 | Tổng quan: | 3636740 |
Alexei Navalny đột tử, giới đấu tranh dân chủ cho Việt Nam có suy tư "Chuông nguyện hồn ai" ? Rồi liên tưởng, ở xứ ta ai còn, ai mất ? Nhìn tấm gương nghĩa liệt từ Cụ Lê Đình Kình đến Trần Huỳnh Duy Thức hay Phạm Đoan Trang… liệu chính quyền Hà Nội có nhẹ tay với những người dám phê bình chế độ ?
Hoa được đặt cạnh các tấm ảnh của lãnh đạo phe đối lập Nga - ông Alexei Navalny ở Milan hôm 24/2/2024 - AFP
******************
Một bộ phận người Nga và phần lớn công dân ở các nước dân chủ văn minh đều tôn vinh Navalny như một anh hùng. Còn Putin và bè đảng gọi Navalny là tội phạm. Trước khi qua đời đột ngột vào ngày 16/02/2024 tại nhà tù khét tiếng IK-3 ở Kharp, khu tự trị Yamalo-Nenets, miền bắc nước Nga, vào tuổi 47, Alexei Navalny được cho là "khắc tinh" của Putin vì nhiều lẽ. France 24 điểm lại sự nghiệp đấu tranh của nhà luật sư dũng cảm dám trực tiếp thách thức chính quyền Nga của Putin. Vợ và hai con của Alexei Navalny hiện đang sống ở Đức. Yulia Navalnaya cho biết bà sẽ tiếp tục cuộc chiến đấu của người chồng đã hy sinh vì một "nước Nga tự do" và kêu gọi những người ủng hộ hãy phản đối Putin, với sự giận dữ hơn bao giờ hết. Danh tiếng của vị luật sư theo Chính Thống giáo không ngừng gia tăng trong những năm gần đây, theo số lần ông bị bắt, bị đầu độc và bị cầm tù. Do cách làm việc và những tiết lộ động trời của ông về hệ thống tham nhũng của Putin, truyền thông phương Tây đặt biệt danh cho Navalny là "Julian Assange của Nga", hàm ý nói đến nhà sáng lập trang WikiLeaks (1).
Kết thúc Hội nghị An ninh Munich lần thứ 60 từ 16 – 18/2, Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock tuyên bố, 27 quốc gia EU sẽ sớm đồng ý về loạt trừng phạt thứ 13 đối với Putin và các đồng đảng. Các quan chức EU nói rằng điều này sẽ xảy ra nay mai. Bà Baerbock : "Chúng tôi chứng kiến Tổng thống Nga đã dùng vũ lực tàn bạo để đàn áp những công dân của mình xuống đường biểu tình đòi tự do hoặc viết về điều đó trên báo chí. Chúng tôi sẽ đề xuất các biện pháp trừng phạt mới sau cái chết của ông Alexey Navalny". Nước Đức kêu gọi, ngay lập tức nước Mỹ trả lời. Hôm 20/2, Tổng thống Joe Biden tuyên bố, Hoa Kỳ sẽ công bố một gói chế tài lớn chống lại Nga vào ngày 23/2 liên quan đến cái chết của Navalny. Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan cho biết, các chế tài mới nhất đối với nước Nga sẽ nhắm vào một loạt hạng mục, bao gồm các cơ sở công nghiệp và quốc phòng của nước này, cùng với các nguồn thu cho nền kinh tế. Phát ngôn viên an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc John Kirby cho biết gói này sẽ "bắt Nga phải chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra với ông Navalny" (2).
Với cú đột tử của Navalny cũng như với các cuộc tấn công của Nga trên phạm vi toàn bộ chiến tuyến Ukraine, trang mạng "Foreign Policy in Fokus", một think-tank ở Mỹ bình luận rằng, việc đánh giá thấp chủ nghĩa Putin là rất nguy hiểm. Một số chính trị gia phương Tây và thậm chí cả những người theo chủ nghĩa đối lập ở Nga như Navalny, trước đây nghĩ rằng Putin sẽ không hành động như một tên mafia trắng trợn bằng cách giết chết đối thủ của mình ngay lập tức. Nhưng từ ngày chiếc máy bay chở cựu lãnh đạo Tập đoàn Wagner Yevgeny Prigozhin bị phá hủy. Và bây giờ là cái chết của Alexei Navalny, mục tiêu xâm lược rộng hơn của Putin đã chuyển sang phạm vi tương tự như của Adolf Hitler hay Vladimir Lenin. Nước Nga đế quốc của Putin muốn thôn tính Châu Âu hay, nói như những người ủng hộ chủ nghĩa sô-vanh của ông, "để mở rộng nước Nga từ biển này sang biển khác". Tầm nhìn này không có điểm chung nào với nước Nga xinh đẹp của Navalny (3).
(4) Kevin Cook thì có cái "tuýt" táo bạo hơn, khi đề nghị ngoài việc bày tỏ lòng thương tiếc đối với Navalny, chính phủ các nước trên thế giới phải tìm cách tịch thu tài sản chìm nổi của Putin để viện trợ nhân đạo cho người dân Ukraine (5).
Khi Alexei Navalny đột tử, trong giới đấu tranh dân chủ Việt Nam có nhiều người suy tư : "Chuông nguyện hồn ai" ? Chúng ta cúi đầu trước những con người đáng kính, dù là Nga hay Việt, hay bất cứ công dân của nước nào khác. Một thủ lĩnh tinh thần của Đồng Tâm như Cụ Kình không thể nào tìm kiếm công lý và công bằng trên một đất nước đầy rẫy những oan sai dành cho số phận người dân thấp cổ bé miệng. Cụ Kình đã chọn cuộc chiến cuối với thái độ rất rõ ràng và quyết liệt. Bốn năm đã trôi qua, Tết vừa rồi ở Hà Nội vẫn còn nhiều người nhắc lại hình ảnh Cụ Kình, bị bắn gãy rời chân trái, đầu be bét máu do bị trúng đạn ở tim. Cụ ra đi đúng 3 giờ sáng ngày 9/1/2020, nhằm ngày rằm tháng Chạp gần giáp Tết Kỷ Hợi, ngay tại nhà riêng. Ai có thể biện minh cho hành động huy động ba ngàn công an, quân đội xông vào nhà dân, đánh giết họ như "đánh úp kẻ thù" vào lúc 3 giờ sáng ? Và sự vô pháp vô luân vẫn còn đấy : Bà quả phụ Dư Thị Thành cho biết cho đến nay, chính quyền không làm giấy khai tử cho Cụ Kình, vì Công an vẫn ép Cụ bà phải ký giấy xác nhận Cụ ông bị chết ở cánh đồng Sênh, chứ không phải tại tư gia (6).
Rồi chúng ta liên tưởng đến những người còn, kẻ mất khác nữa ? Trước Cụ Kình khá lâu từng có Trần Huỳnh Duy Thức, một một kỹ sư tin học, một doanh nhân thành đạt. Ông đã cùng với Lê Công Định, Nguyễn Sĩ Bình hợp tác viết sách "Con đường nước Việt". Một nhân cách coi trọng danh dự hơn tính mạng ; dù bị kết án 16 năm tù nhưng Trần Huỳnh Duy Thức vẫn từ chối nhận tội để đổi lấy lệnh đặc xá và định cư đi nước ngoài (7). Mỗi năm Giáng Sinh về hay Tết đến, xã hội dân sự trong nước vẫn tìm mọi cách có thể để thắp sáng lên những ngọn nến trước những làn gió độc của chế độ toàn trị, gieo trồng và giữ niềm tin vào tương lai của xứ sở, nơi các giá trị tự do – dân chủ – nhân quyền vẫn lấp lánh bởi những Phạm Chí Dũng, Phạm Đoan Trang, Nguyễn Tường Thụy và nhiều anh chị em khác đang trong chốn ngục tù. Bàn tay sắt của chế độ công an trị của Hà Nội đối với xã hội dân sự ở Việt Nam có "nương nhẹ hơn" so với chế độ độc tài của Putin ở Nga ?
Tuy nhiên, theo nhà báo Nguyễn Hùng viết trên VOA ngày 22/2/2024, trong những năm gần đây, chính quyền Việt Nam dường như theo gương Nga và mạnh tay hơn với các tổ chức xã hội dân sự khiến nhiều tổ chức phi chính phủ đã buộc phải đóng cửa. Và Nguyễn Hùng đưa ra dự báo, "kinh tế Việt Nam có khá lên, nhưng tự do báo chí của đất nước ‘con Rồng cháu Tiên này hiện xếp thứ 178/180 theo Phóng viên Không Biên giới, kém cả Iran và Myanmar, chỉ trên được Trung Quốc và Bắc Triều Tiên. Việt Nam đặt mục tiêu sẽ trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2050 nhưng nếu điều đó thành sự thật mà tự do tư tưởng vẫn nằm trong nhóm 10 nước kém cỏi nhất thì e rằng quê hương sẽ nhan nhản trọc phú (8). Người viết hoàn toàn chia sẻ với nhà báo Nguyễn Hùng và xin nhắc lại ở đây Tuyên bố của Human Rights Watch đòi trả tự do cho 160 tù nhân chính trị ở Việt Nam ! HRW kêu gọi các nhà tài trợ và đối tác quốc tế cần gây sức ép để chấm dứt tình trạng đàn áp một cách có hệ thống nhằm vào những người lên tiếng phê phán ôn hòa. Hãy sát cánh cùng chúng tôi kêu gọi phóng thích ngay lập tức tất cả những người đang bị giam, giữ vì thực thi các quyền con người của mình một cách ôn hòa (9).
Trần Đông A
Nguồn : RFA, 24/02/2024
Tham khảo :
(1) https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20240218-alexei-navalny-la-ai
(3) https://fpif.org/navalnys-death-what-does-it-mean/
(4 và 5) https://www.voatiengviet.com/a/my-ban-hanh-cac-bien-phap-trung-phat-lon-doi-voi-nga-ve-cai-chet-cua-navalny/7496107.html (Xem bình luận ở cuối bài)
(7) https://baotiengdan.com/2021/01/08/tran-huynh-duy-thuc-mot-nhan-cach-cao-quy/
(8) https://www.voatiengviet.com/a/viet-nam-vao-nam-rong-vai-suy-nghi-vun/7498177.html
(9) https://www.hrw.org/vi/video-photos/interactive/2024/01/18/310927
Sau cái chết của Alexei Navalny, một nước Nga tự do chỉ là ảo vọng ?
Những hoạt động tưởng niệm nhà đối lập Alexei Navalny bị đàn áp tại Nga, phương Tây lên án Putin. Hết đạn dược, lực lượng Ukraine phải rút khỏi Avdiivka, Nga chiếm được với cái giá nhân mạng quá lớn. Mối đe dọa từ nước Nga của Vladimir Putin cũng là đề tài chính trong Hội nghị Munich về an ninh, bên cạnh chiến tranh Trung Đông. Tăng trưởng của Pháp giảm nhưng nợ công tăng lên. Trên đây là những đề tài được báo chí Paris bàn luận nhiều hôm nay 19/02/2024.
Những người biểu tình gần đại sứ quán Nga ở Berlin mang biểu ngữ "Putin là kẻ sát nhân" sau cái chết của lãnh tụ đối lập Alexei Navalny, ngày 18/02/2024. © Reuters – Annegret Hilse
Hy vọng cuối cùng về một nước Nga tự do không còn nữa
Le Monde đăng ảnh nhà đối lập trên trang nhất và nhận xét "Alexei Navalny qua đời mang theo hy vọng cuối cùng của một nước Nga tự do". Thông tín viên Le Monde miêu tả, ngọn núi hoa cẩm chướng đặt trên đài tưởng niệm Solovki dành cho nạn nhân bị đàn áp thời Liên Xô ở Moskva, chỉ tồn tại trong vài giờ. Trong đêm thứ Sáu rạng sáng thứ Bảy 17/02, một số người đàn ông trang bị túi rác đã hốt sạch mấy trăm đóa hoa được những người vô danh mang đến để tưởng nhớ Alexei Navalny. Sau đó cũng những kẻ đi dọn dẹp trên lại được trông thấy với túi rác mới trên cầu Bolshoy Moskvoretsky, đối diện Kremlin. Ở đó, nhà đối lập Boris Nemtsov đã bị sát hại bằng bốn phát súng vào lưng ngày 27/02/2015.
Thêm một lần nữa, trong nước Nga đương đại, một thủ lãnh chính trị hàng đầu lại phải trả giá bằng mạng sống của mình. "Ông ấy không chết, ông đã bị sát hại", một người biểu tình ở Serbia giơ biểu ngữ. "Máu của Navalny trên tay ông đó, Vova" (tức Putin), một biểu ngữ khác ở Murmansk. Tại nhiều thành phố trên thế giới, người biểu tình đa số là người Nga đã xuống đường để biểu lộ tình cảm của họ. Trách nhiệm của "chế độ Kremlin" trong cái chết của Alexei Navalny là không thể chối cãi.
Vẫn chưa hồi phục được sau khi bị đầu độc bằng Novichok, Navalny bị tống vào tù và chuyển đến tận Bắc Cực, bị biệt giam 27 lần trong xà lim lạnh lẽo với sàn xi-măng, chỉ có một tấm ván. Thỉnh thoảng để trừng phạt thêm, người ta đưa thêm vào một bạn tù bị điên dại hoặc hôi hám, suốt ngày hú hét. Chủ tịch Duma, Vyacheslav Volodin viết trên Telegram : "Washington và Bruxelles là những kẻ đã gây ra cái chết của Navalny". Vladimir Putin, vốn không bao giờ nhắc đến tên kẻ thù số một của mình, vẫn thản nhiên nói chuyện suốt 45 phút với công nhân Chelyabinsk, truyền hình chỉ thông báo qua loa vào cuối bản tin buổi tối.
"Navalny không sợ hãi, chúng tôi thì sợ !"
Lực lượng chính trị của Alexei Navalny còn lại gì ? Le Monde chua chát "Chỉ còn là một cánh đồng đổ nát và nước mắt". Một trong những di sản của nhà đối lập là mang lại lòng tin vào chính trị cho hàng ngàn công dân Nga đã tham gia nhiều phong trào khác nhau vì không thể biểu hiện qua lá phiếu. Giờ đây nhiều người phải chạy trốn hoặc ngồi tù.
Những người đến đặt hoa tưởng niệm đều rưng rưng nước mắt. Ivan, 44 tuổi chuẩn bị đưa ba con trai di tản sang Canada, nhận xét : "Đó là hồi kết cho những hy vọng cuối cùng". Một phụ nữ trẻ thổ lộ : "Tôi vừa buồn vừa giận dữ. Chúng tôi mang hoa như những con cừu, hoa cho Nemtsov, cho những người Ukraine bị giết hại, cho Navalny... giống như chấp nhận việc bị đưa vào lò sát sinh. Navalny không sợ hãi, chúng tôi thì sợ !".
Chưa ai thay thế được Alexei Navalny
La Croix chọn đăng hình ông chủ điện Kremlin, chạy tít "Vladimir Putin, không gì lay chuyển", cho rằng "Cái chết của Navalny dập tắt hy vọng của những người chống đối Putin". Theo tờ báo, Alexei Navalny mất đi, phong trào phản kháng một trong những tiếng nói quan trọng chống lại cuộc xâm lăng Ukraine ; có nguy cơ làm rối loạn các mạng xã hội của phong trào lâu nay vẫn dựa vào vị thủ lãnh ở trong tù. Cú sốc rồi sẽ qua, như với chiến dịch động viên, vì người Nga đã quen chịu đựng.
Nhà chính trị học Andrei Kolesnikov so sánh với số phận của Yevgeny Prigozhin : "Cả hai chẳng có điểm nào chung, nhưng cái chết đột ngột của họ đã khiến nhà độc tài Putin càng đơn độc hơn trên đỉnh Olympia của mình". Không còn ai chống đối, cả bên trong lẫn bên ngoài.
Trả lời La Croix, ông Morvan Lallouet, tác giả cuốn "Alexei Navalny : Người thách thức Putin" nhận định hiện chưa ai có thể thay thế được thủ lãnh đối lập nổi tiếng này. Navalny rất sáng tạo, ông là chính khách đầu tiên đầu tư vào công nghệ thông tin và luôn thành công. Ông xây dựng các tổ chức để điều tra, có nhiều nhánh tại các vùng nước Nga để không tập trung vào thủ đô. Trong tiến trình này, Alexei Navalny tuyển mộ được những người rất tận tâm và chuyên nghiệp.
Hết đạn, lực lượng Ukraine rút khỏi Avdiivka
Trên chiến trường, Le Figaro và Les Echos ghi nhận sau nhiều tháng chiến đấu "Hết đạn, quân đội Ukraine phải rút khỏi Avdiivka". Quân Nga được không quân yểm trợ đã tấn công từ mọi phía vào thành trì cuối cùng của Ukraine : một nhà máy than cốc đang được lữ đoàn xung kích số 3 trấn giữ. Với quân số ít hơn rất nhiều và đạn dược chỉ bằng 1/5 so với Nga, các chiến sĩ Ukraine đã rút khỏi Avdiivka ngày 17/02 để tránh bị bao vây. Tướng Oleksandr Tarnavsky giải thích : "Trong tình thế kẻ thù dẫm lên xác những người lính của bên mình và có lợi thế 10 chống 1, dưới những trận bom liên tục, rút lui là quyết định tốt nhất".
Mạng xã hội cho thấy cảnh tương đối hỗn loạn, dưới lưới lửa không ngưng nghỉ, một số chiến binh Ukraine rời thành phố bằng phương tiện của chính mình hoặc đi bộ. Les Echos gặp gỡ Denys, 22 tuổi vừa đến được một làng nhỏ ở Donetsk. Người lính này kể lại : "Drone Nga bay vần vũ không ngơi nghỉ trên đầu, chuyển vị trí của chúng tôi cho pháo binh". Yuriy, lữ đoàn 110 nhấn mạnh : "Đó là địa ngục trần gian". Anh đã phải đi bộ gần bảy tiếng đồng hồ để tránh bị vây hãm, trước khi được một ê-kíp của lữ đoàn 53 giúp di tản. Tất cả những người lính mà phóng viên Pháp gặp được hôm thứ Bảy đều nói rằng họ đã may mắn sống sót.
Cái giá nhân mạng quá lớn để chiếm một thành phố
Nga chiếm được một thành phố hoàn toàn là bình địa, chỉ còn 900/32.000 dân sinh sống. Avdiivka luôn là tâm điểm của xung đột : ban đầu bị quân ly khai do Kremlin vũ trang chiếm đóng tháng 4/2014, và ba tháng sau lực lượng Ukraine tái chiếm. Nay Avdiivka là thắng lợi đầu tiên của Nga sau Bakhmut tháng 5/2023. Gần đến bầu cử, Vladimir Putin vội vã ca ngợi "chiến thắng quan trọng".
Nhìn từ phía Kiev, việc mất Avdiivka không có gì đáng ngạc nhiên vì tương quan lực lượng quá chênh lệch. Tướng Oleksandr Syrsky vốn mang tiếng là "đao phủ", không quên nhấn mạnh "Mạng sống của người lính mới là quan trọng nhất". Bộ Tổng tham mưu nêu ra chiến lược "cối xay thịt" áp dụng trong và sau trận Bakhmut, Avdiivka đánh đổi với 47.178 mạng lính Nga trong bốn tháng qua.
Tại hội nghị an ninh Munich, Volodymyr Zelensky chỉ ra trách nhiệm của những người "duy trì Ukraine trong tình thế thiếu thốn vũ khí, giúp Putin gia tăng chiến tranh". Nhà Trắng tố cáo : "Việc Ukraine rút quân khỏi Avdiivka là hậu quả của nạn thiếu đạn do Quốc hội bất động". Đối với chuyên gia Stéphane Audrand, chiếm được Avdiivka, Nga sẽ tấn công tiếp phòng tuyến thứ nhì của Ukraine. Làng Orlivka kế cận sẽ là mục tiêu, nhưng Nga khó thể tiến xa hơn.
Hội nghị Munich và một loạt tin xấu
Le Figaro nhận xét "Phương Tây đứng trước "ngõ cụt" trong cuộc chiến ở Ukraine". Lực lượng Kiev phải rút khỏi Avdiivka vì thiếu đạn, Alexei Navalny chết trong tù, viện trợ quân sự Mỹ 60 tỉ đô la bị Hạ Viện chận lại và dù khẩn cấp các dân biểu vẫn ngưng làm việc trong hai tuần. Một loạt sự kiện nhấn chìm hội nghị an ninh Munich vào bất định, và kết thúc với lời hứa sẽ ủng hộ thêm cho Ukraine.
Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Store nhận xét : "Năm ngoái chúng ta nghĩ rằng Ukraine sẽ chiến thắng còn năm nay người ta nói rằng Nga sẽ thắng". Nữ thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen chỉ trích "Lẽ ra chúng ta phải hỗ trợ Ukraine thật nhiều ngay từ đầu cuộc chiến", do Kiev không có vũ khí tầm xa "chúng ta đã bỏ lỡ cơ hội lý tưởng".
Israel không còn ảo tưởng về công nghệ cao
Liên quan đến Trung Đông, Les Echos nhận thấy "Sự tôn sùng công nghệ cao của Israel bị lung lay" sau vụ đột kích của Hamas, và nay quay về với những phương pháp cổ điển. Hôm 07/10/2023 quân Hamas đã vượt qua hàng rào bảo vệ xung quanh Dải Gaza để thảm sát người dân Israel. Trong khi hàng rào này được bố trí dày đặc camera hồng ngoại, drone giám sát, máy móc tự động nhạy bén, một bức tường dưới lòng đất có trang bị cảm biến… tất cả trị giá hơn 1 tỉ đô la. Trên lý thuyết thì bất khả xâm phạm, nhưng quân khủng bố đột nhập bằng xe tải nhẹ, xe gắn máy, đi bộ…
Hệ thống nghe lén điện thoại trở thành phản tác dụng vì bị Hamas đánh lạc hướng. Quá tự tin vào công nghệ cao, quân số phòng thủ và tuần tra bị rút xuống. Một viên chức bộ quốc phòng nhận xét, các quân nhân chỉ cần dùng những ống dòm đơn giản không kết nối với vệ tinh cũng đủ để nhận ra bọn khủng bố. Hệ thống "Vòm Sắt" vẫn hiệu quả, chận được 90% đạn pháo bắn sang, nhưng "gây nghiện", tạo cảm giác tương đối an toàn, không có tầm nhìn chính trị và quân sự xa hơn. Giờ đây Israel dùng những vũ khí "truyền thống" như xe tăng, pháo, khuyến khích kỹ nghệ chế tạo các vũ khí quy ước.
Địa đạo của Hezbollah ở Lebanon còn phức tạp hơn Gaza
Libération tiết lộ "Tại Lebanon, mạng lưới địa đạo bí mật của Hezbollah còn tinh tế hơn Hamas ở Gaza". Ngay từ thập niên 60, các nhóm Palestine chạy sang Lebanon đã bắt đầu đào hầm, sau đó Hezbollah tiếp tục. Nhưng thay vì đào trong cát và xây bê-tông, ở nam Lebanon phải đục đá bằng tay, bằng máy khoan hoặc máy thủy lực. Nhà nghiên cứu Pierre Razoux nhận xét, trong lịch sử các quân đội quy ước thường phải đối mặt với những địch thủ sử dụng mạng lưới đường hầm như các hành lang của người Nhật trên những hòn đảo ở Thái Bình Dương, hệ thống địa đạo của Việt Cộng ở Việt Nam, mạng lưới hang động ở Afghanistan và Mali…
Tại Israel, trung tâm nghiên cứu Alma điều tra từ các nguồn mở trong báo cáo năm 2021 cho biết Hezbollah đã lập ra khoảng mấy chục trung tâm điều hành với mạng đường hầm liên vùng nối các trung tâm quan trọng ở Beyrut, Bekaa và nam Lebanon, tổng cộng khoảng mấy trăm cây số. Giống như Dải Gaza, lòng đất Lebanon xốp như phô mai gruyère. Báo cáo tháng 6/2023 của Alma nêu ra các "đường hầm chất nổ", đào dưới những điểm chiến lược và chứa đầy chất nổ, có thể kích hoạt khi cần thiết để tạo ra những vụ động đất, lở đá. Hồi Đệ nhất Thế chiến, người Anh đã cho nổ 450 tấn chất nổ trữ trong 19 đường hầm dưới phòng tuyến địch, làm 10.000 lính Đức thiệt mạng.
Từ nhiều năm qua, Hezbollah đã lùng mua đất làm nông trại hoặc công trường xây dựng để làm vỏ bọc cho công trình địa đạo. Sau vụ thảm sát ngày 07/10, Israel đã thả bom phốt-pho trắng phát quang rừng để phát hiện đường hầm. Ở độ sâu hơn 10 mét, không thể nào tìm ra địa đạo, và chống chọi được với bom. Cũng như tại Gaza, Israel chỉ mới tìm được một phần nhỏ số đường hầm ở Lebanon.
Thụy My
Liên Hiệp Châu Âu đã kêu gọi Moskva cho điều trị cho nhà đối lập Alexei Navalny, người đã tuyệt thực trong tù và sức khỏe đang nguy kịch. Trong khi đó, những người ủng hộ ông Navalny đã thông báo tổ chức cuộc biểu tình vào thứ Tư 21/04.
Tổng thống Nga Vladimir Putin ở điện Kremlin, ngày 05/04/2021. © Alexei Druzhinin/AP/SIPA
Báo công giáo La Croix trong bài viết "Phe đối lập Nga bị dồn đến chân tường" nhắc lại cuộc đối đầu kéo dài từ vài năm qua hiện giờ vẫn đang diễn ra như lệ thường : Phe của nhà đối lập Alexei Navalny có những đoạn video gây rúng động về sự tham nhũng của giới thượng lưu Nga và tổ chức nhiều cuộc biểu tình, ông Navalny được cho là nhà đối lập duy nhất ở Nga có khả năng đưa hàng chục ngàn, hàng trăm ngàn người xuống đường tuần hành. Trong khi đó, điện Kremlin không ngừng gây áp lực bằng cách sử dụng vũ lực và án tù nhắm vào các nhà tranh đấu.
Tuy nhiên, La Croix lo ngại là Văn phòng công tố Nga tuyên bố Quỹ chống tham nhũng - tổ chức do ông Navalny lập ra - và các chi nhánh khu vực của tổ chức này là "cực đoan, quá khích", với lý do là "với các khẩu hiệu đòi tự do, các tổ chức này đang tạo điều kiện gây bất ổn chính trị và xã hội". Điều này sẽ mở đường cho việc cấm tổ chức này hoạt động và dẫn đến các thủ tục tố tụng hình sự chống lại các thành viên của tổ chức.
Liên quan đến tình hình sức khỏe của nhà đối lập, các bác sĩ thân tín của Vanalny cho là ông có thể bị ngừng tim bất cứ lúc nào. Vấn đề về sức khỏe của nhà đối lập Nga đã được đưa vào chương trình nghị sự trong một cuộc họp của các ngoại trưởng Liên Hiệp Châu Âu vào hôm qua 19/04. Trong khi đó, cơ quan quản lý nhà tù Nga thông báo rằng họ đã chuyển Alexei Navalny đến một nhà tù khác, nơi có bệnh viện, và khẳng định sức khỏe của ông vẫn "ổn định". Ivan Zhdanov, giám đốc Quy chống tham nhũng do Navalny lập ra, nhận định "sức khỏe của Navalny đã xấu đi đến mức ngay cả những kẻ tra tấn ông cũng phải nhận ra".
Các nhà lãnh đạo phong trào đối lập từ vài tuần qua đã thu thập chữ ký của những người sẵn sàng xuống đường yêu cầu chính quyền trả tự do cho ông Alexei Navalny, lên kế hoạch công bố ngày biểu tình sau khi đạt 500.000 chữ ký. Thế nhưng, tình trạng sức khỏe của nhà đối lập ngày càng xấu đi đã khiến họ phải thay đổi chương trình. Người được coi là "cánh tay phải" của Alexei Navalny, Leonid Volkov, hiện đang sống lưu vong ở Đức, trong chương trình hàng tuần phát trên YouTube, nhấn mạnh : "Chúng tôi hiểu rằng không ai giúp đỡ chúng tôi ngoại trừ chính mình và tình hình đang xấu đi rất nhiều, chúng tôi phải hành động nhanh chóng".
Tatiana Kastouéva-Jean, người đứng đầu trung tâm Nga tại Viện Quan hệ quốc tế Pháp IFRI, nhận định đó là "nỗ lực để cứu những gì còn có thể cứu", trước khi có thể xảy ra một cuộc đàn áp quy mô lớn. Bởi vì ngày mà tổ chức của Navalny gọi là "trận chiến cuối cùng giữa cái thiện và tính trung lập" không được chọn ngẫu nhiên : thứ Tư 21/04 cũng là ngày tổng thống Nga Vladimir Putin có bài phát biểu truyền thống tại Quốc hội. La Croix kết luận, bị dồn vào chân tường, phe đối lập muốn đối mặt với tổng thống Nga.
Căng thẳng Nga - Ukraine ở thành phố Avdiivka, thuộc vùng Donbass, là đề tài quốc tế được báo Libération quan tâm, với bài phóng sự của đặc phái viên Stéphane Siohan từ Avdiivka. Sau 7 năm chiến tranh, Avdiivka là tiền đồn cuối cùng của vùng Donbass, hiện đang trong tâm điểm căng thẳng, hứng chịu những đợt tấn công bằng đạn pháo, thiết bị bay không người lái và những tay súng bắn tỉa thiện xạ của Nga.
Avdiivka một lần nữa lại trở thành một trong 3 chốt chặn cho Donbass. Năm 2020, nhờ lệnh ngừng bắn đầu tiên, Ukraine đã hạn chế tổn thất xuống còn 50 binh sĩ thiệt mạng và 338 người bị thương. Tuy nhiên, từ đầu năm 2021 đến nay, quân đội Ukraine đã có hơn 30 người chết và 100 người bị thương. Các binh sĩ Ukraine đôi khi gọi Avdiivka là pháo đài Alamo.
Một người dân tên là Oleksiy vẫn chưa có kế hoạch rời Avdiivka cho dù áp lực đang gia tăng. Ông cho đặc phái viên báo Libération biết nếu quân đội Nga xâm lược, người dân Avdiivka biết sẽ đi đâu lánh nạn : họ đã chuẩn bị kế hoạch B. Còn ông Serhiy, 59 tuổi, nhận định chiến lược của kẻ thù bây giờ là thường xuyên dùng các đội lính bắn tỉa thiện xạ và cho thiết bị bay tự động thả mìn hoặc lựu đạn xuống Avdiivka.
Trừ khi có mối đe dọa trực tiếp đến tính mạng binh lính, quân đội Ukraine không có quyền trả đũa. Đó là nguyên tắc của Kiev. Sau 7 năm, chiến lược phòng thủ của nhà nước Ukraine đã khiến quân đội ở tiền tuyến rất thất vọng. Trên thực tế, quyết định đôi khi được đưa ra trên thực địa và người Ukraine sẽ nổ súng vào kẻ thù nếu lính bắn tỉa bắn vào họ hoặc nếu đạn pháo rơi xuống.
Ông Serhiy cũng không còn tin tưởng vào vài trò trung gian hòa giải của quốc tế. Ông nhấn mạnh người dân Ukraine chỉ muốn giành lại quyền kiểm soát biên giới phía đông đất nước, cắm cờ Ukraine và tự nhủ với bản thân rằng họ đã làm được điều đó. Thế nhưng, phó chỉ huy các lực lượng miền đông Ukraine, Viktor Ganushchak, dự báo trong những ngày tới, các hành động khiêu khích sẽ tiếp tục, bởi các nhà lãnh đạo Nga hiện nay ưu tiên giải pháp quân sự. Chiến lược của Moskva sẽ là gây tổn thất nhân lực tối đa vùng này với sự yểm trợ của các tay súng bắn tỉa thiện xạ của Nga.
Nhìn sang Châu Á, báo Le Monde quan tâm đến số phận và cuộc đấu tranh của những người phản đối cuộc đảo chính của quân đội qua bài phóng sự của đặc phái viên Bruno Philip từ Lay Wah.
Đã 10 tuần kể từ khi tập đoàn quân sự đảo chính lật đổ chính quyền dân sự của bà Aung San Suu Kyi, hơn 700 người đã bị quân đội sát hại, hơn 3.000 người bị bắt. Đó là chưa kể đến những người bị thương, bị tra tấn hay còn đang mất tích. Trong số những người tham gia phong trào đấu tranh và may mắn còn sống sót, nhiều người phải tạm lánh khỏi các thành phố lớn như Rangoon, Mandalay, cho dù nếu bị bắt trên đường rời thành phố họ có thể phải ngồi tù hoặc mất mạng.
Nhưng đối với những người này, thà trốn chạy và sống trong bất trắc còn hơn là chết một cách "ngốc ngếch" ở thành phố để rồi không thể đấu tranh được nữa. Một số người tìm cách bỏ trốn sang Thái Lan cho dù không được chào đón ở quốc gia láng giềng này, một số khác thì sẵn sàng cầm vũ khí tiếp tục chống giới quân sự, khẳng định không buông bỏ, không sợ hãi mà tạm lánh để chuẩn bị phương tiện chiến đấu tiếp trên mọi mặt trận.
Một số người gia nhập nhóm vũ trang của các sắc tộc thiểu số, hình thành "quân đội Miến Điện trong bóng tối". Một người cho đặc phái viên Le Monde biết điều khẩn thiết nhất giờ đây là các nhóm vũ trang thuộc các sắc tộc thiểu số phải đoàn kết lại để chống quân đội Tatmadaw. Có người quả quyết sẽ đánh bom cảm tử ở trạm gác quân đội, để giết được càng nhiều binh sĩ càng tốt, bởi họ "thà chết còn hơn sống dưới sự cai trị của giới tướng lĩnh Miến Điện".
Vẫn liên quan đến Châu Á, nhưng về dịch Covid-19, Le Monde nói về "cơn ác mộng" ở New Delhi. Virus corona đang lây lan với tốc độ khủng khiếp ở thủ đô Ấn Độ, không từ một tầng lớp xã hội nào. Với tỉ lệ xét nghiệm dương tính lên tới 30%, New Delhi là thành phố dịch bệnh lây lan mạnh nhất trong cả nước. Các trung tâm xét nghiệm, bệnh viện và cả các cơ sở hỏa táng đều bị quá tải. Thông tín viên Sophie Landrin ví cứ như thể ở New Delhi đang xảy ra "một vụ tàn sát".
Người ta không thể đếm hết số văn phòng, hộ gia đình, tòa nhà trong đó tất cả mọi người đều nhiễm Covid-19. Nhiều hiệu thuốc không còn thuốc cho các bệnh nhân có triệu chứng nhẹ. Thành phố 25 triệu dân chỉ có 4.212 giường chăm sóc hồi sức tích cực cho bệnh nhân Covid-19 nặng và số giường trống hiện chỉ là 49. Trong số 178.000 giường cho các ca nặng vừa phải, cũng chỉ còn 3.000 chỗ. Không những vậy, các bệnh viện đều thiếu nghiêm trọng khí oxygène và phải nhờ cậy các bang khác tiếp sức. Tuy nhiên, nhiều bang như Maharashtra, Madhya Pradesh và Uttah Pradesh cũng đang phải chạy đua với thời gian để có khí oxyène cho các bệnh viện của họ.
Nhìn rộng ra cả nước Ấn Độ, thông tín viên Le Monde nhận định nếu không có biện pháp phong tỏa, Ấn Độ sẽ không thể phá vỡ dây chuyền dây nhiễm virus corona : dân số là 1,3 tỉ người, nhưng mới chỉ có 122 triệu liều vac-xin được tiêm. Cho đến nay, mới chỉ có 9% dân số Ấn Độ được tiêm ngừa Covid-19, so với con số 63% của Anh Quốc.
Vẫn về làn sóng dịch thứ hai đang bùng phát dữ dội tại Ấn Độ, Le Figaro nói đến chủng mới B.1.671 của virus corona, chứa hai biến thể E484Q (có trong virus biến thể California) và L542R (có trong biến thể Anh Quốc và Brazil). Thực ra biến chủng B.1.671 đã được các nhà khoa học phát hiện tại Ấn Độ từ năm ngoái, nhưng bây giờ mới được nói đến nhiều. Các chuyên gia cho rằng biến chủng này chính là thủ phạm khiến Ấn Độ trở thành tâm dịch mới lần này. Tại một số quận ở Maharashtra, khu vực dịch hoành hành dữ dội nhất, 63% mẫu xét nghiệm cho ra kết quả có B.1.671.
Cũng như Le Monde, Le Figaro chỉ trích các biện pháp đầy mâu thuẫn của nhà chức trách, đặc biệt là thái độ của thủ tướng Modi, người đang tích cực vận động tranh cử và tỏ ra vui mừng vì "chưa bao giờ thấy có đông người đến như vậy" đến dự mit-tinh, bất chấp dịch bệnh đang căng thẳng và nhiều bang đang phải áp dụng biện pháp phong tỏa chống Covid-19.
Về kinh tế, công nghiệp khai khoáng, báo Les Echos lưu ý đến quyết định của tổng thống Philippines Duterte về việc dỡ bỏ lệnh cấm các dự án khai khoáng mới mà Manila đưa ra hồi năm 2012, để có các nguồn thu mới trong bối cảnh Philippines gặp nhiều khó khăn tài chính do tác động của đại dịch Covid-19.
Les Echos nhắc lại Philippines rất giàu nguồn tài nguyên đồng và vàng, nhưng đặc biệt là nickel. Trên thực tế, Philippines là nhà sản xuất nickel lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Indonesia. Một nửa lượng quặng nickel Trung Quốc nhập khẩu là từ Philippines.
Tổng thống Rodrigo Duterte tin tưởng vào lĩnh vực khai thác mỏ có thể mang lại "lợi ích kinh tế đáng kể cho đất nước". Quyết định của chính phủ đương nhiên đã được giới khai thác quặng mỏ hoan nghênh. Cơ quan quản lý việc khai thác mỏ Philippines ước tính rằng dự án sẽ khuyến khích đầu tư trong và ngoài nước, tạo ra nguồn thu mới cho ngân sách nhà nước và tạo việc làm cho hàng ngàn, hàng chục ngàn người Philippines.
Ngược lại, các hiệp hội bảo vệ môi trường cho rằng việc dỡ bỏ lệnh cấm là một thảm họa. Les Echos nhấn mạnh việc khai thác nickel tác động rất nhiều đến môi trường, chẳng hạn các chất thải từ mỏ gây ô nhiễm nặng nề và tàn phá đa dạng sinh học biển khi chúng được thải ra đại dương.
Thùy Dương
Chất độc thần kinh được sử dụng để đầu độc nhà lãnh đạo đối lập Nga Alexei Navalny đã được phát hiện trên một chai nước rỗng trong phòng khách sạn mà ông ở tại thành phố Tomsk, Siberia. Phát hiện này cho thấy ông đã bị đầu độc tại khách sạn chứ không phải ở sân bay như suy đoán ban đầu, Reuters dẫn lời đội ngũ của ông Navalny cho biết hôm 17/9/
Hai chai nước trong phòng khách sạn mà ông Alexei Navalny lưu trú trong chuyến đi đến thành phố Tomsk, Siberia mà Reuters chụp lại từ tài khoản Instagram Navalny vào ngày 17/9/2020.
Ông Navalny bất tỉnh trong một chuyến bay ở Nga vào tháng trước và được đưa tới Berlin để điều trị. Các phòng thí nghiệm ở Đức, Pháp và Thụy Điển đều xác nhận ông bị đầu độc bằng chất độc thần kinh Novichok, một chất độc do quân đội Liên Xô chế tạo, mặc dù Nga phủ nhận điều này và nói rằng họ không thấy có bằng chứng.
Một video được đăng trên tài khoản Instagram của ông Navalny cho thấy các thành viên trong nhóm của ông đang lục soát trong căn phòng mà ông vừa rời khỏi trong khách sạn Xander ở Tomsk vào ngày 20/8, một giờ sau khi họ biết anh bất tỉnh với lý do đáng ngờ.
"Quyết định thu thập mọi thứ có thể hữu ích, thậm chí chỉ về giả thuyết, và giao chúng cho các bác sĩ ở Đức. Thực tế rõ ràng là vụ việc sẽ không được điều tra ở Nga", Reuters dẫn bài đăng nói.
Video quay tại căn phòng bỏ trống trong khách sạn cho thấy có hai chai nước trên bàn làm việc và một chai khác trên bàn cạnh giường ngủ. Nhóm của ông Navalny đeo găng tay và được nhìn thấy đang xếp các vật dụng vào một túi nhựa màu xanh.
"Hai tuần sau, một phòng thí nghiệm của Đức đã tìm thấy chính xác dấu vết của Novichok trên chai nước từ phòng khách sạn ở Tomsk", bài đăng cho biết.
"Và sau đó nhiều phòng thí nghiệm lấy mẫu phân tích đã xác nhận rằng đó là thứ đã đầu độc Navalny. Giờ thì chúng tôi hiểu : Việc đó đã được thực hiện trước khi ông ấy rời phòng khách sạn để ra sân bay".
Trước đó, các trợ lý của ông Navalny nói họ nghi ngờ ông bị đầu độc bằng một tách trà mà ông uống tại sân bay Tomsk.
Ông Vladimir Milov, cựu thứ trưởng năng lượng và là đồng minh của ông Navalny, cho biết nhóm của ông đã vượt qua lực lượng an ninh FSB bằng suy nghĩ nhanh chóng của mình : Lấy bằng chứng ngay trước mắt và chuyển ra khỏi Nga.
Đồng minh của ông Navalny, ông Georgy Alburov, nói với Reuters rằng "những chiếc chai đã bay cùng với Alexei" khi ông được vận chuyển đến Đức vào ngày 22/8.
Ông Navalny là đối thủ chính trị nổi bật nhất của Tổng thống Vladimir Putin, mặc dù ông chưa được phép thành lập đảng riêng.
Các cuộc điều tra của ông về tham nhũng, được công bố trên YouTube và Instagram, đã tiếp cận được hàng triệu khán giả trên khắp nước Nga.
Đức, Pháp, Anh và các quốc gia khác yêu cầu Nga giải thích, đồng thời có những kêu gọi áp dụng biện pháp trừng phạt mới chống lại Moscow.
Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) hôm 17/9 cho biết Đức đã yêu cầu tổ chức này hỗ trợ về kỹ thuật.
Phía Nga đã tiến hành bước kiểm tra tiền điều tra, nhưng nói rằng họ cần phải xem thêm các phân tích y tế trước khi có thể mở một cuộc điều tra hình sự chính thức.
