Cú sốc cực hữu đe dọa nước Pháp
Bầu cử Quốc hội, vấn đề quan trọng cho tương lai nước Pháp là hồ sơ của tất cả tuần báo kỳ này.
Biểu tình tại Paris ngày 15/06/2024 chống đảng cực hữu Tập Hợp dân tộc (RN) trước cuộc bầu cử Quốc hội sắp tới. Reuters - Benoit Tessier
Le Point nói về "Cú sốc sắp tới", L’Express đăng chân dung thủ lãnh trẻ tuổi của đảng cực hữu Tập hợp dân tộc (RN), chạy tít "Con người bí ẩn". Tương tự, trang bìa của Le Nouvel Obs là hai khuôn mặt lãnh đạo cực hữu Jordan Bardella và Marine Le Pen với lời cảnh báo "Nền cộng hòa bị bao vây" và tựa nhỏ "RN sẽ làm gì nếu thắng cử". Courrier International tổng hợp những góc nhìn từ nước ngoài về một nước Pháp bầu cho cực hữu.
Cực hữu, cực tả đều tiêu hoang
Đối với L’Express, các chương trình do đảng cực hữu Tập Hợp dân tộc (RN) và Mặt trận bình dân mới bị cực tả khổng chế, đều khiến ngân sách phải chi ra số tiền rất lớn trong khi đang nợ nần, làm xấu đi tình trạng nước Pháp.
Cả hai phong trào cực đoan đang dẫn đầu trong các thăm dò đều đề nghị các chi tiêu hoang phí trong khi lờ đi cột thu nhập trong bảng kế toán – trừ phi giải thích rằng sẽ lấy tiền trong túi người nhập cư hay người giàu. François Ecalle, chủ tịch hiệp hội Fipeco cảnh báo, các nhà đầu tư có thể phản ứng thô bạo trước một sự kiện chính trị. Người ta đã chứng kiến thị trường trừng phạt một chính sách thảm họa như thế nào ở Anh quốc vào mùa thu 2022 với chính phủ ngắn ngủi của bà Liz Truss.
Theo L’Express, dù sao Pháp vẫn dựa được vào chiếc dù Châu Âu. Cũng như với Hy Lạp, Ngân hàng Trung ương Châu Âu (BCE) có thể can thiệp. Ngân hàng bị các phe dân túy đủ loại căm ghét, mai đây sẽ là bộ phận giảm sốc cho cuộc khủng hoảng kinh tế sắp tới, nhưng không cứu vãn được danh dự của nước Pháp. Le Point gióng lên tiếng chuông báo động với dự báo của giải Nobel kinh tế năm 2014 Jean Tirole : Nếu áp dụng chương trình của RN, nước Pháp sẽ phải kêu gọi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cứu nguy, một sự sỉ nhục chưa từng thấy !
RN vẫn mập mờ về kinh tế
Cũng về kinh tế, Le Nouvel Obs phân tích đảng cực hữu RN sẽ làm những gì nếu thắng cử. Ngay sau hôm tổng thống Macron giải tán Quốc hội, lời cảnh báo đã được gởi đi : hai cơ quan Moody’s và Fitch từng không hạ điểm tín nhiệm tín nhiệm của Pháp dù nợ công cao, lần này cho biết nếu RN lên nắm quyền sẽ có nguy cơ bị sụt hạng.
Trên thị trường tài chánh, tâm trạng hoài nghi đã là sự thực : thị trường chứng khoán Paris sụt điểm, khoảng cách lãi suất giữa Pháp và Đức cao nhất kể từ 2017, khiến tiền lời cao hơn và ngân sách sẽ thâm hụt nhiều hơn. Những người chiến thắng sẽ phải đưa ra các đề nghị chấp nhận được đối với các nhà đầu tư đang nắm giữ 3.100 tỉ euro nợ công. Nhưng chương trình kinh tế của RN vẫn mập mờ.
Hồi năm 2022, Marine Le Pen đã từ bỏ ý định quay lại với đồng quan Pháp và ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu, để không làm đa số người Pháp sợ hãi. Hai năm sau, bà ta càng cố gắng tỏ ra chừng mực hơn để trấn an cử tri cánh hữu. Jordan Bardella hứa hẹn cho kiểm toán để chỉnh đốn tình trạng nợ nần. Trong khi ai cũng biết tuy ngân sách có thâm thủng nhưng lạm phát được kiểm soát, tăng trưởng có khởi sắc.
Những biện pháp mị dân tốn kém của cực hữu
Bardella, đang hy vọng thành thủ tướng tương lai, muốn siết chặt chi tiêu đồng thời hứa hẹn dùng tiền ngân sách làm tăng sức mua – đây là cả một nghịch lý. Biện pháp đầu tiên là hạ thuế VAT xăng dầu, điện và khí đốt từ 20% còn 5,5%, như vậy ngân sách sẽ mất 17 tỉ euro. Người giàu có xe lớn và tiêu thụ nhiều sẽ được lợi, kìm hãm việc tiết kiệm năng lượng. Có điều phải được Bruxelles bật đèn xanh, điều này khó xảy ra. Giảm thuế VAT lên thực phẩm sẽ làm thiệt 7 tỉ euro một năm, và thường là món lợi vào túi nhà kỹ nghệ và thương nhân thay vì người tiêu thụ.
Từ hai năm qua, RN hứa hủy bỏ cải cách hưu trí (tuổi về hưu chính thức là 64), và theo Viện Montaigne, sẽ tốn 36 tỉ euro mỗi năm. Còn lời hứa bỏ thuế thu nhập cho người dưới 30 tuổi nhằm thu hút giới trẻ, thì trên thực tế rất ít thanh niên phải đóng loại thuế này. Như vậy chỉ tầng lớp ưu tiên được lợi, nhưng làm thiệt cho ngân sách 4 tỉ euro mỗi năm. Cũng chưa biết nông nghiệp Pháp sẽ sống sót thế nào khi ra khỏi các hiệp định tự do mậu dịch…
Dấu hỏi lớn nhất là làm thế nào có tiền để chi cho tất cả những biện pháp trên mà không làm thâm thủng thêm ngân sách ? RN định tăng một số sắc thuế, giảm phần đóng góp của Pháp vào ngân sách Châu Âu, và nhất là chống gian lận, đóng cửa với nhập cư, chỉ trợ cấp xã hội cho các gia đình Pháp, để thu vào 31 tỉ euro – một con số không hề có căn cứ nào.
Giáo sư Olivier Blanchard, cựu kinh tế gia trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) kinh ngạc nhận xét đây là thái độ hết sức vô trách nhiệm, nói rằng nguồn thu sẽ dựa vào chống gian lận là ảo tưởng. Chủ tịch đảng RN Jordan Bardella tuyên bố sẽ tháo gỡ tất cả những ràng buộc đang cản trở tăng trưởng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển. Nhưng đây cũng là chủ trương của bộ trưởng kinh tế Bruno Le Maire từ bảy năm qua, và lại rất xa với những gì mà RN hứa hẹn.
Pháp giải tán Quốc hội : Món quà trong năm cho Putin
Về chính sách đối ngoại, L’Express đặt ra một câu hỏi quan trọng : quan điểm của Pháp về chiến tranh Ukraine sẽ như thế nào từ ngày 08/07 ? Ai có thể tin rằng Tập Hợp dân tộc (RN) sẽ ủng hộ Kiev, sau khi nhìn nhận việc sáp nhập bất hợp pháp Crimea, gởi đại diện sang quan sát cái gọi là bầu cử ở vùng chiếm đóng Donbass ?
Sau ngày 07/07, Vladimir Putin có thể tiết kiệm được một ít đồng rúp : chẳng cần lũng đoạn, Pháp tự phá hoại chính sách Ukraine của mình. Những tháng gần đây, tổng thống Emmanuel Macron đã vượt qua lằn ranh đỏ phương Tây với việc cho phép dùng vũ khí viện trợ tấn công vào lãnh thổ Nga, gởi các phi cơ tiêm kích, đưa cố vấn quân sự sang… Một làn gió hy vọng cho Kiev sau một mùa đông bị Nga oanh kích dữ dội. Một nhà ngoại giao Châu Âu thổ lộ : "Từ hai năm qua, chúng tôi chờ đợi một nhà lãnh đạo dám đối đầu với Putin và kéo theo phương Tây phía sau. Macron đã trở thành một thủ lãnh như thế, nhưng nay lại bị tê liệt".
Đã hẳn nguyên thủ trong nền đệ ngũ cộng hòa có toàn quyền về đối ngoại, tổng thống đại diện nước Pháp trên trường quốc tế và duy trì mối liên hệ trực tiếp với các nguyên thủ khác. Dù kết quả bầu cử Quốc hội ra sao đi nữa, Emmanuel Macron vẫn là tổng thống đến năm 2027, có quyền bổ nhiệm các đại sứ, ký các hiệp ước quốc tế. Được hỏi ý kiến hôm 17/06, Volodymyr Zelensky trả lời một cách ngoại giao là vẫn tin sẽ không có gì thay đổi nhưng trong hậu trường, những xáo trộn nơi chính trường Pháp là tin xấu cho Kiev.
Cực hữu ủng hộ Nga, cực tả làm ngơ, Ukraine thiệt thòi
Một chính phủ đối nghịch với Emmanuel Macron sẽ gây xung đột trong nội bộ về vấn đề Gaza, Liên Hiệp Châu Âu, NATO và tất nhiên về Ukraine. Phía cực hữu RN, ai có thể tin một đảng trước đây đi vay nợ của một ngân hàng Nga, chủ tịch Marine Le Pen chờ chực để được Putin tiếp trong thời gian tranh cử tổng thống năm 2017, sẽ sát cánh với Volodymyr Zelensky ? Một đảng mà trong chương trình hành động năm 2022 muốn hợp tác an ninh với Nga - và kỳ lạ thay, chi tiết này đã biến mất trên mạng kể từ hôm thứ Ba 18/06. Đồng lõa với Kremlin, kẻ thù bên trong của NATO, một chính phủ Bardella sẽ phá hoại liên minh phương Tây.
Về phía cánh tả, nếu đảng Xã hội và đảng Xanh ngay từ đầu đã dứt khoát bênh vực Ukraine, thì đảng cực tả Nước Pháp bất khuất (LFI) và đảng Cộng sản phản đối việc chuyển giao vũ khí, chống lại thỏa thuận an ninh song phương với Kiev. Cái cớ chính thức là lo ngại "leo thang", kêu gọi "hòa bình"… Đóng vai bồ câu, cực tả làm ngơ trước nỗi đau của hàng ngàn thường dân Ukraine sống trong các lãnh thổ bị chiếm đóng dưới ách quân Nga, chịu đựng tra tấn, hãm hiếp…
Từ hai năm qua, những vùng được quân đội Ukraine giải phóng, từ Bucha đến Kherson đã cho thấy cùng những hình ảnh tội ác của lực lượng Putin. Không cung cấp vũ khí có nghĩa là bỏ rơi Ukraine. Ngay từ đầu cuộc xâm lăng hôm 24/02/2022, Vladimir Putin trông cậy vào sự hụt hơi của các xã hội phương Tây, thu mình vào những tiện nghi lâu nay, để giành thắng lợi trong một cuộc chiến kéo dài. L’Express cho rằng, những nạn nhân của ông ta, Ukraine cũng như nền dân chủ xứng đáng có được số phận tốt đẹp hơn.
Tội ác mới của Nga ở Mariupol : Cướp nhà của người di tản
Cũng liên quan đến Ukraine, The Economist nêu ra "Tội ác mới nhất của Nga ở Mariupol : Cưỡng đoạt tài sản". Nhà cửa của người dân Ukraine di tản sắp bị cướp một cách trắng trợn. Từ vài tháng qua, xuất hiện những tờ thông cáo màu trắng dán trước cửa các tòa nhà dân cư ở Mariupol, thành phố bị bao vây, phá hủy và bị quân Nga chiếm đóng tháng 5/2022. Theo đó sẽ tổ chức kiểm kê, sở hữu chủ căn hộ phải ở tại nhà với giấy tờ chứng minh và hộ chiếu Nga. Nếu không sẽ bị xếp loại nhà vắng chủ và đem bán.
Petro Andryushchenko, cố vấn chính quyền Mariupol lưu vong cho biết nhà của ông đã bị xâm nhập cướp hết tài sản, nhưng tất nhiên ông không thể mạo hiểm trở về đăng ký. Một video quảng cáo cho thấy một nữ nhân viên hướng dẫn người mua đi thăm một căn hộ ba phòng, lưu ý là "đồ đạc sang trọng", và phòng trẻ em có diện tích lớn, những món đồ chơi bị bỏ lại còn nằm rải rác.
Ông Andryushchenko ước tính khoảng 80.000 người dân Mariupol đang phải sống cạnh các di dân mới, tất cả đều là người Nga, người Ukraine bị đuổi ra khỏi khu trung tâm. Andryushchenko nhấn mạnh, việc mua bán này là bất hợp pháp cả theo luật pháp Ukraine lẫn luật quốc tế. Một số người Mariupol đã di tản định trở về nhận hộ chiếu Nga, đăng ký nhà và bán. Nhưng những ai mang hộ chiếu Ukraine bị kiểm soát chặt chẽ tại phi trường Cheremetievo ở Moskva, bị chất vấn về "chiến dịch quân sự đặc biệt", nhiều người đã bị từ chối.
Sở thú Mykolaiv, biểu tượng kháng chiến
Từ hai năm rưỡi qua, trong khi quân Nga vẫn đóng cách 60 kilomet, những con thú vẫn sống sót nhờ sự tận tụy của nhân viên và sự hỗ trợ của cư dân. Sở thú Mykolaiv là một trong những sở thú lớn nhất và lâu đời nhất của Ukraine, đã tồn tại qua hai trận đại chiến thế giới. Vào đầu cuộc xâm lăng, trước hết Mykolaiv bị oanh tạc, rồi đến hỏa tiễn, xe tăng tiến vào trung tâm sau đó phải rút ra ngoại ô. Thành phố nằm ở vị trí chiến lược trên đường đến Odessa, cho đến nay vẫn là một trong những mục tiêu của quân Nga.
Sư tử, cọp, chó sói, gấu Bắc cực, voi, hà mã, hươu cao cổ… di tản một sở thú lớn như vậy với trên 4.000 con thú đủ loại là bất khả. Sau khi quân Nga tràn sang, đường sá rất nguy hiểm, và nhiều nhà cung cấp nay ở trong vùng chiếm đóng. Người dân địa phương mang đến những gì họ có : khoai tây, các loại hạt, trứng, rơm… Và nay sự tương trợ còn đến từ bên ngoài biên giới. Nhiều sở thú Châu Âu như Praha, Berlin, Warszawa gởi hàng hóa trợ giúp, sửa chữa hệ thống cung cấp nước, sưởi ấm…
Dù chiến tranh gây khủng hoảng cho các con thú, cũng đã có những chú khỉ con, beo gấm… ra đời. Sở thú Mykolaiv trở thành biểu tượng kháng chiến, một số nhân viên còn ở lại luôn trong khuôn viên để bảo đảm hoạt động tuy không hề là nơi an toàn. Hỏa tiễn đầu tiên rơi xuống chỉ cách một chú gấu Bắc cực 2 mét, nhưng con thú may mắn sống sót. Sở thú vẫn đón khách nhưng chỉ từng cá nhân chứ không nhận khách đi theo nhóm, lại càng không nhận các nhóm trẻ em.
Giam giữ con tin ở tư gia, Hamas biến nhà dân thành mục tiêu quân sự
Nhìn sang Trung Đông, Le Point giải thích "Hamas thao túng phương Tây như thế nào". Mới đây Hamas đã bác bỏ các đề nghị ngưng bắn của hai trung gian hòa giải Mỹ và Qatar, dù họ đã chấp nhận hầu hết yêu sách của phe này.
Người ta cũng được biết rằng các con tin Israel bị giữ trong các gia đình ở Gaza, kể cả trong nhà của một người tự xưng là "nhà báo" thường viết cho tờ The Palestine Chronicle để tố cáo số phận các nạn nhân Palestine. Phong trào Hồi giáo chi tiền cho thường dân để họ giữ mấy chục người Israel bị bắt cóc trong vụ tấn công đẫm máu ngày 07/10. Hamas không thể không biết rằng giam giữ con tin trong các căn hộ tư nhân là biến những nơi này thành mục tiêu quân sự hợp pháp.
Sau khi Yahya Sinwar, thủ lãnh Hamas ở Gaza bác bỏ kế hoạch ngưng bắn, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đặt câu hỏi liệu ông ta có thực sự muốn đàm phán hay không. Sinwar, 61 tuổi, từng trải qua 22 năm trong nhà tù Israel vì khủng bố, mới là nhân vật chính của cuộc xung đột này chứ không phải Benjamin Netanyahou. Chính ông ta đã tổ chức vụ thảm sát man rợ Israel, cho tấn công ở gần thường dân để dùng họ làm bia đỡ đạn, còn mình thì chui sâu dưới nhiều lớp đất trong mạng lưới địa đạo, chẳng sợ bom Israel.
"Israel cần vũ khí để bảo vệ dân, Hamas cần dân để bảo vệ vũ khí"
Như giải Nobel văn chương Herta Müller đã nói : "Israel cần vũ khí để bảo vệ người dân, Hamas cần người dân để bảo vệ vũ khí của họ". Cần hiểu logic tàn ác của Sinwar : mục tiêu của ông ta không phải là hòa bình, mà gây hỗn loạn càng nhiều càng tốt, hoàn toàn không quan tâm đến mạng sống đồng bào mình. Sinwar biết rằng Israel không bao giờ bỏ rơi các con tin, nên giăng ra chiếc bẫy Gaza chờ đón quân đội Israel. Rằng dư luận phương Tây sẽ tức giận trước những hình ảnh trên mạng xã hội và rốt cuộc đổ mọi trách nhiệm cuộc chiến cho Israel.
Phương Tây cũng bị Hamas lôi vào trò chơi với lời tuyên truyền họ là phong trào "kháng chiến" đấu tranh cho người Palestine "bị đàn áp", tuy từ khi lên nắm quyền ở Dải Gaza, chính Hamas mới là kẻ đàn áp : Những người đối lập bị trói tay chân quẳng xuống từ tòa nhà 15 tầng. Hamas thành công trong việc thao túng công luận phương Tây. Việc các chính khách trung tả Pháp chấp nhận liên minh với phe cực tả sau một chiến dịch bài Do Thái cực đoan của Jean-Luc Mélenchon là một bằng chứng.
Thụy My