Mỹ : Diều hâu Bolton ra đi, nguy cơ chiến tranh giảm bớt
Năm tờ báo lớn, năm tựa trang nhất khác nhau, trọng tâm chú ý của báo Pháp ra ngày 11/09/2019 quả là rất phân tán. Nhưng nếu có một sự kiện tương đối có sức hút, dù không được đưa lên trang nhất, thì đó là vụ cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton rời Nhà Trắng, được tổng thống Trump loan báo hôm qua.
Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton và tổng thống Donald Trump, ngày 13/05/2019 tại Nhà Trắng. Photo Brendan Smialowski. AFP
Nhật báo Libération chạy tựa "Sau khi diều hâu Bolton ra đi, Donald Trump bay một mình". Đối với tờ báo cánh tả Pháp : "Vụ cách chức viên cố vấn an ninh quốc gia rất hiếu chiến cho thấy sự rối loạn trong chính quyền Trump, trước lúc mở ra Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc".
Nhật báo cánh hữu Le Figaro thì ghi nhận trong tít : "Chỉ bằng một tin nhắn Twitter, Donald Trump chia tay với con ‘diều hâu’ John Bolton". Tờ báo giải thích : "Các bất đồng ngày càng chồng chất giữa tổng thống Mỹ và cố vấn an ninh quốc gia của ông".
Về phần Les Echos, tờ báo này thì nêu vụ ông John Bolton ra đi trong mục tin giờ chót dưới hàng tựa ngắn gọn : "Trump chia tay với John Bolton". Tờ báo kinh tế cho rằng tổng thống Mỹ nghi ngờ là cố vấn an ninh của ông "muốn lôi kéo đất nước vào một cuộc chiến tranh mới".
Riêng hai tờ Le Monde và La Croix không thấy nói đến vụ việc trên báo giấy, có lẽ vì lên khuôn sớm, nhưng đã nêu bật thông tin này trên trang web.
John Bolton xin từ chức hay bị cách chức ?
Bài phân tích của Libération có lẽ nêu rõ hơn cả những khía cạnh khác nhau của vụ chia tay, đặc biệt là các bất đồng giữa Donald Trump và John Bolton, thói quen cách chức cộng sự viên của tổng thống Mỹ. Tờ báo trước hết nêu bật tranh cãi giữa cố vấn Bolton và tổng thống Trump về vụ chia tay tự nguyện hay bắt buộc.
Theo Libération, như thông lệ, ông Donald Trump đã thông báo quyết định trên mạng Twitter. Trưa thứ ba, ông cho biết đã thông báo cho ông Bolton vào tối hôm trước rằng ông "không cần đến sự giúp đỡ" của vị cố vấn an ninh quốc gia nữa, và ông đã "đề nghị ông Bolton nộp đơn từ chức", điều mà ông Bolton đã làm vào sáng thứ Ba.
Trái với ông Trump, ông Bolton đã cho biết là chính ông đã đề nghị từ chức vào tối thứ Hai và được ông Trump bảo rằng "Ngày mai hãy tính". Và qua thứ Ba, vài phút sau khi biết tin ông bị cách chức, ông Bolton đã gửi tin nhắn cho các phóng viên, trong đó có phóng viên của báo Washington Post, cho biết rằng ông "sẽ lên tiếng khi cần thiết".
Đàm phán với Taliban : Giọt nước tràn ly
Về những bất đồng giữa tổng thống Mỹ và cố vấn an ninh quốc gia của ông, báo Libération cho rằng xung khắc giữa hai người mang tính chất cơ bản :
Theo tờ báo Pháp, nêu cả hai cùng chia sẻ thái độ nghi kỵ chủ nghĩa đa phương, thì quan điểm hiếu chiến của ông Bolton, thường được gọi là quan điểm "diều hâu cực đoan", dường như không hợp với chủ trương co thủ biệt lập của ông Trump. Trong thời gian ở Nhà Trắng, ông Bolton đã để lại dấu ấn của ông trong việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, một tháng sau khi ông nhậm chức.
Tờ New York Times hôm thứ Ba viết rằng "Trump từ lâu đã phàn nàn riêng rằng Bolton quá thiên về việc đẩy Mỹ vào một cuộc chiến mới". Donald Trump còn nói đùa trước mặt một cố vấn xin ẩn danh : "Nếu John quyết định tất cả mọi thứ thì ngày nay, chúng ta sẽ phải tham gia bốn cuộc chiến". Thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa Rand Paul, người rất chỉ trích Bolton, nói rằng sự ra đi của ông "làm giảm đáng kể khả năng xảy ra chiến tranh thế giới".
Xung khắc đang gia tăng trong những tháng gần đây giữa Tổng thống và cố vấn của ông. Bolton luôn không hài lòng với mối quan hệ của Donald Trump với lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un. Sự vắng mặt của ông được chú ý vào cuối tháng 6, trong cuộc gặp giữa Trump và Kim tại khu phi quân sự Bàn Môn Điếm giữa Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên.
Mười ngày trước đó, sau khi đã đồng ý, tổng thống Trump đã hủy bỏ một chiến dịch không kích ở Iran được ông Bolton khuyến khích.
Bất đồng mới nhất, có thể là giọt nước tràn ly, là các cuộc đàm phán hòa bình không thành với các đại diện của Taliban, được dự trù cuối tuần này tại Camp David. Tổng thống Trump tuyên bố đã hủy bỏ thương thảo sau một cuộc tấn công do Taliban tự nhận là tác giả đã giết chết một lính Mỹ. Thế nhưng Bolton là người đã phản đối mạnh mẽ việc mời các lãnh đạo Taliban đến tư dinh của tổng thống.
77% cộng sự viên chủ chốt từ chức hay bị cách chức
Đối với Libération, ông Bolton đã ghi tên mình vào danh sách càng lúc càng dài của các cộng sự viên mà ông Donald Trump cách chức, điều chưa từng thấy tại Mỹ :
Sự ra đi của Bolton chỉ là sự kiện mới nhất trong một loạt vụ từ chức và cách chức. Theo nhóm nghiên cứu của viện Brookings, tỉ lệ ra đi trong nhóm cộng sự viên chính được ông Trump bổ nhiệm lên đến 77%. Ngoài ba cố vấn an ninh quốc gia, tổng thống Mỹ đã sa thải ba chánh văn phòng, và nhiều phát ngôn viên. Thành viên chính phủ cũng không thoát. Trong số các vị trí chủ chốt có hai ngoại trưởng và một bộ trưởng tư pháp
Cái loa thách thức Mỹ về Hồng Kông
Về Châu Á, tình hình Hồng Kông vẫn thu hút mối quan tâm của báo Pháp. Nhật báo Les Echos đặc biệt phân tích một bài viết trên tờ China Daily của Trung Quốc cảnh cáo Mỹ rằng "không được đụng vào Hồng Kông", một ví dụ điển hình về cuộc chiến thông tin mà Bắc Kinh đang tiến hành chống phong trào phản kháng tại Hồng Kông.
Tựa đề báo China Daily rõ như ban ngày : "Hồng Kông không phải là sân sau của Mỹ", và nước này phải biết rõ điều đó. Nhật báo tiếng Anh, cái loa của Đảng cộng sản Trung Quốc, cáo buộc "một số người biểu tình ở Hồng Kông" vi phạm luật pháp, "phá vỡ cuộc sống bình thường, trong khi hàng ngàn người trong số họ đã tạo thành một chuỗi người" để bảo vệ "cái gọi là yêu cầu dân chủ" của họ, gây ra bạo động dữ dội và tổ chức một cuộc biểu tình kêu gọi tổng thống Mỹ "giải phóng" Hồng Kông.
Tờ báo không ngần ngại tố cáo "sự can thiệp của nước ngoài", và cho rằng trong mọi tình huống, Bắc Kinh sẽ không thỏa hiệp về chủ quyền của Hồng Kông.
China Daily đã tấn công trực tiếp chủ tịch Hạ Viện Mỹ , bà Nancy Pelosi và thượng nghị sĩ Marco Rubio, bị tờ báo cho là "đã xem các hành vi khủng bố là hành động đấu tranh cho dân chủ, tự do và nhân quyền". China Daily đã cảnh báo cư dân Hồng Kông chống lại "âm mưu" của Hoa Kỳ.
Theo Les Echos, lời tố cáo cái gọi là bàn tay nước ngoài đó cho thấy rõ sự bối rối của Bắc Kinh khi đối mặt với một tình huống mà họ không còn làm chủ được.
Bắc Triều Tiên thử tên lửa để mời Mỹ trở lại hòa đàm
Cũng về Châu Á, Libération chú ý đến Bán đảo Triều Tiên, một điểm nóng khác đã bị thời sự Hồng Kông che khuất. Trong bài : "Mỹ-Bắc Triều Tiên : Các hoạt động quân sự vẫn tiếp diễn trong khi chờ đàm phán".
Theo Libération từ 5 tháng nay Bắc Triều Tiên đã quay trở lại với nút bấm tên lửa một cách đều đặn, khiến chúng ta quên rằng từ tháng 11 năm 2017 đến tháng Năm vừa qua, họ đã đóng tên lửa của họ lại.
Phải thừa nhận là Bình Nhưỡng cẩn thận không bao giờ vượt qua lằn ranh đỏ : không thử hạt nhân hay tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, bị cho là đe dọa lãnh thổ Mỹ, và chọc giận Donald Trump.
Nhưng Kim Jong-un đã bắn tới bắn 19 tên lửa tầm ngắn kể từ ngày 04/05. Các tên lửa KN-23 và KN-25 là những loại có điểm tương đồng đáng lo ngại với Iskander của Nga và Fateh của Iran, những hỏa tiễn địa-đối-địa có khả năng đánh trúng tất cả các quốc gia trong khu vực trong một bán kính 500 km.
Và như vậy Bắc Triều Tiên vẫn có thể "thổi nóng và lạnh" vào trong cuộc đọ sức với Hoa Kỳ, đòi Mỹ trở lại bàn thương thuyết, nhắc nhở là Bình Nhưỡng muốn trở lại bàn đàm phán sau thất bại của hội nghị thượng đỉnh ở Hà Nội vào tháng Hai và sự không hoàn hảo của cuộc họp ngẫu hứng tại Bàn Môn Điếm hồi tháng Sáu.
Tựa lớn trang nhất : Năm tờ năm vẻ
Les Echos thì quan tâm đến Tân Ủy Ban Châu Âu mà danh sách vừa được công bố vào hôm qua. Đối với Les Echos, tân chủ tịch Ủy Ban, bà Ursula Von der Leyen đã "Đặt cược trên một Châu Âu hùng mạnh", tựa chính trang nhất. Tờ báo ghi nhận những cam kết của người giữ chức vụ tương đương với một thủ tướng chính phủ, là sẽ xây dựng một Châu Âu xanh, có công nghệ cao và có nhiều cao vọng trên sân khấu thế giới. Tờ báo Pháp không quên nhắc lại rằng bà Sylvie Goulard người Pháp, sẽ chịu trách nhiệm giám sát các hồ sơ công nghiệp và quốc phòng.
Trang nhất báo Libération là một bức ảnh đen trắng của một người đàn ông đã luống tuổi, mặc quần đùi, đi chân đất, đứng chống một chân lên cái cản phía sau một chiếc xe Hoa Kỳ kiểu cũ. Đó là ảnh chụp nhiếp ảnh gia Robert Frank vừa qua đời. Tựa lớn trên trang báo : Robert Frank : Thế hệ huyền thoại – Mythe Generation, mô phỏng Beat Generation – Thế hệ Beat, một phong trào văn hóa, văn học xuất hiện tại Mỹ trong thập niên 1950. Tờ báo giới thiệu ngay : Vĩ nhân của ngành nhiếp ảnh, đại diện tối hậu của thế hệ Beat đã qua đời hôm thứ Hai (ngày 09/09/2019) thọ 94 tuổi.
Báo Le Monde cũng nhìn sang Mỹ, nhưng lại dành tựa chính cho sự kiện : "50 công tố viên Mỹ tấn công Google". Bên trong tờ báo đã giải thích lý do vì sao Google lại nằm trong tầm ngắm của 50 công tố viên Hoa Kỳ : Đó là vì tập đoàn này bị cho là đã lạm dụng tư thế độc quyền để thống trị tất cả các khía cạnh của quảng cáo và tìm kiếm trên Internet.
Tờ Le Figaro đã chú ý đến thời sự Pháp, chạy tựa lớn trang nhất "Luật đạo đức sinh học : Vấn đề đẻ thuê khuấy động cuộc tranh luận". Tờ báo Pháp ghi nhận là dự luật về đạo đức sinh học đang nghiên cứu không dự trù việc cho phép đẻ thuê tại Pháp. Thế nhưng chính phủ sẽ có thông tri về việc xác nhận trực hệ các các trẻ em sinh ra ở nước ngoài nhờ hình thức đẻ thuê.
Sau cùng, nhật báo công giáo La Croix đã dành trang nhất và hồ sơ chính cho nhân vật lịch sử của Pháp Jeanne d’Arc, một nhân vật mà trong suốt lịch sử Pháp, từ thế kỷ 15 đến nay được đủ mọi khuynh hướng chính trị tôn vinh, từ phe bảo hoàng cho đến những người cách tân, từ giới dân tộc chủ nghĩa, cho đến giới đấu tranh cho nữ quyền.
Trọng Nghĩa