Nước cờ mập mờ của Putin gây khó khăn cho Mỹ

Thanh Phương, RFI, 23/02/2022

Nhiều người nói tổng thống Nga Vladimir Putin là một tay kỳ thủ xuất sắc, với những nước cờ luôn khiến đối thủ phải vất vả chống đỡ. Trong khủng hoảng Ukraine, nước cờ mập mờ của chủ nhân điện Kremlin đang gây rất nhiều khó khăn cho Hoa Kỳ trong việc đáp trả.

Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu trên truyền hình, thông báo công nhận độc lập vùng miền đông ly khai của Ukraine, ngày 21/02/2022.  AP - Alexei Nikolsky

Trong nhiều tuần qua, tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn nhắc đi nhắc lại là ngay khi một lính Nga vừa đặt chân đến Ukraine, Moskva sẽ hứng chịu những biện pháp trừng phạt "mà nước này chưa từng thấy". Hôm thứ Hai vừa qua, tổng thống Putin đã công nhận nền độc lập của hai lãnh thổ ly khai Lugansk và Donetsk, thuộc vùng Donbas, miền đông Ukraine, đồng thời ra lệnh triển khai "lực lượng duy trì hòa bình" tại các vùng này, nhưng ông không nói rõ là khi nào quân Nga sẽ vượt qua biên giới Ukraine. Hôm qua, tổng thống Nga nhấn mạnh : "Tôi đã không nói là ngay bây giờ binh lính của chúng ta sẽ đến đấy. Điều này sẽ tùy thuộc vào tình hình tại chỗ".

Trước những tuyên bố mập mờ đó, Washington chưa biết phải đáp trả thế nào cho tương xứng. Chính quyền Biden ngại là ban hành quá sớm các trừng phạt ở mức tối đa sẽ khiến ông Putin không thể trở lui. Thành ra, theo nhận định của hãng tin AFP, phản ứng đầu tiên của Hoa Kỳ hôm thứ Hai khá là thận trọng, Washington chỉ thông báo các trừng phạt đối với hai vùng ly khai thân Nga ở Ukraine mà Putin vừa công nhận nền độc lập. Chỉ đến hôm qua, tổng thống Biden mới xem việc Putin ra lệnh triển khai quân Nga ở hai vùng ly khai là "khởi đầu của một cuộc xâm lược", đồng thời thông báo các biện pháp trừng phạt tài chính nặng nề hơn đối với Moskva.

Vấn đề là trong chính quyền Mỹ chưa ai xác nhận có những yếu tố cụ thể cho thấy quân Nga đã tiến vào Ukraine, như tuyên bố của phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby với hãng tin AFP hôm qua. Trước đó, trong cuộc họp báo hôm 21/02, khi được hỏi đã có những thay đổi gì trên trận địa, phát ngôn viên Nhà Trắng Jen Psaki không trả lời thẳng, mà lại nói : "Dù là mặc quân phục hay không, họ đã có mặt ở đó từ năm 2014 rồi".

Khi để cho hiểu rằng việc quân Nga đến miền Donbas chẳng có gì là mới, bà Psaki khiến người ta nghi ngờ về thái độ cứng rắn của Hoa Kỳ. Để tránh bị xem là quá mềm yếu đối với Nga, chính quyền Biden đã cố giải thích rằng chính sách trừng phạt của họ, được phối hợp chặt chẽ với các nước phương Tây, sẽ tăng dần theo từng cấp độ. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã cảnh cáo : "Đáp lại mọi hành động leo thang mới của Nga sẽ là những biện pháp trừng phạt mới, nhanh chóng và nghiêm khắc, được phối hợp với các đồng minh của chúng ta".

Tuy lên án "khởi đầu của một cuộc xâm lăng" của Nga vào Ukraine, Washington vẫn muốn để mở con đường ngoại giao "nhằm tránh cho cuộc xung đột đi xa hơn", theo giải thích của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin. Nhưng rõ ràng là ngày càng khó mà nối lại đối thoại với Nga, nhất là trong tuyên bố hôm nay, tổng thống Putin đã tỏ thái độ kiên quyết không nhân nhượng về những yêu sách của ông đối với Ukraine, thậm chí còn đòi thêm, tức là "phi quân sự hóa" Ukraine và độc lập cho toàn bộ vùng Donbas, kể cả những phần lãnh thổ hiện vẫn còn nằm dưới sự kiểm soát của Kiev.

Tóm lại, trong bàn cờ Ukraine, kỳ thủ Putin đang đi những nước cờ khiến cho các đối thủ phương Tây phải lúng túng chống đỡ và chính chủ nhân điện Kremlin là người làm chủ cuộc chơi, đưa ván cờ đi theo hướng của ông. Nói cách khác, cuộc đọ sức giữa Nga và phương Tây trong cuộc khủng hoảng Ukraine chỉ mới bắt đầu.

Thanh Phương

************************

Phương Tây đồng loạt thông báo trừng phạt Nga

Thu Hằng, RFI, 23/02/2022

Thông báo của tổng thống Nga Putin công nhận hai nước Cộng Hòa tự xưng Donetsk và Louhansk ở vùng Donbas, miền đông Ukraine, đã khiến rất nhiều nước bất bình phản đối và ban hành trừng phạt. Ngày 22/02/2022, Washington cho biết hủy cuộc họp giữa hai ngoại trưởng Mỹ và Nga dự kiến diễn ra trong tuần này tại Geneve, Thụy Sĩ. Thượng đỉnh Biden-Putin cũng không còn nằm trong chương trình nghị sự.

Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo các biện pháp trừng phạt Nga sau quyết định của tổng thống Vladimir Putin về Ukraine, ngày 22/02/2022, Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ.  AP - Alex Brandon

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố hàng loạt biện pháp trừng phạt Nga, đồng thời nhấn mạnh sẽ còn có nhiều các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc nếu tổng thống Putin đi xa hơn.

Thông tín viên RFI Guillaume Naudin tường trình từ Washington :

"Đây là một sự vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và cộng đồng quốc tế cần phải có biện pháp đáp trả thích đáng về vấn đề này". Ông Joe Biden tỏ rõ ý định trong bài phát biểu đầu tiên sau những quyết định của nguyên thủ Nga.

Sau vài tiếng suy nghĩ để cân nhắc về quy mô những lựa chọn của điện Kremlin, tổng thống Mỹ thông báo nhiều biện pháp trừng phạt kinh tế nhắm vào hai ngân hàng của Nga, trong đó có ngân hàng của bộ Quốc Phòng, cấm Nhà nước Nga đầu tư vào các thị trường phương Tây cùng với những biện pháp nhắm vào nhiều nhà lãnh đạo Nga cùng với gia đình của họ.

Chủ nhân Nhà Trắng khéo léo nhấn mạnh rằng những biện pháp trừng phạt trên được phối hợp chặt chẽ với các đồng minh và đối tác của Mỹ, trong đó có các nước Châu Âu. Tất cả mới chỉ là giai đoạn một của loạt trừng phạt và sẽ còn nhiều biện pháp khác nếu Nga đi xa hơn. Bởi vì đối với ông Joe Biden, đây mới chỉ là khởi đầu của cuộc tấn công Nga vào Ukraine và đây cũng là lựa chọn được ông Putin nêu trong bài diễn văn mà tổng thống Mỹ chú ý theo dõi.

Ông Biden phát biểu : "Ông ấy (tổng thống Nga) đã tấn công vào quyền được tồn tại của Ukraine. Ông ấy đã đe dọa gián tiếp những lãnh thổ trước đây do Nga chiếm giữ, kể cả những quốc gia hiện giờ là những nền dân chủ phát triển và là thành viên của NATO. Ông ấy đe dọa rõ là gây chiến nếu những yêu cầu thái quá của ông ấy không được thỏa mãn. Không còn nghi ngờ gì nữa, Nga là một kẻ xâm lược".

Ông Joe Biden cũng thông báo gửi thêm quân Mỹ đến các nước Baltic. Tuy nhiên, nguyên thủ Mỹ hy vọng vẫn còn thời gian để tránh điều tồi tệ nhất và cho biết để ngỏ tiến trình ngoại giao".

Thu Hằng

***********************

Vladimir Putin đã chuẩn bị đương đầu với trừng phạt phương Tây thế nào

Anh Vũ, RFI, 23/02/2022

Bất chấp mọi đe dọa trừng phạt của phương Tây, Vladimir Putin hôm thứ Hai 21/02/2022 vẫn thông báo Nga công nhận hai nước cộng hòa tự xưng ly khai ở miền đông Ukraine độc lập. Chủ nhân điện Kremlin những năm qua đã có một loạt quyết sách chiến lược nhằm bảo vệ kinh tế của đất nước và chuẩn bị cho khả năng Nga bị phương Tây trừng phạt.

Trụ sở Ngân hàng Moskva, tại Nga.  AP - Ivan Sekretarev

Trong khi hôm 21/02, Vladimir Putin thông báo Nga công nhận nền độc lập của Donetsk và Lougansk, 2 nước cộng hòa tự xưng ly khai ở miền đông Ukraine, bộ ngoại giao Nga ngày hôm sau kêu gọi "những quốc gia khác hãy theo gương Nga".

Cho dù đến giờ ông Vladimir Putin vẫn còn thận trọng chưa phát động một cuộc xâm lược ồ ạt, không phải vì sợ các đe dọa trừng phạt "nghiêm khắc" của phương Tây. Những trừng phạt đến lúc này dường như vẫn không mảy may có tác động đến quyết tâm của tổng thống Nga. Đã phải đối mặt với nhiều biện pháp trừng phạt từ sau vụ sáp nhập Crimea năm 2014, tổng thống Putin trong những năm qua đã có không ít sáng kiến để chuẩn bị sẵn sàng đối phó với các khả năng phương Tây trừng phạt kinh tế Nga.

Từ khi bắt đầu nổ ra khủng hoảng Ukraine đến nay, kinh tế Nga đã được đa dạng hóa để bớt lệ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt. Nga tập trung tăng cường các điểm mạnh của nền kinh tế. Xuất khẩu quặng mỏ, nhôm, nikel, vàng, kim cương và lúa mì đã giúp cho Nga có nhiều lợi thế trong thương mại với thế giới.

Lãnh đạo Nga rất chú trọng củng cố ngân quỹ Nhà nước. Nợ công được kiểm soát, chỉ còn chiếm 13% GDP, trong khi mà trung bình con số này ở Châu Âu là khoảng 80%. Ngân sách Nhà nước dựa chủ yếu vào bán dầu. Giá dầu lửa tăng gấp đôi hiện nay cũng có nghĩa là nguồn thu của Nhà nước Nga cũng tăng tương đương. Nợ của các công ty Nga bằng đô la đã được cơ cấu lại chuyển sang đồng rúp. Việc này nằm trong kế hoạch "phi đô la hóa" được bắt đầu từ sau khi Nga bị trừng phạt vì sáp nhập Crimea cách đây 8 năm. 

Phát triển đối tác với Trung Quốc

Ngày 21/04/2014, tức hai tháng sau khi sáp nhập Crimea vào Nga, ông Putin thực hiện một đòn mạnh thực sự, ký với Trung Quốc một thỏa thuận khí đốt lịch sử, trị giá 400 tỷ đô la kéo dài trong 30 năm.

Dù các cuộc đàm phán đã được khởi sự trước cuộc đột nhập của Nga tại Ukraine, nhưng hợp đồng trên đánh dấu một bước ngoặt chiến lược lớn, theo Jean François Di Meglio, chuyên gia tài chính và là chủ tịch của Asia Centre.

"Hai nước có nhiều cạnh tranh lịch sử về Kazakhstan, Mông Cổ hay cả vùng Siberia khiến cho mối quan hệ trở nên phức tạp rất nhiều. Nhưng Vladimir Putin đã hiểu rõ rằng phát triển quan hệ đối tác kinh tế này có thể giúp ông giữ được thế tấn công đối với phương Tây. Về phần Trung Quốc, mặc dù là cường quốc kinh tế nhưng vẫn bị cô lập, Bắc Kinh có thêm được một đồng minh trước đối thủ Mỹ".

Nga và Trung Quốc cố gắng thanh toán các trao đổi song phương bằng đồng tiền quốc gia của mình. Trong lĩnh vực này Nga có cố gắng nhiều hơn. Đến giờ chỉ 20% hàng xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc được thanh toán bằng đồng tiền Mỹ. Ở chiều ngược lại 60% hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga vẫn phải thanh toán bằng đô la. 

Năm 2021, Bắc Kinh và Moskva đã tiến hành nhiều cuộc tập trận chung, hé mở khả năng thiết lập một liên minh quân sự giữa hai nước, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Hoa Kỳ.

Kiểm soát giới tài phiệt

Mặc dù quan hệ đối tác kinh tế Nga - Trung quốc được tăng cường những năm qua, nhưng Châu Âu vẫn là bạn hàng lớn nhất của Moskva. Ngày 22/02/2022, Đức đã chấp nhận ngừng đưa vào hoạt động đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2, theo yêu cầu của Mỹ. Các lãnh đạo Châu Âu chủ yếu vẫn ủng hộ các biện pháp trừng phạt có mục tiêu nhằm vào các chính khách Nga, nhất là các nhà tài phiệt có quan hệ với Kremlin, những người hiện sở hữu nhiều bất động sản và cổ phần tài chính ở Châu Âu.

Tuy nhiên theo tiến sĩ khoa học kinh tế Nga Vladislav Inozemtsev, Kremlin những năm qua đã chuẩn bị nhiều để có thể chống được mối đe dọa này. "Ngay từ trước khi định xâm lược Ukraine, Vladimir Putin đã phát động một chương trình gọi là "quốc hữu hóa các thành phần ưu tú" nhằm kich thích các công chức, doanh nhân thân cận với chính quyền hạn chế lệ thuộc vào tài sản phương Tây và hợp pháp hóa các sở hữu của họ ở nước ngoài", theo một báo cáo của chuyên gia trên cho Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (Ifri).

"Chính sách này đã thu được nhiều thành công : Các nguồn tài sản phần lớn có nguồn gốc từ tham nhũng giờ được hợp thức hóa đầu tư vào trong nước, các cựu công chức không còn mua lâu đài ở Pháp hay du thuyền ở nước ngoài mà họ chuyển qua mua các chuỗi cửa hàng, các tổ hợp văn phòng, nhà máy và nhà hàng ở Nga", nhà nghiên cứu Vladislav Inozemtsev cho biết tiếp. Ông đánh giá các trừng phạt có mục tiêu của Châu Âu giờ đây có khi lại trừng phạt vào "những đại diện của khu vực tư nhân Nga, những người chỉ trích nhất chế độ hiện nay".

Một hệ thống tài chính Nga để lách Swift

Còn một vấn đề chính đối với ông Vladimir Putin, sự lệ thuộc của Nga vào hệ thống tài chính Swift, một hệ thống giao dịch chuyển ngân quốc tế, nằm dưới sự ảnh hưởng của phương Tây. Hoa kỳ đã nhiều lần dọa loại trừ các Ngân hàng Nga ra khỏi mạng lưới Swift nếu xâm lược Ukraine. Mạng lưới thanh toán quốc tế bằng đồng đô la này được gần như hầu hết các định chế tài chính thế giới sử dụng để chuyển khoản tiền một cách an toàn và thuận tiện nhất hiện nay.

Để đối phó với hệ thống được dùng như là công cụ gây sức ép của Washington, năm 2018, Nga đã tung ra công cụ riêng của mình, đó là hệ thống chuyển ngân (SPFS), giờ được kết nối với mạng liên ngân hàng Trung Quốc CIPS (Hệ thống thanh toán quốc tế của Trung Quốc). Hiển nhiên đây là công cụ để thay thế trong trường hợp Nga bị loại ra ngoài hệ thống quốc tế, nhưng vẫn chưa thể đủ khả năng cạnh tranh với Swift, theo giải thích của François Heisbourg, cố vấn đặc biệt của Quỹ nghiên cứu chiến lược.

"Trong các thị trường mà các giao dịch được thực hiện gần như 100% bằng đồng đô la, trong đó đặc biệt là thị trường dầu khí, thì việc bỏ qua ngay ngoại tệ này là rất khó khăn", chuyên gia Heisbourg phân tích. Ông nhận thấy Nga cần phải có một thời gian thích nghi để có thể khởi động các giao dịch của họ.

"Ngay cả khi có thể bị một số ảnh hưởng của một số nước, Swift là một định chế siêu quốc gia, các thành viên ít nhiều được độc lập. Đó là điều khác xa so với mô hình Trung Quốc và Nga, do Nhà nước kiểm soát. Các mô hình này chắc hẳn gây hoài nghi hơn và thu hút được ít đối tác", chuyên gia Jean-François Di Meglio phân tích. "Giờ đây khi người ta đề cập đến việc loại Nga ra khỏi hệ thống Swift thì vấn đề là ở chỗ một trừng phạt như vậy, được Washington quyết định và Swift thực thi, có thể gây tác động rất tiêu cực đến hình ảnh của chính mạng lưới" . Hơn nữa hệ lụy không phải không có đối với những công ty của các nước phương Tây đang hoạt động tại Nga.

Nếu như từ khi có vụ sáp nhập Crimea, Hoa Kỳ nhiều lần nói sẵn sàng loại Moskva ra khỏi Swift, nhưng cho đến bây giờ đe dọa của họ vẫn chưa hề được thực thi.

(Tổng hợp từ rfi.fr và france24.com)

Anh Vũ

************************

Putin không nhân nhượng về các lợi ích và an ninh của Nga

Thanh Phương, RFI, 23/02/2022

Bất chấp các trừng phạt của phương Tây, tổng thống Vladimir Putin hôm nay, 23/02/2022, tuyên bố kiên quyết không nhân nhượng về những đề nghị của nước Nga trong cuộc khủng hoảng Ukraine.

Tổng thống Vladimir Putin trong cuộc họp Hội đồng An ninh Nga tại Moskva ngày 21/02/2022. AP

Nguy cơ một cuộc xâm lăng của Nga vào Ukraine đã lên đến đỉnh điểm kể từ hôm thứ Hai sau khi ông Putin công nhận nền độc lập của hai vùng lãnh thổ ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine.

Hôm qua, Quốc hội Nga đã phê chuẩn các hiệp định hợp tác mà ông Putin đề nghị cho hai vùng lãnh thổ ly khai này, và như vậy tạo cơ sở pháp lý cho sự hiện diện quân sự của Nga tại đây.

Trong bài phát biểu với các quân nhân, được truyền hình trực tiếp, nhân ngày Người bảo vệ Tổ quốc, 23/02, tổng thống Nga khẳng định : "Các lợi ích và an ninh của công dân chúng ta là không thể thương lượng được". Ông Putin cam kết sẽ tiếp tục tăng cường khả năng của quân đội Nga.

Tuy tuyên bố sẵn sàng cho một cuộc đối thoại "trực tiếp và thành thật" với các nước phương Tây để "tìm ra các giải pháp ngoại giao cho các vấn đề phức tạp nhất", tổng thống Nga cho rằng phương Tây vẫn không đáp ứng các yêu cầu của ông.

Cho tới nay, Moskva vẫn đòi phương Tây cam kết là Ukraine sẽ không bao giờ được gia nhập khối NATO. Tối qua, ông Putin còn đòi "phi quân sự hóa"  Ukraine và đòi chính quyền Kiev chấp nhận những nhân nhượng lãnh thổ cho phe ly khai thân Nga.

Từ vùng Rostov trên sông Đông, đặc phái viên RFI Anissa El Jabri tường trình :

"Vùng do phe ly khai thân Nga kiểm soát nay đã được Moskva công nhận. Đối với Vladimir Putin, như thế vẫn chưa đủ. Cái mà ông muốn bây giờ, đó là toàn bộ vùng Donbas, mà trong đó có đến 2 phần 3 vẫn thuộc chủ quyền của Ukraine. Đây là một lời đe dọa chiến tranh rõ ràng, kể từ nay có cơ sở pháp lý, sau khi Quốc hội Nga hôm qua bật đèn xanh cho một cuộc can thiệp quân sự ở Ukraine.

Tổng thống Nga nhấn mạnh : "Tôi đã không nói là binh lính của chúng ta sẽ đến đó ngay bây giờ". Ông nhắc đến khả năng mở các cuộc thương lượng giữa Kiev với phe ly khai. Một lần nữa làm chủ cuộc chơi, ông đặt ra những điều kiện mới : Phi quân sự hóa Ukraine và Kiev buộc phải chọn quy chế trung lập.

Trong lúc đó, quân Nga tiếp tục di chuyển ở miền nam Donbas và ở phía bắc tại vùng biên giới đối diện với thành phố Kharkiv của Ukraine. Trên các mạng xã hội có đầy những video về các cuộc chuyển quân này.

Đây là vấn đề đang gây phân hóa xã hội Nga : chỉ có một phần hai dân Nga ủng hộ nền độc lập hay việc sáp nhập vùng Donbas vào nước Nga, một tỷ lệ thấp hơn nhiều so với đa số áp đảo ủng hộ việc sáp nhập bán đảo Crimea trước đây".

Thanh Phương

**********************

Châu Âu bắt đầu áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga

Phan Minh, RFI, 23/02/2022

Bất chấp các trừng phạt của phương Tây, tổng thống Vladimir Putin hôm 23/02/2022, tuyên bố kiên quyết không nhân nhượng về những đề nghị của nước Nga trong cuộc khủng hoảng Ukraine.

Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen họp báo tại trụ sở Liên Âu, Bruxelles, Bỉ, ngày 22/02/2022. AP - Johanna Geron/

Sau khi tổng thống Nga Vladimir Putin ký sắc lệnh công nhận hai nước cộng hòa tự xưng Donetsk và Lougansk ở Donbas, miền đông Ukraine hôm 21/02 vừa qua, các nước thuộc Liên Hiệp Châu Âu (EU) đã thông qua một loạt các biện pháp trừng phạt đối với Nga. Những biện pháp này dự kiến sẽ bắt đầu có hiệu lực từ hôm nay 23/02/2022 hoặc ngày mai 24/02/2022.

Từ Bruxelles, thông tín viên Pierre Benazet cho biết thêm :

Hướng trừng phạt đầu tiên của Châu Âu là những biện pháp mà Liên Âu vốn thường áp dụng. Đó là các trừng phạt những cá nhân, nhắm vào 351 nghị sĩ của Duma, những người đã thông qua đạo luật công nhận các nước cộng hòa ly khai Lougansk và Donetsk cũng như 27 người khác. Tổng thống Vladimir Putin và các quan chức chủ chốt của Nga hiện vẫn chưa bị nhắm tới.

Hướng thứ hai của các lệnh trừng phạt này nhắm vào nền kinh tế. Trước tiên là lĩnh vực tài chính, đó là các ngân hàng Nga bị cáo buộc tài trợ cho các hoạt động ở miền đông Ukraine, sau đó, chính phủ và Nhà nước Nga sẽ bị cấm tiếp cận với thị trường tài chính Châu Âu. Bằng biện pháp này, Châu Âu hy vọng "làm cạn kiệt các nguồn tài trợ cho cuộc xâm lược" Ukraine.

Cuối cùng, lệnh trừng phạt Châu Âu sẽ nhắm vào các nước cộng hòa ly khai Lougansk và Donetsk. Đối với Châu Âu, các nhà lãnh đạo của các nước cộng hòa nổi dậy phải "thấy được hậu quả" của những hành động mà Liên Âu coi là bất hợp pháp.

Châu Âu cũng tuyên bố sẽ có các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với Nga, những biện pháp này sẽ được áp dụng trong trường hợp có những leo thang xung đột mới.

Cùng với Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu, nhiều quốc gia khác như Nhật Bản, Canada hay Úc đều thông báo sẽ áp dụng những biện pháp trừng phạt đối với Nga.

Về phần mình, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres hôm 22/02 cũng đã kêu gọi Nga xuống thang trong cuộc khủng hoảng Ukraine và ngừng bắn ngay lập tức.

Phan Minh