Bầu cử Mỹ 2020 : Nước Mỹ sẽ vĩ đại với Biden và Harris ?
Chiến thắng vinh quang trong vất vả của Joe Biden và Kamala Harris là chủ đề chính của báo chí Pháp ngày 09/11/2020. Le Figaro cho biết thêm Putin rất ngại Joe Biden, còn Trung Quốc của Tập Cận Bình cũng không ảo vọng. Thời sự Châu Á cũng không thiếu với tình hình chính trị tại Thái Lan, Miến Điện và nhân quyền tại Trung Quốc.
Ứng cử viên tổng thống Joe Biden (thứ 2 từ trái qua phải) và phó tổng thống Kamala Harris (thứ hai, từ phải qua trái) tại cuộc mít tinh ngày 07/11/2020 tại thành phố Wilmington (bang Delaware, Hoa Kỳ), sau khi truyền thông loan báo ông Biden thắng cử. Reuters – Jim Bourg
"Một nước Mỹ mới" ; "Một bàn cờ mới" ; "Biden và Harris làm nước Mỹ vĩ đại trở lại" đó là những tựa trên trang nhất của Les Echos, La Croix và Libération, sáu ngày sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, cho dù Donald Trump vẫn chưa chịu thua.
Làm cách nào Joe Biden "chữa trị" nước Mỹ ? Từ một chính trị gia già nua chuyển mình thành cứu tinh. "Chiến binh Kamala bước vào lịch sử", cùng với các tựa này, Le Figaro cho biết thêm vì sao Putin và Tập Cận Bình ngại Joe Biden.
Joe Biden tuyên bố sẽ làm cho "nước Mỹ phục hồi và vĩ đại trở lại". Nước Mỹ đang chờ Joe Biden với những thách thức nào ? Báo chí Pháp phác họa.
Sứ mệnh an dân của Joe Biden
Thắng Donald Trump, Joe Biden phải đối phó với hai vấn đề lớn của nước Mỹ là đại dịch Covid và hệ quả kinh tế. Sau những ngày phấn chấn của phe Dân chủ, thực tế đang chờ trước mặt, Les Echos nhận định.
Nhật báo kinh tế không quên dành cho Kamala Harris một bài giới thiệu phó tổng thống với nhiều cái đầu tiên : Phụ nữ đầu tiên, phụ nữ da màu có dòng máu Châu Á đầu tiên lên đến chức vụ lãnh đạo này, báo hiệu một trang sử mới, "một nước Mỹ tôn trọng nữ quyền và đa sắc tộc".
Nhưng khi Joe Biden tuyên bố "sẽ đoàn kết và chữa trị nước Mỹ" phải chăng là nền dân chủ Mỹ "bị đe dọa hay bệnh hoạn" ? Được La Croix đặt câu hỏi, nhà nghiên cứu chính trị Denis Lacorne thẩm định là "chờ ngày bàn giao" mới rõ.
Còn Didier Combeau, chuyên gia Pháp về chính trị Mỹ trên La Croix, dứt khoát cho rằng nền dân chủ Mỹ rất "vững chắc" nhưng "ốm đau". Ốm đau vì tuân thủ vào những mẫu mực cố định "bầu qua đại cử tri". Donald Trump phủ nhận kết quả và chỉ trích hệ thống bầu cử là điều thật đáng ngại, nhưng ông sẽ không dám "đảo chính". Muốn đảo chính phải có sự đồng tình của truyền thông và quân đội. Thế nhưng, cả hai định chế này đều không ủng hộ Trump.
Một khi vào Nhà Trắng, Joe Biden sẽ đối đầu với một Thượng Viện không hữu hảo, ông đã biết như vậy, theo Les Echos. Ông sẽ phải bổ nhiệm những bộ trưởng ôn hòa để không bị Thượng Viện, một bên là Cộng hòa, một bên là phe tả của Dân chủ, gây khó dễ.
Vấn nạn của một người ôn hòa
Ưu điểm của Joe Biden là một người biết dung hòa, nhưng để hoạch định một chính sách cải cách, nhà lãnh đạo phải dứt khoát chọn lựa một con đường. Le Figaro phân tích vấn nạn của tổng thống Mỹ tương lai.
Chương trình "phục hồi" nước Mỹ với 7.000 tỷ đôla, kể cả đầu tư khổng lồ vào đừng xá, cầu cống, tăng lương tối thiểu, hỗ trợ y tế, tăng thuế đánh vào nhà giàu cần có sự đồng thuận của Hạ Viện, nhưng có thể bị Thượng Viện cản trở.
Vấn nạn đầu tiên của Joe Biden là Donald Trump và phe bảo thủ vẫn đứng vững, theo nhận định của Le Figaro. Trong thất bại, người ta sẽ thấy rõ bản chất của "chủ thuyết Trump", một phong trào dân chủ, chấp nhận thắng thua trong chính trị, hay chỉ là một lực lượng với mục tiêu duy nhất là tiêu diệt đối thủ.
Ý thức hiểm nguy này và thấy cần phải nhanh chóng hòa giải dân tộc đang bị chia rẽ nghiêm trọng, Joe Biden chìa bàn tay mời gọi phe Donald Trump "đoàn kết để hồi phục tâm hồn nước Mỹ". Ông cũng biết là cũng cần phải chứng minh với phe mình qua những biện pháp thay đổi sâu sắc. Nhóm cộng sự của Joe Biden đã chuẩn bị tái lập các biện pháp của Barack Obama, mà Donald Trump, qua sắc luật, đã hủy bỏ. Cụ thể là trở lại Hiệp định khí hậu Paris, tái lập hàng chục quy định liên quan đến môi trường và bảo hiểm y tế.
Hòa giải hay cải cách ? Joe Biden buộc phải nhanh chóng chọn một trong hai, nhật báo thiên hữu kết luận.
Moskva và Bắc Kinh đều chưa có phản ứng
Một câu hỏi khác là Joe Biden có tiếng là "bạn" của Tập Cận Bình sẽ cứng rắn hay sẽ mềm mỏng với Bắc Kinh ? Vì sao Putin "buồn bã". Le Figaro phân tích :
Phản ứng chậm chạp của Điện Kremlin chưa chúc mừng Joe Biden phản ánh tâm trạng bối rối của tổng thống Putin, nếu không nói là người trúng cử không phải là ứng cử viên mà ưa thích. Theo giới phân tích được Le Figaro trích dẫn, các biện pháp trừng phạt Nga sẽ gia tăng trong nhiệm kỳ của Joe Biden theo hướng "đau đớn hơn và chọn lựa mục tiêu chính xác hơn", lá bài chống Nga đã được khai thác sẽ tiếp tục được khai thác trong bốn năm tới. Tuy nhiên, cũng có khả năng hai bên sẽ hợp tác trên hồ sơ Iran và hiệp định giải trừ vũ khí New Start.
Trung Quốc của Tập Cận Bình cũng không hy vọng gì với nước Mỹ của Joe Biden. Theo Le Figaro, cho dù giữa Biden và Tập có mối liên hệ cá nhân hữu hảo từ thời Biden làm phó cho Obama, nhưng Joe Biden, qua những cuộc gặp gỡ, dạ tiệc với chủ tịch tương lai Trung Quốc chỉ nhằm mục đích tìm hiểu, đo lường bản lĩnh của ngôi sao đang lên trong đảng cộng sản Hoa Lục hầu tránh chiến tranh. Tập luôn đáp trả bằng nụ cười thân thiện, nhưng từ năm 2013, khi lên cầm quyền ông đã tỏ ra không khoan nhượng. Nội tình thì thẳng tay trấn áp, đối ngoại thì diễu võ dương oai, thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông mà Joe Biden thì mù tịt.
Một thập niên sau, Joe Biden thay đổi hẳn. Trong chiến dịch tranh cử, ông liên tục lên án "Tập Cận Bình du côn". Theo một nhà phân tích Trung Quốc (Trần Kỳ), hầu hết giới quan sát Trung Quốc không tin là quan hệ hai bên sẽ được cải thiện. Washington và Bắc Kinh huy động sức mạnh chuẩn bị một cuộc chiến tranh tiêu hao. Cho đến hôm nay, Bắc Kinh cũng chưa chúc mừng tổng thống đắc cử.
Các nhà chiến lược Trung Quốc hy vọng Joe Biden sẽ giúp Bắc Kinh một thời gian bớt căng thẳng sau bốn năm sóng gió với Donald Trump. Tuy nhiên, họ cũng e rằng các nước Châu Á, và Châu Âu sẽ tiếp tục theo đà cùng với Mỹ bao vây Trung Quốc. Trước mắt, Bắc Kinh còn lo ngại chính quyền Trump mãn nhiệm sẽ đốt những chiếc cầu nối cuối cùng với Trung Quốc để phát động một loạt phương án đối nghịch mới, từ Đài Loan cho đến lãnh vực công nghệ.
Trump và hậu duệ
Nếu mọi việc tốt đẹp, Joe Biden sẽ vào Nhà Trắng vào ngày 20/01/2021. Còn Donald Trump ? Thúc thủ hay có những lá bài trong tay áo ?
Với hai bài phóng sự dài, Le Figaro cho biết, Donald Trump sẽ đi tới cùng với thủ tục pháp lý để làm sáng tỏ điều mà ông gọi là "bị đánh cắp chiến thắng". Tuy nhiên, không ít người trong đảng Cộng hòa muốn tìm một lối ra trong vinh dự, bàn giao quyền lực một cách ôn hòa.
Trump sẽ rời Nhà Trắng, nhưng "triều đại Trump" đã tôi luyện được một thế hệ hậu duệ tiếp tục tranh đấu trên sân khấu chính trị Mỹ. Đó là nội dung bài phóng sự cùng tên bên cạnh tấm ảnh toàn gia đình ba thế hệ của tổng thống mãn nhiệm.
Mêkông cạn nước, Thái Lan xuống đường, Miến Điện bầu cử
Thời sự Châu Á khá phong phú. Le Monde với tình hình chính trị căng thẳng tại Thái Lan và bầu cử tại Miến Điện.
Trước hết, chiếm trọn trang địa chính trị của Le Monde là bản đồ các quốc gia có chung dòng sông Mekong với tựa : Bằng cách nào Trung Quốc làm khô cạn dòng sông Mekong.
Với hàng loạt đập thủy điện làm thay đổi dòng nước nuôi sống hàng chục triệu người với những hệ quả nghiêm trọng cho hệ sinh thái. Tác động đến biến đổi khí hậu mỗi năm mỗi nghiêm trọng cho các quốc gia ở hạ nguồn được minh họa bằng màu hồng và đỏ. Từ 2010 đến 2019, cả một khu vực từ Lào, một phần Thái Lan, toàn bộ Cam Bốt và phần lớn lãnh thổ Việt Nam từ miền Trung cho đến một số tỉnh Nam Bộ bị khô hạn.
Về thời sự Thái Lan, Le Monde, qua phân tích của các chuyên gia Châu Á, dự báo phong trào phản kháng ngày càng lan rộng với màu sắc cách mạng, cho dù giới trẻ khẳng định chỉ muốn cải cách Hiến pháp. Khẩu hiệu mới của họ là đòi Hoàng gia, với ngân sách 280 triệu đôla, trả lại tiền thuế cho dân.
Matthew Wheeler của Tổ chức Crisis Group lý giải : bản chất của phong trào phản kháng Thái Lan là làm cách mạng, chưa kể họ muốn xóa hết để làm lại. Họ muốn ép quốc vương tuân thủ các trói buộc của một chế độ quân chủ lập hiến. Nếu quyền lực của vua bị giảm thiểu thành một chế độ quân chủ lập hiến thì là gì, nếu không phải là cách mạng ?
Bầu cử tại Miến Điện, theo Le Monde, sẽ đưa đến kết quả là bà Aung San Suu Kyi thắng. Tuy nhiên, cuộc bầu cử lần này mang ý nghĩa của cuộc trưng cầu dân ý. Ủng hộ hay không chính sách thân thiện với Trung Quốc. Chính sách đàn áp người Rohingya những hành động vi phạm nhân quyền khác làm Tây phương giảm đầu tư vào đất nước này.
Trong năm qua, tiền đầu tư vẫn lên đến 5 tỷ đôla mà phần lớn là từ Trung Quốc, theo một nhà quan sát tại Rangoon (Rory Wallace). Bầu cho đảng của Aung San Suu Kyi là ủng hộ chính sách thân Trung Quốc.
Trung Quốc hết dịch
Bề trái của thành quả diệt Covid-19 tại Trung Quốc và chính sách bóc lột sức lao động người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương là hai hồ sơ của La Croix.
Đại dịch virus corona đã được khống chế tại Trung Quốc. Với giá nào ? Theo La Croix, từ khi siêu vi Corona chủng mới xuất hiện tại Vũ Hán, Trung Quốc chứng tỏ sắc thái đặc biệt qua các biện pháp khống chế rất nghiêm khắc, phong tỏa một loạt ba thành phố lớn. Nhiều tháng sau, qua các video được tiết lộ, người Tây phương thấy thực tế phong tỏa như thế nào với tâm trạng ngạc nhiên lẫn thương xót. Chế độ Bắc Kinh từ lâu nay đã nổi tiếng tiêu diệt tự do.
Tại Pháp, cũng đang diễn ra tranh luận : có chấp nhận hy sinh tự do đổi lấy mạng sống hay không ?
Còn ở Tân Cương, La Croix dành một bài phóng sự dài tố cáo các tập đoàn may mặc danh tiếng của Tây phương rơi vào bẫy của Trung Quốc như thế nào khi đầu tư vào Tân Cương vì ham giá nhân công rẻ. Chỉ xin đưa một câu chuyện : Trong các xí nghiệp do doanh nhân Tây phương đầu tư, người công nhân Duy Ngô Nhĩ bị cưỡng bách lao động. Ngoài giờ, họ còn bị tập trung học tập "yêu nước" và học tiếng Trung Quốc.
Tú Anh