Ông Stephen Hawking, người có một đầu óc thông minh trải dài thời gian và không gian mặc dù thân thể bị bại liệt, vừa qua đời hôm Thứ Tư, hưởng thọ 76 tuổi, phát ngôn viên đại học University of Cambridge nói.
Nhà vật lý Stephen Hawking. (Hình : Philip Toscano/PA via AP)
Ông qua đời một cách yên bình tại nhà riêng ở Cambridge, Anh.
Là nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng nhất thời đại của mình, ông Hawking từng viết một cách dễ hiểu về những bí ẩn của không gian, thời gian, và những hố đen trong cuốn sách của ông, "A Brief History of Time" (Lịch sử vắn tắt về thời gian).
Cuốn sách này sau đó trở thành ăn khách nhất thế giới, làm ông trở thành một trong những nhân vật khoa học nổi tiếng nhất sau Albert Einstein.
"Ông là một nhà khoa học vĩ đại và là một người đàn ông rất đặc biệt, mà các công trình nghiên cứu và lý thuyết của ông sẽ còn được nhắc tới trong nhiều năm", các con của ông, Lucy, Robert, và Tim, nói như vậy trong một bản tuyên bố.
Họ viết thêm : "Sự can đảm và kiên trì của ông, cùng với sự thông minh và khôi hài, là niềm cảm hứng cho con người khắp thế giới. Ông từng nói : ‘Vũ trụ này sẽ không là gì nếu nó không phải là ngôi nhà mà con người yêu mến’. Ông sẽ được mọi người nhớ mãi".
22222222222222222
Nhà vật lý Stephen Hawking gặp Đức Giáo Hoàng Francis ngày 28 tháng Mười Một, 2016. (Hình : L’Observatore Romano/pool photo via AP, File)
Ngay cả sau khi thân thể bị căn bệnh "amyotrophic lateral sclerosis" (ALS) hoành hành bắt đầu lúc 21 tuổi, ông Hawking làm các bác sĩ kinh ngạc khi tiếp tục sống với căn bệnh này thêm hơn 50 năm nữa.
Hồi năm 1985, ông bị bệnh phổi nặng, và từ đó phải thở bằng một cái ống, và ông phải nói chuyện qua một hệ thống điện tử tổng hợp giọng nói, và bị đổi giọng luôn từ đó.
Thế nhưng, ông vẫn tiếp tục nghiên cứu khoa học, xuất hiện trên truyền hình, và lập gia đình lần thứ nhì.
Là giáo sư toán với danh hiệu "Lucasian Professor" cao quý tại đại học Cambridge University, và được coi là một trong những người nối nghiệp nhà toán học thiên tài Isaac Newton, ông Hawking tham gia cuộc nghiên cứu đi tìm mục tiêu vĩ đại của vật lý – một "lý thuyết thống nhất".
Một lý thuyết như vậy sẽ giải quyết được sự đối nghịch giữa Thuyết Tương Đối của Einstein, mô tả định luật hấp dẫn, tạo ra chuyển động của các vật thể lớn như các hành tinh, và Thuyết Lượng Tử, liên hệ với thế giới của các hạt hạ nguyên tử (subatomic particles).
Đối với ông Hawking, sự tìm tòi này gần như là một tham vọng mang tính tôn giáo – ông nói rằng tìm ra được "lý thuyết của mọi thứ" có thể giúp con người "biết được suy nghĩ của Thượng Đế".
"Một lý thuyết thống nhất hoàn tất, vững vàng, mới chỉ là bước đầu tiên : Mục tiêu của chúng ta là một sự hiểu biết hoàn toàn các sự kiện xung quanh chúng ta, và chính sự hiện hữu của chúng ta", ông viết như vậy trong cuốn "A Brief History of Time".
Tuy nhiên, những năm sau này, ông cho rằng một lý thuyết thống nhất có lẽ không hiện hữu.
Ông Hawking sinh ngày 8 tháng Giêng, 1942, tại Oxford, và lớn lên ở London và St. Albans, thuộc vùng Tây Bắc thủ đô.
Năm 1959, ông vào học cử nhân tại đại học Oxford University và sau đó học cao học tại đại học Cambridge University.
Ông lập gia đình với bà Jane Wilde năm 1965, và họ có ba người con Robert, Lucy, và Tim.
Bà Jane chăm sóc cho ông Hawking trong 20 năm cho tới khi Hoa Kỳ cung cấp cho ông một ngân khoản để ông được chăm sóc 24 giờ mỗi ngày, theo yêu cầu của ông.
Ông trở thành thành viên của Royal Society năm 1974 và nhận giải thưởng Albert Einstein Award năm 1978.
Năm 1989, Nữ Hoàng Elizabeth Đệ Nhị ban cho ông thứ bậc "Companion of Honor", một sự biệt đãi cao nhất của nữ hoàng.
Năm 1991 ông ly dị bà Jane Wilde, và bốn năm sau cưới bà Elaine Mason, từng một thời là y tá chăm sóc ông.
Năm 2006, hai người ly thân sau một loạt tố cáo là bà hành hung ông, mặc dù ông cho rằng chuyện này "hoàn toàn giả tạo". (Đ.D.)