Được thành lập tại Crimea năm 2022, lực lượng dân quân tư nhân có tên gọi Convoy ngày càng trở nên nổi tiếng trên truyền thông và đang tuyển mộ thêm chiến binh. Theo tình báo Anh, có thể Kremlin đang tìm cách tạo điều kiện để cho các nhóm lính đánh thuê khác để cạnh tranh với nhóm Wagner giờ đây đã trở nên quá mạnh, dưới cái nhìn của một số quan chức chính quyền Nga.
Những lính đánh thuê Wagner, tại trụ sở của công ty ở Saint Petersbourg, Nga, ngày 04/11/2022. AP
Phải chăng một tác nhân mới trong cuộc chiến tại Ukraine đang nổi lên ? Từ đầu cuộc xâm lược của Nga, nhóm Wagner vẫn đóng một vai trò trung tâm trong hệ thống công cụ quân sự Nga thì một nhóm mới có tên gọi "Convoy" trong những tuần qua đã xuất hiện và có thể sẽ trở thành một nhà "thầu phụ" cho cuộc chiến tranh mà Kremlin đang tiến hành chống lại Kiev.
Nhân vật chủ chốt của đội quân vũ trang tư nhân ra đời cuối năm 2022 này là Serguei Axionov. Sinh ra tại Moldova, cựu doanh nhân này vẫn bị ngờ có liên quan đến tội phạm có tổ chức đã có con đường thăng tiến chính trị nhanh chóng, năm 2014 được tổng thống Nga Vladimir Putin chỉ định là lãnh đạo Crimea. Là người ủng hộ nhiệt thành việc sáp nhập vùng lãnh thổ Ukraine này vào Nga, Serguei Axionov, tuyệt đối trung thành với Kremlin, hiện vẫn lãnh đạo bán đảo Crimea.
Lukas Aubin, giám đốc nghiên cứu của Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược Pháp (IRIS), tác giả cuốn sách "Địa chính trị nước Nga", phân tích : "Tại Nga, các lực lượng dân quân tư nhân không phải là mới. Ngoài công ty Wagner của Evgueni Prigojine ra đời năm 2014, ta có thể kể đến đội quân đánh thuê của Ramzan Kadyrov, lãnh đạo Tchetchenia. Với những "doanh nhân có ảnh hưởng", nhà chính trị hay giới tài phiệt ủng hộ chính quyền thì mục đích là phát triển ảnh hưởng của họ và của nước Nga ra quốc tế".
Theo một điều tra của Important stories, một cơ quan truyền thông độc lập Nga thì lực lượng dân quân này có 300 chiến binh hoạt động tại Crimea và trong vùng Kherson, phía nam Ukraine. Một cựu thành viên đơn vị lính đánh thuê được Important stories phỏng vấn cho biết, những người gia nhập lực lượng này phải ký hai hợp đồng : một với Convoy và một với bộ Quốc Phòng Nga. Mỗi chiến binh có thể được trả lương 2500 đô la mỗi tháng. Những người phục vụ đủ cả năm còn được hứa hẹn cấp đất tại Crimea hay ở nước Cộng Hòa Abkhazia
Convoy có thể là đối thủ của Wagner ?
Khó mà biết được hiện nay nhóm Convoy có thể đóng vai trò gì tại Ukraine trong lúc mà nhóm Wagner đã thâu tóm hết mọi nguồn lực sẵn có và sự chú ý của truyền thông. Nhưng nhóm Convoy xuất hiện trong bối cảnh đang có những căng thẳng cao độ giữa ông chủ của Wagner và bộ Quốc Phòng Nga.
Từ nhiều tháng qua, những tham vọng chính trị của Evgueni Prigojine cùng với những phát ngôn dữ dội chỉ trích chỉ huy quân đội Nga bất tài đã khiến cho Moskva không khỏi phẫn nộ.
Trong lúc đội quân đánh thuê của Wagner đang gặp khó khăn trước sức kháng cự của quân đội Ukraine tại mặt trận Bakhmut, một số lãnh đạo Nga muốn vĩnh viễn gạt tay đầu bếp của Putin ra ngoài. Theo tình báo Anh, Kremlin có thể đặt mục tiêu giảm bớt "vai trò nổi trội" của lực lượng đánh thuê Wagner tại Ukraine bằng cách ủng hộ các nhóm dân quân tư nhân khác.
"Bộ chỉ huy quân đội có lẽ đang tìm kiếm một lực lượng bán vũ trang thay thế để kiểm soát tốt hơn lực lượng này. Tuy nhiên không có đội quân tư nhân nào hiện tại có thể cạnh tranh được với Wagner về phương diên quân số cũng như sức mạnh chiến đấu", theo một ghi nhận của tình báo Anh công bố hôm 04/04 vừa qua.
Với khoảng 50 000 quân hoạt động tại Ukraine, tính đến giữa tháng 12 năm ngoái, trong đó đa số được tuyển mộ từ trong các nhà tù ở Nga, quân của Wagnes rõ ràng là lực lượng bổ trợ không thể thiếu được cho quân đội Nga, hiện đang rất khó tuyển mộ được lính mới để đáp ứng nhu cầu khi mà Kiev đang chuẩn bị mở cuộc phản công mùa xuân quy mô lớn.
Chính quyền "Cơ hội"
Nhiều chi tiết khác có thể là mờ nhạt cho rằng cuộc cạnh tranh đang hình thành giữa hai nhóm quân tư nhân. Trước tiên là quan hệ giữa Axionov và Prigojine dường như rất tốt. Axionov đã từng đe dọa áp dụng án tử hình đối với những công chức không chịu cung cấp đạn dược cho lính của Wagner. Ý kiến này tất nhiên đã được Prigojine tán dương nhiệt liệt.
Mặt khác, chỉ huy lực lượng Convoy là một người thân cận với Prigojine, theo một điều do các trang mạng Bellingcat và Insider tiến hành. Konstantin Pikalov, biệt danh là Mazai, chính là cánh tay phải cũ của ông chủ Wagner và là một nhân vật chủ chốt trong các hoạt động của Wagner ở Trung Phi.
Người ta không biết hiện hai nhân vật kể trên có xung đột gì với nhau hay không. "Nhưng sự xuất hiện thêm các nhóm quân tư nhân cho thấy rõ ràng trong nội bộ chính quyền Nga có sự bất hòa", theo nhận xét của chuyên gia Lukas Aubin. "Chính phủ Nga thực sự không còn sự lựa chọn. Quân đội chính quy đang gặp khó khăn và lực lượng bán vũ trang đánh thuê này có thể là những giải pháp thay thế".
Hai nhóm dân quân này hoàn toàn có thể chung sống với nhau chừng nào vẫn phục vụ lợi ích của Kremlin. Ông Lukas Aubin khẳng định : "Chính quyền của Putin là một chính quyền cơ hội, trong đó mọi phương tiện đều tốt".
Dù sao thì việc các lính đánh thuê tham gia vào cuộc chiến tranh tại Ukraine vẫn là quân chủ bài của điện Kremlin. Ngoài việc hỗ trợ quân chính quy trên chiến trường, các đội quân tư nhân còn có tác dụng như tấm bình phong ngăn giữa người dân Nga với thực tế chiến tranh. Chuyên gia Lukas Aubin cho rằng nó giúp trấn an dân chúng không bị hoang mang với các lệnh động viên. Nhìn những quân nhân không rõ là ai chiến đấu trên mặt trận có lẽ cũng đỡ bị sốc hơn là thấy cha anh, chồng con mình đi vào chỗ chết với quân đội.
Về mặt chính thức, Hiến pháp Nga vẫn cấm các công ty quân sự tư nhân. Thế nhưng khi Wagner được chấp nhận, Prigojine được tự do hành động không hề bị trừng phạt hay cấm cản nào. Và thế là ông ta đã mở đường cho mọi lực lượng dân quân khác.
(Theo france24.com)
Anh Vũ
Nguồn : RFI, 11/04/2023