Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Các thế h người M gc Vit chung tay bo tn di sn, tháo g xung đt và khác bit

Ln đu tiên, mt hi tho quy mô ln quy t nhiu người gc Vit nhiu nơi, t nhiu gii, thuc nhiu thế h cùng bàn tho v di sn ca người M gc Vit trong sut chiu dài lch s, gia bi cnh thế h th nht đang dn qua đi và thế h th hai đang xut hin trên các din đàn ca nhiu lĩnh vc.

disan1

Giáo sư Tường Vũ phát biu khai mc hi tho "Người M gc Vit và Di sn chiến tranh" ti Đi hc Oregon, Hoa K, vào ngày 27-28/10/2023.

"Ý tưởng làm hi tho trong hai ngày va qua là nhân dp 50 năm sp ti k nim kết thúc chiến tranh Vit Nam, tôi nghĩ đó là dp thích hp đ cng đng chúng ta suy nghĩ thêm v quá kh và tương lai, nhng gì chúng ta đã làm được và chưa làm được", Giáo sư Vũ Tường, Trưởng Khoa Chính tr hc, Đi hc Oregon, chia s vi VOA v mc tiêu đu tiên ca cuc hi tho do ông và các cng s thuc Trung tâm Nghiên cu Vit M ca Đi hc Oregon t chc, vi s h tr ca Vin Hòa bình Hoa K, trong hai ngày 27-28/10 va qua.

Tham d hi tho có gn 90 người, bao gm các hc gi, giáo sư nghiên cu v chính tr, lch s, các chính tr gia gc Vit, các đi din ca nhiu t chc người Vit M, các nhà hot đng gc Vit, đi din cng đng người Vit nhiu nơi...

Nhng vết hn cuc chiến

Trong phn đu và xuyên sut cuc hi tho, người ta có th thy rt rõ nhng vết hn thương đau ca cuc chiến Vit Nam trong câu chuyn ca các din gi. Rt nhiu trong s h đã tri qua mt tui thơ, mt thi niên thiếu khó khăn và thiếu thn cùng cc, b phân bit đi x, b tước đot ca ci và quyn li, trong khi người thân ca h trong các tri ci to không biết ngày tr v như câu chuyn ca cu Dân biu liên bang Cao Quang Ánh hay ca cô Destiny Nguyn, Ch tch t chc Hu du Vit Nam Cng Hòa. Nhng câu chuyn cá nhân hay c gia đình vượt bin tìm t do cũng đã được k ra. Nhiu người, bao gm c din gi và c to, đã rơi nước mt

disan2

Cô Destiny Nguyn.

"T lp 9 sang trung hc (ti Vit Nam), bn phi thi chuyn cp. S đim ca tôi lúc đó đt tiêu chun được tuyn thng, không phi thi, vào trường chuyên nhưng tôi đã không được vào, mà phi hc trường bình thường", cô Destiny Nguyn k li câu chuyn ca mình.

"Vào thi đim đó, tôi không biết gì v lý lch ca mình cho ti khi tôi sang M. Tôi không biết cha tôi đã làm gì trong quá kh, ti khi sang M, tôi thy lá c M khp nơi, ngay c trong văn phòng bác sĩ. Ri tôi t hi Lá c ca mình là gì ?. Tôi tr v hi cha tôi, tôi nh lúc bé, c mi th Hai h bt chúng tôi phi chào c đ sao vàng và hát quc ca, tôi đã hi và được cha tr li rng Không, đó không phi là lá c ca chúng ta. Tt nhiên, ông có lá c vàng ba sc đ trong nhà, và ông bt đu k cho tôi v câu chuyn đng sau lá c đó…", cô Destiny xúc đng nói.

Theo cô Destiny, nhng người t nn Vit Nam và con cháu ca h Hoa K mang bn sc chính tr là nhng người t nn chính tr. Vì vy, "hơn bt k ai khác, chúng tôi hiu s nguy him ca ch nghĩa cng sn và giá tr ca dân ch, t do và nhân quyn".

disan3

Cu Dân biu Cao Quang Ánh phát biu ti hi tho.

K li câu chuyn ca người m mt tay gánh vác gia đình vi 8 người con sau khi cha ông đi tù ci to, cu Dân biu Cao Quang Ánh nói hình nh ca bà phn ánh mt phn di sn ca người M gc Vit trong hành trình đi tìm t do.

"Khi tôi nhìn li câu chuyn ca m tôi, tôi thy bà có ba tính cách tương đng vi cng đng ca chúng ta", cu dân biu ca bang Louisiana nói ti hi tho. Đó là tình yêu t do, s kiên trì và nim hy vng. Theo cu Dân biu Cao Quang Ánh, chính ba tính cách trên đã giúp cho cng đng người Vit M có được ngày hôm nay, vi nhiu thành tu, di sn và tương lai xán ln ca các thế h tiếp theo, mà theo ông là "không nên lo lng" h s b "hòa tan" vào xã hi M và đánh mt căn tính Vit Nam ca mình.

Xung đt và khác bit

Trong khi thế h người Vit đu tiên đến M đi din vi rt nhiu khó khăn trong vic thích ng vi cuc sng M, nhng rào cn v ngôn ng, xã hi và nhng tn thương trong lòng, nhiu người trong s h ít có hoc không có điu kin đ chia s vi con cái v nhng di sn và lch s cuc chiến mà h là mt phn trong đó. Mt phn lý do khác là "liu các con có thc s mun nghe hay không ?" như câu hi mà bà Vuong Quyen, đng sáng lp và Giám đc điu hành chc "Mng lưới h tr tr em quc tế" (ICAN) California, đt ra cho chính thế h th hai có mt ti hi tho, nhng người nói rng h không biết hoc biết rt ít v quá kh ca cha m.

disan4

Các din gi tr ca thế h th hai ti hi tho "Người M gc Vit và Di sn chiến tranh" Đi hc Oregon, Hoa K, vào ngày 28/10/2023.

S khác bit và xung đt còn xy ra trong cái nhìn ca thế h ln tui và thế h tr sinh ra ti M v nhng vn đ liên quan đến chính tr, dù là M hay ti Vit Nam.

Mt s din gi tr cho biết bc tranh v Vit Nam trong tui thơ h đôi khi là mt bc tranh đy màu xám ca chiến tranh mà h không mun nghe hay biết ti, có khi li ch là nhng điu rt đơn gin như chia s ca Joseph Nguyn, 25 tui, Ging viên Khoa Người M gc Á và người M gc Vit hc ti Đi hc bang California, Fullerton.

"Khi bn hi mt người la tui ca tôi rng h biết gì v cng đng người Vit, hu hết s nghĩ ti Paris by night, ti chương trình gii trí ca Asia, v ca hàng boba (trà sa) h chng nghĩ gì đến chiến tranh Vit Nam", Joseph nói và cho biết bn thân anh sinh trưởng vùng Little Saigon, nơi hu hết cư dân là người Vit, nhưng anh cũng chng biết gì v Vit Nam khi bt đu công vic ging dy.

Joseph cho rng s dĩ thế h tr rơi vào tình trng trên là vì không có mt h thng giáo trình dy cho h trong trường hc. Đó cũng chính là lý do anh, và mt vài din gi khác, đang n lc xây dng mt chương trình ging dy mu v Vit Nam đ tr thành môn hc v sc tc bt buc trong các trường trung hc California.

Nhng khác bit cũng được nhn thy ngay trong cuc hi tho khi các din gi trình bày quan đim v cng sn Vit Nam.

disan5

Ông Trnh Hi - din gi ti hi tho.

Din gi Trnh Hi, mt nhà hot đng xã hi tng là giám đc ca t chc VOICE, nơi giúp thúc đy xã hi dân s Vit Nam, trình bày ti hi tho nhng đnh nghĩa v "hòa gii" vi quan đim mà ông tham kho t nhiu người, trong đó có đi s Vit Nam ti M, ông Nguyn Quc Dũng, và đi đến kết lun riêng rng "Chính chúng ta phi là s thay đi mà chúng ta mun thy trong xã hi".

Mc dù quan đim ca ông được mt s người tr ng h, cũng có quan đim trái chiu cho rng cng sn không th thay đi và h đã không h thay đi gì trong 48 năm qua.

disan6

Nhà văn Trn Trung Đo.

"Đảng cộng sản đã làm được gì trong sut 48 năm qua ? Không gì c", din gi Trn Trung Đo, mt nhà văn Boston, nói.

Theo ông, "nếu bn nhìn thy mi người đi v Vit Nam d dàng hơn so vi 20 năm trước, đó không phi là hòa gii. Chính quyn cng sn Vit Nam phi đi theo vi thế gii, h không th c gi nguyên nhng chính sách ca 48 năm trước".

Ông dn chng mt điu d nhn thy là chính quyn Vit Nam trong sut 48 năm qua vn không chu sa đi Hiến pháp, mà mt s nhà hot đng lâu nay vn cho là có nhng điu vi hiến.

"H mc nhng chiếc áo khác nhau khi đi vi nhng người khác nhau. Nhưng thc cht bên trong h vn vy. Chiếc áo không làm nên thy tu", ông Trn Trung Đo nói.

Theo ông, vic chính quyn Vit Nam m ca và hi nhp hơn vi quc tế chng qua là vì h cn tin, cn đu tư và cn phi bo đm cho chính quyn vn hành. Ông nói mt trong nhng nguyên nhân khiến cho chính quyn Cng sn không chu thay đi là vì cng đng người Vit hi ngoi đã không to áp lc đ đ buc h phi thay đi.

Hiu đ hóa gii xung đt

Mc dù có nhng quan đim khác bit, nhưng hu hết din gi và c to tham d hi tho đu cho biết h cm thy rt thú v và biết ơn v nhng điu đã nghe, biết và hc hi t hi tho.

disan7

Giáo sư Pierre Asselin ca khoa Lch s Đi hc San Diago.

Giáo sư Pierre Asselin ca khoa Lch s Đi hc San Diego nói vi VOA rng hi tho là mt kinh nghim "thú v" đi vi ông.

"Nó cho thy tht nhiu nhng kinh nghim khác nhau ca các thành viên cng đng người Vit. Nó cũng cho thy rt nhiu quan đim và chúng có ý nghĩa như thế nào đi vi người Vit thuc thế h ln tui và tr tui", GS. Asselin chia s.

"Nó b sung cho tôi nhng điu mà tôi tng nghĩ là tôi đã biết v người M gc Vit. Điu chính yếu mà tôi nhn thy được là cng đng người M gc Vit tht là đa dng. Bây gi thì tôi nghĩ là tôi phi rt cn thn khi nói v người M gc Vit và căn tính ca h bi vì h có quá nhiu căn tính khác nhau. Và tôi nghĩ nhng xung đt gia người già và người tr (gc Vit) là vô cùng thú v. Nhưng mt điu mà tôi nhn được t hi tho là nó có liên quan đến các sinh viên gc Vit ca tôi. Bi vì mi ln tôi ging dy môn hc v Chiến tranh Vit Nam thì nhóm nh sinh viên gc Vit ca tôi luôn khá lng l. Đó là lý do vì sao tôi mun đến hi tho này. Tôi mun hiu h nghĩ gì, h cm nhn thế nào và có th là lý do vì sao h có mt trong lp hc ca tôi. Gi thì tôi có được quá nhiu đ mang tr v. Tôi mong ch đ có dp tho lun nhng điu tôi đã hc được ti đây vi các sinh viên ca tôi nói chung và vi các sinh viên gc Vit ca tôi nói riêng", GS. Asselin nói thêm.

disan8

Các tác phm nghiên cu v nn Cng hòa ti Vit Nam do nhóm hc gi người Vit thc hin được gii thiu ti hi tho Đi hc Oregon.

Vân Trn, mt tham d viên thuc thế h th hai, nói vi VOA rng hi tho phn nào đã giúp gii đáp nhng vn đ không th gii quyết ca cô lâu nay v gc gác người Vit ca mình.

"Ging như mt bc tranh trng đen, mà trong đó nhiu phn đã b m vì quá sáng hoc quá ti, nó giúp đin vào nhng khong trng", Vân Trn nói. ược đến đây và nghe chia s ca mi người cũng làm cho tôi xúc đng vì nó phn ánh nhng tri nghim ca bn thân tôi, đó là cuc sng M có ý nghĩa như thế nào".

disan9

Ông T Đc Tháo - Ch tch Cng đng người Vit Oregon.

Ông T Đc Tháo, Ch tch Cng đng Vit Nam ti Oregon, nói vi VOA rng đây là ln đu tiên ông tham d mt hi tho quy mô như vy trong tư cách là người đi din cho cng đng đa phương.

"Nghe nhng người tr tui nói lên nhng hoài bão, nguyn vng ca chính h và ci ngun mà h không quên, tôi rt ly làm mng vì h không quên nhng khó khăn ca cha m trong quá kh. Chng hn, có bn thì có cha phc v trong quân đi Việt Nam Cộng Hòa, tng tri qua nhng năm tháng rt khó khăn, kh cc trong các tri ci to, mt s bn thì cùng vi gia đình vượt biên sang M các bn đó đu nh ci ngun ca mình. Và t nhng kinh nghim khó khăn, kh cc ca cha m mà (h) vươn lên đ tr thành nhng giáo sư, lut sư, bác sĩ… phc v li cho quê hương th hai ca mình. Đó là mt đim son đáng ghi nh ca cng đng chúng ta", ông T Đc Tháo chia s cm xúc vi VOA ngay sau hi tho.

Ông cho biết vic gp g và lng nghe nhng tiếng nói khác nhau ca nhiu thế h ti hi tho giúp ông hc hi thêm nhiu điu chc chn s rt hu ích cho nhng người đang làm công vic phc v cng đng như ông.

Sau hi tho, nhiu người đã trao đi liên lc vi nhau, ha hn hp tác trong tương lai. GS. Vũ Tường, người ch trì hi tho, nói đây cũng chính là mt trong nhng mc tiêu ca hi tho.

disan10

Đi hc Oregon - nơi din ra hi tho "Người M gc Vit và Di sn Chiến tranh" vào ngày 27-28/10/2023.

"Tôi mun to điu kin cho nhng hc gi ca chúng tôi và nhng người hot đng trong cng đng có dp tiếp xúc, trao đi đ có th hp tác vi nhau, thm chí trong gii ca h vi nhau, ví d như trong gii hot đng vi nhau nhưng có người hot đng Boston, có người qun Cam, người San Jose thì điu kin chính tr đa phương ca mi nơi mi khác. Ví d, nhng dân biu Oregon chng hn thì theo đng Dân ch, nhưng Nam California thì có nhng người theo đng Cng hòa, còn Massachusetts thì có khuynh hướng Cng hòa trung dung (moderate), nghĩa là không quá Cng hòa nhưng gia Cng hòa và Dân ch, thì tôi mun h có điu kin gp nhau đ trao đi vi nhau".

Giáo sư Vũ Tường cho biết ý tưởng thc hin mt hi tho mang tính "cu ni" này xut phát t tình trng "phân hóa và đi đu" trong cng đng người Vit M nhng năm gn đây, gia nhng người ng h và chng li cu Tng thng Donald Trump, mà ông nói là mt thc tế "rt đáng bun".

Ông nói thế h đu ca nhng người M gc Vit thường có khuynh hướng theo đng Cng hòa, bo th, trong khi nhiu người thuc thế h tr li có khuynh hướng nghiêng v Dân ch.

"Thành ra, chúng tôi mun có c người già, người tr cùng vi nhau suy nghĩ v nhng vn đ tương lai. Nhng người tr quan tâm đến nhng vn đ gì và h có nhng khó khăn gì, và người già cũng vy, đ hiu nhau hơn ch không phi đ xa cách nhau", Giáo sư Vũ Tường nói.

Ông hy vng cuc gp s phn nào giúp nhng thành viên có quan đim khác nhau trong cng đng có dp được tiếp xúc trc tiếp, không phi ch trên Facebook, mà trong mt điu kin thoi mái trao đi và vi tinh thn kính trng ln nhau, t đó gim bt các xung đt trong cng đng.

Khánh An

Nguồn : VOA, 04/11/2023

Additional Info

  • Author Khánh An
Published in Diễn đàn

Nhiu nghi phm gc Vit sa lưới trong chiến dch ‘Phượng Hoàng Đen’ ca FBI

VOA, 18/09/2020

Cơ quan Điu tra Liên bang Hoa K (FBI) va tung chiến dch Phượng Hoàng Đen bt giam 18 nghi phm, đa phn là người gc Vit, trong đường dây buôn lu súng và ma túy.

black1

FBI va tung chiến dch Phượng Hoàng Đen bt giam 18 nghi phm, đa phn là người gc Vit, trong đường dây buôn lu súng và ma túy, ngày 15/09/2020. Photo FBI via CBS Los Angeles.

Trong thông báo ca B Tư pháp hôm 15/9, chiến dch Phượng Hoàng Đen ca FBI đã khi t tt c 25 nghi phm, trong đó 18 đi tượng đã b bt vào bui sáng hôm 15/9.

Trang tin East Bay Times ngày 17/9 dn li ông Thom Mrozek, phát ngôn viên ca Văn phòng Công t bang California, cho biết trong s các nghi phm b tm giam có ông Dau Quay Duong (53 tui) và ông Christopher Nguyen (47 tui) thành ph Ontario, bang California, b điu tra ti bán súng trái phép.

Hai người đàn ông này b cáo buc bán 5 khu súng trường AR-15 không có nhãn hiu, kiu dáng hay s sê-ri.

black2

Tang vt do FBI thu gi trong chiến dch Phượng Hoàng Đen. Photo FBI via CBS Los Angeles.

Danh tính các nghi phm khác b bt gi cùng vi hình nh do FBI đăng ti còn có Sinh Tran, Philip Pham, Trung Vo, Tom Luu, Viet Tran, Quynh Nguyen, My Dung Chau

Ông Mrozek cho biết thêm rng trong quá trình thc hin các lnh khám xét nhà, cnh sát còn tch thu 12 kg ma túy đá, 100 g cocaine, cùng 16 khu súng.

Đài CBS Los Angeles dn li nhà chc trách cho biết có by cáo trng được đưa ra vi nhiu ti danh v ma túy. "Hu hết các b cáo phi đi mt vi mc án ti thiu bt buc là 10 năm tù liên bang, và mt s s phi đi mt vi thi gian tù thêm hàng chc năm vì phm ti trong thi gian dài" đài CBS cho biết thêm.

B Tư pháp cho biết v phá án này có được nh kết qu điu tra ca FBI, S cnh sát Los Angeles và S cnh sát qun Los Angeles. Ngoài ra còn nh s h tr đáng k ca S Cnh sát thành ph Monterey Park, Cc Qun lý Thc thi Ma túy và Cơ quan Điu tra ca B An ninh Ni đa.

*********************

FBI bắt nhiều người gốc Việt trong chiến dịch ‘Phượng hoàng Đen’

Thanh Niên Online, 18/09/2020

Một lực lượng đặc nhiệm do Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) dẫn đầu đã bắt giữ 18 người trong đường buôn bán trái phép súng đạn và ma tuý ở bang California.

black3

Lực lượng đặc nhiệm do FBI dẫn đầu bắt 18 người bị tình nghi buôn bán trái phép súng đạn và ma tuý ở bang California - Reuters

Tổng cộng 25 nghi can bị bắt giữ trong Chiến dịch “Phượng hoàng đen”, ông Thom Mrozek, phát ngôn viên của văn phòng công tố ở bang California, cho biết, theo trang tin East Bay Times ngày 17/9.

Trong số các nghi can bị tạm giam có hai người gốc Việt tên Dau Quay Duong (53 tuổi) và Christopher Nguyen (47 tuổi) ở thành phố Ontario (bang California) bị điều tra tội bán súng trái phép. Hai người đàn ông này bị cáo buộc bán 5 khẩu súng trường AR-15 không có nhãn hiệu, kiểu dáng hay số sê ri, ông Mrozek nói.

Phúc Duy

Published in Việt Nam

'64% người Mỹ gốc Việt ủng hộ Tổng thống Trump' - Vì sao ? (VOA, 26/10/2018)

Dù có nhiều ý kiến khác nhau nhưng các c tri M gc Vit cho VOA biết chính các chính sách cng rn ca chính quyn Hoa Kỳ đi vi khi cộng sản, đc bit là Trung Quốc trong hai năm qua, là nguyên nhân chính khiến h càng ngày càng ng h Tng thng Donald Trump.

trump1

Tổng thng Donald Trump ti cuc vn đng cho Thượng ngh sĩ Ted Cruz, thành ph Houston, bang Texas, ngày 22/10/2018.

Luật sư Nguyn Quc Lân, y viên Ch tch ca Hi đng Qun tr Hc khu Garden Grove bang California, và là mt nhà hot đng tích cc ca đng Cộng hòa trong cộng đng Vit Nam ti Hoa Kỳ t nhiu năm qua, cho VOA biết nhn xét ca ông v lý do nhiu người trong cng đng có xu hướng ng h ông Trump :

"Trong thời gian qua cng đng và c tri gc Vit vn tin rng Tng thng Donald Trump đã làm được nhiều vic đ chng li khi cộng sản, đin hình là Trung Quc và Nga, và ông cũng có chính sách mnh v quc phòng, quân s… và đây chính là nhng điu mà cng đng người Vit Nam mong mun t nhiu năm trước t thi Tng thng Ronald Reagan. Điu này gii thích vì sao s ng h ca cng đng đi vi Tng thng Donald Trump li cao hơn vi các sc dân Á Châu khác".

Vào đầu tháng 10, mt cuc kho sát v c tri gc Á cho biết người M gc Vit là cng đng gc Á duy nht có s đông ng h Tng thng Donald Trump với t l cao nht đến 64%, trong khi ch có 24% c tri gc Hoa ng h.

trump2

Tổng thống Donald Trump và Thượng nghị sĩ Ted Cruz, Houston, Texas, 22/10/2018.

Từ bang Texas, ông Nht Nguyên, người va tham d mt cuc vn đng vi hàng chc ngàn người ng h ca đng Cng hòa do Tng thng Donald Trump ch trì ti thành phố Houton hôm 22/10, cho VOA biết :

"Cho đến hôm nay tôi ng h ông Trump tuyt đi. Gn đây ông có nhng chính sách rt mnh m đi vi chính quyn Trung Quc nơi người dân b đưa đến nhng nơi khn cùng, cũng ging như chính quyn cộng sản Vit Nam. Theo thiển ý ca tôi, nếu Trung Quc yếu đi thì có th có li cho vn đ đu tranh cho nhân quyn ca người Vit Nam. Đó là nhng lý do khiến tôi ng h ông Trump mnh m".

Đông Y sĩ Nhất Nguyên nói thêm :

"Là một người ng h đng Cng hòa t lâu nay, đc bit là Tng thng Trump, tôi thấy ông là mt v tng thng tng nói nhng gì ông làm, và c gng làm nhng điu ông đã nói. Đó là điu mà tôi rt tôn trng ông. Không nhng hin nay tôi ng h ông Trump mà tôi đã tng ng h ông và bu ông làm tng thng".

trump3

Quốc Kỳ Trung Quc và Mỹ - Ảnh minh họa

Ông Nguyễn Quc Lân nói chính vic Washington mnh tay ngăn chn s bành trướng bá quyn ca Bc Kinh là đim mu cht đ c tri gc Vit ng h ông Donald Trump :

"Tôi nghĩ người gc Vit vn kỳ vng Tng thng Donald Trump có th kìm ta Trung Quc. H nghĩ ông có thể ngăn cn s bành trướng ca Trung Quc đ bo v Bin Đông cho Vit Nam. H hy vng rng vi s mnh tay như vy thì không nhng người Vit Nam cn tr được giao ho gia nhà nước Vit Nam vi Trung Quc mà còn ngăn cn khuynh hướng ngã theo cộng sản ca chính quyn Vit Nam. Cng đng Vit Nam nói chung rt kỳ vng rng Tng thng Donald Trump có th làm được vic này. H luôn h tr s mnh tay hơn ca ông Trump đi vi Trung Quc trong thi gian sp ti".

An Hải

*****************

Vụ nhà báo Khashoggi bị giết : Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nói đến một số "bằng chứng mới" (RFI, 26/10/2018)

Trong một phát biểu sáng hôm nay, 26/10/2018, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định cơ quan điều tra nước này còn có trong tay "nhiều bằng chứng khác" liên quan đến vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi.

trump4

Cảnh biểu tình trước tòa lãnh sự Saudi Arabia tại Istanbul đòi sự thật về cái chết của nhà báo Khashoggi. Ảnh 25/10/2018. Reuters/Osman Orsal

Theo Reuters, trong một cuộc nói chuyện với các thành viên đảng cầm quyền AKK tại Ankara, nguyên thủ Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu chính quyền Riyadh trả lời cho câu hỏi : Ai là người ra lệnh sát hại nhà báo đối lập, tại lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istabul. "Ai ra lệnh cho 15 người (thành viên đội đặc nhiệm) đến Thổ Nhĩ Kỳ ?". Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan gia tăng áp lực lên chính quyền Saudi Arabia, khi khẳng định an ninh nước này còn có nhiều bằng chứng khác.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cũng cho biết viên chưởng lý Saudi Arabia sẽ đến Istanbul hôm Chủ Nhật tới để gặp lãnh đạo cơ quan công tố thành phố này.

Hôm qua, 25/10, chính quyền Saudi Arabia đã thay đổi lập trường trong vụ nhà báo bị sát hại, lần đầu tiên khẳng định đây là một vụ giết người được lên kế hoạch từ trước. Tuyên bố của chưởng lý Saudi Arabia dựa trên các chứng cứ được phía Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp. Trước đó, Riayd cho rằng việc nhà báo Jamal Khashoggi qua đời là do một tai nạn bất ngờ, sau một vụ "ẩu đả" với nhân viên tòa lãnh sự.

Việc tư pháp Saudi Arabia thừa nhận vụ giết người có chủ đích là theo hướng điều tra của Thổ Nhĩ Kỳ cho đến nay. Riyadh thay đổi thái độ cũng có thể là để đối phó với các thông tin mà giám đốc CIA Mỹ đã thu thập được, trong chuyến công du Thổ Nhĩ Kỳ mới đây. Theo một tờ báo Thổ Nhĩ Kỳ thân cận với chính quyền Ankara, cơ quan an ninh nước này đã chia sẻ với lãnh đạo CIA Mỹ Gina Haespel một số đoạn ghi âm, cho thấy vụ giết người là do gia đình hoàng tộc Saudi Arabia chủ mưu. Hôm qua, lãnh đạo CIA cho biết đã thông báo với tổng thống Mỹ kết quả chuyến đi.

Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về các vụ hành quyết không qua tư pháp, bà Agnès Callamard, yêu cầu một cuộc điều tra quốc tế.

Đức muốn điều tra minh bạch, Nga tin tưởng lãnh đạo Saudi Arabia

Theo AFP, yêu cầu chính quyền Saudi Arabia tiến hành một cuộc điều tra "nhanh chóng, minh bạch, và đáng tin cậy" là đòi hỏi của Thủ tướng Đức Angela Merkel, trong cuộc điện đàm với quốc vương Saudi Arabia hôm qua. Ngược lại, cũng sau một cuộc điện đàm giữa tổng thống Nga với quốc vương Saudi Arabia, người phát ngôn phủ tổng thống Nga ra thông báo khẳng định Moskva không có lý do gì để nghi ngờ hoàng gia Saudi Arabia can dự vào cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi.

Nghị Viện Châu Âu yêu cầu trừng phạt

Hôm qua, trong phiên họp toàn thể tại Strasbourg, các nghị sĩ Châu Âu đã bỏ phiếu thông qua một nghị quyết yêu cầu các quốc gia thành viên có các biện pháp trừng phạt Saudi Arabia, nếu có đủ chứng cứ cho thấy chính quyền Riyadh đứng đằng sau vụ này. Nghị quyết được thông qua với 325 phiếu thuận, một chống, 9 vắng mặt.

Trọng Thành

*****************

Sau vụ Khashoggi, "MbS" lọt vào vòng kim cô của Donald Trump (RFI, 26/10/2018)

Trách nhiệm của thái tử Saudi Arabia Mohammad bin Salman al-Saud "MbS" càng lúc càng rõ trong vụ sát hại nhà báo đối lập Jamal Khashoggi hôm 02/10/2018 trong tòa lãnh sự tại Istanbul. Trong ván cờ địa chính trị và nhiên liệu, Washington cần Riyadh nhưng "MbS" bắt đầu trở thành một đối tác phiền toái. Tổng thống Donald Trump đối phó bằng cách nào ?

trump5

Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman. Ảnh chụp ngày 11/04/2017.Reuters

Tổng thống Donald Trump rất hài lòng khi thấy "MbS", biệt danh của thái tử Saudi Arabia 33 tuổi củng cố quyền lực tại Riyadh và cũng là bạn thân của Jared Kushner, con rễ kiêm cố vấn của chủ nhân Nhà Trắng. Đó là chuyện cũ. Chuyện mới là từ khi nghi án sát nhân, thủ tiêu nhà báo đối lập Jamal Khashoggi nổ ra, vị thái tử đầy quyền uy bị đặt vào ghế bị cáo. Hệ quả là hầu hết giới lãnh đạo quốc tế tẩy chay diễn đàn đầu tư "Viễn ảnh 2030", khai mạc ngày 23/10, tại Riyadh.

Bởi vì từ hơn hai tuần nay, thông tin từ cuộc điều tra của cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ được báo chí địa phương và Mỹ tiết lộ hàng ngày đã đánh tan những lập luận chống đỡ tình huống của chế độ Riyadh và giờ đây "MbS" bị xem là nghi can số một, người chủ mưu một chiến dịch trả thù cá nhân nhưng vụng về và thất bại thảm hại.

Hệ quả của vụ tai tiếng này ra sao ? Câu trả lời tùy thuộc vào quyết định của Washington, nếu không bỏ rơi MbS thì ít ra sẽ giữ khoảng cách lạnh nhạt để gây áp lực.

MbS tự trói tay

Theo phân tích của AFP, chính tổng thống Donald Trump, thoạt đầu còn tỏ ra bao dung nhưng sau đó phải tức giận vì cảm thấy bị phản bội. Biện pháp đầu tiên là cấm visa nhập cảnh những viên chức dính liếu với đoàn sát thủ. Trả lời phỏng vấn của Wall Street Journal, tổng thống Mỹ "để yên" cho quốc vương Salman 80 tuổi nhưng nhấn mạnh đến "trách nhiệm" quản lý đất nước của thái tử MbS, nếu "có một người can dự thì người đó không ai khác hơn là Mohammad bin Salman".

Về mặt chiến lược, Hoa Kỳ không muốn để cho chế độ Riyadh suy yếu. Saudi Arabia và Israel là hai đồng minh trụ cột của Mỹ tại Trung Đông. Ngoài nhu cầu chiến lược còn có lợi ích kinh tế. Dầu hỏa, đôla của Riyadh đóng góp đáng kể cho sự phồn vinh của Mỹ. Gần đây, trong chuyến công du Hoa Kỳ của thái tử MbS, hai bên đã ký hơn 300 tỷ đôla hợp đồng trong đó có 110 tỷ mua vũ khí. Chưa hết, Donald Trump còn cần Saudi Arabia trong vai trò "điều hòa" thị trường dầu khí trong khuôn khổ kế hoạch trừng phạt Iran và Nga. Riyadh bị mất ổn định đồng nghĩa với 13% lượng dầu cung cấp cho thị trường bị hao hụt, giá dầu sẽ leo thang.

Trợ lực và áp lực Mỹ

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, vương quyền Saudi Arabia cần Mỹ để tồn tại. Không có Washington, dòng họ Salman khó giữ ngôi lâu dài, theo nhận định của Martin Indyk, cố vấn địa chính trị thời tổng thống Bill Clinton. Trong chủ trương "lợi ích nước Mỹ trước tiên", tổng thống Donald Trump từ từ nhường gánh nặng khu vực cho đồng minh Israel và Saudi Arabia. Thế nhưng "MbS" đánh mất tín nhiệm, gây nhiều phiền toái cho Mỹ, từ vụ Khashoggi cho đến chuyện gây xích mích với Qatar và can thiệp vào Yemen, gây ra thảm nạn nhân đạo tại sừng Châu Phi, vô tình tạo lợi thế cho Iran. Các chuyên gia khác như Gary Grappo, nhà ngoại giao nhiều năm hoạt động tại Riyadh cho rằng các nước Tây phương rất e dè MbS nhưng thái tử đã củng cố được quyền lực rất khó loại trừ.

Nhưng trong trường hợp "thoát nạn" và lên ngôi, MbS sẽ là một ông vua suy yếu. Chuyên gia Joseph Bahout, Viện nghiên cứu Carnegie ở Washington dự đoán như sau : Để tồn tại, MbS sẽ đàn áp tàn bạo đối lập trong nước. Nhưng về đối ngoại vua MbS sẽ tỏ ra là đồng minh trung thành với Mỹ và cực kỳ cứng rắn với Iran, theo chính sách của chủ nhân Nhà Trắng.

Tú Anh

Published in Quốc tế