Tại Munich, Châu Âu ngóng chờ Mỹ làm rõ chính sách đối ngoại mới (RFI, 17/02/2017)

Chưa bao giờ giới lãnh đạo Châu Âu lại ngóng trông những lời giải thích của đồng minh Mỹ như tại Hội Nghị An Ninh Munich (Đức) chính thức mở ra vào ngày 17/02/2017. Lý do rất dễ hiểu : Đây là lần đầu tiên mà những nhân vật đứng đầu ngành ngoại giao và quốc phòng Mỹ tiếp xúc trực tiếp với các đồng nhiệm Châu Âu từ ngày tổng thống Donald Trump lên nắm quyền ở Washington, sau khi có nhiều phát biểu không mấy thiện cảm với Châu Âu, trong lúc lại liên tiếp tung tín hiệu hòa dịu hướng về Nga, đối thủ của Châu Âu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và tân ngoại trưởng Rex Tillerson, Washington, ngày 02/02/2017. REUTERS/Carlos Barria

Ghi nhận đầu tiên là phái đoàn Mỹ đến Châu Âu lần này rất hùng hậu, dẫn đầu là phó tổng thống Mike Pence, về cơ chế là người giám sát đường lối đối ngoại của Mỹ. Tháp tùng ông Pence là ba bộ trưởng chủ chốt : Rex Tillerson ở bộ Ngoại Giao, James Mattis ở bộ Quốc Phòng và John Kelly thuộc bộ An Ninh Nội Địa.

Theo chương trình dự kiến, phó tổng thống Mỹ sẽ phát biểu tại Hội Nghị Munich vào ngày 18/02, sau đó sẽ có những cuộc tiếp xúc song phương với thủ tướng Đức Angela Merkel, các lãnh đạo ba nước vùng Baltic là Estonia, Latvia và Litva, tổng thống Ukraine, nước đang bị Nga xâm lược, và thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Binali Yildirim. Ngày 20/02, ông Pence sẽ đến Bruxelles, nơi nhiều cuộc gặp với giới lãnh đạo Liên Hiệp Châu Âu và Liên Minh Bắc Đại Tây Dương đã được dự trù.

Giới lãnh đạo Châu Âu hy vọng rằng phát biểu của các nhân vật Mỹ, đặc biệt là của phó tổng thống Pence sẽ cho phép họ nắm bắt rõ hơn về đường lối đối ngoại của Mỹ trong những vấn đề liên quan đến Châu Âu đang bị nhiễu do những tuyên bố thiếu thiện ý của ông Trump trong thời gian qua.

Mối quan ngại lớn nhất của Châu Âu có lẽ là chính sách của Washington đối với Moskva sẽ ra sao trong bối cảnh Ukraine đã bị Nga xâm lược, trong lúc ông Trump lại không che giấu thái độ hâm mộ đồng nhiệm Nga Putin và chủ trương hòa dịu với Nga.

Theo nhận định của hãng tin Mỹ AP, sau vụ cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Trump, tướng Micheal Flynn, một người nổi tiếng thân Nga, phải từ chức, các đồng minh của Mỹ ở Châu Âu rất muốn biết thực hư trong chính sách của chính quyền Trump đối với Nga, nhất là khi những lời cáo buộc Moskva can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ lại được chính ông Trump giảm nhẹ tầm mức quan trọng.

Châu Âu, đặc biệt là các nước nằm sát biên giới Nga, cụ thể là ba quốc gia vùng Baltic, cùng Ukraine và Ba Lan, lại càng muốn biết chính sách đối phó với Nga của Mỹ sẽ ra sao sau khi chính tổng thống Trump hàm ý cho rằng các biện pháp trừng phạt áp đặt sau khi Nga thôn tính Crimée có thể được nới lỏng để đổi lấy một thỏa thuận về vũ khí hạt nhân.

Châu Âu cũng muốn biết rõ hơn về quan điểm của Washington đối với khối NATO thực sự sẽ ra sao sau khi chính ông Trump, sau ngày đắc cử và trước ngày nhậm chức, đã công khai xem Liên minh này là "lỗi thời".

Tóm lại, chính sách đối ngoại của tân chính quyền Mỹ đang là một ẩn số gây quan ngại rất lớn cho Châu Âu, và giới lãnh đạo đang chờ được phó tổng thống Mỹ làm sáng tỏ.

Như đã nắm bắt được sự lo lắng này, Mỹ tìm cách trấn an, cho biết rằng phó tổng thống Mỹ sẽ tái khẳng định các cam kết đối với Châu Âu, một "đối tác không thể thiếu" của Hoa Kỳ.

Vấn đề đặt ra là liệu Donald Trump có chịu nghe lời các "chuyên gia" hay không ? Đây chính là nghi vấn mà nhiều người nêu lên, căn cứ vào tính cách độc đoán của tân chủ nhân Nhà Trắng.

Trọng Nghĩa

*************************

Mỹ yêu cầu các thành viên NATO tăng đóng góp tài chính (RFI, 16/02/2017)

Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis họp báo bên lề cuộc gặp các bộ trưởng Quốc Phòng NATO, Bruxelles, ngày 15/02/2017. REUTERS/Francois Lenoir

Hôm 15/02/2017, trong chuyến thăm đầu tiên tới Bruxelles và tham dự cuộc họp với các bộ trưởng Quốc Phòng của các nước thành viên Liên Minh Quân Sự Bắc Đại Tây Dương - NATO, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis đã trấn an các nước đồng minh là Hoa Kỳ vẫn ở lại NATO, nhưng ông Mattis cũng cứng rắn yêu cầu các nước tăng chi phí quân sự.

Từ Bruxelles, thông tín viên RFI Joanna Hostein gửi về bài tường trình :

"Ngày thứ Tư, 15/02, ở Bruxelles, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis thông báo là người Mỹ vẫn ở lại Liên Minh, nhưng không phải là một cách vô điều kiện. Ông chủ Lầu Năm Góc phát biểu với báo giới : "NATO vẫn là trụ cột của Hoa Kỳ và toàn thể cộng đồng các nước hai bên bờ Đại Tây Dương. Tổng thống Trump đã nói điều ấy. Tổng thống ủng hộ mạnh mẽ Liên Minh Quân Sự Bắc Đại Tây Dương. Nhưng tôi nghĩ ông ấy có lý khi yêu cầu các nước được hưởng hệ thống quốc phòng tốt nhất thế giới phải đóng góp trách nhiệm để bảo vệ tự do". 

Còn trong buổi họp kín, James Mattis tỏ ra cứng rắn hơn. Theo ông Mattis, các nước thành viên NATO phải chia sẻ nhiều hơn về tài chính, nếu không Hoa Kỳ có thể sẽ giảm phần đóng góp.

Hiện tại, Hoa Kỳ gánh tới gần ba phần tư tổng chi phí quân sự của NATO. Tân chính quyền Trump muốn nhắm tới các nước không tuân thủ mục tiêu chi 2% tổng giá trị sản phẩm quốc nội cho quốc phòng, cụ thể là23 trong số 28 nước, trong đó có Pháp, Đức, nhưng đặc biệt là Tây Ban Nha và Ý". 

Thùy Dương

*************************

NATO lần đầu tiên tiếp tân bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ (RFI, 15/02/2017)

Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Jim Mattis (T) gặp gỡ các quan chức NATO tại Bruxelles ngày 15/02/2017.Virginia Mayo / POOL / AFP

Hôm nay, 15/02/2017, lần đầu tiên, Liên minh Bắc Đại Tây Dương NATO tiếp tân bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis, với hy vọng sẽ giải tỏa những mơ hồ về sự can dự của Hoa Kỳ trong khối NATO dưới thời tổng thống Donald Trump. Cuộc họp giữa 28 bộ trưởng Quốc Phòng của Liên minh sẽ diễn ra trong hai ngày 15 và 16/02 tại Bruxelles.

Kể từ khi bất ngờ đắc cử tổng thống Hoa Kỳ, ông Donald Trump đã liên tục gây ngạc nhiên cho Châu Âu, đồng minh lâu đời của Mỹ, qua những tuyên bố mang tính bảo hộ mậu dịch hoặc dân tộc chủ nghĩa.

Vào giữa tháng Giêng, nhà tỷ phú Mỹ đã gọi NATO là một tổ chức "lỗi thời", vì đã không lo chống khủng bố. Trong thời gian vận động tranh cử, ông Trump cũng đã nhiều lần tuyên bố muốn các đồng minh Châu Âu gia tăng mức chi tiêu quân sự, mà ông cho là còn quá thấp.

Hiện giờ, chỉ có 5 trong số 28 quốc gia thành viên NATO là dành ít nhất 2% GDP cho chi tiêu về quốc phòng. Đây là mục tiêu mà NATO đòi các nước thành viên phải đạt được từ đây đến năm 2024. Một số nước khác, như Pháp và Đức, thì muốn được linh động hơn về mục tiêu nói trên, với lý do là họ đã phải chi tiêu rất nhiều cho các chiến dịch quân sự ở bên ngoài, như tại vùng Sahel.

Theo hãng tin AFP, lần đầu tiên gặp các đồng nhiệm Châu Âu, ông James Mattis sẽ tập trung bàn về đóng góp của các nước đồng minh trong cuộc chiến chống khủng bố thánh chiến, đặc biệt là ở Trung Đông.

Việc "chia sẻ gánh nặng" cũng là hồ sơ nổi cộm tại cuộc họp thượng đỉnh khối NATO vào cuối tháng 5 tại Bruxelles, lần này sẽ có sự tham dự của tổng thống Donald Trump.

Thanh Phương

***************

Nga khẳng định không trao trả lại Crimea (VOA, 12/02/2017)

Một hình nộm đóng giả "những người người đàn ông xanh lá" - những binh lính không mang phù hiệu của Nga được triển khai để lấy Crimea từ Ukraine.

Nga ngày 15/2 tuyên bố sẽ không trả Crimea cho Ukraine hay thảo luận về vấn đề này với các đối tác nước ngoài sau khi Tòa Bạch Ốc lên tiếng rằng Tổng thống Donald Trump kỳ vọng bán đảo ở Hắc Hải bị Nga sáp nhập này sẽ được trả lại.

Nga nói đại đa số người dân Crimea đã bỏ phiếu trở thành một phần của Nga trong cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2014.

Ukraine nói cuộc trưng cầu dân ý đó là giả hiệu, được tổ chức dưới họng súng sau khi binh sĩ Nga sáp nhập bán đảo Crimea bất hợp pháp và rằng Moscow nên trao trả lại cho Ukraine.

"Chúng tôi không trả lại lãnh thổ của chính mình. Crimea là lãnh thổ thuộc Liên bang Nga", phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Nga, Maria Zakharova, khẳng định tại cuộc họp báo ngày 15/2.

Một ngày trước, phát ngôn nhân Tòa Bạch Ốc Sean Spicer cho biết Tổng thống Trump muốn quan hệ tốt đẹp với Nga nhưng kỳ vọng Moscow giao trả Crimea lại cho Ukraine.

Đáp lại, người phát ngôn điện Kremlin, Dmitry Peskov, nói Tổng thống Nga Vladimir Putin đã giải thích tại sao Crimea lại quay về phía Nga.

"Chủ đề trả lại Crimea sẽ không được thảo luận… Nga không bàn về toàn vẹn lãnh thổ với các đối tác nước ngoài", ông Peskov khẳng định.

********************

Mỹ sẵn sàng bảo vệ Nhật và Hàn Quốc bằng bom hạt nhân (RFI, 17/02/2017)

Ngoại trưởng Nhật Fumio Kishida (T), đồng nhiệm Mỹ Rex Tillerson (G) và Hàn Quốc Yun Byung-Se trong cuộc gặp tay ba ở Trung tâm Hội nghị, Bonn, Đức, ngày 16/02/2017. REUTERS/Brendan Smia

Trong một bản tuyên bố chung Mỹ-Nhật-Hàn công bố ngày 16/02/2017 tại Bonn, ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cực lực lên án vụ phóng thử tên lửa đạn đạo của Bình Nhưỡng ngày 12/02 vừa qua và khẳng định bảo vệ hai đồng minh Bắc Á bằng mọi cách, kể cả sử dụng vũ khí "hạt nhân".

Chính phủ mới tại Mỹ tỏ ra cứng rắn với Bắc Triều Tiên. Nhân hội nghị G20 tại Bonn, Đức Quốc, ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson đã có một cuộc tiếp xúc bên lề với đồng sự Nhật Bản Fumio Kishida và Hàn Quốc Yun Byung-Se.

Ngoại trưởng ba nước kêu gọi Bắc Triều Tiên "dứt khoát" từ bỏ vũ khí hạt nhân để được tái hội nhập vào cộng đồng thế giới. Bên cạnh tuyên bố quen thuộc này, ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh đến quyết tâm "bảo vệ Nhật Bản và Hàn Quốc" bằng "sức mạnh răn đe rộng lớn kể cả vũ khí quy ước và hạt nhân".

Bản tuyên bố chung có tính răn đe này của ba nước Mỹ-Nhật-Hàn được công bố ba ngày sau khi toàn thể 15 thành viên của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, trong đó có Trung Quốc, đồng lên án vụ thử tên lửa đạn đạo của Bắc Triều Tiên ngày hôm trước.

Tên lửa Pukguksong-2 của Bắc Triều Tiên có tầm bắn hơn 2000 km, từ giàn phóng di động, bay khoảng 500 cây số trước khi rơi xuống biển Nhật Bản Chủ nhật vừa qua.

Tú Anh