Vắng các nước "phương Nam" chủ chốt, Hội nghị hòa bình cho Ukraine khó đạt mục tiêu.
Hội nghị vì hòa bình cho Ukraine, tổ chức tại Thụy Sĩ, sẽ diễn ra trong hai ngày, 15 và 16/06/2024. Hội nghị dự kiến, sẽ có sự tham dự của đại diện khoảng 90 quốc gia, từng được kỳ vọng sẽ là một bước tiến đáng kể trong quá trình tìm kiếm hòa bình cho Ukraine, nạn nhân của cuộc xâm lược Nga. Tuy nhiên, theo giới quan sát, sự vắng mặt của nhiều quốc gia "phương Nam" chủ chốt khiến cho mục tiêu gia tăng áp lực với Nga là điều khó thực thi.
Địa điểm tổ chức Hội nghị Hòa bình Ukraine, ở Buergenstock, Thụy Sĩ. Ảnh chụp ngày 13/06/2024. AP - Urs Flueeler
Kể từ khi Thụy Sĩ chấp nhận đăng cai tổ chức Hội nghị vì Hòa bình cho Ukraine, chính quyền Kiev đã gia tăng các nỗ lực ngoại giao để thu hút sự tham gia của đông đảo các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc. Ukraine hy vọng sự hiện diện của các cường quốc "phương Nam", bên ngoài đồng minh phương Tây, tại hội nghị ở Bürgenstock, sẽ làm gia tăng áp lực lên Nga.
Tuy nhiên, các vận động ngoại giao của Kiev đã không mang lại kết quả mong muốn. Khoảng một nửa trong số 90 quốc gia tham gia hội nghị là các nước Châu Âu, vốn là đồng minh của Ukraine. Đa số các quốc gia phương Nam chủ chốt không nhận lời mời tham dự hội nghị, cụ thể là Indonesia, Ai Cập, Nam Phi, Saudi Arabia… Ấn Độ cũng vắng mặt. Brazil chỉ cử đại diện ở cấp đại sứ, với tư cách quan sát viên. Trung Quốc tuyên bố một hội nghị tìm kiếm hòa bình vắng mặt một bên tham chiến, là Nga, sẽ không có ý nghĩa gì. Trừ phi có bất ngờ vào phút chót, hiện tại Bắc Kinh không có ý định cử đại diện tham gia.
Kỳ vọng của Kiev
Kỳ vọng của Kiev là hội nghị ở Thụy Sĩ sẽ là cơ hội để các bên tham dự "thống nhất về các nguyên tắc" giúp chấm dứt chiến tranh. Đối với tổng thống Ukraine, hội nghị Thụy Sĩ chính là "cơ hội thực sự đầu tiên để xác lập một nền hòa bình công bằng", và Moskva có thể tham gia vào các đàm phán tìm giải pháp để kết thúc chiến tranh tại Ukraine trong giai đoạn tiếp theo, sau khi quốc tế "thống nhất một kế hoạch chung" tại hội nghị Thụy Sĩ. Sự vắng mặt của các quốc gia chủ chốt "phương Nam" khiến kế hoạch dự kiến nói trên ít mang tính đại diện cho cộng đồng quốc tế hơn.
Hố sâu ngăn cách ngày càng lớn giữa các nước phương Tây với phần còn lại của thế giới. Đại đa số các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc lên án cuộc xâm lược Ukraine của Nga, nhưng đại đa số các nước phương Nam không tham gia vào các biện pháp trừng phạt của phương Tây chống Nga. Đa số các quốc gia phương Nam chủ chốt không muốn chọn bên, mà chỉ có ý định đóng vai trò trung gian cho các đàm phán giữa Ukraine và Nga.
Đa số các nước "phương Nam" không muốn chọn bên
Thổ Nhĩ Kỳ có mặt tại Hội nghị. Ankara từng là quốc gia chủ nhà nơi diễn ra các đàm phán giữa Nga và Ukraine trong những tháng đầu chiến tranh. Theo chuyên gia Anna Jacob, viện tư vấn International Crisis Group, Saudi Arabia muốn "duy trì vị thế của một nước trung lập, để có thể đóng vai trò trung gian trong các đàm phán" giữa Ukraine và Nga sau này. Trước thềm hội nghị, ngày 23/05, Brazil và Trung Quốc ra một tuyên bố chung 6 điểm về cuộc chiến Nga chống Ukraine, nhấn mạnh đến việc "không mở rộng chiến sự", "không sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt", nhưng không nói đòi Nga rút quân khỏi các vùng chiếm đóng tại Ukraine.
Tuy nhiên sự vắng mặt của nhiều quốc gia phương Nam chủ chốt không có nghĩa là Hội nghị vì Hòa bình cho Ukraine, do Thụy Sĩ đăng cai là vô nghĩa. Hội nghị này ít nhất cũng là dịp để Kiev và các đồng minh siết chặt đoàn kết, để khẳng định một số điểm, trong "kế hoạch hòa bình của Kiev", được coi là có khả năng đạt đồng thuận cao. Cụ thể trong các vấn đề dễ nhận được sự ủng hộ của các nước phương Nam, như bảo đảm an toàn cho lưu thông hàng hải tại Biển Đen, để Ukraine có thể tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc, điều có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh lương thực toàn cầu, hay bảo đảm an toàn cho nhà máy điện nguyên tử lớn nhất Châu Âu ở Zaporijjia.
Tương quan lực lượng trên chiến trường là căn bản
Chính quyền Thụy Sĩ dự kiến thông cáo chung của hội nghị vì hòa bình công bằng và bền vững cho Ukraine sẽ dựa trên kế hoạch 10 điểm của Kiev, và các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Tuy nhiên, Nga cương quyết không từ bỏ các yêu sách tại Ukraine, và chỉ chấp nhận thương thuyết nếu Kiev chấp nhận từ bỏ chủ quyền với các vùng đất mà Moskva đã chiếm. Bình luận về vấn đề này, nhật báo Pháp Les Echos, nhận xét các tuyên bố về hòa bình cho Ukraine chắc chắn không mang lại thay đổi đáng kể, triển vọng của xung đột hiện nay phụ thuộc nhiều vào tương quan lực lượng trên chiến trường.
Les Echos dẫn lại nhận định của thủ tướng Phổ Otto von Bismarck (cuối thế kỷ 19) : "Ngoại giao mà thiếu vũ khí cũng giống như âm nhạc mà không có nhạc cụ". Thỏa thuận an ninh 10 năm với Mỹ, mà Ukraine vừa ký kết hôm qua bên lề thượng đỉnh G7 ở Ý, chắc chắn có ý nghĩa quan trọng với Kiev hơn là tuyên bố của Hội nghị Hòa bình tại Bürgenstock, Thụy Sĩ.
Trọng Thành
Nguồn : RFI, 14/06/2024
*****************************
Zelensky kỳ vọng thỏa thuận an ninh Mỹ-Ukraine mở đường gia nhập NATO
Thu Hằng, RFI, 14/06/2024
Ngày 13/06/2024, bên lề thượng đỉnh G7 tại Ý, nguyên thủ Mỹ và Ukraine đã ký thỏa thuận an ninh song phương có thời hạn 10 năm. Tổng thống Joe Biden đánh giá thỏa thuận là "một dấu hiệu mạnh mẽ cho sự ủng hộ (của Mỹ) đối với Ukraine", còn tổng thống Volodymyr Zelensky hoan ngênh "một ngày lịch sử" mở đường cho Ukraine gia nhập Liên minh Bắc Đại Tây Dương NATO.
Tổng thống Joe Biden và đồng cấp Volodymyr Zelensky sau lễ ký kết thỏa thuận an ninh Mỹ-Ukraine. Ảnh ngày 13/06/2024. AP - Alex Brandon
Toàn bộ thỏa thuận, gồm 11 điều, được đăng trên trang web của tổng thống Ukraine. Theo điều II, liên quan đến hợp tác an ninh và quốc phòng, Hoa Kỳ cam kết giúp Kiev củng cố quân đội, đào tạo quân nhân và hợp tác với với tổ hợp công nghiệp quân sự Ukraine. Ngoài ra, hai bên cam kết hợp tác về tái thiết kinh tế và cải cách (điều III), cải cách thể chế để thúc đẩy tiến trình hội nhập vào Liên Âu - Đại Tây Dương (điều IV)…
Trong buổi họp báo chung với tổng thống Joe Biden sau lễ ký kết, tổng thống Zelensky phát biểu thỏa thuận "cho thấy Hoa Kỳ ủng hộ Ukraine gia nhập NATO trong tương lai và công nhận rằng thỏa thuận an ninh (song phương) mở đường cho Ukraine hội nhập NATO". Cùng ngày, Ukraine cũng ký thỏa thuận an ninh với Nhật Bản.
Tổng thống Ukraine là khách mời tại thượng đỉnh G7 do Ý tổ chức. Ngày làm việc đầu tiên (13/06) được dành thảo luận về việc sử dụng tài sản của Nga để hỗ trợ Ukraine phòng vệ. Các nhà lãnh đạo G7 đã nhất trí về "khoản vay liên đới" 50 tỉ đô la và sẽ chuyển khoản tiền này cho Kiev "từ nay đến cuối năm", theo thủ tướng Ý Giorgia Meloni, để chuẩn bị ngân sách kháng chiến cho năm 2025. Tổng thống Zelensky hoan nghênh quyết định của G7 và cho rằng "Nga phải thanh toán là chuyện công bằng".
Trên chiến trường, Ukraine tiếp tục bị Nga oanh kích. Không quân Ukraine thông báo bắn hạ 14 tên lửa (trong đó có 10 tên lửa hành trình Kh-101/Kh-555 được bắn từ oanh tạc cơ chiến lược Tu-95 MS) và 17 drone của Nga trong đêm 13-14/06. Phía Nga cũng cho biết đã bắn hạ 87 drone của Ukraine, tập trung chủ yếu vào các vùng biên giới Belgorod, Volgodrad, Voronej, Koursk, Rostov, Crimea.
Thu Hằng