi bước. Người dân Iran 40 năm qua đã quen sống cùng với cấm vận. Châu Âu cũng không muốn chùn bước trong hồ sơ này. Kể cả những phần còn lại ở Trung Cận Đông, người ta hoài công tìm kiếm chút gì đó để có thể hãnh diện về chính sách đối ngoại của ông Donald Trump.
Theo tác giả, điểm độc đáo tạo nên sự khác biệt trong đường lối chính sách của ông Trump so với những đời tiền nhiệm là ở phương pháp thực hiện : Không đe dọa thế giới bằng số đầu đạn hạt nhân mà Lầu Năm Góc sở hữu, mà bằng kho vũ khí trừng phạt kinh tế và thuế quan đáng gờm.
Mặt trận ưa thích của ông Trump chính là hệ thống thương mại toàn cầu. Nước Mỹ thống trị mặt trận này trong thế thượng phong, chủ yếu nhờ vào đồng đô la, mà ông Trump có thể có những biện pháp trừng phạt vượt cả ra ngoài biên giới.
Chẳng cần hao binh tổn tướng, Donald Trump vẫn có thể buộc đối thủ lùi bước mà ví dụ điển hình là Mexico, khi đe dọa áp thuế quan mới vào hàng nhập khẩu của nước này. Tác giả lưu ý, các biện pháp này của ông Trump chỉ có tác dụng trong ngắn hạn, nhưng trong dài hạn, chính sách trừng phạt này của ông Trump sẽ có tác động tàn phá rất lớn.
Tóm lại, Donald Trump, "kẻ phá bĩnh hàng đầu, chỉ biết làm có mỗi việc này !" như hàng tựa tóm tắt bài nhận định của bà Sylvie Kauffmann.
5G : Kẻ thù của giới an ninh Châu Âu ?
Trong lĩnh vực an ninh, báo Le Monde trên trang nhất báo động "Mạng 5G khiến các cơ quan an ninh Châu Âu lo ngại".
Nguy cơ bị Trung Quốc đánh cắp thông tin, thông qua mạng lưới 5G do Hoa Vi, tập đoàn viễn thông hàng đầu của Trung Quốc, cung cấp, mà Hoa Kỳ cho vào danh sách đen, không phải là mối họa duy nhất trong tương lai.
Một báo cáo của Ủy Ban Châu Âu về một chính sách chống khủng bố chung cho rằng mạng 5G rất có thể gây thêm nhiều khó khăn cho các cơ quan an ninh trong việc theo dõi các cuộc gọi, xác định và định vị các cuộc trao đổi trong cuộc chiến chống tội phạm và khủng bố.
Với báo cáo này, Châu Âu sẽ phải xem xét lại vai trò của các cơ quan an ninh trong xã hội tương lai được phủ mạng 5G, ước tính sẽ có khoảng 20 tỷ thiết bị được kết nối.
Trước viễn cảnh này, một cuộc tranh luận gay gắt đã bắt đầu dấy lên liên quan đến thế cân bằng giữa việc bảo vệ các dữ liệu và những yêu cầu an ninh.
Giới trẻ Hồng Kông trên tuyến đầu phản đối dự luật dẫn độ
Tại Hồng Kông, trước cuộc biểu tình phản đối dự luật dẫn độ có quy mô lớn, hôm qua, chính quyền đặc khu buộc phải thông báo hoãn cuộc bỏ phiếu. Một thắng lợi đầu tiên, một cuộc "phục thù" nhỏ cho thất bại phong trào "Dù Vàng" năm 2014… là những nhận định chung của các nhật báo Pháp.
Le Figaro, Le Monde, Les Echos, La Croix lần lượt có các bài viết "Tại Hồng Kông, mặt trận chống Bắc Kinh được củng cố", "Ở Hồng Kông, chính quyền hòa hoãn", "Đọ sức giữa đường phố và chính quyền vẫn tiếp diễn ở Hồng Kông" và "Cuộc trấn áp bạo lực của cảnh sát ở Hồng Kông".
Trước làn sóng phản đối mạnh mẽ của người dân ngày hôm qua, trưởng đặc khu hành chính Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) buộc phải hoãn cuộc bỏ phiếu. "(…) Một thắng lợi nhỏ đầu tiên cho chúng tôi, nhưng tôi nghi ngờ Bắc Kinh có những chỉ thị rõ ràng : Không để cho làn sóng phản đối hình thành", lời nhận định của cô Leslie với phóng viên báo La Croix.
Với luật sư Yip, điểm đáng chú ý của phong trào phản kháng tại Hồng Kông lần này là những người tham gia phần đông còn rất trẻ. "Họ thậm chí chưa tới 14 tuổi ngay từ vụ phong trào "Dù Vàng" (2014), nhưng nhận thức về chính trị đã được nảy sinh chính vào thời kỳ này và bây giờ họ có mặt ở đây".
Giới trẻ trên tuyến đầu trong ngày biểu tình hôm qua. Lòng quyết tâm và cách tổ chức hậu cần cho thấy sự chín chắn của giới trẻ Hồng Kông dấn thân chống dự luật. Họ đã rút ra được bài học thất bại cách nay năm năm và ý thức được về đối thủ trước mặt họ.
Cuộc phản kháng lần này còn có sự ủng hộ mạnh mẽ của giới kinh doanh. Họ cho rằng dự luật này rất có thể gây cản trở cho khả năng cạnh tranh của đặc khu. Ông Fred Hu, nhà sáng lập và chủ tịch Primavera Capital Group, một quỹ đầu tư có trụ sở tại Trung Quốc, nhận định với nhật báo kinh tế Les Echos rằng "Mọi bước đi sai có thể sẽ phải trả giá cực kỳ đắt và làm tổn hại niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài".
Hiện tại lãnh đạo đặc khu và Bắc Kinh đang tìm cách vận động các dân biểu thân chính quyền trung ương ủng hộ dự luật. Tuy nhiên, theo quan sát của ông Jean-Pierre Cabestan, chuyên gia về Trung Quốc, trường đại học Baptiste tại Hồng Kông, với báo Le Figaro, đây sẽ là một điều khó có thể trong trước mắt.
Vẫn theo Le Figaro, việc chính quyền Bắc Kinh những ngày qua cứ ra rả điệp khúc lên án "các thế lực thù địch" tìm cách làm tổn hại đến Trung Quốc chỉ có nguy cơ làm tăng thêm thái độ nghi kỵ của người dân Hồng Kông với chế độ Tập Cận Bình.
Shinzo Abe : "Đặc sứ" của Donald Trump
Một chủ đề khác cũng được một số báo Pháp quan tâm đến là chuyến công du Iran của thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Le Monde đề tựa "Abe, đặc sứ của Trump tại Iran".
Nhật báo nhắc lại : Trong chuyến thăm Nhật Bản hồi cuối tháng 5/2019, tổng thống Mỹ đã bật đèn xanh cho chuyến công du này của thủ tướng Nhật. Ông nói : "Tôi biết là thủ tướng và Nhật Bản có một mối quan hệ tốt với Iran, vậy thì chúng ta sẽ xem chuyện gì xảy ra".
Theo nhận định của ông Rouzbeh Parsi, chuyên gia về Iran, trường đại học Lund tại Thụy Điển, "Chí ít, chuyến thăm này của ông Abe còn bao hàm rằng ông Trump mong muốn có một kênh đối thoại công khai với Iran. Về phía Tehran, họ cho rằng Trump đã gây ra quá nhiều thiệt hại từ hai năm qua. Họ không còn kiên nhẫn để đợi xem ông Trump có sẽ tái đắc cử hay không vào năm 2020 trước khi bắt đầu thương lượng".
Dù rằng, thủ tướng Nhật Bản không chính thức thừa nhận đóng vai trò trung gian, nhưng giới chuyên gia đều đánh giá rằng chuyến đi này của ông đến Iran mang hơi hướm của một hoạt động "hòa giải". Một hoạt động mà nhật báo kinh tế Les Echos đánh giá là "đầy rủi ro".
Làm thế nào bảo vệ được các lợi ích của Nhật Bản trong vùng Cận Đông, nguồn cung ứng dầu hỏa chính cho Tokyo, mà không đi ngược với đường lối cứng rắn của chính quyền Donald Trump ? Đây quả là một bài thực hành không dễ chút nào !
Đông Âu báo động dân số sụt giảm
Trong lĩnh vực xã hội, Le Monde cho biết "Dân số Đông Âu sụt giảm mạnh". Người dân di cư và giảm sinh nở đang ảnh hưởng mạnh đến các nước cộng sản Đông Âu cũ.
Trong vòng có ba thập niên, các nước như Bulgaria, Estonia, Hungary, Latvia, Litva, Ba Lan, Cộng hòa Séc, Romania, Slovakia và Slovenia có số dân bị giảm từ 111 triệu người xuống còn 103 triệu, sụt mất 7% dân số. Cùng giai đoạn này, tại Tây Âu, dân số tăng thêm 13%.
Theo giải thích của Le Monde, biên giới Liên Hiệp Châu Âu mở rộng cho phép các sắc dân thiểu số, vì vấn đề văn hóa cũng như kinh tế di cư, về phía những nước Tây Âu. Kể từ năm 2004, thị trường lao động được mở rộng trong khối kinh tế Châu Âu đã làm cho dòng người di cư từ Đông sang Tây tăng gấp 5 lần, trong đó người Ba Lan và Romania chiếm đa số.
Điểm đáng chú ý trong làn sóng di dân nội bộ này là các nước như Ý, Tây Ban Nha, Ireland trở thành những điểm đến mới, thay vì là Đức và Áo như trước đây. Những nước tiếp nhận mới đón nhận nhiều di dân Đông Âu để cung cấp cho thị trường lao động xây dựng và giúp việc nhà.
Một điểm khác đáng quan tâm là độ tuổi những người đi di cư phần đông trong khoảng 20-34 tuổi. Điều này giải thích vì sao tỷ lệ sinh nở giảm mạnh tại các nước Đông Âu.
Minh Anh