Lệnh cấm nhập cảnh của Tổng thống Trump có hợp pháp ? (BBC, 31/01/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cách chức quyền bộ trưởng tư pháp Sally Yates sau khi bà nghi ngờ tính hợp pháp của lệnh cấm nhập cảnh.

Bà Sally Yates bị sa thải khỏi chức quyền bộ trưởng tư pháp

Ông Dana Boente, chưởng lý Quận Đông Virginia, sẽ thay thế bà để thực thi sắc lệnh tổng thống.

Mặc dù có các luật sư của chính phủ bên mình, quyền uy tổng thống về các vấn đề nhập cư tuy rộng lớn nhưng cũng có giới hạn.

Những giới hạn đó được hệ thống tư pháp Mỹ diễn dịch và thi hành. Trong trường hợp về sắc lệnh cấm nhập cảnh, điều đó đang xảy ra.

Sau khi ông Trump ký sắc lệnh tổng thống, các thẩm phán liên bang ở bốn tiểu bang đã tạm thời chấp nhận yêu cầu của Liên đoàn tự do dân sự Mỹ (ACLU), tạm chưa trục xuất những người bị giữ ở phi trường Mỹ.

Mặc dù các phán quyết này được xem là thắng lợi cho người chống ông Trump, nhưng nó chỉ tạm thời và có giới hạn.

Chiều thứ Hai, tiểu bang Washington có thách thức lớn, được các công ty công nghệ như Amazon và Expedia ủng hộ.

Bộ trưởng tư pháp bang Washington Bob Ferguson tuyên bố : "Chung cuộc, hoặc anh tuân thủ Hiến pháp hoặc không".

"Theo chúng tôi, tổng thống đang không tuân thủ hiến pháp trong việc này".

Hội đồng Quan hệ Mỹ - Hồi giáo (CAIR) cũng đã nộp đơn kiện chống lại "Mệnh lệnh loại bỏ Hồi giáo", đại diện cho một nhóm người Hồi giáo Mỹ và các công dân thuộc các nước trong lệnh cấm.

ACLU cũng đang định kiện chống lại cả sắc lệnh tổng thống.

CAIR và các nhóm khác cho rằng ông Trump đã âm thầm nhắm tới người Hồi giáo và vì thế sắc lệnh của ông giống như xây dựng một tôn giáo nhà nước, vi phạm Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp.

Những người chống ông Trump cũng cho rằng hành động này vi phạm Tu chính án Năm và 14 bảo đảm "quy trình luật pháp đầy đủ".

Nhưng luận điểm phản bác thì rất rõ. Theo đó, các công dân nước ngoài ở nước ngoài không được phép đòi hiến pháp Mỹ bảo vệ. Dan McLaughlin viết trên National Review : "Người nước ngoài không có quyền, theo Hiến pháp của chúng ta, để đòi vào Mỹ hay thách thức nguyên do chúng ta có để cấm họ".

Tổng thống Donald Trump

Luật liên bang

Trong sắc lệnh, ông Trump dẫn ra luật nhập cư năm 1952 cho phép tổng thống được tạm thời cấm người vào Mỹ khi xem có hại cho lợi ích quốc gia.

Nhưng sửa đổi luật này năm 1965 lại nói công dân không thể bị phân biệt trong việc cấp visa nhập cảnh vì "chủng tộc, giới tính, quốc tịch, nơi sinh, nơi sống".

David J Beir, từ Viện Cato, cho rằng ngôn ngữ của luật nghĩa là phân biệt người nhập cư theo nguồn gốc quốc gia là phi pháp.

Tuy vậy, ông cũng ghi nhận ngôn ngữ của luật chỉ áp dụng cho người nhập cư. Du khách, sinh viên và người ở tạm thời vẫn có thể bị cấm vào.

Dẫu thế, quan điểm của ông Beir cũng bị phản bác. Andrew McCarthy, viết trên National Review, nói rằng quyền lực tổng thống trong trường hợp này cao hơn luật của quốc hội.

"Trọng tâm là vấn đề liên quan hành xử ngoại giao - thuộc hàng quan trọng nhất vì nó liên quan đe dọa của nước ngoài cho an ninh quốc gia".

"Nếu ở đây có xung đột, thì quyền hạn hiến pháp rõ rệt của tổng thống để bảo vệ Hoa Kỳ đứng cao hơn quyền hạn mơ hồ của Quốc hội để hạn chế việc cấm công dân nước ngoài của tổng thống".

Ông này cũng cho rằng trước đây khi Quốc hội Mỹ thông qua và có chữ k‎ý của Tổng thống Barack Obama nhằm loại những ai đã thăm 7 nước liên quan ra khỏi Chương trình Miễn Visa, thì thực ra nó đã cho phép phân biệt công dân dựa theo nguồn gốc quốc gia, ít nhất là với 7 nước kia.

Thủ tướng Đức Angela Merkel, khi gọi điện cho Tổng thống Trump, thì nói rằng lệnh của ông có thể vi phạm cam kết quốc tế.

Người phát ngôn của bà Merkel cho biết công ước Geneva về người tị nạn yêu cầu quốc tế chấp nhận người tị nạn chiến tranh.

Cho đến nay, chưa có đơn kiện nào nói về điểm này.

************************

Mỹ : Nhiều nhà ngoại giao chống sắc lệnh cấm nhập cư của tổng thống (RFI, 31/01/2017)

Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh di trú gây nhiều tranh cãi. Ảnh ngày 27/01/2017. REUTERS/Jonathan Ernst

Cả trăm nhà ngoại giao Mỹ đã bất ngờ dùng một kênh thông tin "ly khai" nội bộ để lên tiếng chống lại sắc lệnh hạn chế nhập cảnh vào Mỹ của tổng thống Donald Trump.

Ngày 30/01/2017, quyền phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ Mark Toner tiết lộ nhiều cán bộ ngoại giao đã sử dụng "kênh thông tin ly khai" để truyền đi "một thông điệp liên quan đến sắc lệnh Bảo vệ quốc gia chống quân khủng bố ngoại quốc xâm nhập Hoa Kỳ".

Ông Toner không cho biết nội dung cụ thể cũng như số người ủng hộ hay ký tên vào thông điệp, nhưng trang blog Lawfare được AFP trích dẫn, đã nói đến "hàng trăm người" sẵn sàng ký tên vào văn bản có nội dung tố cáo "một chính sách đóng cửa đối với hơn 200 triệu người đi lại chính đáng, với hy vọng ngăn không cho một bộ phận rất nhỏ dùng visa vào Mỹ để tấn công người Mỹ". Đối với các nhà ngoại giao này, điều đó "không đáp ứng mục tiêu tăng cường an ninh" cho Hoa Kỳ.

Các nhà ngoại giao còn tố cáo sắc lệnh của ông Trump "đi ngược lại các giá trị cơ bản của nước Mỹ là không phân biệt đối xử, đón nhận một cách nồng hậu khách nước ngoài và người nhập cư".

"Kênh ly khai" là một phương tiện thông tin nội bộ của bộ Ngoại Giao Mỹ, được thành lập năm 1971, thời chiến tranh Việt Nam, cho phép các nhà ngoại giao chính thức bày tỏ ý kiến bất đồng với chính sách đối ngoại của Mỹ.

Nhà Trắng đã phản ứng gay gắt trước phong trào phản đối này. Phát ngôn viên phủ tổng thống Mỹ Sean Spicer đã ra tối hậu thư cho các nhà ngoại giao ly khai : "Hoặc là chấp nhận chương trình được đề ra, hoặc là từ chức".

Ngược lại, quyền phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Toner lại lên tiếng bảo vệ "kênh ly khai" mà theo ông là một phương tiện thông tin có từ lâu, cho phép các nhà ngoại giao bày tỏ ý kiến và đường hướng khác về chính sách đối ngoại.

Lần cuối cùng mà kênh này được sử dụng là vào năm 2016, khi khoảng 50 nhà ngoại giao Mỹ đòi phải tấn công quân sự vào Syria và chỉ trích mạnh mẽ ông Obama không muốn can thiệp mạnh vào cuộc chiến này.

Tuy nhiên, việc các cán bộ ngoại giao chính thức lên tiếng phản đối chính quyền, vỏn vẹn 10 ngày sau lễ nhậm chức của tân tổng thống, thậm chí khi tân ngoại trưởng chưa chính thức đảm nhận chức vụ, là điều chưa từng thấy.

Obama khích lệ phong trào phản đối sắc lệnh nhập cảnh

Cựu tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 30/01/2017 lên tiếng về sắc lệnh cấm người từ 7 quốc gia Hồi giáo nhập cảnh vào Hoa Kỳ.

Không lên tiếng trực tiếp mà thông qua ông Kevin Lewis, tùy viên báo chí của ông, Barack Obama khuyến khích người Mỹ tham gia các cuộc biểu tình bảo vệ dân chủ, hoan nghênh mức độ vận động hiện nay.

Dù không nêu đích danh ông Donald Trump, thông cáo khẳng định : "Tổng thống Obama bất đồng sâu sắc với việc phân biệt đối xử tùy theo tín ngưỡng hay tôn giáo". Đối với ông Obama, sắc lệnh đóng cửa nước Mỹ đối với người tị nạn và công dân 7 nước Hồi giáo đi ngược lại những giá trị cơ bản của nước Mỹ.

Trước khi nhường lại chiếc ghế ở Nhà Trắng, ông Barack Obama từng khẳng định là sẽ không can thiệp vào cuộc tranh luận chính trị ngoại trừ trường hợp "một số lằn ranh đỏ bị vượt qua".

Trong cuộc họp báo ngày 18/01, ông đã nói chi tiết những yếu tố có thể thúc đẩy ông can thiệp : sự phân biệt, kỳ thị, việc cản trở quyền bỏ phiếu, các mưu toan bịt miệng báo chí hay các tiếng nói bất đồng, hoặc việc trục xuất trẻ em nước ngoài đã lớn lên trên đất Mỹ.

Mai Vân

********************

Trung Quốc nhẹ giọng với lệnh di trú của ông Trump (VOA, 30/01/2017)

Cảnh sát bảo vệ một lối vào giữa lúc cuộc biểu tình chống lệnh cấm nhập cảnh của Tổng thống Trump diễn ra ở Sân bay Quốc tế John F. Kennedy, New York, 28/1/2017.

Hôm thứ Hai, Trung Quốc đưa ra những chỉ trích nhẹ nhàng đối với sắc lệnh của Tổng thống Mỹ Donald Trump cấm người dân từ 7 quốc gia Hồi giáo nhập cảnh vào Mỹ. Bắc Kinh nói chính sách nhập cư là quyền của mỗi quốc gia nhưng "những quan ngại hợp lý" cần phải được xem xét.

Ông Trump đã ký lệnh cấm vào thứ Sáu. Nhiều đảng viên Dân chủ và ngày càng nhiều đảng viên Cộng hòa ở Mỹ đã đả kích động thái trên. Các lãnh đạo nước ngoài cũng lên án lệnh cấm giữa lúc tòa án tạm dừng lệnh cấm và hỗn loạn xảy ra tại các sân bay Mỹ.

Ông Trump nói sắc lệnh của ông "không phải về tôn giáo" nhưng là để giữ an toàn cho nước Mỹ. Ông Trump đã đưa ra chính sách trên như là một cách để bảo vệ nước Mỹ khỏi sự đe dọa của các chiến binh Hồi giáo.

Trong một tuyên bố gửi cho Reuters, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói họ đã ghi nhận các báo cáo về quyết định của chính quyền Hoa Kỳ.

Bộ này nói : "Trung Quốc cho rằng việc điều chỉnh chính sách nhập cư, nhập cảnh và xuất cảnh nằm trong phạm vi chủ quyền của mỗi nước". Nhưng tuyên bố nói thêm rằng "Đồng thời, những động thái liên quan cũng phải xem xét đến những mối quan ngại hợp lý của các quốc gia liên quan".

Bộ Ngoại giao Trung Quốc không phân tích thêm chi tiết.

Trung Quốc đang trong tuần nghỉ Tết Nguyên Đán. Các cơ quan chính phủ không làm việc cho đến ngày thứ Sáu.

Trung Quốc đã rất nỗ lực để có vai trò ngoại giao lớn hơn ở Trung Đông. Nước này có mối quan hệ đặc biệt gần gũi với Iran và Sudan, hai trong bảy quốc gia nằm trong danh sách bị cấm của ông Trump.

Trung Quốc cũng là quê hương của khoảng 20 triệu người Hồi giáo, trong đó có sắc tộc thiểu số Uighur ở Tân Cương, nơi chính quyền Trung Quốc nói họ cũng đang phải đối diện với các chiến binh Hồi giáo.

Các nhóm nhân quyền và những người lưu vong nói chính sách đàn áp của Trung Quốc ở Tân Cương, bao gồm kiểm soát đạo Hồi, là nguyên nhân gốc rễ của tình trạng bất ổn đã giết chết hàng trăm người trong vài năm qua.

Trung Quốc phủ nhận có bất kỳ sự đàn áp nào và nói nước này đảm bảo quyền tự do tôn giáo.

**********************

Bạch Ốc gạt phản biện của giới Ngoại giao về lệnh di trú (VOA, 31/01/2017)

Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Sean Spicer phát biểu trong buổi họp báo tại Toà Bạch Ốc ở Washington, 30/1/2017.

Các nhân viên Bộ Ngoại giao Mỹ có ý kiến bất đồng với sắc lệnh siết chặt di trú của Tổng thống Trump có hai sự chọn lựa, "đó là thực thi sắc lệnh của Tổng thống, hoặc là ra đi", theo lời người phát ngôn Tòa Bạch Ốc Sean Spicer. Hôm thứ Hai ông Spicer khẳng định với các nhà báo rằng "sắc lệnh này có mục đích bảo vệ sự an toàn của nước Mỹ".

Ông Spicer thừa nhận sự hiện diện của một tài liệu nội bộ được phổ biến giữa các giới chức ngoại giao và các nhân viên khác thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ là một kênh hợp pháp để bày tỏ những vấn đề quan tâm. Nhưng ông Spicer cho rằng chống đối sắc lệnh của tổng thống cấm du hành áp dụng đối với cư dân của 7 quốc gia có đa số dân theo Hồi giáo, đã bị "phóng đại và thổi phồng".

Tài liệu nội bộ truyền qua Kênh Bất đồng phản đối sắc lệnh hạn chế du hành và nhập cảnh đối với người di dân, cho rằng hành động của chính phủ Trump "sẽ không đạt được mục đích đề ra và có phần chắc sẽ phản tác dụng".

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết Bộ có biết về tài liệu nội bộ này, nhưng từ chối bình luận về nội dung của tài liệu đó.

Đài VOA đã được xem một bản thảo cho biết là tài liệu này bày tỏ quan ngại về tính hiệu quả của lệnh cấm, nói rằng lệnh sẽ không đạt được mục tiêu "bảo vệ người dân Mỹ chống lại các cuộc tấn công khủng bố do những người nước ngoài được phép nhập cảnh Hoa Kỳ thực hiện".

Tài liệu nội bộ còn cảnh báo rằng lệnh cấm "lập tức làm xấu đi quan hệ" với các đồng minh quan trọng của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố, bởi vì công dân của những nước này giờ bị hạn chế, không được nhập cảnh Hoa Kỳ.

Tài liệu này còn đề xuất các giải pháp thay thế như tăng cường công tác sàng lọc các hồ sơ xin thị thực và di trú.

Kênh Bất đồng trong Bộ Ngoại giao Mỹ được lập ra vào năm 1971 giữa lúc đang có tranh cãi về các chính sách liên quan tới chiến tranh Việt Nam, để cho phép các nhà ngoại giao tự do nói lên những quan tâm của mình về chính sách đối ngoại.

Theo Bộ Ngoại giao Mỹ thông thường có từ 4 đến 5 thông điệp truyền qua Kênh Bất đồng mỗi năm.

Những người sử dụng Kênh ý kiến bất đồng được bảo vệ chống các hành động trả đũa, các biện pháp kỷ luật hoặc bị trừng phạt vì sử dụng kênh này mà không được phép, theo các quy định của chính phủ được ghi trong Cẩm nang của Bộ Ngoại giao.

Steve Herman & Nike Ching