 | Tổng quan: | 3078241 |
Chuyến công du Pháp của vị Quốc vương thiết tha với môi sinh
Tuần lễ cấp cao của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc khai mạc với chủ đề trung tâm là yêu sách của các nước phương Nam, giá dầu mỏ tăng mạnh trở lại, Azerbaidjian mở chiến dịch tấn công trở lại vùng Thượng Karabakh là một số tin tức thời sự nổi bật trên báo chí Pháp hôm 20/09/2023. Chuyến công du Pháp ba ngày của quốc vương Anh Charles đệ tam là chủ đề trang nhất của nhiều báo.
Vua Anh Charles III (trái) và tổng thống Pháp Emmanuel Macron trước mộ Chiến sĩ vô danh tại Khải Hoàn Môn, Paris, Pháp, ngày 20/09/2023. via Reuters - Pool
Le Figaro chạy tựa trang nhất : "Charles đệ tam, sự lên ngôi của một quân vương", nhận định : một năm sau khi đăng quang, con trai của nữ hoàng Elisabeth đệ nhị đã khẳng định được vị thế. Hồ sơ chính của Le Figaro nhấn mạnh đến thành công của vua Anh với "một năm trị vì không sai sót" : "60% thần dân Anh hoan nghênh quốc vương đã làm tốt ‘công việc của mình’ ".
Quân vương mong muốn siết chặt quan hệ với Pháp trong chuyến công du cấp nhà nước, khởi sự hôm nay. Trong bài viết nói trên, nhật báo thiên hữu Le Figaro ghi nhận tầm quan trọng của chuyến công du cấp nhà nước này của người đảm nhiệm cương vị "nguyên thủ Anh Quốc", từng công du Pháp trước đó đến 34 lần, trước khi trở thành vua. Nhật báo Pháp nhắc lại là đáng lẽ Charles đệ tam đến Pháp trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên từ tháng 3/2023, nhưng kế hoạch đã bị hoãn lại do phong trào phản kháng dữ dội chống luật cải cách hưu trí tại Pháp. Chuyến đi của vua Anh dự kiến sẽ giúp cho quan hệ Luân Đôn – Paris được hàn gắn tiếp theo các giai đoạn căng thẳng dưới thời thủ tướng tiền nhiệm Boris Johnson.
Le Figaro dẫn lại nhận định từ phủ tổng thống Pháp, theo đó vua Charles đệ tam ắt hẳn sẽ chú ý đến "việc tiếp nối con đường mẹ ông đã đi". Sinh thời nữ hoàng Elizabeth đệ nhị đã công du Pháp tổng cộng 13 lần với cương vị nguyên thủ quốc gia, nhiều nhất so với các nước Châu Âu khác. Một dạ tiệc cấp nhà nước được tổ chức để đón Quốc vương Anh tại phòng Gương Lâu đài Verseilles, biểu tượng cho sức mạnh của nước Pháp thời ông vua Mặt Trời Louis 14. Vua Charles đệ tam cũng có kế hoạch phát biểu trước Quốc hội lưỡng viện Pháp. Cũng trong hồ sơ này, Le Figaro có bài "Quốc vương Anh và nước Pháp, một quan hệ thân thiết lâu đời".
Vua Anh công du Pháp "cấp Nhà nước" mỗi lần Luân Đôn gặp khó
Libération cũng dành trang nhất cho sự kiện chuyến công du với hàng tựa bằng tiếng Anh "Charly in Paris". Nhật báo thiên tả ghi nhận chuyến công du này là "cơ hội để siết chặt các quan hệ bị suy yếu kể từ Brexit". Nhưng bên cạnh mục tiêu siết chặt quan hệ song phương, chuyến công du còn nhằm để Charles đệ tam khẳng định vị thế quân vương của ông. Libération nhấn mạnh : "cho dù hoàng gia Anh về nguyên tắc không tham gia chính trị, thế nhưng đây cũng là một công cụ rất hiệu quả về ngoại giao và là softpower (quyền lực mềm) của nước Anh. Anh Quốc thậm chí coi đây là lá chủ bài, thế mạnh quan trọng nhất, dưới thời nữ hoàng Elizabeth đệ nhị, cũng như dưới thời vua Charles đệ tam".
Libération vén lộ những khủng hoảng chồng chất của nước Anh, đặc biệt về kinh tế với các cuộc bãi công liên tiếp, giá cả đắt đỏ, lạm phát kỷ lục, cùng nhiều hệ quả của quyết định ly hôn sai lầm với Châu Âu (Brexit) của phe bảo thủ…, để khẳng định tầm quan trọng về hình ảnh của chuyến công du cấp nhà nước của vua Charles đệ tam. Theo Libération, chuyến công du của vua Charles đệ tam, ắt hẳn "theo khuyến nghị của chính phủ Anh", là một biện pháp nhằm đáp ứng tình hình khẩn cấp hiện nay. Libération điểm lại 5 chuyến công du Pháp cấp nhà nước của nữ hoàng Elizabeth đệ nhị đều diễn ra trong bối cảnh nước Anh đang trong tình trạng căng thẳng chính trị. Năm 1992, nữ hoàng Anh công du Pháp trong bối cảnh nội bộ hoàng gia có nhiều bê bối (công chúa Anne ly dị, tiểu sử công nương Diana gây xì căng đan, hay vụ cung điện Windsor bị hỏa hoạn). Trong chuyến đi này, nữ hoàng Anh đã để lại câu nói nổi tiếng : "tại Châu Âu, quan hệ giữa truyền thống Anh ("anglo-saxon" từ ngữ trong nguyên văn) với truyền thống Latin cũng giống như dầu với dấm. Thiếu một trong hai thứ đó sẽ không thể có được một thứ nước sốt ngon". Libération trong số này có bài phỏng vấn cựu đại sứ Anh tại Pháp, ông Peter Ricketts, nhan đề "Chuyến công du cho thấy chiều sâu của tình hữu nghị giữa hai đất nước chúng ta".
Quốc vương Anh, tổng thống Pháp : Ai học tập ai ?
Về chuyến công du cấp nhà nước của vua Anh, Le Figaro dành bài xã luận nhan đề "Nền ngoại giao vương đạo" (Diplomatie royale) nêu bật sự tương phản về nhiều mặt giữa hai nguyên thủ Anh và Pháp. Một bên là quân vương 74 tuổi nhưng uy tín đang lên trong xã hội, bên kia là tổng thống trẻ tuổi, vừa tái đắc cử một năm, nhưng có vẻ như đang bước vào "giai đoạn hoàng hôn của nhiệm kỳ". Le Figaro đặt câu hỏi : "không biết trong hai người, ai sẽ mang lại cho ai những tư vấn tốt nhất về chiến lược ?". Chủ đề không thiếu, theo Le Figaro, "từ môi trường đến trí thông minh nhân tạo, từ Ukraine đến vùng Sahel ở Châu Phi…".
Bảo vệ môi sinh, "sức mạnh lớn" của vua Anh
Xã luận Libération đặc biệt chú ý đến thái độ gắn bó với thiên nhiên của vua Anh Charles đệ tam. Libération dự đoán Quốc hội lưỡng viện Pháp sẽ có cơ hội được nghe quốc vương Anh, một nhà lãnh đạo có "đức tin sâu sắc về sinh thái", đức tin đã bắt rễ trong ông từ rất sớm, sớm hơn hẳn so với giai đoạn mà việc bảo vệ môi trường đã trở thành điều hiển nhiên như hiện nay. Năm 1986, lúc mới chỉ là một hoàng tử không mấy danh tiếng, Charles kể lại là "ông có thói quen trò chuyện với cây, một điều quan trọng với ông, bởi ông tin rằng cây cối phản ứng với thái độ của người. Ba mươi năm sau khoa học mới chứng minh điều ông nghĩ là có lý, nhưng Charles đã không đợi đến lúc đó, ông luôn nhắc lại khi có dịp ý nghĩa quan trọng của cây cối, của đa dạng sinh học, của khí hậu…". Xã luận Libération khép lại với nhận xét : vua Charles đệ tam đã biết tìm ra con đường để đến với trái tim người Anh, mà không từ bỏ những lý tưởng của mình. Điều ông làm được ở Pháp ắt có nhiều người mong muốn."
Bài "Sinh thái, sức mạnh lớn của vị vua" của Libération đưa độc giả đến với một số địa phương in dấu ấn các nỗ lực vì môi sinh của Charles đệ tam trước khi trở thành vua nước Anh. Ngôi làng nhỏ Poundbury với khoảng 4.600 cư dân, miền tây nam xứ Anh, được Charles – khi còn là hoàng tử xứ Wales - cho xây dựng từ đầu thập niên 1990, với thiết kế do chính ông phê duyệt, chú trọng nhiều đến vẻ đẹp kiến trúc hơn môi sinh. Khu trang trại Highgvore, rộng gần 400 hecta cách làng Poundbury khoảng 120 km, cho thấy thay đổi triệt để trong quan điểm sinh thái của Charles. Toàn bộ khu vực này, mua từ những năm 1970, đã được biến thành nơi thí điểm nông học sinh thái, với các hệ thống trữ nước mưa hay "cánh đồng hoa dại". Tại đây, hoàng tử Charles sử dụng xe chạy bằng năng lượng sinh học, chế từ cặn rượu vang và vỏ pho mát.
Libération nhấn mạnh, vua Charles đệ tam khi còn trẻ đã là một trong những nhà môi trường đi truớc thời đại. Phát biểu đầu tiên của ông về bảo vệ môi trường là vào năm 1968, rất lâu trước khi từ "khí hậu bị hâm nóng" ra đời. Hai năm sau, ông có bài diễn văn in dấu ấn về ô nhiễm hóa chất với nước, cũng nhưng ô nhiễm không khí do xe hơi, máy bay, nhà máy… Linh hồn chính trong tư tưởng của Charles là "sự hài hòa", như một tâm sự của ông. Bà Rosie Alderton, một nhân viên tại trang trại Highgvore giải thích : "Vấn đề của mọi thứ là sự cân bằng. Cần phải làm việc với thiên nhiên, tham gia cùng với thiên nhiên hơn là chống lại thiên nhiên. Các khu vườn của trang trại Highgvore này chính là biểu hiện bền vững cho niềm tin thiết thân của nhà vua".
Sự kiện ngoại giao lớn bị các lãnh đạo Hội đồng Bảo an "hờn dỗi"
Tổng thống Pháp tiếp vua Anh thay vì đến dự buổi khai mạc tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Le Monde có bài "Sự kiện ngoại giao lớn bị các lãnh đạo Pháp, Anh, Trung Quốc và Nga hờn dỗi". Nhật báo Pháp dẫn lời một bộ trưởng ngoại giao một nước Tây Phi tỏ ý là sự vắng mặt của nguyên thủ Pháp cho thấy ông sợ bị nhiều lãnh đạo Châu Phi chỉ trích, trong bối cảnh uy tín của nước Pháp đang bị tác động nặng nề với nhiều cuộc đảo chính liên tục xảy ra tại các khu vực vốn nằm trong vùng ảnh hưởng truyền thống của Pháp.
Không chỉ sự vắng mặt của lãnh đạo Pháp, việc các lãnh đạo Hội đồng Bảo an nói chung không xuất hiện tại dịp quan trọng này là "một dấu hiệu thêm nữa cho thấy sự tê liệt của định chế Liên Hiệp Quốc, do chiến tranh tại Ukraine và thế đối đầu Mỹ - Trung", theo cựu đại sứ Pháp tại Liên Hiệp Quốc, Gerard Araud.
Tuy nhiên Le Monde cũng phân biệt rõ sự vắng mặt của hai lãnh đạo Anh, Pháp với trường hợp của hai lãnh đạo Nga, Trung. Sự vắng mặt của hai ông Putin và Tập Cận Bình không gây ngạc nhiên. "Tổng thống Nga chưa bao giờ trực tiếp đến Liên Hiệp Quốc", trong lúc chủ tịch Trung Quốc tính toán từng đợt di chuyển. Trên hết, cả hai lãnh đạo Nga – Trung có chung quan điểm "lên án trật tự thế giới hiện hành, mà theo họ, do phương Tây thống trị".
Phương Nam, "đối tượng quyến rũ" tại Liên Hiệp Quốc
"Các nước phương Nam" : đối tượng quyến rũ tại Liên Hiệp Quốc" là một bài khác trong hồ sơ này của Le Monde. Hố sâu ngăn cách các nước đang trỗi dậy và phương Tây đang ngày càng nổi rõ, và chiến tranh Ukraine càng đào sâu hố cách ngăn này. Theo Le Monde, tránh để cho thế đối đầu nổi bật hơn nữa là sách lược ngoại giao của Ukraine. Hiện tại, dường như chính quyền Kiev và các đồng minh phương Tây không định tổ chức thêm một hội nghị hậu thuẫn Ukraine mới, tiếp theo hai cuộc họp tại Đan Mạch và Saudi Arabia, về một "kế hoạch hòa bình" của Ukraine, đưa ra tại G20 ở Bali cách nay một năm.
Trước khi tổng thống Ukraine đến dự Đại hội đồng, các quốc gia nghèo nhất lo ngại các vấn đề thiết thân với họ sẽ bị gạt xuống hàng thứ yếu, nếu vấn đề Ukraine được nêu bật. Tại hội nghị kiểm điểm việc thực hiện 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hiệp Quốc (thông qua từ 2015), liên quan trước hết đến các nước nghèo – các nước đang phát triển, tổ chức trong dịp này, phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, nhấn mạnh, cộng đồng quốc tế đã ghi nhận một thất bại, với việc chỉ có 15% mục tiêu giữa kỳ được hoàn tất.
Tổng thống Mỹ là nguyên thủ duy nhất trong số năm thành viên thường trực Hội đồng Bảo an tham dự Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Nhật báo kinh tế Les Echos chú ý đến phát biểu của tổng thống Joe Biden nhấn mạnh đến việc "mở cửa các định chế tài chính quốc tế, để các nước nghèo được tài trợ nhiều hơn, nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững".
Cuộc tấn công của Azerbaidjian
Cuộc tấn công vùng Thượng Karabakh của Azerbaidjian, vùng Kavkaz (Liên Xô cũ) là chủ đề xã luận La Croix hôm nay. Cuộc tấn công diễn ra đúng vào lúc tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc khai mạc. La Croix nói đến "Hiệu ứng Domino", khi chính quyền Azerbaidjian sử dụng lý do "chiến dịch chống khủng bố", tương tự như lãnh đạo Nga sử dụng chiêu bài "chống phát xít", "chống khủng bố" để biện minh cho cuộc can thiệp quân sự tại Ukraine. Armenia đã kêu gọi Liên Hiệp Quốc và các đồng minh truyền thống, trước hết là Nga can thiệp. Tuy nhiên, La Croix đặt câu hỏi : Liệu Moskva có sẵn sàng làm mất lòng Thổ Nhĩ Kỳ, đồng minh của Azerbaidjan, để hỗ trợ Armenia ?
Doanh nghiệp nước ngoài tại Trung Quốc lo ngại cho tương lai
Trung Quốc không còn là xứ sở thiên đường với các doanh nghiệp nước ngoài như trước đây là chủ đề chính một hồ sơ trang nhất của Les Echos. Nhật báo kinh tế Pháp dẫn nhiều kết quả điều tra mới đây về quan điểm của các phòng thương mại tại Trung Quốc. Giới chủ Mỹ tại Trung Quốc có quan điểm bi quan chưa từng thấy. Vẫn về Trung Quốc, Libération có bài về "Nạn mất tích và thanh trừng ở mọi cấp chính quyền Trung Quốc".
Sự trở lại của dầu mỏ giá cao
Năng lượng hóa thạch và năng lượng xanh là chủ đề chính của nhiều báo. Hồ sơ chính trang nhất của Les Echos chạy tựa "Sự trở lại của dầu mỏ giá cao", trên nền đồ thị giá tăng đỏ rực. Giá một thùng dầu brent có thể sẽ lần đầu tiên vượt ngưỡng 100 đô la, cao nhất kể từ 10 tháng nay. Giới đầu tư lo ngại làn sóng tăng giá này sẽ tác động nặng nề đến sức mua của người dân và khả năng tài chính của các doanh nghiệp. Xã luận Le Monde có chủ đề chính là giá xăng dầu. Le Monde chỉ trích chính sách của chính phủ đưa ra hôm 16/09, khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này bán dầu với "giá lỗ", lần đầu tiên kể từ năm 1963.
Trang nhất phụ trương báo Le Figaro giới thiệu về báo cáo "khuyến nghị giã từ năng lượng hóa thạch tại Pháp" của Mạng lưới điện Pháp (RTE). Bối cảnh giá cả dầu xăng tăng vọt hiện nay càng chứng tỏ việc phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch là điều nguy hiểm. "Kế hoạch hóa sinh thái : đối lập chờ đợi" là một hồ sơ trang nhất của Le Monde, sau khi chính phủ Pháp công bố kế hoạch chuyển sang nền kinh tế xanh hôm thứ Hai. Theo Le Monde, lãnh đạo các đảng phái đối lập, được mời đến phủ thủ tướng nhân dịp này, đã bày tỏ sự thất vọng trước kế hoạch của chính phủ mang tên "France nation verte" (Nước Pháp – quốc gia xanh).
Phim "Bên trong tổ kén vàng" : Hành trình tâm linh của đạo diễn người Việt
Báo Pháp hầu hết đều có bài giới thiệu phim "Bên trong tổ kén vàng". Tác phẩm đoạt giải Ống kính vàng Liên hoan Cannes, của đạo diễn người Việt Phạm Thiên Ân, ra rạp hôm nay. Le Monde nói đến "Cuộc du hành tâm linh của một thanh niên Việt Nam tìm lại với đức tin". Theo Le Monde, bộ phim "mang vẻ đẹp tạo hình tuyệt diệu không thể phủ nhận được này" có thể được thưởng thức theo hai cách. Cách thứ nhất cũng là cách trực tiếp nhất : những đoạn quay trường cảnh làm hút hồn khán giả đặc biệt với những nghi thức tôn giáo, nghi thức tang lễ. Một cách đến thứ hai với bộ phim là thông qua hành trình bên trong của nhân vật chính, Thiện (do Lê Phong Vũ thủ vai), người thanh niên rời thành phố Hồ Chí Minh trở lại với quê hương. Cuộc truy tìm tâm linh và ý nghĩa cuộc sống ấy cũng chính là cuộc đời của tác giả bộ phim, đạo diễn Phạm Thiên Ân, được tác giả thể hiện một cách trực diện, "không hề che đậy".
Libération dành hai trang báo khổ lớn cho bộ phim đầu tay của đạo diễn người Việt. Với Libération, Bên trong tổ kén vàng là một bộ phim Việt Nam và một phim về Thiên chúa giáo. Bộ phim gây ấn tượng mạnh mẽ trước hết bởi vì cái chất phương Đông lâu đời hòa trộn với Đức tin Phúc Âm. Tác phẩm đi đến tận đáy sâu tâm hồn này, của nhà đạo diễn 34 tuổi này, cho thấy "sự ra đi, xa lánh xa cõi tục để trở về với cội rễ, với tâm linh, với chính mình" cũng là một bộ phim về một đất nước chịu nhiều ảnh hưởng xâm thực từ bên ngoài, của một đất nước với rất nhiều gương mặt, với các truyền thống du nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ xưa kia với các nghi thức mật tông, cho đến đạo Thiên chúa, trước khi trở thành một xứ thuộc Pháp, rồi địa bàn của một cuộc chiến tranh không có hồi kết, với nhân chứng ông già Lưu, một cựu chiến binh Việt Nam Cộng Hòa, tự hào đã từng chiến đấu bên cạnh quân đội Mỹ.
Về bộ phim đầu tay của Phạm Thiên Ân, nhật báo công giáo có bài "Cuộc du hành huyền bí và đầy cảm xúc". La Croix nhìn thấy trong bộ phim này một cuộc hành trình tìm kiếm, vừa gần gũi, đầy nhục cảm, nhưng nhiều khi cũng đưa người xem đến với những chân trời xa xôi, "vén lộ với chúng ta bí ẩn mầu nhiệm của sự sống".
Trọng Thành
Căng thẳng xung quanh eo biển Đài Loan làm lu mờ một cuộc khủng hoảng khác, không kém phần gay gắt giữa đôi bờ biển Manche. Từ đầu tháng 9/2021, quan hệ Paris- Luân Đôn bỗng trở nên lạnh giá. Đôi bên ầm ĩ cãi vã, không ngớt lời nhạo báng và có những đòn đấm sau lưng, gây tổn hại cho Đồng thuận Thân hữu có từ năm 1904. Trang nhất Courrier International chạy tít lớn : "Pháp và Anh, những người anh em thù địch".
Ảnh châm biếm minh họa mối quan hệ ngày càng xấu giữa Anh và Pháp. © Ảnh chụp màn hình một bài viết trên báo Courrier International.
"Always Blame the French"
Cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt, mối quan hệ giữa Pháp và Anh giờ "đang trong cơn bão táp". Tuần san L’Express cho biết từ tháng Chín tới nay, Anh và Pháp to tiếng cãi vã trong nhiều vấn đề. Đầu tháng Chín, Luân Đôn cáo buộc Paris không làm tròn trách nhiệm để di dân băng biển Manche. Trung tuần tháng Chín, đến lượt Pháp nổi dóa, chỉ trích Anh "thọc gậy bánh xe", khi làm trung gian cho Mỹ, để đánh cắp "hợp đồng tầu ngầm thế kỷ" giữa Pháp và Úc.
Đôi bên còn tranh cãi gay gắt trong việc áp dụng thỏa thuận Brexit : Bất kể đó là hồ sơ Bắc Ireland, liên quan đến Quy định về biên giới giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland hậu Brexit hay việc cấp quota đánh bắt cá trong vùng lãnh hải của Anh…
Sau kể tội là những lời dọa dẫm. Ở bên kia biển Manche, chính phủ thủ tướng Boris Johnson dọa cắt kinh phí hỗ trợ Paris chống di dân. Ở bên này, Paris tuyên bố nếu Luân Đôn không cấp thêm nhiều giấy phép đánh bắt cá cho ngư dân Châu Âu, Pháp sẽ ngưng cung cấp một phần điện năng cho nước Anh.
Sau 5 năm mặc cả và đối mặt với thái độ quay ngoắc của Anh, Paris nói giờ không tin vào lời của Luân Đôn nữa. Còn nước Anh ví Pháp như là một viên cảnh sát tồi trong các cuộc thương lượng với Liên Hiệp Châu Âu.
Giáo sư Luật Châu Âu, bà Catherine Sarah Barnard, trường đại học Cambridge cho rằng "mọi sự huyên náo, những cuộc cãi cọ ầm ĩ này với Châu Âu và Pháp là nhằm đánh lạc hướng những vấn đề thường nhật : khan hiếm xăng dầu tại nhiều vùng, khan hiếm lao động triền miên, lạm phát phi mã, thiếu hàng hóa, giá năng lượng tăng vọt…".
Đây là hệ quả của việc chọn "Brexit hard" năm 2020, thủ tướng Boris Johnson đã chọn đóng cửa triệt để các đường biên giới. Kết quả là nước Anh thiếu nhân công nước ngoài, nhất là 100 ngàn tài xế xe tải và chuỗi cung ứng bị phá vỡ. Và cũng như bao lần từ thời Trung Cổ, người Anh đều có cùng một kiểu trả lời : "Always Blame the French" (Đổ hết lên đầu người Pháp), như lời mỉa mai từ một nhà ngoại giao Pháp.
Tóm lại, "một làn gió mùa thu đang xen vào mối quan hệ Anh – Pháp". Bằng chứng là tân đại sứ Anh tại Pháp, bà Menna Rawlings, 54 tuổi, đến Paris từ đầu tháng Chín nhưng cho đến giờ vẫn chưa được điện Elysée mời đến dùng trà để có thể trình ủy nhiệm thư !
Tuần báo Courrier International tự hỏi : Tại sao Anh và Pháp lại ghét nhau đến thế, trong khi mà hai nước có nhiều điểm rất giống nhau ? The Times tại Luân Đôn đặt vụ việc trong bối cảnh bầu cử chung. Nước Pháp đang chuẩn bị cho mùa bầu cử tổng thống mới vào năm 2022.
Tổng thống Macron quan ngại ứng viên Xavier Bertrand, đại diện cho cánh hữu ôn hòa và cũng là chủ tịch vùng Hauts-de-France, trong đó có thành phố biển Calais, điểm nóng tập trung di dân bất hợp pháp để băng qua biển Manche đi vào nước Anh. Nguyên thủ Pháp không thể cho thấy có chút nhượng bộ nào trước những lời dèm pha về lời đe dọa từ Anh Quốc đối với ngư dân Pháp.
Còn theo phân tích của nhà báo người Anh Ed West, thiên hướng hay nổi cáu với Pháp của người Anh, đó còn là do một nền lịch sử từ lâu mang nặng dấu ấn mặc cảm tự ti nào đó. Trả lời câu hỏi của tuần báo Courrier International "tại sao Pháp là đối thủ chính của Anh tại Châu Âu lục địa", vị trợ lý tổng biên tập trang mạng UnHerd tại Luân Đôn, nhắc lại rằng mọi sự bắt đầu vào năm 1066 với trận chiến Hasting trong cuộc xâm lược Anh Quốc của công tước xứ Normandie (miền bắc nước Pháp), mở màn cho nhiều thế kỷ xung đột giữa đôi bên.
Rồi ở Anh còn có xu hướng gán "tất cả những gì là Pháp" cho tầng lớp khá giả : Từ việc nói và sử dụng thành thạo tiếng Pháp cho đến việc có chữ "De" trước họ tên, giờ vẫn được xem như là trưởng giả.
Ngược lại, tầng lớp bình dân Anh lại có một tâm trạng thù ghét sâu thẳm với những gì là Pháp, đặc biệt là cuộc Cách Mạng Pháp, được tiếp nối với 20 năm chiến tranh của Napoleon. Bất chấp những lợi ích mà cuộc Cách Mạng có thể mang lại, đối với tầng lớp bình dân, triển vọng một ngày nào đó bị Pháp lãnh đạo là điều không thể nhắm tới.
Một nghiên cứu thú vị gần đây cho thấy những gia đình mang họ Pháp, kế thừa từ cuộc xâm lược Normandie, sở hữu một khối tài sản cao hơn mức trung bình rất nhiều. Nhà báo người Anh nhắc lại rằng nước Pháp từng là một quốc gia giầu có nhất và phát triển nhất giữa hai nước, Anh Quốc chỉ vừa mới đuổi kịp sự chậm trễ gần đây, kể cả trên phương diện ẩm thực.
Nhìn từ phía Mỹ, Anh và Pháp chẳng khác gì như một cặp "song sinh giả hiếu động nhất của Châu Âu". Tom McTague , trên tờ The Atlantic của Washington cho rằng Vương quốc Anh và Pháp từ khi Brexit cãi vã nhiều hơn. Nhưng hai nước lại rất giống nhau hơn là người ta nghĩ. Và nhất là đôi bên cùng chia sẻ một mục tiêu chung : Muốn được ở lại trong sân chơi của những "ông lớn" !
Tại Việt Nam, hàng triệu người bị mất việc làm, trong khi đó, các nhà xưởng lại không tài nào tuyển dụng đủ nhân công để đáp ứng các đơn hàng nước ngoài, đang chuẩn bị cho mùa lễ Noel cuối năm. Nghịch lý này được tuần san Courrier International tường thuật lại từ một ghi nhận trên báo mạng Nikkei Asia.
Từ Samsung cho đến Adidas, lao động thiếu nghiêm trọng tại nhiều xí nghiệp. Tại tỉnh công nghiệp Bình Dương, các nhà cung cấp chỉ "đáp ứng được có một nửa nhu cầu tuyển dụng lao động theo như thông tin từ Navigos, hãng cung cấp lao động lớn nhất Việt Nam".
Nguyên nhân là do cách xử lý dịch bệnh quá nghiêm ngặt. Lao động di dân bị kiệt quệ sau nhiều tháng phong tỏa mà không có nguồn thu nhập, hay bị bắt buộc phải ngủ tại nhà xưởng trong những điều kiện khó khăn. Kết quả là một cuộc di tản lớn đã diễn ra, ngay khi "những rào chắn và hàng kẽm gai được dỡ bỏ trên các nẻo đường" vào ngày 01/10/2021, "hàng chục ngàn di dân đã hối hả trở về quê".
Để "chiêu dụ" công nhân trở lại làm việc, nhiều xưởng gia công lắp ráp cho các thương hiệu lớn đã có những đề xuất "điên rồ" như trả thêm một tháng lương, mở cơ sở trông trẻ và tạo thêm chỗ ở nhằm xóa tan cảm giác do dự. Chính phủ Việt Nam trên các mạng xã hội kêu gọi người lao động trở lại làm việc. Chính quyền địa phương thì có những đề xuất chưa từng có, cung cấp phương tiện giao thông như xe buýt, tầu lửa hay máy bay tạo điều kiện cho công nhân quay trở lại các khu công nghiệp.
Nikkei Asia lưu ý, lương công nhân đã tăng thêm từ 15-20%. Điều này có thể dẫn đến tình trạng lạm phát ở Việt Nam và lan sang các thị trường chính khác như Mỹ và Châu Âu.
Covid-19 vẫn tiếp tục làm đảo lộn cuộc sống, các hoạt động kinh tế - xã hội của nhân loại, con số nạn nhân vẫn tăng lên bất chấp các chiến dịch tiêm ngừa ồ ạt và tốn kém. Nhưng con virus Sars-Cov-2, nguồn gốc đại dịch Covid-19 từ đâu mà có ? Từ một con vật trung gian hay từ một phòng thí nghiệm ? Câu hỏi này vẫn luôn ám ảnh nhiều nhà khoa học.
Nhưng với ông Jamie Metzl, nhà vi trùng học, khi trả lời tuần báo L’Obs cho rằng để biết được nguồn gốc Covid-19, "khoa học không thôi vẫn chưa đủ, mà còn phải hiểu cả Trung Quốc" nữa. Là thành viên của nhóm Drastic, quy tụ nhiều nhà khoa học và các nhà điều tra độc lập, nhà khoa học người Mỹ này giải thích vì sao ông thiên nhiều về giả thiết Sars-Cov-2 thoát ra từ phòng thí nghiệm của Viện Vi trùng học Vũ Hán (IVW).
Mối nghi ngờ này bắt nguồn từ đơn xin tài trợ của IVW năm 2018, do chính bà Thạch Chính Lệ (Shi Zhengli) – còn có biệt danh "Batwoman" – đặt bút ký. Trong thư gởi đến Darpa, một cơ quan trực thuộc bộ Quốc Phòng Mỹ, Viện Vi trùng học Vũ Hán xin một khoản tài trợ 14 triệu đô la để tiến hành các cuộc thử nghiệm biến đổi gien, cụ thể là ở loài virus corona.
Mục tiêu của dự án là cài ARN của virus corona vào hai "điểm" đặc biệt, làm tăng khả năng nhiễm bệnh vào các tế bào người. Một thí nghiệm đầy rủi ro đến mức Darpa đã bác hồ sơ. Nhưng hơn một năm rưỡi sau, chính tại thành phố nơi tọa lạc IVW, mà dịch bệnh đã bùng phát.
Loại virus mới được phát hiện khác với những gì giới khoa học biết được đến lúc này, và như một sự trùng hợp, chúng cũng mang những ARN chính xác tại hai "điểm" được đề cập đến trong hồ sơ Defuse, tức đơn xin tài trợ của IVW. Virus Sars-Cov-2 giống "như in" với con virus do IVW đề nghị tạo ra bằng kỹ thuật biến đổi gien.
Với ông Jamie Metzl, câu hỏi "liệu phòng thí nghiệm Vũ Hán có thật sự thực hiện dự án đó hay không" sẽ không bao giờ có lời đáp do thiếu sự minh bạch hoàn toàn từ IVW và Trung Quốc nói chung. Nhà nghiên cứu Mỹ, Jamie Metzl còn tin rằng Trung Quốc trên thực tế không cần tiền từ Mỹ để tiến hành dự án. Điều mà các phòng thí nghiệm Trung Quốc nhắm đến là cùng với những đề nghị tài trợ, chính là sự hợp tác khoa học với Mỹ và chuyển giao kiến thức, hiểu biết đi kèm theo.
Cũng theo nhà khoa học này, thì ngay từ những ngày đầu của dịch bệnh, "Trung Quốc đã làm mọi cách để dập tắt vụ việc" : Từ buộc im lặng những người gióng chuông báo động, "tẩy sạch" các trang mạng xã hội, hủy những bệnh phẩm đầu tiên và nhất là tuyệt đối nghiêm cấm các nhà khoa học Trung Quốc lên tiếng.
Trong chiến dịch này, còn có sự tiếp tay của nhiều nhà khoa học phương Tây, như Peter Daszak – nhà nghiên cứu người Mỹ chấp bút ký đơn xin tài trợ chung với Thạch Chính Lệ. Ông cũng chính là người đã được Bắc Kinh chọn để dẫn đầu đoàn điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới.
Cũng liên quan đến Trung Quốc, nhưng trong lĩnh vực đời sống văn hóa – xã hội. Courrier International lược dịch một bài viết trên Liên hợp Tảo báo, một nhật báo Singapore bằng tiếng Hoa ghi nhận "Tại Trung Quốc, "văn hóa không lành mạnh" bị chỉnh đốn".
Trò chơi video không chỉ đơn thuần là một hoạt động giải trí, mà chúng còn phải có một chức năng nghệ thuật, phải phù hợp với những giá trị mà chúng truyền đạt. Do đó, không còn những trò mang hơi hướm đánh bạc ăn tiền, không còn những nhân vật lấy cảm hứng hay phổ biến văn hóa Nhật Bản, cũng không còn những nhân vật mềm yếu ủy mị - từ cách trang điểm, hành vi cho đến giọng nói có dáng vẻ nữ tính, và nhất là tuyệt đối cấm những nhân vật có những "hành động xấu xa" như kẻ sát nhân, sát thủ, những kẻ cướp biển, những nhân vật đang hút thuốc, uống rượu hay lui tới các hộp đêm, thân thể đầy vết hình xâm…
Và kể từ ngày 30/8, trẻ vị thành niên chỉ được phép chơi trên mạng một giờ vào mỗi cuối tuần và ngày nghỉ lễ. Từ 8/9, các nhà mạng cung cấp được yêu cầu phải kiểm duyệt và thanh lọc các trò chơi trên mạng.
Trung Quốc lo sợ người dân biết đến văn hóa xứ người (Nhật Bản chẳng hạn) nhiều hơn là lịch sử đất nước, sợ người dân lầm lạc vào những "giá trị sai lầm", do vậy cấm đoán những cảnh khiêu dâm, những hình ảnh đẫm máu hay hãi hùng và chống việc tuyên truyền những nền "văn hóa không lành mạnh nói nhiều về chuyện đồng tính".
Chỉ có điều, khi tấn công "kẻ thù bên ngoài" mà không có một khuôn khổ và những tiêu chí quy định rõ ràng, nhiều phim do chính Trung Quốc sản xuất, hình ảnh bạo lực không kém cũng bị vạ lây theo !
Năm xưa với chính sách "một con duy nhất", Trung Quốc cưỡng bức người dân phá thai để không sinh con thứ hai. Giờ lo sợ dân số tụt giảm, Bắc Kinh ngày 27/09/2021 lại kêu gọi "chị em phụ nữ" hạn chế phá thai.
Chính phủ Trung Quốc kêu gọi hạn chế phá thai để tránh tình trạng phá thai có chọn lọc, vốn đã bị cấm từ năm 2001 nhưng vẫn được thực hiện lén lút, do văn hóa chuộng con trai hơn con gái ? Hay đây cũng là cách chính phủ buộc các cặp vợ chồng phải sinh con ngoài ý muốn nhằm hạn chế tỷ lệ sinh nở suy giảm ? Nếu đúng như vậy, đây sẽ là một hạn chế về quyền tự do sinh con.
Thông tín viên tuần báo L’Express tại Bắc Kinh cho biết 1/5 số ca phá thai tại Trung Quốc có liên quan đến phụ nữ dưới 30 tuổi. Nhiều người trong số này là độc thân, nhưng lại không được tiếp cận các phương thức tránh thai có hỗ trợ, và tìm cách tránh bị mất danh dự. Nhà xã hội học Manon Laurent, đại học Paris giải thích, do đặc thù xã hội Trung Quốc, "trẻ được sinh ra ngoài giá thú không được xã hội chấp nhận và khó được tiếp cận các dịch vụ công".
Nhưng có một điều chắc chắn, thông báo ngày 27/9 này đã làm dấy lên nhiều chỉ trích trên mạng xã hội. Người ta có thể đọc một phản ứng mạnh mẽ từ một phụ nữ trên mạng Vi Bác : "Tôi là một nguồn nhân lực giá rẻ, một cỗ máy sinh con (…) chứ không phải là một con người".
L’Express tiếp tục đưa độc giả đến Thổ Nhĩ Kỳ. Tờ báo ghi nhận tổng thống Recep Tayyip Erdogan, suy yếu và quá hung hăng, bị Hoa Kỳ đối xử trịch thượng và Nga thì khinh thường, nay "đơn độc hơn bao giờ hết trên trường quốc tế".
Tổng thống Thổ đang trả giá cho thái độ quay ngoắc và những hành động, phát biểu ầm ĩ. L’Express nhắc lại hai sự kiện đáng chú ý trong tháng Chín để giải thích. Đặt chân đến New York ngày 19/09/2021, nhưng tổng thống Thổ được chủ nhân Nhà Trắng tiếp đón lạnh nhạt, không có thảm đỏ như mong đợi của ông Erdogan. Thậm chí, ông cũng không được quyền hưởng một buổi chụp ảnh với tổng thống Mỹ.
Paul Levin, giám đốc trung tâm nghiên cứu về Thổ Nhĩ Kỳ, đại học Stockholm, Thụy Điển lưu ý, ngay khi đắc cử, nguyên thủ Mỹ đã có một thông điệp rõ ràng cho Thổ Nhĩ Kỳ : "Khi ông ấy đợi đến ba tháng mới nhấc máy điện thoại cho Ankara và chỉ để thông báo dự định chính thức công nhận vụ thảm sát người Armenia, ông ấy đã tỏ rõ với Thổ Nhĩ Kỳ rằng họ không còn tầm quan trọng đến như thế đối với Mỹ".
Mười ngày sau, 29/09, tổng thống Erdogan đến Sochi gặp đồng nhiệm Nga Vladimir Putin. Sau ba giờ hội đàm trực diện, đôi bên không có một cuộc họp báo chung, cũng không có một thông báo chung nào. Recep Tayyip Erdogan ra về với đôi bàn tay trắng.
Kerem Oktem, giáo sư về quan hệ quốc tế trường đại học Ca Foscari tại Venise phân tích : "Cuộc gặp này cho thấy là ông Putin không đánh giá cao đồng nhiệm Thổ, ông ấy cho rằng mối quan hệ giữa hai nước không xứng ở tầm cỡ Nhà nước với Nhà nước. Điện Kremlin biết cách xử lý một cách hoàn hảo kiểu dàn cảnh : Erdogan muốn chứng tỏ là Thổ Nhĩ Kỳ được Nga tôn trọng, nhưng Putin đã không mang lại cho ông ấy sự thỏa mãn này".
Minh Anh
