Trump lo lắng mậu dịch khiếm hụt (Người Việt, 06/03/2018)
Tổng thống Donald Trump đã "tuýt" mấy lời giải thích sau khi tuyên bố sẽ đánh thuế nhập cảng thép, nhôm, và xe hơi : Ông than phiền tình trạng khiếm hụt mậu dịch của nước Mỹ. Ông quả quyết : "Chúng ta mất,… 800 tỷ đô la một năm. Không phải nửa triệu đô la, không phải 12 cents đâu. Chúng ta mất 800 tỷ đô la vì mậu dịch". (We lost $800 billion a year on trade). Ông nhấn mạnh đến nước Tàu, Mỹ "mất 500 tỷ đô la" về khiếm hụt mậu dịch với Trung Quốc".
Donald Trump : "Chúng ta mất 800 tỷ đô la vì mậu dịch" - CNN Money
"Mất hàng tỷ đô la" nghĩa là gì ? Khi nào thì mình "mất" một tỷ đô la ?
Nếu một tỷ đô la của quý vị chuyển qua tay người khác, mà quý vị chẳng nhận được cái gì cả, như vậy là "mất," mất thật. Thí dụ như trong sòng bài. Thua một tỷ đô la là mất, mất biến luôn. Nhưng nếu quý vị đưa một tỷ đô la ra rồi được đổi lại bằng hàng hóa, dịch vụ, mà giá trị cũng bằng một tỷ, thì không thể nói là "mất". Trong những lời chống khiếm hụt mậu dịch, ông Trump nói "mất" là theo ngôn ngữ sòng bài.
Trong đời sống kinh tế, không phải như vậy.
Nhưng Tổng thống Trump không chú ý đến những chuyện nhỏ nhặt, ngay cả các con số do ông nêu ra. Ông nói, và nhắc lại nhiều lần, rằng cán cân thương mại nước Mỹ hụt 800 tỷ USD một năm. Nhưng trong năm đầu tiên ông Trump làm tổng thống, cán cân ngoại thương Mỹ chỉ thâm thủng khoảng 550 tỷ USD ; năm trước 2016 chỉ hụt cỡ 500 tỷ USD. Với Trung Quốc cũng vậy, ông Trump cho con số 500 tỷ USD, nhưng lần đếm sau cùng, năm 2017, Mỹ chỉ bị hụt 375 tỷ USD khi mua bán với nước Tàu, và đó là con số cao nhất xưa nay, tăng 8% so với năm trước.
Khi một nước mua hàng ngoại quốc, trả tiền nhiều hơn số tiền nhận được khi bán cho nước ngoài, số tiền "khiếm hụt mậu dịch" đó chạy đi đâu ?
Nếu mỗi năm người Mỹ chi ra 500 tỷ Mỹ kim, cứ như vậy trong 10 năm sẽ thành 5 ngàn tỷ. Năm này qua năm khác, đô la của Mỹ chạy qua nước khác ! Không ai lại dại dột cất đô la dưới gậm giường hoặc chất đống trong "kho". Những đồng tiền này sẽ tìm đường kiếm lợi. Và một con đường an toàn nhất là đem cho nước Mỹ vay. Chính số tiền cho vay đó giúp cho dân Mỹ tiếp tục tiêu thụ hàng hóa nước khác.
Có nhiều lý do gây nên khiếm hụt mậu dịch, nhưng một nguyên nhân căn bản là người dân thích tiêu thụ hơn tiết kiệm. Dân Mỹ tiết kiệm ít nhất, so với các nước kinh tế tiến bộ khác. Tiêu biểu là cách chi tiêu của chính phủ Mỹ. Ngân sách nước Mỹ luôn luôn thu ít, chi nhiều. Làm cách nào họ có thể cứ chi nhiều hơn thu như vậy ? Vay nợ !
Chính phủ Mỹ đi vay bằng các bán công khố phiếu, ai muốn cho vay thì mua. Thế giới kéo nhau tới mua công trái Mỹ, tức là mua đô la Mỹ cho chính phủ Mỹ vay. Bởi vì họ nhiều tiền quá, cần gửi vào một chỗ an toàn, ít rủi ro nhất. Tại sao họ nhiều tiền dư dả như vậy ? Vì họ bán được nhiều hàng hóa cho các nước khác, trong đó có nước Mỹ.
Một quốc gia không thể nào kéo dài cảnh khiếm hụt mậu dịch nếu không vay nợ từ nước ngoài. Người ta có thể cứ tiếp tục đi vay như thế nếu những người cho vay không kéo đến đòi nợ cùng một lúc (và lãi suất thấp) ! Cũng giống như một ngân hàng, họ đều "vay tiền" từ các trương chủ. Các ngân hàng mắc nợ những người gửi tiền. Nếu người ta cứ tiếp tục mang tiền tới gửi, không kéo nhau đến rút tiền ra cùng một lúc, thì ngân hàng còn tiếp tục "đi vay" cả bàn dân thiên hạ mãi mãi.
Nước Mỹ được lợi thế nhờ địa vị của đồng đô la, đang được dùng như đồng tiền chung của cả thế giới. Mỗi đồng đô la chúng ta cầm trong tay, đó là một "giấy nợ" của Ngân hàng Trung ương Mỹ. Khi cả thế giới dùng đô la mua bán với nhau, họ đang cho nước Mỹ vay nợ !
Năm 2017, Tổng thống Trump thường khoe rằng nhờ có ông nên kinh tế tiến bộ, nhiều người có việc làm, tỷ số thất nghiệp giảm. Nhưng cũng trong năm đó, số khiếm hụt mậu dịch tăng thêm gần 10% ! Có ai than phiền về cảnh phát triển kèm theo khiếm hụt không ? Ngược lại, khi nào kinh tế Mỹ lâm cảnh suy thoái, thì lúc đó cán cân mậu dịch tự động bớt thâm thủng. Như trong mấy năm liền sau 2008. Không người dân Mỹ nào muốn thấy lại cảnh đó !
Trong năm 2016, số khiếm hụt mậu dịch của Mỹ lớn bằng 2,7% Tổng Sản Lượng Nội Địa (GDP). Qua năm 2017, tỷ số tăng lên, bằng 2,9% GDP – nên nhớ GDP năm 2017 cũng cao hơn năm trước. Nếu bây giờ, năm 2018, chính phủ Mỹ cắt bớt được số thâm thủng mậu dịch, thì kinh tế Mỹ có nhờ thế mà phát triển hơn hay chăng ?
Không chắc. Có thể ngược lại.
Thí dụ, sau khi Tổng thống Trump đánh thuế cao hơn trên các món hàng nhập cảng, như thép, nhôm, xe hơi, như ông Trump đã hứa, số khiếm hụt mậu dịch của Mỹ đang từ 2,9% GDP (năm 2017) tụt xuống chỉ còn 0,9% GDP. Nói cách khác, nước Mỹ bớt nhập càng hàng ngoại, bớt được tới số lượng lớn bằng 2% GDP !
Câu hỏi là : Khi giảm bớt hàng nhập cảng lớn tới 2% GDP, thì số hàng sản xuất trong nước Mỹ có tăng lên một số tương đương, ít nhất cũng bằng 2% GDP hay không ?
Giả thiết rằng các phương tiện sản xuất trong nước Mỹ (nhà máy, nguyên liệu, nhiên liệu, phương tiện vận chuyển, vân vân) hiện đang dư, chưa xài hết, muốn sản xuất thêm bao nhiêu cũng được. Khi đó, chỉ còn một vấn đề phụ : Phải có thêm người làm việc, để gia tăng số sản xuất bù vào lỗ trống vì bớt nhập cảng. Kiếm người ở đâu ra ? Hiện nay kinh tế đang bước vào tình trạng "toàn dụng" (full employment), tức là rất khó kiếm ra thêm người làm việc. Tỷ lệ 4% thất nghiệp là con số bình thường khi kinh tế toàn dụng, vì lúc nào cũng có nhiều người đang tìm việc khi công việc thay đổi.
Một hậu quả là các xí nghiệp phải cạnh tranh đi tuyển người, giới lao động đòi tăng lương họ cũng phải chịu. Hơn nữa, khi hàng nhập cảng, như xe hơi, bị đánh thuế cao hơn, giá cả sẽ tăng lên ít nhất bằng số thuế bị đánh. Các nhà sản xuất nội địa sẽ có cơ hội tăng giá, ít nhất cũng gần bằng giá mới của hàng ngoại. Lương bổng tăng, giá cả tăng, lạm phát sẽ lên cao. Trước khi để chuyện đó xảy ra, Ngân hàng Trung ương sẽ phải tăng lãi suất. Lãi suất lên sẽ kìm hãm các hoạt động kinh doanh đồng thời đẩy giá trị đồng đô la Mỹ lên cao. Giá đô la tăng sẽ khiến hàng xuất cảng của Mỹ cũng tăng giá. Xuất cảng xuống sẽ khiến việc giảm khiếm hụt mậu dịch khó hơn.
Đó là chúng ta chưa nói đến phản ứng của các nước khác khi hàng hóa của họ bị Mỹ đánh thêm thuế nhập cảng. Họ sẽ trả đũa. Chiến tranh mậu dịch sẽ diễn ra. Nước Mỹ xuất cảng khó hơn. Thời 1930, chiến tranh mậu dịch đã kéo cả thế giới vào cơn đại khủng hoảng.
Trong khi đó thì số khiếm hụt mậu dịch không phải là thước đo kinh tế của một quốc gia mạnh hay yếu. Mà nếu muốn giảm bớt khiếm hụt mậu dịch, thì đánh thuế trên hàng nhập cảng không phải cách tốt nhất.
Khi nào nước Mỹ còn chi nhiều hơn thu, thì hậu quả tất nhiên là mậu dịch thâm thủng. Muốn mậu dịch bớt khiếm hụt, dân Mỹ phải để dành, tiết kiệm nhiều hơn. Muốn làm gương, biện pháp đầu tiên là chính phủ Mỹ giảm bớt thâm thủng ngân sách.
Điều này khó làm. Đạo luật cắt thuế mà Tổng thống Trump mới ký sẽ làm tăng số khiếm hụt ngân sách thêm 1.000 tỷ Mỹ kim trong mười năm tới – nếu kinh tế phát triển tốt suốt 10 năm !
Ngô Nhân Dụng
***********************
EU cảnh báo Trump về chiến tranh thương mại, Trung Quốc nêu lo ngại với WTO (VOA, 08/03/2018)
Châu Âu và IMF hôm thứ Tư thúc giục Tổng thống Donald Trump lùi bước khỏi miệng hố chiến tranh thương mại, một ngày sau khi cố vấn kinh tế hàng đầu của ông loan báo sẽ từ chức, và điều này càng khiến những người khuyến khích ông xúc tiến áp thuế lên thép và nhôm nhập khẩu thêm phần bạo dạn.
Ủy viên Ủy hội Châu Âu Cecilia Malmstrom tổ chức họp báo ở Brussels, Bỉ, ngày 7 tháng 3, 2018.
Sự ra đi của ông Gary Cohn, được xem là người chống lại quan điểm dân tộc chủ nghĩa về kinh tế của ông Trump, đã ảnh hưởng tới giá cổ phiếu, dầu và đồng đôla, trong khi các nhà đầu tư dự liệu nguy cơ lớn dần của những biện pháp thương mại trả đũa qua lại sẽ kìm hãm tăng trưởng toàn cầu.
Ông Trump dự kiến sẽ áp thuế 25 phần trăm đối với thép và 10 phần trăm đối với nhôm để chống lại hàng nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt là từ Trung Quốc, mà ông nói là đang làm suy yếu ngành công nghiệp và việc làm của Mỹ.
Nhưng hành động này có nguy cơ bị các nước áp thuế trả đũa, đặc biệt là Canada và Châu Âu, và làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán về Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).
"Trong điều gọi là chiến tranh thương mại... không ai giành chiến thắng cả, thường cả hai bên đều thua," Tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế Christine Lagarde nói hôm thứ Tư, và nói thêm rằng một cuộc chiến tranh thương mại sẽ để lại hệ quả "đáng sợ" lên tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Tại Geneva, Trung Quốc nêu lên mối lo ngại của mình tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nơi mà 17 thành viên khác cũng bày tỏ lo ngại.
"Nhiều nước nói họ lo sợ việc trả đũa qua lại có thể nhanh chóng vượt khỏi tầm kiểm soát, gây tổn hại đến nền kinh tế toàn cầu và hệ thống thương mại đa phương," phát ngôn viên WTO Keith Rockwell nói.
Một quan chức thương mại dẫn lời đại sứ WTO của Canada nói : "Chúng tôi sợ Mỹ có lẽ đang mở Chiếc hộp Pandora ra mà không thể đóng lại được," ý nói tới một việc có thể làm nảy sinh nhiều vấn đề rắc rối không giải quyết được.
Trong dòng tweet đầu tiên hôm thứ Tư, ông Trump không cho thấy dấu hiệu ông sẽ lùi bước, nói rằng Mỹ đã mất hơn 55.000 công xưởng và 6 triệu việc làm trong ngành sản xuất và để thâm hụt thương mại tăng lên từ chính quyền Bush đầu tiên.
"Chính sách và sự lãnh đạo tồi. Phải thắng trở lại !" ông viết trên Twitter, một ngày sau khi ông nói ông không sợ chiến tranh thương mại.
"Khi chúng ta thua sút tất cả các nước, chiến tranh thương mại đâu đến nỗi nào," ông nói với các phóng viên.
Các cuộn thép rời nhà máy ở Duisburg, Đức, ngày 2 tháng 3, 2018.
Nhưng Chủ tịch Ủy hội Châu Âu Donald Tusk, người sẽ chủ trì một hội nghị thượng đỉnh vào ngày 22 và 23 tháng 3, nơi mà các nhà lãnh đạo EU sẽ thảo luận về mối đe dọa từ "tranh chấp thương mại nghiêm trọng," nói quan điểm của ông Trump rằng chiến tranh thương mại là tốt và dễ thắng là sai lầm.
"Sự thật hoàn toàn ngược lại. Chiến tranh thương mại là xấu và dễ thua," ông Tusk nói với các phóng viên.
Ông phát biểu sau khi hội họp để thảo luận về một danh sách sản phẩm của Mỹ trị 2,8 tỉ euro (3,5 tỉ đôla) - từ rượu bourbon đến xe môtô Harley Davidson - mà Châu Âu có thể áp mức thuế 25 phần trăm lên nếu ông Trump xúc tiến kế hoạch của mình.
"Chúng tôi không hề mong muốn leo thang chuyện này," ủy viên thương mại EU Cecilia Malmstrom nói.
"Chúng tôi không muốn chuyện này đi quá đà nhưng... nếu nó xảy ra, chúng tôi sẽ phải thực hiện các biện pháp để bảo vệ việc làm của Châu Âu".
****************
Tổng thống Trump vẫn cương quyết tăng thuế thép và nhôm, cảnh báo Châu Âu (CaliToday, 06/03/2018)
Hôm thứ ba 6/3 Tổng thống Trump lập lại kế hoạch tăng thuế nhập cảng lớn lao vào thép và nhôm vào Hoa Kỳ và cảnh báo Châu Âu sẽ phải đối phó với ‘thuế tăng mạnh’ vì trước đây đã không công bằng với Mỹ trong vấn đề mậu dịch.
Trong cuộc họp báo với Thủ Tướng Thụy Điển Stefan Lofven, Tổng thống Trump nói : "Họ khiến Hoa Kỳ gần như không sao buôn bán được với họ và lại còn bán xe cộ và đủ thứ hàng hóa khác sang thị trường Hoa Kỳ, họ đã lợi dụng kiếm chác trong chuyện mậu dịch với Mỹ"
Nhưng ông thêm như sau : "Họ có muốn làm gì thì cứ làm, nhưng nếu họ làm như thế, chúng ta sẽ áp đặt thuế gia tăng đến 25% vào xe hơi của họ làm ra nhập vào thị trường Mỹ, hãy tin tôi, họ sẽ không dám làm lâu chuyện không công bằng như thế nữa đâu"
Chẳng những các nhà lập pháp Hoa Kỳ đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ quyết định cho tăng thuế lên 25% đánh vào thép và 10% đánh vào nhôm nhập cảng vào Mỹ mà nhiều đối tác làm ăn trên thế giới với Mỹ cũng lên tiếng kêu ca.
Tổng thống Trump cảnh báo Châu Âu sẽ phải đối phó với ‘thuế tăng mạnh’. Photo Credit : Reuters
Nhiều chuyên gia kinh tế, trong số này có cả cố vấn kinh tế hàng đầu của Tổng thống Trump, đã cảnh báo là việc làm của Tổng thống Trump có thể khơi mào cho một cuộc chiến tranh mậu dịch toàn cầu và kinh tế Hoa Kỳ sẽ bị thiệt thòi.
Nhưng Tổng thống Trump lập lại niềm tin của ông là trong lúc mức thâm thủng mậu dịch của Mỹ tăng cao như thế thì nếu chiến tranh mậu dịch xảy ra, Mỹ sẽ chiến thắng. Ông nói với các ký giả tại Tòa Bạch Ốc như sau : "Khi Hoa kỳ đứng phía sau tất cả các xứ khác trong giao dịch buôn bán thì chiến tranh mậu dịch cũng không tồi lắm đâu"
Còn về phần minh, Thủ Tướng Thụy Điển Lofven tuyên bố như sau : "Tôi tin chắc là gia tăng giá biểu thuế quan như thế này sẽ làm tổn hại cho tất cả chúng ta trên đường dài"
Đào Nguyên
*******************
Không còn tiếng nói ôn hòa về kinh tế ở Tòa Bạch Ốc khi Gary Cohn ra đi (CaliToday, 07/03/2018)
Sự ra đi của cố vấn kinh tế Gary Cohn khỏi Tòa Bạch Ốc là chiến thắng của những người theo chủ trương bảo hộ mậu dịch và cứng rắn về di dân ở Tòa Bạch Ốc, vốn luôn tìm cách thúc giục Tổng thống Trump thỏa mãn lập trường của họ.
Cựu Chủ tịch công ty Goldman Sach Group Inc. Cohn hôm qua cho hay ông từ chức sau khi có những tranh cãi nội bộ vì lệnh gia tăng thuế đánh vào thép và nhôm của Tổng thống Trump, một quyết định chấm dứt nguyên tắc tự do mậu dịch bao lâu nay ngự trị ở Hoa Thịnh Đốn.
Ông Cohn, vốn là một người Dân Chủ, được xem là một trong số ít ỏi nhà chính trị ôn hòa thân cận với Tổng thống Trump. Sự vắng mặt của ông sẽ khiến tiếng nói của Bộ Trưởng Thương Mại Wilbur Ross và cố vấn mậu dịch Peter Navarro thêm có trọng lượng, vì họ luôn ủng hộ chuyện đưa chiến tranh mậu dịch lên toàn thế giới.
Cohn cũng là đối trọng của các nhân vật khác như cố vấn Stephen Miller và Đổng lý văn phòng John Kelly, vốn luôn thúc đẩy Tổng thống Trump phải nghiêng về cánh hữu trong vấn đề di dân.
Sự ra đi của Cohn càng làm cho rối rắm ở phần nhân sự của West Wing thêm nặng nề, sau khi Rob Porter, Thư ký văn phòng Tổng thống đã phải từ chức vì bị hai bà vợ cũ tố cáo bạo hành và Giám Đốc truyền thông Hope Hicks cũng ra đi.
Cố vấn kinh tế Gary Cohn. Photo Credit : Bloomberg
Cố vấn an ninh quốc gia H.R.McMaster cũng bày tỏ ý định muốn quay về Bộ Quốc Phòng vì ông là một quân nhân. Thậm chí con rể của Tổng thống Trump là Jared Kushner cũng thấy vai trò của mình bị giảm bớt vì chưa được thông qua về kiểm tra an ninh một cách rốt ráo.
Cùng với H.R.Mcmaster, ông Cohn luôn chống lại việc tăng thuế kim loại nhập cảng vì ông cho là chuyện này sẽ khiến mối quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh thân cận căng thẳng và nhất là sẽ xóa đi các lợi ích do luật cải cách thuế mới ban hành có thể mang lại cho nền kinh tế Hoa Kỳ.
Trần Vũ