Khủng bố ngày 07/10, cú sốc khiến những người Israel ôn hòa cũng muốn tiêu diệt Hamas
Hai tháng sau vụ khủng bố của Hamas, người Israel vẫn đang trong cú sốc, mà theo Le Figaro ngày 07/12/2023, không khác một trận động đất gây dư chấn kéo dài. Người Israel vẫn sống, làm việc, nhưng sâu thẳm trong lòng họ vẫn tang tóc. Một cuộc thăm dò được công bố hôm qua cho biết 52% người Israel phản đối giải pháp hai Nhà nước, và việc tiếp tục tấn công vào Dải Gaza được ủng hộ đến 87%.
Người dân Israel bên cạnh ảnh chân dung của các nạn nhân bị Hamas sát hại hoặc bắt cóc trong vụ khủng bố vào lễ hội âm nhạc Nova ở miền nam Israel ngày 07/10/2023. Ảnh chụp ngày 28/11/2023 gần kibbutz Re’im. AP - Ohad Zwigenberg
Vụ khủng bố làm thay đổi suy nghĩ tại Israel
Hai tháng sau vụ khủng bố ngày 07/10, người Israel vẫn đang trong cú sốc, mà theo Le Figaro không khác một trận động đất gây dư chấn kéo dài. Con số nạn nhân - trên 1.200 bị sát hại, 240 bị bắt làm con tin - không thể biểu lộ được độ sâu của nỗi đau. Hãm hiếp, tra tấn, những gia đình bị tàn sát, trẻ em chấn thương suốt đời… Dù nhanh chóng huy động để đối phó với tình hình, nhưng đối với nhiều người Israel, cuộc sống bình thường trước đây chỉ còn là kỷ niệm xa vời.
Eric Munz, mang hai quốc tịch Pháp-Israel, trước ngày 07/10 lãnh đạo một cơ quan tư vấn về chiến lược tiếp thị. Bây giờ đây ngày ngày ông đứng ra làm món thịt nướng (barbecue) miễn phí cho những người lính chiến ở mặt trận, có thể phục vụ 800 người. Ông dành trọn thời gian cho công việc mới, "không thể nghĩ gì về tương lai doanh nghiệp trong tình hình này". Stéphane Blajman, một người thiên tả và ngoại đạo, mỗi ngày đều lo lắng cho con trai đang phục vụ ở West Bank (Cisjordanie), còn con gái sống sót trong vụ thảm sát ở lễ hội âm nhạc Nova (364 người chết).
Đối với Yitzhak Sokolov, cuộc đời cũng đã đổi khác. Dù đã có cháu gọi bằng ông, Sokolov xung phong phục vụ trong quân ngũ. Một người chị họ của ông bị Hamas cắt cổ, cháu gái bị giết chết, thi thể tìm được gần Dải Gaza, một em họ đang là con tin. Mãi đến 13/11 ông mới biết thêm, người bạn Vivian Silver, nhà hoạt động Israel vì hòa bình đã bị thiêu sống tại nhà ở kibbutz Beeri. Nhiều cư dân Beeri cũng ôn hòa như bà Silver, giờ đây muốn hủy diệt toàn bộ Gaza, điều kiện duy nhất để họ quay lại kibbutz.
Thay đổi quan trọng nhất là trong cách nghĩ. Munz nói : "Tôi nhận ra những gì người ta nói ở phương Tây hoàn toàn sai lạc. Đây không phải là xung đột lãnh thổ, mà là một cuộc chiến giữa các nền văn minh. Kẻ thù tìm cách tiêu diệt dân tộc Do Thái và toàn bộ phương Tây. Đó là những kẻ man rợ muốn Hồi giáo hóa thế giới".
"Shiva kéo dài" đối với người Do Thái
Trả lời Le Figaro, bình luận gia Nahum Barnea của nhật báo cánh trung Yediot Aharonot cho biết, tác động của vụ khủng bố ngày 07/10 là chưa từng thấy kể từ khi lập quốc 75 năm qua. Nó còn lớn hơn cả chiến tranh Kippur 1973 vì lần này Israel không đối mặt với một quốc gia hay quân đội khác, mà là một tổ chức khủng bố có năng lực quân sự hạn chế. Bên cạnh cú sốc và hậu quả quân sự, kinh tế, còn mang tầm vóc đạo đức, xã hội.
Theo truyền thống Do Thái, sau cái chết của một người thân người ta để tang bảy ngày, khoảng thời gian này gọi là Shiva. Bạn không thể sầu não mãi, mà ngày thứ tám phải đứng dậy sống tiếp. Tuy nhiên hai tháng qua, Israel vẫn chìm trong một Shiva kéo dài. Người Israel vẫn sống, làm việc, nói đùa, nhưng sâu thẳm trong lòng họ vẫn tang tóc. Israel là một xã hội nhỏ bé, tất cả mọi người đều có quen một ai đó đã bị giết, bị bắt cóc hôm 07/10, hay đang chiến đấu sinh tử nơi chiến trường.
Nhà báo Barnea tin rằng rốt cuộc sẽ phải tìm ra một giải pháp, người Do Thái không thể ra đi nơi nào khác. Vụ khủng bố khiến đa số người Israel nay cảm thấy không thể tin tưởng một người Ả rập nào, tất cả đều là kẻ thù. Nhưng một nghịch lý là Hamas đã buộc họ phải suy nghĩ về cách thức để tránh một sự kiện 07/10 mới. Sau chiến tranh, chính người Palestine phải tự quản trị. Và vì không thể là Hamas, cần có một cơ quan quyền lực Palestine vững mạnh, hiệu quả.
Blajman thổ lộ : "Với những người tham gia chính trị như tôi, đó là một thay đổi rất lớn. Chúng tôi đã mất đi hy vọng một giải pháp hòa bình với người Palestine, không còn tin ở khả năng hai Nhà nước". Theo Blajman, các nước dân chủ phương Tây ủng hộ giải pháp này không hiểu được chỉ là ảo tưởng, với những người Hồi giáo cực đoan không muốn thấy người Do Thái trên trái đất. Một cuộc thăm dò được công bố hôm qua xác nhận khuynh hướng này : 52% người Israel phản đối giải pháp hai Nhà nước, và việc tấn công vào Dải Gaza trở lại được ủng hộ đến 87%.
Quyết tâm sắt thép của các chiến binh Israel
Phóng sự của đặc phái viên Le Figaro mô tả cảnh hơn một chục đại bác tự hành M109 nhả đạn vào Dải Gaza cách đó vài trăm mét đường chim bay. Những quả đạn 155 ly mang đầy những dòng chữ bằng tiếng Hebrew : những thông điệp gởi đến Hamas hay tên những người lính Israel tử trận.
Thượng sĩ Rémi Daniel cho biết : " Các pháo thủ chỉ lo rốc-kết, còn bộ binh chúng tôi phải cảnh giác cả rốc-kết lẫn mìn, chất nổ, các tay bắn tỉa…".Người quân nhân dự bị song tịch Pháp-Israel 33 tuổi từ ba tuần qua chiến đấu trong lữ đoàn Jerusalem, vốn là tiến sĩ ngành quan hệ quốc tế. Cũng như nhiều người lính khác, hai tháng vừa qua Rémi sống trong quân ngũ. Đối với họ, cuộc sống đã ngưng đọng lại kể từ vụ thảm sát ngày 07/10. Trong một cuộc chiến bất đối xứng, kẻ thù luôn giấu mặt nhưng nguy hiểm có thể xảy ra bất kỳ lúc nào. Khi không bị quân khủng bố quấy phá, họ giết thời gian bằng những thứ ngỡ rằng đã đi vào quá khứ như trò chơi ca-rô, vì không được dùng điện thoại ở vùng chiến sự.
Rémi khẳng định quyết tâm của mọi người vẫn không suy suyển, vì mỗi người lính đều ý thức được tầm quan trọng của sự kiện và mức độ chấn thương. Thiếu tá Shraga, từ Chicago về nước chiến đấu, vẫn giữ thói quen bông đùa kiểu Mỹ, nhưng trầm giọng khi nói về Gaza. "Đó là một nơi rất nguy hiểm : mỗi căn nhà, mỗi gian phòng đều có thể là lối ra vào địa đạo. Chúng tôi tìm thấy bệ phóng rốc-kết trong một trường học". Một người lính của một đơn vị khác đóng gần kibbutz bị thảm sát Beeri cho biết đã phát hiện được một kho vũ khí tại trường đại học Hồi giáo Gaza.
Ukraine : Bất đồng giữa tổng thống Zelensky và tướng Zaluzhnyi gây lo ngại
Tại Ukraine, Le Monde tỏ ra lo ngại về sự chia rẽ giữa tổng thống Volodymyr Zelensky và tổng tham mưu trưởng quân đội Valerii Zaluzhnyi, hai nhân vật được yêu mến nhất, trong lúc đang gặp khó khăn chiến trường. Chưa bao giờ bất đồng lộ rõ như thế, và được báo chí Ukraine thường xuyên nêu ra.
Alina Mykhailova, vợ góa của anh hùng Dmytro Kotsiubailo tức "Da Vinci" cho rằng chiến thắng không dựa vào vũ khí mà vào "sự đoàn kết của chính phủ, nhân dân và quân đội". Nếu một trong những yếu tố trên không còn, "sẽ không ai có được quyền lực, dân tộc Ukraine có thể không tồn tại và quân Nga sẽ chiếm toàn bộ lãnh thổ". Petro Burkovskyi, giám đốc một trung tâm tư vấn quan tâm đến hậu quả về hình ảnh đất nước trên trường quốc tế, ông nói : "Sẽ không ai ủng hộ một nước mà các nhà lãnh đạo quân sự và chính trị không hòa hợp".
Theo nhà phân tích Volodymyr Fesenko, có một sự "ganh tị" đối với tướng Zaluzhnyi, một năm rưỡi qua có tỉ lệ ủng hộ hơi cao hơn tổng thống. Tuy những người thân cận của vị tướng khẳng định ông không có tham vọng chính trị, nhưng nhiều người cho rằng Zaluzhnyi "có thể là một tổng thống giỏi". Nếu trước đây luôn thông qua các quyết định của giới quân sự, nay Volodymyr Zelensky liên tục can thiệp bằng các kênh song song, trực tiếp với tư lệnh lục quân và không quân. Bên cạnh đó ông còn thay đổi một số vị trí. Việc cách chức chỉ huy lực lượng quân y Tetiana Ostashchenko thì dễ hiểu do tai tiếng, nhưng việc người lãnh đạo lực lượng đặc biệt bị thay mà tướng Zaluzhnyi không được biết trước gây ra nhiều thắc mắc.
Kiev điều tra về tội ác chiến tranh của quân Nga
Cũng liên quan đến Ukraine, Le Monde cho biết các nhà điều tra Kiev đang nỗ lực chứng minh về "nạn diệt chủng" mà Nga tiến hành tại Ukraine. Hai đại tá cảnh sát cùng với văn phòng chưởng lý và cơ quan tình báo nghiên cứu hai hồ sơ về tội ác chiến tranh. Để điều tra, đại tá Shapovalov tiết lộ "Road Map" (lộ trình), một phần mềm vô cùng tinh tế được dùng để xử lý hàng triệu thông tin về các trọng tội, khinh tội, nạn nhân, nhân chứng và các tội phạm, nghi can. Chỉ riêng vùng Bucha đã mở được 3.482 hồ sơ hình sự, 536 thường dân bị sát hại hay mất tích, 501 xác được tìm thấy. Mùa thu vừa rồi các nhà điều tra còn phát hiện thêm một vụ hãm hiếp, vì nạn nhân đã không khai báo, nay đã nhận diện được thủ phạm.
Thông tin ngoài nguồn tình báo còn được thu thập bằng nhiều cách, chẳng hạn qua các công ty điện thoại. Có 6.032 số điện thoại di động của người dân bị lính Nga sử dụng, thường từ điện thoại đánh cắp, việc tìm kiếm thủ phạm trở nên dễ dàng. Đối với những lính Nga dùng điện thoại Nga, có phần mềm "Mắt Thượng Đế" giúp lần ra tung tích. Roap Map tổng hợp những cuộc gọi, hình ảnh trên mạng xã hội, qua đó đôi khi một đơn vị liên quan đến nhiều tội phạm ở những vùng khác nhau. Về tội diệt chủng, điều tra chủ yếu nhắm vào việc bắt trẻ em Ukraine đưa sang Nga.
EU đòi hỏi luật chơi công bằng hơn với Trung Quốc
Trên lãnh vực kinh tế, Les Echos cho biết Liên Hiệp Châu Âu (EU) muốn khẩn cấp làm thăng bằng trở lại quan hệ thương mại với Trung Quốc. Bà Ursula von der Leyen và ông Charles Michel hôm nay có mặt ở Bắc Kinh để đòi hỏi công bằng hơn cho các doanh nghiệp Châu Âu.
Hai chủ tịch của Ủy ban Châu Âu và Hội đồng Châu Âu đứng trước tình trạng cán cân thương mại giữa đôi bên ngày càng tệ hại hơn : năm ngoái thâm hụt thương mại của EU đối với Trung Quốc lên đến 400 tỉ euro, tăng gấp đôi kể từ 2020. Một viên chức Ủy ban chỉ ra một số nguyên nhân, như các công ty Châu Âu bị hạn chế vào thị trường Hoa lục, tài trợ công che giấu của Bắc Kinh và sản xuất thừa. Riêng việc sản xuất thừa do hai yếu tố : tiêu thụ nội địa Trung Quốc sút giảm và một số quốc gia đóng cửa dần với hàng nhập khẩu made in China (Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc).
Thị trường EU vẫn luôn mở cửa nên nhận lãnh hết những món hàng Trung Quốc không bán được cho nơi khác, đồng thời Hoa lục lại khép kín với hàng Châu Âu. Nguồn tin trên nói : "Xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ tương đương với số bán cho Thụy Sĩ". Alicia Garcia Herrero, kinh tế gia trưởng phụ trách Châu Á của Natixis lưu ý : "Chính sách kỹ nghệ hung hăng của Trung Quốc được Ủy ban Châu Âu coi là cạnh tranh bất chính, vì những ngành công nghiệp chủ chốt của Trung Quốc cạnh tranh với Châu Âu được tài trợ rất lớn, không chỉ tại Hoa lục mà ngày càng nhiều tại các thị trường thứ ba và trong EU". Theo Business Europe, đại diện cho giới chủ ở Bruxelles, "Trung Quốc cần phải giảm bớt những hàng rào cản và có chính sách kích thích mức cầu thay vì cung".
Bà Ursula von der Leyen cảnh báo nếu Bắc Kinh không đáp ứng sẽ phải áp dụng những công cụ để bảo vệ thị trường, tuy nhiên ưu tiên cho thương thảo. Từ tháng 10, Bruxelles đã mở điều tra chống tài trợ khi xe hơi điện Trung Quốc tràn ngập Châu Âu với cái giá không tưởng, và có thể áp thuế bổ sung vì lãnh vực xe hơi là một trong những kỹ nghệ chính của Châu Âu với 14 triệu việc làm. Sang năm, Châu Âu sẽ kiểm soát đầu tư ngoại quốc trong những lãnh vực thiết yếu và xuất khẩu công nghệ. Bắc Kinh đe dọa trả đũa và không có ý định nhượng bộ, kể cả trong việc giúp Vladimir Putin tránh né cấm vận.
Thụy My