Chiến tranh Ukraine lật sang trang mới ?
Chiến tranh Ukraine, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) phát lệnh truy nã thủ tướng và cựu bộ trưởng Quốc Phòng Israel là hai trong số những chủ đề được các tờ báo Pháp quan tâm hôm nay 22/11/2024.
Một khẩu pháo Msta-S của Nga khai hỏa về phía các vị trí của Ukraine từ một địa điểm không được tiết lộ. Ảnh do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 19/11/2024. AP
Trang nhất của nhật báo công giáo La Croix chạy tựa "Nga đe dọa hạt nhân Ukraine". Sau khi Washington bật đèn xanh cho Kiev phóng tên lửa tầm xa ATACMS vào lãnh thổ Nga, tổng thống Vladimir Putin đã ký thông qua học thuyết hạt nhân sửa đổi của mình. Ngày 21/11, chính quyền Kiev cáo buộc Kremlin lần đầu tiên phóng một tên lửa liên lục địa vào Ukraine. Phải chăng cuộc chiến đã bước sang giai đoạn mới ? Tên lửa nào đã thắp sáng bầu trời Dnipro vào sáng sớm hôm qua ? Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tố cáo "nước láng giềng điên rồ của chúng ta lại một lần nữa cho thấy bộ mặt thực sự của họ". Phía Nga không xác nhận, nhưng cũng không phủ nhận đã phóng tên lửa này, có tầm bắn rất xa và có thể mang được đầu đạn hạt nhân.
Các nước phương Tây vẫn tỏ ra hết sức thận trọng. Theo một quan chức Mỹ, trả lời AFP, Nga dường như muốn "dọa dẫm Ukraine và các quốc gia hỗ trợ Kiev, hoặc muốn thu hút sự chú ý, bằng cách sử dụng loại vũ khí này, nhưng điều này sẽ không thay đổi cục diện cuộc xung đột". Mặc dù "cục diện không thay đổi", song sự kiện này chắc chắn cho thấy căng thẳng đang thực sự leo thang. Việc Nga phóng tên lửa đạn đạo vào Dnipro có thể được coi là "hành động đáp trả" của nước này trong cuộc đối đầu với Ukraine và đồng minh, đồng thời là một nỗ lực nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo, sau khi Hoa Kỳ và Anh Quốc lần lượt cho phép Ukraine sử dụng ATACMS và Storm Shadow để tấn công Nga. Điện Kremlin cũng đã nhiều lần khẳng định sẽ coi việc các nước bật đèn xanh cho Ukraine sử dụng tên lửa của họ là "hành động can thiệp chưa từng có" của phương Tây vào cuộc chiến.
Chiến tranh Ukraine : Cư dân Kiev đối mặt với mùa đông băng giá
Vẫn về chiến tranh Ukraine, nhật báo thiên hữu Le Figaro dành trang nhất chú ý đến hàng nghìn người phải trú ẩn trong hệ thống tàu điện ngầm vào chiều hôm qua, sau khi báo động phòng không vang khắp Kiev đang ngập trong tuyết. Trên những bậc thang dẫn xuống hầm trú ẩn dưới lòng đất, có hai người đang chơi cờ. Xa hơn một chút, nhiều học sinh đang kiên nhẫn ngồi chờ cho đến khi báo động được tắt. Đằng sau họ, các nhân viên của McDonald’s cũng đã xuống hầm. Trong suốt một tuần qua, cư dân của thủ đô Ukraine đã lấy lại thói quen xuống tàu điện ngầm mỗi khi còi báo động vang lên, trong bối cảnh xung đột giữa Ukraine và Nga ngày càng leo thang.
Tại Kiev, chính quyền đang cố gắng trấn an dư luận và không ngần ngại chỉ trích mạnh mẽ các quốc gia đã quyết định đóng cửa đại sứ quán trong tuần qua, kêu gọi "không nuôi dưỡng bầu không khí căng thẳng" mà Moskva đã gieo rắc và duy trì trong nhiều ngày qua. Ngoại trưởng Ukraine Andriy Sybiha, hôm 19/11, đã kêu gọi các đồng minh "giữ bình tĩnh, giữ đầu óc sáng suốt và không đầu hàng trước nỗi sợ hãi". Dân biểu Ukraine Andriy Osadchuk thì nhấn mạnh "Putin có tư tưởng của một tên côn đồ. Nếu mọi người cúi đầu trước những lời đe dọa, hắn sẽ lấn tới. Nếu mọi người phản ứng mạnh mẽ, hắn sẽ không dám quá trớn".
ICC truy nã các lãnh đạo Israel
Sáu tháng và một ngày là thời gian mà ba thẩm phán của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) cần để ra phán quyết về hồ sơ nhạy cảm nhất trong lịch sử của tổ chức này. Trang nhất của tờ Libération đặt câu hỏi có nên phát lệnh bắt giữ thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu bộ trưởng Quốc Phòng Yoav Gallant về những hành động của họ ở dải Gaza, như yêu cầu của công tố viên ICC Karim Khan vào ngày 20/05 ? Câu trả lời là có, sau khi các thẩm phán của phòng sơ thẩm của tòa án, Nicolas Guillou, Reine Alapini-Gansou và Beti Hohler đã ra phán quyết trên vào hôm qua. Họ cũng đã phát lệnh bắt giữ Mohammed Deif, thủ lĩnh quân sự của tổ chức Hamas tại Gaza, người bị Israel tuyên bố là đã chết. Tuy nhiên, ICC không phát lệnh bắt giữ hai thành viên khác của phong trào Palestine, Yahya Sinwar và Ismaïl Haniyeh, vì cái chết của họ đã được xác nhận.
Theo nhật báo thiên tả, lệnh bắt giữ các lãnh đạo Israel đã được xếp vào loại "bí mật" để "bảo vệ các nhân chứng và bảo đảm tiến trình điều tra diễn ra thuận lợi". Theo ICC, Netanyahu và Gallant đã sử dụng nạn đói như vũ khí chiến tranh và cố tình ngăn cản viện trợ nhân đạo đến Gaza với số lượng đủ dùng trong giai đoạn từ 08/10/2023, một ngày sau các cuộc tấn công khủng bố của Hamas nhắm vào Israel, cho đến "ít nhất" ngày 20/05/2024.
Tuyên bố của ICC "ghi nhận việc Israel cố ý gây ra tình trạng thiếu thốn thực phẩm, nước, điện và nhiên liệu, dẫn đến cái chết của thường dân ở Gaza, đặc biệt là trẻ em, do suy dinh dưỡng và mất nước". Tòa án cũng khẳng định các bị cáo đã "cố tình ngăn cản việc đưa thiết bị y tế và thuốc men vào dải đất này, khiến các bác sĩ buộc phải phẫu thuật cho những người bị thương, kể cả trẻ em, mà không có thuốc hay thiết bị gây mê và/hoặc đã buộc phải sử dụng các phương pháp không phù hợp và nguy hiểm để làm cho bệnh nhân bất tỉnh, khiến những người này phải chịu sự đau đớn tột cùng".
Liên Âu có đối sách gì trước việc Donald Trump trở lại Nhà Trắng ?
Về quan hệ Hoa Kỳ-Liên Hiệp Châu Âu (EU), nhật báo Le Monde dành trang nhất quan tâm đến đối sách của lục địa già trong bối cảnh Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 01/2025. Mặc dù chưa công bố chi tiết về chính sách sẽ áp dụng đối với EU, nhưng nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của nhà tỷ phú đã gây ra nhiều căng thẳng.
Về mặt kinh tế, Trump dự định áp thuế nhập khẩu 10% đối với hàng hóa từ Châu Âu, đặc biệt là ô tô Đức. Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã đề cập đến khả năng thay thế khí đốt Nga bằng khí đốt tự nhiên từ Mỹ để giảm bớt căng thẳng. Một số nhà ngoại giao Châu Âu cho rằng có thể giảm thiểu thiệt hại nếu Donald Trump chọn giải pháp đàm phán.
Liên Âu có thể tăng cường mua sắm vũ khí của Mỹ, và điều này sẽ đáp ứng ưu tiên về mặt an ninh của các quốc gia như Ba Lan, đồng thời giải quyết mối quan tâm thương mại của Đức. Tuy nhiên, EU cũng phải xem xét lại về mối quan hệ với Trung Quốc. Donald Trump, giống như người tiền nhiệm Joe Biden, muốn Liên Âu cứng rắn hơn với Bắc Kinh. Mặc dù một số quốc gia Châu Âu, đặc biệt là Đức, không muốn mối quan hệ thương mại với Trung Quốc suy giảm, song EU gần đây đã áp thuế bổ sung đối với xe điện Trung Quốc.
Đối mặt với những thách thức này, các nước thành viên Liên Âu dường như vẫn chia rẽ. Một số quốc gia, như Pháp, bày tỏ lập trường cứng rắn với Hoa Kỳ, trong khi Đức và nhiều quốc gia khác chọn cách tiếp cận êm dịu hơn. Những tháng sắp tới sẽ quyết định xem liệu khối EU có thể duy trì sự đoàn kết khi đối mặt với chính sách của Donald Trump ? ! Nếu nhà tỷ phú quyết định gia tăng cuộc chiến thương mại, Liên Âu sẽ không những chỉ phải giải quyết các mối bất đồng trong quan hệ nội bộ mà còn phải tìm được tiếng nói chung nhằm phục vụ lợi ích của các quốc gia thành viên để tránh leo thang căng thẳng với Washington.
Mỹ : Elon Musk – ông trùm về "đổi mới"
Vẫn về Hoa Kỳ, trang nhất và bài xã luận của nhật báo kinh tế Les Echos chú ý đến tầm ảnh hưởng của nhân vật giàu nhất thế giới, Elon Musk, đối với những chính sách mà chính quyền Trump sẽ đưa ra trong tương lai. Về mặt kinh tế, Washington vốn đã có nhiều lợi thế, nhưng hiện đang tìm cách củng cố vị thế bằng những đột phá mới. Nhà tỷ phú Elon Musk, được tổng thống đắc cử Donald Trump bổ nhiệm vào nội các tương lai, đã chỉ trích mạnh mẽ bộ máy hành chính liên bang khổng lồ mà ông coi là một rào cản đối với sự sáng tạo. Đối với Elon Musk, các cơ quan chính phủ phụ trách các lĩnh vực như dược phẩm, trí tuệ nhân tạo, môi trường, tài chính, thực phẩm và không gian đã trở thành những trở ngại đối với sự sáng tạo và động lực của các doanh nhân. Chủ nhân của Tesla nhận định triết lý mới của Mỹ nên hướng đến việc các doanh nghiệp cần có thể sáng tạo một cách tự do mà không cần chờ đợi sự chấp thuận từ chính phủ.
Nếu Hoa Kỳ muốn thống trị các ngành công nghiệp tương lai như trí tuệ nhân tạo, tiền điện tử, xe tự lái, công nghệ sinh học hoặc không gian mới, Washington cần tạo ra một môi trường thuận lợi mà các doanh nghiệp sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Tuy nhiên, đạt được mục tiêu này không phải là điều đơn giản, bởi ông Musk có thể vấp phải "sự kháng cự" của bộ máy hành chính và những cuộc chiến pháp lý, đặc biệt trong một quốc gia mà vai trò của các luật sư không hề nhỏ. Đối mặt với những thách thức này, dường như Elon Musk vẫn tự tin có thể biến Hoa Kỳ thành một thiên đường thực sự cho việc nghiên cứu và phát triển.
Gladiator II bị chê nhiều hơn khen
Để khép lại mục điểm báo hôm nay, RFI xin nói về bộ phim Gladiator II mới ra rạp, khiến khán giả có những phản ứng trái ngược nhau. 24 năm sau thành công vang dội của Gladiator I, với cái chết của võ sĩ giác đấu Maximus, con trai ông là Lucius, quay trở lại đấu trường La Mã. Tuy nhiên, lịch sử bị bóp méo trong phần hai khi Libération nhận thấy có rất nhiều sai sót, như việc Coliseum không thể tổ chức những trận thủy chiến, hay việc công chúa Lucilla vẫn sống sót sau cái chết của em trai Commode.
Bộ phim chủ yếu khai thác hình ảnh mang tính hư cấu về Roma cổ đại, chứ không tái hiện trung thực các sự kiện lịch sử. Thực tế, Roma trong Gladiator II gần như không thay đổi sau một phần tư thế kỷ. Bạo lực vẫn hiện diện trong các trận chiến của các võ sĩ, đôi khi biến thành những cuộc tàn sát "vô căn cứ" giữa con người và động vật, với những cảnh tượng không thực tế như sự xuất hiện của tê giác và cá mập trong đấu trường.
Phan Minh