Thông Luận

Pháp - Mỹ : Trump chỉ trích Macron về kế hoạch phòng vệ Châu Âu (RFI, 10/11/2018)

Đối thoại Pháp - Mỹ ngày 10/11/2018 dự trù có "nhiều sóng gió". Vừa đặt chân đến Paris chuẩn bị dự 100 năm kỷ niệm Hòa Ước kết thúc Đệ Nhất Thế Chiến, tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chỉ trích dự án thành lập liên minh quân sự Châu Âu. Đây là sáng kiến của tổng thống Pháp Emmanuel Macron.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trao đổi với tổng thống Pháp Emmanuel Macron (P) tại điện Eélysée, ngày 10/11/2018. Christophe Petit Tesson/via Reuters

Sau các hồ sơ thương mại, Iran hay khí hậu, dự án thành lập một lực lượng phòng thủ chung Châu Âu trở thành mối bất đồng mới giữa Washington và Paris. Trong tin nhắn trên Twitter ngày 09/10/2018 ông Trump trực tiếp nhắm vào tổng thống Pháp : "Tổng thống Macron đề nghị Châu Âu thành lập một lực lượng quân sự chống lại Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga (...) Một sự sỉ nhục nhưng có lẽ trước hết Châu Âu cần đóng góp cho NATO, một tổ chức phần lớn do Mỹ tài trợ !"

Tổng thống Macron là người đề xuất dự án thành lập liên minh quân sự Châu Âu nhằm tăng cường khả năng can thiệp của Châu lục này trong bối cảnh đe dọa từ phía Nga ngày càng gia tăng, còn Hoa Kỳ thì lơ là với các đồng minh tây Âu và nhất là ông Trump không bỏ lỡ một cơ hội nào đòi các đối tác Châu Âu tăng các khoản đóng góp cho hòa bình và an ninh chung của thế giới.

Thông tín viên đài RFI từ Washington, Anne Corpet tường thuật :

"Kễ kỷ niệm một trăm năm kết thúc Đệ Nhất Thế Chiến sẽ là một khoảnh khắc rất đẹp. Tổng thống Mỹ đã cho biết như trên trước khi lên lên đường sang Paris. Luôn thu hút mọi chú ý về mình, Donald Trump nói thêm : Các nhà lãnh đạo trên thế giới sẽ đến Paris và nhất là họ biết rằng nước Mỹ cũng sẽ hiện diện ở đó. Chủ nhân Nhà Trắng sẽ tham gia buổi tại Khải Hoàn Môn vào ngày 11 tháng 11 nhưng ông sẽ không dự Diễn Đàn Hòa Bình. Đây là nơi mà đối thoại đa phương là kim chỉ nam trong quan hệ quốc tế.

Donald Trump đánh cược trên tương quan lực lượng và ông thích áp đặt quan điểm trong các cuộc đối thoại song phương hơn là tìm kiếm đồng thuận với nhiều đối tác cùng một lúc.

Tổng thống Hoa Kỳ làm việc với nguyên thủ Pháp Emmanuel Macron vào sáng nay. Ngoài ra, Nhà Trắng không dự trù họp song phương với tổng thống Nga. Thế nhưng Donald Trump cho biết ông sẽ gặp Vladimir Putin trong bữa ăn trưa cùng với nhiều vị lãnh đạo khác.

Theo lời một quan chức Mỹ, sự hiện diện của tổng thống Trump tại Paris lần này nhằm nhắc nhở đến vai trò quan trọng của Washington đối với Châu Âu trong qua khức và ngày nay, Hoa Kỳ vẫn chiếm một vị trí quan trọng đối với hòa bình và an ninh của Châu Âu. Dù vậy chắc chắn là Donald Trump sẽ nhân cơ hội này nhắc lại với các đồng minh rằng bảo vệ Châu Âu đè nặng lên túi tiền của người dân Mỹ".

Thanh Hà

********************

Trump, Macron nhất trí về phòng thủ sau lùm xùm về đạo quân Châu Âu (VOA, 11/11/2018)

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hôm thứ Bảy nhất trí về việc Châu Âu cần chi tiêu nhiều hơn cho phòng thủ, khỏa lấp tình hình căng thẳng trước đó khi ông Trump lên Twitter mô tả lời kêu gọi của ông Macron cho một đạo quân Châu Âu là "rất xúc phạm".

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong Điện Élysée, ngày 10 tháng 11, 2018

Gặp nhau để hội đàm tại Điện Élysée một ngày trước các hoạt động kỉ niệm đánh dấu 100 năm Thế chiến thứ nhất kết thúc, ông Macron chào đón ông Trump tới Paris vào một ngày mưa. Ngồi trên ghế thếp vàng trong dinh tổng thống, ông Macron đặt tay lên đầu gối của ông Trump và gọi ông là "bạn tôi", trong khi ông Trump giữ khoảng cách xa hơn dù ông cũng nêu bật những điểm chung về một vấn đề mà trước đó đã gây nên xích mích.

"Chúng tôi muốn có một Châu Âu cường thịnh, điều đó rất quan trọng với chúng tôi, và bất cứ cách nào mà chúng tôi có thể làm điều đó tốt nhất và tiện lợi nhất sẽ là điều mà cả hai chúng tôi đều muốn", ông Trump nói.

"Chúng tôi muốn giúp Châu Âu nhưng phải công bằng. Hiện tại Mỹ chịu phần lớn gánh nặng".

Ông Macron nhắc lại ý đó, nói rằng ông muốn Châu Âu gánh thêm chi phí quốc phòng trong khối NATO, một luận điểm mà ông đã liên tục nêu ra kể từ khi nhậm chức, cùng với tham vọng của ông là Châu Âu có năng lực quân sự của riêng mình.

"Đó là lí do tại sao tôi tin rằng các đề xuất của tôi cho phòng thủ của Châu Âu là hoàn toàn nhất quán với điều đó", ông Macron nói bằng tiếng Anh.

Chuyến thăm của ông Trump nhằm mục tiêu củng cố liên minh Mỹ-Âu vào một thời điểm mang tính biểu tượng trong khi thế giới đánh dấu kỉ niệm một trăm năm Thế chiến thứ nhất kết thúc.

Nhưng trong một dòng tweet trước khi hạ cánh tại Paris, ông Trump tỏ ra bực bội về những bình luận mà ông Macron đưa ra trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh Europe 1 trong tuần này, trong đó ông dường như mô tả Mỹ là một mối đe dọa.

Bàn về những nguy cơ ngày càng lớn từ tấn công tin tặc, can thiệp vào các tiến trình bầu cử và quyết định của Mỹ rút khỏi hiệp ước phi đạn, ông Macron nói Châu Âu cần phải tự vệ trước Trung Quốc, Nga "và thậm chí cả Mỹ nữa".

Sau đó trong cuộc phỏng vấn, ông nói về sự cần thiết của một đạo quân Châu Âu, nói rằng :

"Đối mặt với Nga, nước nằm sát biên giới của chúng ta và nước đã cho thấy họ có thể đe dọa... chúng ta cần một Châu Âu có thể tự vệ tốt hơn, mà không lệ thuộc hoàn toàn vào Mỹ".

Ông Trump, người đã hối thúc các đồng minh NATO chi nhiều tiền hơn cho phòng thủ chung và không dựa dẫm vào Mỹ, lên Twitter than phiền.

"Rất xúc phạm, nhưng có lẽ Châu Âu trước hết phải trả cho đủ phần của NATO mà Mỹ trợ cấp rất nhiều", ông Trump nói trên Twitter.

Điện Élysée nói sự hiểu lầm, điều mà họ nói là do các bản tin của báo chí Mỹ "phóng đại", đã được làm sáng tỏ trong hơn một giờ hội đàm mà họ mô tả là "đáng kể" và "rất có tính xây dựng".

"Chúng tôi đã có một cuộc thảo luận rất tốt và chúng tôi đồng quan điểm", Điện Élysée dẫn lời ông Trump nói trong cuộc họp, bàn về thương mại, quốc phòng, Syria và hệ quả từ vụ sát hại nhà báo người Ả-rập Saudi Jamal Khashoggi ở Istanbul vào tháng trước.

********************

Tổng thống Pháp kêu gọi xây dựng 'Quân đội Âu châu' đối phó với Mỹ, Trung Quốc và Nga (BBC, 10/11/2018)

Trong cuộc phỏng vấn với kênh radio Europe 1 vào đầu tuần, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói với tình hình quốc tế hiện nay, khi Mỹ rút khỏi một số hiệp ước quốc tế bao gồm hiệp định biến đổi khí hậu Paris và gần đây nhất là hiệp ước vũ khí hạt nhân tầm trung năm 1987 với Nga, có nghĩa là Châu Âu cần phải tự bảo vệ bản thân.

Tổng thống Emmanuel Maccron ngồi đối diện ông Donald Trump tại Hội nghị G7 tại Canada hồi tháng 6.

"Chúng ta sẽ đang không bảo vệ người Châu Âu trừ khi chúng ta có một quân đội Âu Châu thực sự".

"Chúng ta cần một Châu Âu mà có thể tự bảo vệ chính mình, mà không cần phụ thuộc vào Hoa Kỳ, theo một cách có chủ quyền hơn".

Pháp là nước ủng hộ mạnh mẽ và có tiếng nói nhất về việc xây dựng quân đội u Châu nhưng nhiều quốc gia khác vẫn còn đang do dự về cách làm thế nào để các quốc gia Âu Châu có thể hợp tác mật thiết về quân sự.

Tuy nhiên, lời tuyên bố trên của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron có vẻ đã làm Tổng thống Mỹ Donald Trump nổi giận.

Ông Trump đang trên đường sang Pháp để dự sự kiện kỷ niệm 100 năm kể từ Thế chiến thứ nhất kết thúc.

Ông Trump giận dữ đăng trên Twitter rằng :

"Tổng thống Macron của Pháp vừa đề nghị Châu Âu xây dựng quân đội riêng để bảo vệ nó khỏi Mỹ, Trung Quốc và Nga. Rất xúc phạm, nhưng có lẽ Châu Âu trước tiên nên trả khoản phí công bằng của nó vào Nato, vốn đã được Hoa Kỳ trợ cấp rất nhiều !".

Ông Trump trước đó đã kêu gọi các quốc gia Nato đóng góp tối thiểu 2% GDP vào chi phí liên minh nhưng chỉ một số thành viên đạt được cam kết này.

Mỹ, đồng minh không kích vũ khí hóa học của Syria (VOA, 14/04/2018)

Mỹ, Pháp và Anh đã cùng nhau phát động các cuộc tấn công quân sự ở Syria để trừng phạt Tổng thống Bashar al-Assad về việc ông ta bị cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học nhắm vào thường dân, và để răn đe những vụ tấn công tương tự trong tương lai, Tổng thống Donald Trump loan báo tối thứ Sáu. Các quan chức Lầu Năm Góc nói rằng các cuộc tấn công nhắm vào trung tâm của các chương trình phát triển và sản xuất vũ khí hóa học của ông Assad.

Bầu trời Damascus rực sáng với phi đạn của Mỹ trong khi Mỹ phát động một cuộc không kích nhắm vào một số nơi ở thủ đô của Syria, sáng sớm ngày 14 tháng 4, 2018.

Những vụ nổ rực sáng bầu trời thủ đô của Syria vào lúc ông Trump loan báo các cuộc không kích từ Nhà Trắng.

Truyền hình Syria đưa tin hệ thống phòng không của Syria đã đáp trả cuộc tấn công. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis nói rằng "không có báo cáo tổn thất" về phía các lực lượng của Mỹ trong một cuộc tấn công mà ông nói là mạnh tay nhưng được giới hạn một cách cẩn thận.

Ông Trump nói Mỹ sẵn sàng duy trì áp lực kinh tế, ngoại giao và quân sự lên ông Assad cho đến khi ông ta kết thúc điều mà tổng thống gọi là kiểu hành vi phạm tội sát hại người dân của chính ông ta bằng vũ khí hóa học bị quốc tế ngăn cấm.

"Vụ tấn công độc ác và xấu xa đã làm cho cha mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, quằn quại đau đớn và thở hổn hển. Đây không phải là những hành động của một con người mà là những tội ác của một con quái vật," ông Trump nói trong một bài diễn văn phát trực tiếp trên truyền hình từ Nhà Trắng.

*****************

Syria : Nga đối mặt với trục Mỹ-Anh-Pháp sau vụ Đông Ghuta (RFI, 13/04/2018)

Trong khi quân đội Syria chiếm lại toàn bộ ngoại ô thủ đô Damascus với sự yểm trợ của Nga, Iran và "vũ khí hóa học", nước Pháp có thể phối hợp với Mỹ và Anh tấn công chế độ Bachar al Assad. Nhưng với nguy cơ đụng độ trực tiếp với Nga, và hệ quả vượt tầm kiểm soát của cả các bên, liệu trục Mỹ-Anh Pháp có tái diễn kịch bản 2013 khi Barack Obama vào giờ chót thoái lui ?

Xe quân sự cắm cờ Nga đang tiến vào trại Wafideen ở Damascus, Syria (Ảnh chụp ngày 12/04/2018) Reuters

Cho dù Nga và Syria cực lực phủ nhận những cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học, ngày 07/04 vừa qua, để chiếm nốt vị trí cuối cùng của phe nổi dậy ở Đông Ghuta, bất chấp một nghị quyết hưu chiến do chính Nga biểu quyết, Tây phương dường như đang chuẩn bị không kích chế độ bị xem là "thảm sát dân không gớm tay" trong suốt 7 năm nội chiến.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tỏ ra hăng hái nhất : "Nga coi chừng, tên lửa thông minh sẽ ào tới". Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng tuyên bố đe dọa : "Tấn công sẽ diễn ra trong vài ngày tới". Hai vị tổng thống Mỹ, Pháp gần như là điện đàm trao đổi mỗi ngày. Tại Luân Đôn, trong bối cảnh căng thẳng với Nga sau vụ mưu sát cha con cựu điệp viên Nga Serguei Skripal, thủ tướng Theresa May triệu tập nội các thảo luận về khả năng oanh kích Syria.

Một trục Mỹ-Anh-Pháp dường như đang hình thành để phối hợp hành động. Tại Hoa Kỳ, nhiều tiếng nói thúc giục tổng thống Donald Trump ra tay. Washington Post nhấn mạnh : Ngày 09/04, tổng thống Trump thông báo sẽ có quyết định quan trọng trong "24 giờ hay 48 giờ" tới. Trong khi đó, đài CNN cổ vũ : "Được Pháp ủng hộ, Donald Trump không có lý do để không can thiệp". Đài CNN muốn ám chỉ kịch bản 2013, khi tổng thống Obama, vào giờ chót, bất ngờ loan báo quyết định không trả đũa một vụ tấn công bằng khí độc do quân đội Syria thực hiện, và hủy bỏ một thỏa thuận với tổng thống Pháp François Hollande. Báo chuyên đề Foreign Policy còn đi xa hơn : Tổng thống Macron phải hành động dù có hay không có Mỹ để "giữ lời hứa chống vũ khí hóa học và tăng cường uy tín của nước Pháp trong khu vực".

Tuy nhiên, bốn ngày sau những tuyên bố bốc lửa của tổng thống Donald Trump, nhiều dấu hiệu cho thấy tình hình có biến chuyển : Tổng thống Trump cải chính những tuyên bố ngày 09/04, và cho rằng ông chưa quyết định gì cả.

Tại Syria, quân đội Damascus, đồng minh Iran và Hezbollah Liban trong những ngày qua tổ chức sơ tán, bỏ vị trí cũ, cất giấu vũ khí hạng nặng, tên lửa, đại bác. Quân đội Nga cũng tái bố trí và cho phép các đơn vị Syria đóng chung , gây khó khăn cho Tây phương trong việc chọn lựa mục tiêu.

Tại Hội Đồng Bảo An, sau những trận đấu khẩu, thách thức như sắp giao chiến đến nơi, Mỹ và Nga được kêu gọi hạ nhiệt. Theo AFP, Thụy Điển đề xuất một dự thảo nghị quyết thanh tra vũ khí hóa học của Syria, lần cuối cùng và dứt khoát.

Tổng thống Trump cũng lắng nghe các cố vấn và tham khảo đồng minh. Trừ Pháp, trong số các đồng minh của Mỹ, không một nước quan trọng nào hào hứng. Ngay Luân Đôn, kịch bản 2013 manh nha tái diễn : Thủ tướng Anh tỏ ra thận trọng muốn có "một sự phối hợp quốc tế trên một vấn đề gây chia rẽ trong công luận Anh". Berlin của Angela Merkel cũng tuyên bố nước đôi : Đức hết lòng tham chiến nếu có ủy nhiệm của Liên Hiệp Quốc. Nước Ý thì hoàn toàn chống lại chuyện oanh kích Syria. Tại Pháp, đối lập cánh hữu đề nghị phải đưa vấn đề can thiệp, lý do, bằng chứng và hệ quả, ra thảo luận công khai tại Quốc Hội.

Giới phân tích chưa có thể kết luận sớm là Trump, Macron, May sẽ rơi vào kịch bản 2013 của Obama, Hollande và Cameron. Viễn ảnh Tây phương ra tay vào lúc không ai ngờ vẫn còn. Ngoại trưởng Pháp Jean Yves Le Drian thình lình hủy bỏ chuyến công hai nước Trung Âu vào hôm nay vì "tình hình quốc tế".

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu và tránh xung đột trực tiếp với Nga, Tây phương phải giải đáp được phương trình nát óc sau đây : Làm thế nào để quân bình giữa cuộc trả đũa chỉ mang tính biểu tượng vào năm 2017, khi Donald Trump ra lệnh phóng 59 hỏa tiễn vào một phi trường quân sự của Syria và lần này, với một hỏa lực có sức thuyết phục hơn, mà không bị hiểu lầm là muốn lật đổ chế độ chính trị và không gây xung đột với Nga và Iran. Đó là phân tích của Michel Duclos, cựu đại sứ Pháp ở Syria, nay là chuyên gia của viện nghiên cứu chiến lược Montaigne.

Một ý kiến cảnh báo thứ hai, không kém phần cốt lõi, của chuyên gia quốc phòng Pháp, nữ đại tá Caroline Galacteros, viện Geopragma : Vì sao chúng ta hành động ? Trừng phạt Syria, Iran hay Nga hay cả ba ?

Tú Anh

**********************

Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc không loại trừ khả năng chiến tranh Mỹ-Nga (RFI, 13/04/2018)

Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vassili Nebenzia hôm qua 12/04/2018 kêu gọi Hoa Kỳ và các đồng minh kiềm chế, trước nguy cơ phương Tây tấn công quân sự vào Syria để trả đũa việc sử dụng vũ khí hóa học. Ông Nebenzia không loại trừ khả năng xảy ra chiến tranh giữa Mỹ và Nga, trước các thông điệp "hiếu chiến" từ Washington.

Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vassili Nebenzia trong cuộc họp của Hội Đồng Bảo An ngày 05/04/2018 Reuters

Tổng thống Mỹ hôm qua sau khi hội ý với các cố vấn quân sự vẫn chưa đưa ra quyết định nào về việc tấn công Syria. Tại Liên Hiệp Quốc, một số quốc gia thành viên như Thụy Điển tỏ ra lo ngại, còn Nga yêu cầu họp khẩn hôm nay.

Từ New York, thông tín viên RFI Marie Bourreau cho biết thêm chi tiết :

"Những hoạt động ngoại giao nhộn nhịp này chỉ nhằm một mục đích, đó là trì hoãn lại cuộc tấn công quân sự vẫn luôn luôn trong giai đoạn chuẩn bị. Viễn cảnh ấy gây lo ngại ở những cấp cao nhất tại New York, về nguy cơ leo thang chiến tranh. Tổng thư ký Antonio Guterres hôm qua trong một thông cáo đã kêu gọi tránh tình trạng mất kiểm soát tình hình.

Đại diện của Moskva tại Liên Hiệp Quốc đã tăng thêm áp lực, khi nêu ra trước các nhà báo một tình hình vô cùng nguy hiểm, với sự hiện diện của lính Nga trên lãnh thổ Syria. Ông nhấn mạnh, cần phải làm mọi cách để tránh được chiến tranh, một cuộc xung đột trong đó Washington và Moskva có thể trực tiếp đối đầu.

Trước nguy cơ này, Thụy Điển tỏ ra lo lắng. Stockholm đề nghị một biện pháp thỏa hiệp, dưới hình thức gởi một phái bộ giải trừ quân bị đến Syria. Sáng kiến này không được các nhà ngoại giao hưởng ứng. Tuy nhiên qua đó Moskva có thể nhấn mạnh rằng kế hoạch hành động của phương Tây không được đồng thuận tại Hội Đồng Bảo An.

Đây còn là mục tiêu của cuộc họp hôm nay do Nga đề nghị. Moskva đã từng nêu ra "một cuộc phiêu lưu quân sự bất hợp pháp", và sẽ không quên nhấn mạnh rằng nếu cuộc tấn công diễn ra, thì sẽ không có được sự đồng ý của Liên Hiệp Quốc, mà một số quốc gia coi là một sự chệch hướng nguy hiểm".

Thụy My

************************

Israel sợ bị Syria và Iran tấn công nếu Mỹ phóng tên lửa vào Syria (VOA, 12/04/2018)

Israel đã tổ chức họp an ninh cấp cao ngày 11/4 trong khi lo ngại rằng Israel có thể bị Syria hay Iran tấn công nếu Hoa Kỳ bắn tên lửa vào Syria vì nước này sử dụng vũ khí hóa học.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Hãng tin Reuters cho biết một thành viên nội các phụ trách an ninh của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và các chiến lược gia của Israel đã bày tỏ lo ngại rằng việc Tổng thống Syria Bashar al-Assad lún sâu vào cuộc nội chiến kéo dài sẽ tạo ra mối nguy trực tiếp đối với Israel.

Nhưng họ nói rằng Israel đang rất thận trọng trước việc Iran đe dọa đáp trả một cuộc tấn công hôm 9/4 nhắm vào căn cứ không quân Syria mà cả Damascuscus, Tehran và Moscow cáo buộc do Israel thực hiện.

Các viên chức chính phủ cho biết tham dự cuộc họp an ninh hôm 11/4 có Thủ tướng Israel Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Avigdor Lieberman, trưởng tư lệnh lực lượng vũ trang Israel và người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự.

Ông Zeev Elkin, một thành viên của diễn đàn an ninh, nói trên đài phát thanh quân đội trước khi bước vào phiên họp : "Chúng ta phải sẵn sàng cho bất kỳ kịch bản nào. Iran là một kẻ thù nguy hiểm và nghiêm trọng mà chúng ta không nên xem thường".

Ông Elkin nói : "Tôi sẽ đi vào chi tiết kế hoạch hoạt động cụ thể, nhưng chúng ta giữ liên lạc chặt chẽ với người Mỹ. Hoa Kỳ là đối tác chiến lược của chúng ta, và các cơ sở quốc phòng của chúng ta có liên kết với họ".