Vac-xin và khí hậu, hai trọng tâm thượng đỉnh G7 "trực diện" đầu tiên thời Covid-19
Trọng Nghĩa, RFI, 11/06/2021
Sau nhiều tháng chỉ tiếp xúc qua điện thoại hay truyền hình, lần đầu tiên kể từ khi có đại dịch Covid-19, hôm nay 11/06/2021, lãnh đạo các cường quốc thuộc nhóm G7 họp trực tiếp tại Anh Quốc với hai trọng tâm chia sẻ vac-xin cho toàn thế giới và đối phó với tình trạng khẩn cấp về khí hậu.
Thượng đỉnh G7 khai mạc ngày 11/06/2021 tại khu nghỉ mát ven biển Carbis Bay, phía bắc Cornvall, miền tây nam nước Anh. Getty Images - Hugh R Hastings
Hội nghị thượng đỉnh 7 nước công nghiệp phát triển nhất (Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật) kéo dài đến Chủ Nhật 13/06. Đây là hội nghị G7 đầu tiên đối với tổng thống Mỹ Joe Biden - rất gắn bó với chủ nghĩa đa phương sau những co cụm thời Donald Trump - cũng như đối với thủ tướng Ý Mario Draghi và đồng nhiệm Nhật Yoshihide Suga. Tuy nhiên, đây là thượng đỉnh G7 cuối cùng của thủ tướng Đức Angela Merkel.
Trong cuộc họp mặt đối mặt đầu tiên sau gần hai năm chỉ gặp nhau một cách gián tiếp vì dịch Covid-19, trọng tâm thảo luận đầu tiên là sự phục hồi của nền kinh tế toàn cầu và chia sẻ công bằng hơn vac-xin chống Covid-19 của các nước giàu, những quốc gia đã giành lượng vac-xin tối đa, bất kể thiệt hại đối với những người nghèo nhất.
Chia sẻ vac-xin
Đối mặt với sự gia tăng các lời kêu gọi đoàn kết, tương trợ, các lãnh đạo dường như sẽ đồng ý cung cấp "ít nhất một tỷ liều" vac-xin và tăng năng lực sản xuất, với mục tiêu "chấm dứt đại dịch vào năm 2022", theo phủ thủ tướng Anh, nước chủ nhà của hội nghị.
Hoa Kỳ đã hứa cung cấp 500 triệu liều và Anh Quốc 100 triệu, chủ yếu thông qua chương trình Covax của Liên Hiệp Quốc. Điều này đối với các tổ chức phi chính phủ vẫn chưa đủ. Theo họ, G7 phải chấp thuận đình chỉ các bằng sáng chế về vac-xin để cho phép sản xuất hàng loạt. Washington và Paris tán thành ý kiến này trong lúc Đức kiên quyết phản đối.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng kêu gọi các công ty dược phẩm đóng góp 10% liều thuốc đã bán và muốn G7 tán thành mục tiêu 60% người Châu Phi được tiêm chủng vào cuối tháng 03/2022.
Về phần mình, trong một động thái được cho là nhắm vào các hạn chế của Mỹ, Liên Hiệp Châu Âu hôm qua đã kêu gọi "mọi tác nhân (trong quy trình làm vác-xin) tháo gỡ các hạn chế trên việc xuất khẩu vac-xin (chống Covid) cũng như các thành tố dùng để chế tạo vac-xin".
Theo hãng tin Bloomberg, G7 cũng sẽ kêu gọi Tổ chức Y tế Thế giới mở một cuộc điều tra mới về nguồn gốc của virus corona.
Chống biến đổi khí hậu
Cuộc chiến chống lại hiện tượng hâm nóng bầu khí quyển là một trọng tâm khác của hội nghị thượng đỉnh, với mục tiêu trung hòa carbon, trước hội nghị khí hậu lớn của Liên Hiệp Quốc (COP26) dự kiến vào tháng 11/2021 tại Scotland.
Thủ tướng Anh Boris Johnson có tham vọng thiết lập một "Kế hoạch Marshall" để giúp các nước đang phát triển trong lãnh vực loại trừ carbon trong nền kinh tế của họ, theo kiểu các khoản viện trợ khổng lồ của Mỹ để tái thiết Châu Âu sau Thế Chiến II.
Là nước đăng cai thượng đỉnh G7 lần này, Anh Quốc đã chọn khu nghỉ mát ven biển Carbis Bay, phía bắc Cornvall, miền tây nam nước Anh, làm nơi họp của các lãnh đạo. Giới báo chí rất đông đảo thì được bố trí tại cảng nhỏ Falmouth, ở phía nam. Thị trấn đã có một dáng vẻ hoàn toàn mới kể từ khi hội nghị được quyết định tổ chức ở đây.
Từ Cornwall, đặc phái viên RFI Clea Broadhurst cho biết tình hình :
"Thứ đầu tiên người ta nhìn thấy khi đến cảng Falmouth là một du thuyền khổng lồ. Tony, một cư dân, nêu bật : "Thật không bình thường chút nào khi cảng này phải tiếp nhận một chiếc tàu lớn như thế ! Và đó lại là nơi ở của gần 1.000 cảnh sát để bảo đảm an ninh cho G7. Quả là họ đã được hưởng một kỳ nghỉ sang trọng !"
Cuộc sống của người dân ở ngôi làng nhỏ trên bờ biển phía nam nước Anh đã bị đảo lộn với sự xuất hiện của G7, như Kate, một chủ nhà hàng nổi tại cảng Falmouth, đã chia sẻ : Chúng tôi đã phải trải qua một tình trạng hỗn loạn, sau đó mới trở lại bình yên, với cảm giác là ‘một điều gì đó đang được ngấm ngầm chuẩn bị. Camera được lắp đặt mọi nơi và bây giờ chúng tôi nhìn thấy cảnh sát trên những chiếc mô tô nước jetski ! Họ trông thật oai phong, tất cả đều mặc đồ đen, trên những chiếc jetski toàn màu đen, lướt ào ào qua cảng. Thật là náo nhiệt !
Theo lời bà Kate, cư dân khá tự hào khi thấy địa phương được chọn để tổ chức một sự kiện như vậy. Ngay cả khi họ phải chấp nhận một số sóng gió. Cô giải thích : Có những người biểu tình đã đến đây, nhưng mọi thứ diễn ra khá kín đáo, với nhiều nét hài hước, thậm chí đôi khi rất đẹp ! Từ nhà hàng nổi của chúng tôi, quý vị có thể nhìn thấy những lá cờ của phong trào Extinction Rebellion trên cột buồm của những chiếc thuyền và cảnh tượng rất đẹp. Nhưng trên hết, họ đánh động mọi người, và đó mới là điều quan trọng.
Đối với thị trấn ven biển này, mực nước biển dâng cao, tình trạng bờ biển bị xói mòn, môi trường suy thoái là tâm điểm của mối quan tâm, và cư dân của vùng hy vọng G7 sẽ giữ lời hứa trong lĩnh vực này".
Tổng thống Mỹ Joe Biden và thủ tướng Anh Boris Johnson gặp nhau lần đầu tiên
Trong cuộc gặp trực tiếp đầu tiên hôm nay, 11/05/2021, tổng thống Biden và thủ tướng Johnson nhấn mạnh đến mối quan hệ đồng minh lịch sử giữa hai nước, gạt bỏ những khác biệt liên quan đến căng thẳng hậu Brexit ở Bắc Ireland. Như một dấu hiệu cho thấy tầm quan trọng đối với mối quan hệ với đồng minh Anh, tổng thống Biden cùng phu nhân bắt đầu chuyến công du Châu Âu bằng cuộc gặp gỡ kéo dài một tiếng rưỡi với thủ tướng Boris Johnson, cũng cùng đi với phu nhân, tại vịnh Carbis, một khu nghỉ mát ven biển ở phía tây nam nước Anh. Cuộc gặp diễn ra hôm trước thượng đỉnh khối G7.
Hai ông Joe Biden và Boris Johnson đã đồng ý về một bản "Hiến chương Đại Tây Dương" mới, được mô phỏng theo bản được thủ tướng Anh Winston Churchill và tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt ký cách đây 80 năm, nhằm tái khẳng định các giá trị dân chủ chung, đồng thời tính đến những thách thức mới trong hiện tại, như tấn công mạng hay khủng hoảng khí hậu.
Trọng Nghĩa
*******************
G7 : Nỗ lực thể hiện vị thế của Hàn Quốc có thể bị hồ sơ Trung Quốc che lấp
Anh Vũ, RFI, 11/06/2021
Hôm 11/06/2021, hội nghị thượng đỉnh nhóm các nước công nghiệp phát triển G7 mở ra tại nước Anh với sự hiện diện của tổng thống Mỹ Joe Biden là tâm điểm chú ý của dư luận quốc tế. Các cuộc thảo luận tập trung nhằm ngăn chặn Trung Quốc có thể làm lu mờ các hồ sơ khác.
Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in phát biểu tại lễ khai mạc Hội nghị đối tác về tăng trưởng xanh và các mục tiêu toàn cầu (P4G) ở Seoul, ngày 30/05/2021. AFP – Handout
ANDOUT
Nguyên thủ của một quốc gia phát triển của Châu Á, ông Moon Jae-in tới dự G7 với tư cách khách mời, mang theo tham vọng chứng tỏ Hàn Quốc cũng là một tác nhân quan trọng trên các vấn đề quốc tế lớn như biến đổi khí hậu hay trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, theo giới quan sát, các nỗ lực ngoại giao của Seoul lần này có thể sẽ bị khỏa lấp bởi các cuộc thảo luận chiến lược địa chính trị của phương Tây nhằm ngăn chặn đà bành trướng của Trung Quốc, một hồ sơ được cho là khá tế nhị cho sự tham gia của Hàn Quốc.
Từ khoảng một năm trở lại đây, Hàn Quốc vẫn nuôi hy vọng muốn có được quy chế chính thức là thành viên G7 mở rộng. Trước khi lên đường tới dự hội nghị, tổng thống Moon tuyên bố trong một cuộc họp chính phủ trong tuần này : "Việc tôi tham dự thượng đỉnh sẽ có tác dụng xúc tác để cải thiện ngoại giao của chúng ta… trách nhiệm và vai trò của chúng ta trong cộng đồng quốc tế đã được nâng cao".
Các nước dân chủ giàu có nhân cuộc họp thượng đỉnh lần này đang muốn chứng tỏ với thế giới là họ có thể phối hợp hành động để đối phó với các cuộc khủng hoảng lớn, sẵn sàng cung cấp hàng trăm triệu liều vac-xin ngừa Covid-19 cho các nước nghèo, đồng thời cam kết mạnh mẽ hơn trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Mặc dù bị dịch Covid-19 bùng phát nhiều lần, Hàn Quốc vẫn được đánh giá là quốc gia thành công trong chống dịch, không phải phong tỏa dân cư làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế. Dưới thời của tổng thống Moon Jae-in, Hàn Quốc cam kết từ nay đến năm 2050 sẽ đạt mức không phát thải, bằng cách đầu tư mạnh vào công nghệ xanh.
Tuy nhiên, hồ sơ trọng tâm được thảo luận ở thượng đỉnh G7 là về tự do mậu dịch và tạo lập một mặt trận thống nhất chống lại đà bành trướng ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc. Nhà nghiên cứu Jean-Sylvestre Mongrenier, thuộc Viện Thomas More, nhận định trong một bài viết trên Le Figaro : "Hội nghị thượng đỉnh lần này phải là dịp để xác định lại chiến lược địa chính trị của phương Tây để đối phó với mối đe dọa Trung Quốc".
Một nước khách mời khác là Úc đã đặt vấn đề G7 ủng hộ cải cách Tổ chức Thương mại Thế giới theo hướng chống lại các hành vi "lấn lướt kinh tế" trong quan hệ thương mại quốc tế, một ám chỉ nhắm vào Trung Quốc trong những căng thẳng gần đây giữa Bắc Kinh và Canberra. Có lẽ những đề xuất theo hướng như của Úc thích hợp với chương trình nghị sự và mục tiêu của thượng đỉnh G7 lần này.
Trong khi đó, Seoul luôn tỏ ra thận trọng khi tiếp cận các vấn đề liên quan tới Bắc Kinh. Trung Quốc vẫn luôn là đối tác thương mại lớn của Hàn Quốc. Quan hệ kinh tế giữa hai nước vẫn diễn ra ổn định, ngoại trừ hồi năm 2017 có bị khuấy động chút ít sau vụ Seoul cho lắp đặt hệ thống lá chắn chống tên lửa của Mỹ trên đất Hàn Quốc.
Trong lần gặp tổng thống Mỹ Joe Biden tháng trước, ông Moon Jae-in đã khiến nhiều nhà quan sát bất ngờ khi tuyên bố rằng Hàn Quốc sẽ chung tay với Hoa Kỳ vì "hòa bình và ổn định trong eo biển Đài Loan". Ngay lập tức Bắc Kinh cảnh cáo rằng Seoul không nên can dự vào chuyện này.
Nhiều nhà phân tích nhận thấy có nhiều lý do để các lãnh đạo Hàn Quốc tránh các tuyên bố mạnh mẽ thể hiện lập trường chống Trung Quốc, chia sẻ quan điểm với các đồng minh phương Tây. Trước hết phải cân nhắc lợi hại về kinh tế, thứ nữa là vì Seoul vẫn coi Bắc Kinh như là nhân tố có khả năng kiềm chế mối đe dọa từ Bắc Triều Tiên.
Thế nhưng về mặt đối nội, giới quan sát gần đây nhận thấy, chính quyền Moon đang bị áp lực khá lớn bởi tâm lý chống Trung Quốc ngày càng trở nên phổ biến ở Hàn Quốc. "Trong kỳ bầu cử trong chưa đầy một năm tới, đảng cầm quyền phải chứng tỏ cho cử tri thấy họ có lập trường đủ kiên quyết để chống Trung Quốc", theo nhận định của Anthony Rinna, lãnh đạo nhóm nghiên cứu bán đảo Triều Tiên và các mối quan hệ với láng giềng Trung Quốc Sino-North Korea.
Ở hội nghị G7 lần này, có thể những nỗ lực mà tổng thống Moon Jae-in muốn thể hiện về sự đóng góp và vai trò quốc tế của Hàn Quốc sẽ trở nên lạc lõng, hay ít ra không hợp thời, cũng chỉ vì cái bóng Trung Quốc phủ kín bàn hội nghị.