Thông Luận

Không còn tầm vóc thời Liên Xô, nước Nga của Putin vẫn đe dọa cả thế giới

Lẽ ra Putin đã phải rời quyền lực từ năm 2008, nhưng người dân không có chọn lựa. Cơ quan độc lập giám sát bầu cử duy nhất là Golos đã bị cho vào danh sách "nhân tố nước ngoài", người đồng sáng lập đang ở tù. The Economist nhấn mạnh "Nước Nga côn đồ đe dọa cả thế giới chứ không chỉ Ukraine". Ngày nay Nga chỉ là một nền kinh tế trung bình, và không có hệ tư tưởng nào để xuất khẩu, nhưng vẫn là mối nguy cho toàn cầu.

Nhân viên ủy ban bầu cử địa phương đem thùng phiếu đến nhà dân ở làng Novoaleksandrovka, vùng Omsk, Nga trong ngày bầu cử tổng thống 15/03/2024/Reuters - Alexey Malgavko

Putin chiếm trang nhất các tuần báo

Tuần này đúng vào dịp bầu cử "cuội" ở Nga, Putin chiếm trang nhất các tuần báo.  Trên trang bìa Courrier International là hình vẽ tổng thống Nga màu đen trên nền đỏ với dòng tựa "Nước Nga, theo như Putin". The Economist chọn màu đen làm nền trang bìa, với vòm cung nhìn vào quảng trường Đỏ, nói về "Bên trong nước Nga". La Croix cuối tuần chạy tít "Những người tị nạn Putin" - họ chạy trốn chiến tranh. Le Point đăng ảnh hai quân nhân trong tư thế tác chiến, đặt vấn đề "Quốc phòng : Chúng ta có sẵn sàng hay chưa ?"

Cũng liên quan đến quốc phòng L’Express lưu ý "Trí thông minh nhân tạo giúp Pháp tăng sức mạnh", với hình bìa là một chú gà trống ảo đang cất tiếng gáy "cocorico" nhưng được thêm vào một chữ A để thành IA "cocorIAco". Về chính trường Pháp, L’Obs tiết lộ những chuyện làm ăn bí mật của tân bộ trưởng văn hóa nhiều tai tiếng, bà Rachida Dati.

Bầu cử giả hiệu, tổng thống không chính danh

Một tập thể các nhà đấu tranh nhân quyền trên Le Monde cuối tuần kêu gọi không nhìn nhận Vladimir Putin là tổng thống hợp pháp của Nga sau cuộc "bầu cử" ngày 17/03. Nắm quyền từ 24 năm qua, Putin trị vì với những cuộc chiến đẫm máu : Chechnya, Syria, Gruzia, Ukraine… và bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy nã, Putin là tội phạm tồi tệ nhất thế kỷ 21. Vụ sát hại thủ lãnh đối lập Alexei Navalny đã khiến Nghị Viện Châu Âu thông qua nghị quyết không công nhận tính chính danh của Putin.

Trước hết, tiến trình bầu cử hoàn toàn do Kremlin kiểm soát, không thể coi là một cuộc phổ thông đầu phiếu bình thường. Putin đã cho sửa đổi Hiến pháp để ứng cử đến nhiệm kỳ thứ năm, hàng loạt vụ gian lận xảy ra trong những kỳ bầu cử trước. Ủy ban bầu cử nêu bất kỳ lý do nào để từ chối ứng cử viên. Và nhất là những cuộc bỏ phiếu tại các lãnh thổ của Ukraine bị chiếm đóng là bất hợp pháp, hộ chiếu Nga được phân phát ồ ạt cho dân địa phương, bất chấp luật pháp quốc tế. Như vậy làm thế nào có thể nói về "bầu cử" hay "tổng thống" ?

Le Monde cho biết thêm, chủ tịch Ủy ban bầu cử, bà Ella Pamfilova, trước đây là đối lập, nay trở thành một con người hết sức tận tụy với ông chủ điện Kremlin. Chính bà ta đã tiến hành đủ mọi biện pháp để gian lận một cách tinh vi. Bầu cử kéo dài ba ngày, giúp thao túng lá phiếu và vận chuyển cử tri từ nơi làm việc đến. Bỏ phiếu điện tử, lúc thử nghiệm ở Moskva đã giúp loại ra tất cả các ứng cử viên độc lập. Bên cạnh đó là giảm số quan sát viên, hạn chế camera ở phòng phiếu… Hồi năm 2022, Ella Pamfilova đã bị phương Tây trừng phạt vì tổ chức "trưng cầu dân ý" tại bốn vùng của Ukraine bị quân Nga chiếm đóng. Dù không có danh sách cử tri, kết quả vẫn là 99% "muốn sáp nhập" vào Nga.

Nước Nga ngày càng giống Bắc Triều Tiên

L’Express giải thích "Làm thế nào Putin đưa nước Nga vào con đường của Bắc Triều Tiên". Bài viết mở đầu bằng việc miêu tả khung cảnh một cuộc triển lãm khổng lồ về "Nước Nga vĩnh cửu" được Vladimir Putin khai mạc tháng 12/2023 tại Moskva, với những hoạt động giải trí đa dạng. Người ta hầu như quên hẳn cuộc chiến khủng khiếp ở Ukraine. Cả một khu được dành cho bộ quốc phòng, nhưng chủ yếu để thu hút trẻ em : trò chơi video, tập nhảy dù giả định, tập làm quân y… Hơn bao giờ hết, Vladimir Putin tìm cách kích thích lòng ái quốc và quân sự hóa người dân từ lúc còn nhỏ tuổi, và truy bức những "công dân xấu" dám phản đối "chiến dịch quân sự đặc biệt".

Cách đó vài trăm mét, tại tòa án khu Ostankino, cô Anna Bajoutova, 30 tuổi đã bị xét xử vì một tội "hình sự". Cô là nạn nhân một vụ tố cáo, vì đã đăng trên mạng Twitch những hình ảnh vụ thảm sát thường dân Bucha. Một phóng viên của tờ báo độc lập Sota bị khoảng 20 ngày tù chỉ là kêu lên sau phán quyết của tòa là "Đáng xấu hổ !". Thời kỳ Putin được so sánh với Stalin : số ủng hộ Putin thì nghi ngờ "đội quân thứ năm", nhưng có một nước Nga khác coi đây là sự lùi về thời kỳ thanh trừng đen tối.

Một doanh nhân cho biết không dám đến tưởng niệm Alexei Navalny. "Chẳng còn luật lệ gì nữa, họ có thể bắt mình bỏ tù vì lời nói, chận xe mình lại trong đó đã giấu sẵn ma túy… Nạn tố cáo đầy dẫy khắp nơi". Cuối tháng 2, Bắc Triều Tiên vốn đã cung ứng đạn pháo cho Moskva, khoe trên báo chí Nga một khu trượt tuyết mới toanh chỉ dành cho du khách Nga. Nhiều cư dân mạng cho rằng nước Nga ngày càng giống với chế độ Bình Nhưỡng.

Cỗ máy nghiền nát đối lập

L’Obs cho biết chưa đầy hai tuần sau cái chết của Alexei Navalny, có thêm một cái tên quan trọng trong danh sách các nhà đấu tranh bị nhốt vào tù vốn đã rất dài. Ông Oleg Orlov, 70 tuổi, đồng chủ tịch tổ chức bảo vệ nhân quyền Memorial (giải Nobel Hòa bình 2022) bị kết án hai năm rưỡi tù giam vì "thường xuyên nói xấu quân đội". Trước Orlov là bản án hai năm tù cho Alexei Moskalev, người cha đơn thân ở Tula của một nữ sinh đã vẽ những bức hình chống chiến tranh trong giờ học môn hội họa. Cựu dân biểu Lev Ponomarev, đồng sáng lập Memorial đang sống lưu vong tại Paris nói : "Nhà tù Nga đầy các tù nhân chính trị. Số lượng trong sáu năm qua còn cao hơn những năm Brejnev thời Liên Xô".

Theo tổ chức phi chính phủ Perviy Otdel chuyên hỗ trợ những người bị khởi tố tội "phản quốc", mỗi tháng có khoảng 20 hồ sơ với tội danh này được mở ra, bằng toàn bộ năm 2022. Từ khi khởi động cuộc xâm lăng Ukraine ngày 24/02/2022, tự do ngôn luận không còn hiện hữu nơi đất nước của Pushkin và Tolstoi. Ilya Yashin, Lilya Chanycheva, Vladimir Kara-Murza… những nhà đấu tranh nổi tiếng đều đã ở phía sau chấn song nhà tù, thường là bị biệt giam. Cùng với họ là hàng ngàn người vô danh bị kết án chỉ vì tham gia một cuộc biểu tình, một lời nói mơ hồ phản đối chiến tranh, hay chỉ vì tặng vài đồng rúp cho một tổ chức phi chính phủ Ukraine.

Alexei Gorinov, ủy viên hội đồng Moskva lãnh 7 năm tù vì gọi "chiến dịch quân sự đặc biệt" là "chiến tranh" ; nhà báo Maria Ponomarenko 6 năm tù vì viết trên Telegram về vụ thả bom xuống nhà hát Mariupol ngày 16/03/2022 làm 600 thường dân thiệt mạng. Nhà đối lập Alyosha Deminn bị hành hạ trong tù, bị đổ những xô nước tiểu vào xà lim, sau một tháng biệt giam từ 50 ký cô chỉ còn 39 ký. Cũng như thời Stalin, việc tống đối lập vào nhà thương điên đã quay trở lại : chẳng hạn cô Viktoria Petrova, 29 tuổi là nạn nhân.

Nguyên tử, niềm tự hào duy nhất còn lại của Nga

Tại sao một tổng thống như Vladimir Putin lại trị vì được lâu như vậy ? Trả lời nhà báo Petra Prochazkova, chuyên về Liên Xô cũ của nhật báo Denik N ở Praha, nhà xã hội học Alexei Levinson, cho rằng "người Nga cần Putin để bảo đảm sự vĩ đại của đất nước mình". Bài phỏng vấn được Courrier International dịch lại.

Nhà nghiên cứu về "hiện tượng Putin" giải thích theo khía cạnh đơn thuần học thuật. Hầu hết người Nga đều muốn giữ nguyên trạng. Họ tin rằng tất cả thay đổi đều tiêu cực, ý tưởng đó có từ thời cha mẹ, ông bà họ. Gần đây nhất là lúc chế độ cộng sản sụp đổ trong thập niên 90, rồi đến viễn cảnh dân chủ cũng tan tành. Thế hệ trước truyền lại khát vọng nước Nga lại trở thành đại cường. Tuy vị trí nước Nga thời Putin chẳng lấy gì làm vẻ vang, nhưng việc làm thiên hạ phải sợ đã là "oai". Sự tự hào là quốc gia đầu tiên đưa người lên vũ trụ, là Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên, có những nhạc sĩ, vận động viên… tài ba nhất nuôi dưỡng tinh thần ái quốc.

Giờ đây nghiên cứu khoa học chẳng có gì, phi thuyền không gian bị rơi tan tành trên Mặt Trăng. Chỉ còn lại sự tự hào duy nhất là vũ khí nguyên tử, giúp Nga được ngang hàng với Mỹ, và làn sóng phấn khởi từ khi chiếm được Crimea. Trong một thăm dò vào tháng 10/2023, với câu hỏi "Nếu Putin nói sẽ chấm dứt chiến tranh với Ukraine trong tuần tới, bạn có đồng ý không ?", có đến 70% người được hỏi ủng hộ. Nhưng nếu phải trả lại các lãnh thổ đã chiếm của Ukraine, tỉ lệ này chỉ còn 34%. Họ sẽ không tha thứ cho Putin nếu bại trận.

"Vai trò của dân chúng là vâng dạ và vỗ tay"

The Economist nhận định, nếu Nga là một quốc gia dân chủ, thì ông Putin đã phải rời quyền lực từ năm 2008. Nhưng ở nơi mà chiến tranh được gọi là hòa bình, sự dốt nát là sức mạnh và tự do là nô lệ, không có chọn lựa trong cuộc bầu cử này. Cơ quan độc lập giám sát bầu cử duy nhất là Golos đã bị cho vào danh sách "nhân tố nước ngoài", người đồng sáng lập đang ở tù.

Greg Yudin, nhà nghiên cứu người Nga của Princeton University cho rằng sự kiện này nhằm tạo tính hợp pháp cho nhà độc tài già nua, "vai trò của dân chúng chỉ là vâng dạ và vỗ tay hoan nghênh". Một người đã hiểu được bản chất của nghi lễ tung hô này là Alexei Navalny. Biết rằng quyền lực ở Nga không thể thay đổi qua lá phiếu, nhưng ông coi đây là cách để thể hiện sự bất đồng chính kiến.

Năm 2011, Navalny kêu gọi bầu cho bất kỳ đảng nào ngoài đảng Nước Nga Thống nhất của Putin, khiến Kremlin buộc lòng phải gian lận một cách trắng trợn, dẫn đến những cuộc biểu tình lớn nhất trong lịch sử nước Nga hậu xô-viết. Dù bị giam tại một nhà tù tận Bắc Cực, hai tuần trước khi qua đời Alexei Navalny kêu gọi hàng triệu người chờ đến tận trưa ngày 17/03, ngày bỏ phiếu cuối cùng, để bầu cho bất kỳ ai ngoài Putin, hay chỉ đơn giản tập hợp nói chuyện với nhau.

Khi Navalny bị sát hại trước cuộc bầu cử, tang lễ của ông đã trở thành một hành động thách thức : cả trăm ngàn người can đảm đến dự, mộ ông ngập dưới một núi hoa. Theo dữ liệu vận chuyển công của Moskva, ngày lễ tang 01/03 có thêm 27.000 hành khách so với bình thường đến trạm metro gần nghĩa trang, và rất nhiều người đi bộ đến hoặc dùng xe. Những "đài hoa tưởng niệm" và bàn thờ tự phát đã mọc lên tại hơn 230 thành phố nước Nga. Tang lễ truyền thống đã trở thành phản kháng chính trị, phủ bóng đen lên lên những lời tung hô Putin.

Không còn tầm cỡ thời Liên Xô, Kremlin vẫn đe dọa cả thế giới

Tuần báo Anh nhấn mạnh "Nước Nga côn đồ đe dọa cả thế giới chứ không chỉ Ukraine". Thời chiến tranh lạnh, Liên Xô là nguy cơ cả về quân sự lẫn ý thức hệ cho các nước dân chủ, và phương Tây đã thành công trong việc ngăn chặn. Ngày nay Nga chỉ là một nền kinh tế trung bình, và không có hệ tư tưởng nào để xuất khẩu, nhưng vẫn là mối nguy cho toàn thế giới.

Nguy cơ trước mắt là Ukraine thất bại, tiếp đến Moldova, các nước Baltic bị tấn công. Nhưng tham vọng của Vladimir Putin không dừng lại ở đây. Nga muốn thử nghiệm việc đưa đầu đạn nguyên tử lên không gian. Các drone và chiến binh mạng giúp Moskva triển khai lực lượng vượt ra ngoài biên giới. Kỹ nghệ bóp mép thông tin gieo rắc những điều dối trá, gây nhập nhằng. Sự phối hợp hiểm ác này đã gây bất ổn tại Sahel, hỗ trợ cho các nhà độc tài ở Syria và Trung Phi và sẽ còn tác động lên một số cuộc bầu cử trên thế giới năm nay.

Phương Tây phải làm gì ? Mỹ và Châu Âu trông cậy vào hai chiến lược : bảo vệ Ukraine và trừng phạt. Nhưng quyết tâm của phương Tây chưa mạnh mẽ, trừng phạt kém hiệu quả vì 80% thế giới - tính theo dân số và 40% - tính theo GDP, không áp dụng. Nếu trừng phạt thứ cấp, về lâu về dài có thể dẫn đến việc một số nước từ bỏ hệ thống tài chánh do Mỹ lãnh đạo. Mục tiêu có thể khiêm tốn hơn là duy trì trừng phạt nhắm vào một số cá nhân liên quan đến Kremlin, và bảo đảm rằng Nga không thể đụng đến các công nghệ cao.

Một vũ khí khác là các giá trị tự do phổ quát, đã từng làm sụp đổ chế độ xô-viết khi bộc lộ tính phi nhân của chế độ toàn trị. Ngoại giao phương Tây cần chống lại tin giả của Nga tại các nước phương Nam, đồng thời tố cáo vi phạm nhân quyền, hỗ trợ các nhà ly khai, đón nhận những người Nga chạy khỏi đất nước.

Pháp : Công nghệ cao nhưng vũ khí thông dụng lại quá ít

Tại Pháp Le Point nhận thấy, hai năm sau cuộc xâm lăng Ukraine, tổng thống Emmanuel Macron đặt mình vào vai thủ lãnh chiến tranh ở Châu Âu. Tuần báo có bài điều tra về sức mạnh quân sự và năng lực kỹ nghệ quốc phòng Pháp.

Việc hiện đại hóa thông qua thế hệ tàu ngầm thứ ba và nâng cấp hỏa tiễn M51.3, ASMP-A là đáng hoan nghênh. Nhưng kèm theo đó là việc duy trì mô hình quân đội quy ước và đội ngũ viễn chinh, khó phù hợp với việc bảo vệ Châu Âu. Các loại thiết giáp Griffon, Jaguar và Serval bị giảm 30%, số xe tăng Leclerc cải tiến từ 200 còn 160 (trong khi Nga mất đến 2.000 xe tăng ở Ukraine), số chiến đấu cơ Rafale từ 185 còn 137, chiến hạm cũng ít. Quân đội Pháp không thể có lực lượng drone hùng hậu trước năm 2030, mà đây là loại vũ khí quan trọng trong thời gian gần đây.

Kỹ nghệ Pháp chuyên về công nghệ cao và các thiết bị hữu dụng cho những xung đột trong các thập niên tới, từ siêu tốc cho đến lượng tử, nhưng lại không thể sản xuất các vũ khí cần thiết cho chiến tranh hiện nay : pháo, xe tăng, drone. Hơn nữa, do đơn đặt hàng của nhà nước thất thường và giá cả không hấp dẫn, các công ty ưu tiên cho xuất khẩu, hiện chiếm hơn 1/3 doanh số. Đạn pháo 155 ly chỉ sản xuất được 2.500 quả một tháng, trong khi quân đội Ukraine bắn đi 5.000 quả một ngày, còn Nga 15.000 quả !

Dưới sự quản lý của Cục Vũ khí (Bộ Quốc phòng Pháp) và Ủy Ban Châu Âu, quốc phòng còn bị siết bằng vô số quy định không phù hợp với thời chiến. Chẳng hạn các vụ thử nghiệm drone tự sát bị cấm, nên đành phải thực hiện ở ngoài khơi xa hay tận Châu Phi. Việc nhập khẩu các thiết bị từ Hoa Kỳ do nhu cầu khẩn cấp bị từ chối vì không công nhận các tiêu chuẩn Mỹ, chiến tranh mạng chịu sự chi phối của các tiêu chí dành cho dân sự.

2024, một năm khó khăn 

Về thế mạnh của quân đội Pháp, có thể kể đại bác Caesar cứ 10 giây có thể bắn vào một mục tiêu cách xa 40 kilomet với sai số chỉ vài chục mét. Sở hữu một hàng không mẫu hạm nguyên tử và tàu chở trực thăng đổ bộ lớp Mistral, Pháp là nước duy nhất trong EU mà Hải quân có thể can thiệp tầm xa. Các tàu ngầm tấn công nguyên tử bảo đảm sự hiện diện quân sự đồng thời thu thập thông tin tình báo. Tiêm kích Rafale đa năng rất được ưa chuộng. Với thế hệ mới vận tải cơ chiến thuật A400 M và chiến lược A330 Phénix, Pháp có thể triển khai nhiều ngàn quân cùng trang thiết bị trong vài ngày đến những vùng xa xôi trên trái đất.

Nhờ vệ tinh và cảm biến công nghệ cao bố trí trên phi cơ và chiến hạm, Paris thường xuyên nắm được tình hình quốc tế. Số 290 đầu đạn nguyên tử bảo đảm kẻ thù sẽ thiệt hại khủng khiếp nếu leo thang. Về hỏa tiễn, quân đội Pháp có đủ tất cả các loại công nghệ cao, mới nhất là Meteor, hỏa tiễn không đối không có thể hạ được phi cơ địch lúc còn cách 100 kilomet. Tuy nhiên số lượng chỉ đủ dùng trong vài tuần nếu xảy ra chiến tranh cường độ cao. Điểm yếu là những thập niên qua, quân đội bị cắt giảm ngân sách nên một số chỉ là hàng mẫu như trực thăng vận chuyển, còn drone tác chiến không có. Số khác như trực thăng Gazelle, Puma đã lỗi thời, đạn dược có ít, các xe tăng Leclerc không đủ đạn pháo để tập dượt thường xuyên. Một khía cạnh yếu kém nữa là phòng không.

Về nhân lực, có thể áp dụng lại chế độ quân dịch một năm theo kiểu Thụy Điển, lập những đơn vị trang bị nhẹ gồm 50.000 quân có thể triển khai trên toàn lãnh thổ, những người giỏi nhất và nhiệt tình nhất được đề nghị ký hợp đồng với quân đội. Nhà nước có những đơn đặt hàng lâu dài để các nhà máy có thể đầu tư. Pháp có thể phối hợp với Anh để tái vũ trang, tái lập đối thoại với Đức, tổ chức kiểm soát Địa Trung Hải với Ý, Tây Ban Nha, Hy Lạp, hay biển Baltic với Thụy Điển, Phần Lan, ba nước Baltic. Kế đến là cho sản xuất trở lại trong nước những sản phẩm chiến lược như đạn dược, vũ khí hạng nhẹ.

Trước một nước Nga dùng vũ khí nguyên tử để ngăn cản hỗ trợ Ukraine và đe dọa cả châu lục, Le Point cho rằng cần khẩn cấp củng cố khả năng răn đe nguyên tử, và có ủy viên chuyên trách quốc phòng cho Châu Âu. Trong bài "Châu Âu có bao nhiêu sư đoàn ?" (nhắc lại câu nói của Stalin khi được yêu cầu tôn trọng tự do tín ngưỡng : "Giáo hoàng có bao nhiêu sư đoàn ?"), L’Obs dẫn lời chuyên gia François Heisbourg cảnh báo từ hai tháng qua, không có một viên đạn pháo Mỹ nào được đưa đến Ukraine. "Năm 2024 là một năm rất khó khăn cho Ukraine và phức tạp cho Châu Âu".

Thụy My

Nga phải giải trình tại Liên Hiệp Quốc về số phận trẻ em Ukraine bị đưa đi

Thu Hằng, RFI, 22/01/202

Ngày 22/01/2024, Ủy ban Quyền Trẻ em của Liên Hiệp Quốc bắt đầu nghiên cứu hồ sơ liên quan đến Nga trong cuộc chiến Ukraine. Trong hai ngày, Moskva sẽ phải giải trình trước 18 chuyên gia độc lập của Ủy ban về số phận của trẻ em Ukraine bị đưa sang lãnh thổ Nga kể từ tháng 02/2022.

Trẻ em tại một nơi trú ẩn ở Mariupol, Ukraine, ngày 24/02/2022. AP - Yevgeniy Maloletka

Trước đó vài tháng, Ủy ban đã gửi cho Nga danh sách những điểm mà họ quan tâm, như quá trình đưa trẻ em Ukraine sang Nga hoặc những vùng lãnh thổ Ukraine bị Nga kiểm soát, số lượng trẻ em bị đưa đi, "các biện pháp được tiến hành để bảo vệ quyền được giữ danh tính, kể cả quốc tịch, của những em này".

Kiev cho rằng có khoảng 20.000 trẻ em Ukraine đã bị Nga dùng vũ lực đưa đi, trong đó chỉ mới có khoảng 400 em được chính quyền đưa về. Moskva khẳng định muốn bảo vệ những em này khỏi chiến tranh và việc đưa sang đã "được thực hiện theo yêu cầu và sự đồng ý của các em", theo giải trình bằng văn bản năm 2023 gởi cho Ủy ban về Quyền Trẻ em và được Liên Hiệp Quốc gửi đến báo giới ngày 18/01. Tuy nhiên, văn bản này không nêu chính xác số trẻ em bị đưa đi, đồng thời cho biết "có 46.886 trẻ em Ukraine được cấp quốc tịch Nga trong giai đoạn 01/04/2022 đến 30/06/2023".

Trả lời AFP, luật sư Kateryna Rashevska thuộc tổ chức phi chính phủ Regional Center for Human Rights ở Ukraine đánh giá "tiến trình hồi hương trẻ em Ukraine được thực hiện rất lẻ tẻ". Với nhịp độ hiện nay, "có lẽ phải mất đến 90 năm chỉ để đưa các em được biết danh tính trở về Ukraine".

Cuộc chiến tại Ukraine sắp bước sang năm thứ ba với các cuộc giao tranh hàng ngày. Trong đêm 21-22/01, Ukraine cho biết đã bắn hạ 8 drone Shahed được phóng từ vùng Primorsko-Akhtarsk của Nga, bên kia biển Azov. Ngày 22/01, điện Kremlin lên án Ukraine tấn công vào kho trữ khí đốt ở cảng Ust Luga, gần Saint-Petersburg, cách Kiev 900 km, cũng như oanh kích vào một khu chợ hôm 21/01, khiến 27 người thiệt mạng, ở thành phố Donetsk do lực lượng ly khai thân Nga kiểm soát.

Thu Hằng

****************************

Nga : Không có hoạt động kỷ niệm chính thức nhân 100 năm ngày mất của Lênin

Anh Vũ, RFI, 21/01/2024

Ngày 21/01/2024 này đánh dấu 100 năm Lênin, cha đẻ cuộc Cách mạng Bolsevich và Liên Bang Xô Vết, qua đời. Dù trên nước Nga hiện vẫn còn khoảng 600 bức tượng Lênin ở nơi công cộng, xác ướp của ông vẫn nằm trong lăng giữa thủ đô Moskva, nhưng hình ảnh của ông đang dần bị rơi vào quên lãng. Không có một hoạt động tưởng niệm của quần chúng cũng như chính quyền được tổ chức nhân dịp này năm nay.

Lăng Lênin, phía sau là Điện Kremlin, trung tâm quyền lực của Nga, tại Moskva. RFI/Anastasia Becchio

Thông tín viên Julien Colling tại Moskva cho biết thêm chi tiết :

"Quả thực ngoài việc đảng cộng sản chắc chắn sẽ ca ngợi ký ức ở các vùng của Nga, thì không có một hoạt động tưởng niệm chính thức mang tính quốc gia nào. Chắc hẳn là do tính chất hai mặt và tương phản nhau của hình ảnh Lênin hiện nay ở Nga.

Một mặt, Lênin xuất hiện khắp nơi. Gần như trong mỗi thành phố Nga đều có tượng, quảng trường, phố mang tên ông. Hàng nghìn người Nga hàng tuần vẫn đến viếng bên xác ướp của ông đặt trong lăng tại Quảng trường Đỏ ở Moskva.

Nhưng điều nghịch lý là lãnh tụ Bolsevich này đang ngày càng lu mờ. Một thăm dò dư luận gần đây cho thấy Lênin vẫn được hơn nửa dân Nga nhìn nhận một cách tích cực. Chủ yếu lớp người trên 50 tuổi vẫn cho ông là nhân vật quan trọng và gần gũi. Nhưng đa số người Nga, trong đó có cả các dân biểu, lại cho biết họ ủng hộ việc chôn vĩnh viễn xác ông để ông có thể yên nghỉ.

Trong bối cảnh nước Nga đang có chiến tranh, chính tổng thống Putin đã nhắc lại Lênin. Chúng ta còn nhớ trong bài diễn văn ngày 22/02/2022, ngay trước cuộc xâm lược, ông Putin đã mập mờ chê trách Lênin là đã trao quá nhiều đất cho Ukraine. Thậm chí, ông còn nói Ukraine là một "sáng tạo" của Lênin.

Lênin giờ đây được nhìn nhận như là người đã quá khoan dung đối với các dân tộc, sau đó đã quy tập thành Liên Xô, gây bất lợi cho chính nước Nga. Đồng thời, không phải ngẫu nhiên mà nhân vật lớn kế tục Lênin là Joseph Stalin giờ lại được phục hồi chính thức phần nào ở Nga".

Anh Vũ

*************************

Nga xem xét tịch thu tài sản của những người "làm mất uy tín" của quân đội

Minh Phương, RFI, 21/01/2024

Ngày 22/01/2024, một dự luật tịch thu tài sản của những người truyền bá "thông tin sai lệch có chủ ý" về các hoạt động quân sự của Moskva sẽ được đưa ra thảo luận tại viện Duma (Hạ Viện Nga).

Trụ sở Viện Duma Nga (Hạ Viện) tại Moskva, ngày 22/11/2023. AP - Alexander Zemlianichenko

Cụ thể, biện pháp này sẽ áp dụng đối với những người công khai kích động "các hành động cực đoan" hoặc kêu gọi đưa ra các biện pháp trừng phạt chống lại Nga, cũng như những người "làm mất uy tín" quân đội Nga.

Phát ngôn viên viện Duma, ông Vyacheslav Volodin, đã đăng trên mạng Telegram : "Tất cả những ai cố gắng tiêu diệt nước Nga, phản bội nước Nga, phải chịu hình phạt xứng đáng và bồi thường thiệt hại đã gây ra cho đất nước bằng chính tài sản của mình". Ông cũng nói thêm rằng theo luật, những người bị kết tội "làm mất uy tín" của quân đội cũng sẽ phải đối mặt với việc bị tước bỏ mọi danh hiệu danh dự.

Luật hiện hành chống lại việc "làm mất uy tín" quân đội Nga, bao gồm các hành vi phạm tội như "biện minh cho chủ nghĩa khủng bố" và truyền bá "tin giả" về lực lượng vũ trang. Nhiều nhà hoạt động, blogger và thường dân Nga đã phải nhận án tù dài hạn.

Nhiều ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ từ chối giao dịch với Nga

Cũng về vấn đề tài chính, điện Kremlin hiện đang phải đối mặt với nhiều khó khăn khi một số ngân hàng của Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia duy nhất trong khối NATO không áp các lệnh trừng phạt với Nga, đã từ chối các giao dịch đến từ Nga.

Từ Istanbul, thông tín viên RFI Anne Andlauer cho biết cụ thể :

"Các nhà xuất khẩu Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng gặp khó khăn trong việc nhận tiền thanh toán từ các khách hàng Nga. Trong một cuộc phỏng vấn với trang web bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ của hãng truyền thông Nhà nước Nga Sputnik, đại sứ Nga tại Ankara xác nhận rằng "một số ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ" hiện từ chối những giao dịch đến từ các công ty Nga.

Theo ông, các ngân hàng này viện dẫn các biện pháp trừng phạt của phương Tây để biện minh cho việc thắt chặt này. Hiệp hội các nhà xuất khẩu Thổ Nhĩ Kỳ (TIM) cho biết "sự chậm lại" này liên quan đến các công tác kiểm tra cuối năm và kỳ vọng tình hình sẽ được cải thiện vào tháng tới. Về phần mình, đại sứ Nga cũng bày tỏ niềm tin tưởng vào "mối liên hệ chặt chẽ" với chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ.

Thổ Nhĩ Kỳ luôn từ chối áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga. Thương mại giữa hai nước thậm chí còn tăng lên đáng kể kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine nổ ra. Theo số liệu chính thức của Thổ Nhĩ Kỳ, xuất khẩu sang Nga đã tăng 62% vào năm 2022 và vẫn tiếp tục tăng vào năm ngoái, đặc biệt là xuất khẩu các sản phẩm lưỡng dụng, giúp nuôi cỗ máy chiến tranh của Điện Kremlin. Tình hình đã khiến cho các đồng minh phương Tây của Thổ Nhĩ Kỳ, vốn thường ngầm cáo buộc nước này lách luật trừng phạt, càng trở nên khó chịu".

Minh Phương

Lần cuối cùng tôi rời nước Nga là vào năm 1986. Lúc này, chủ nghĩa xã hội đã làm mục ruỗng Liên Xô. Tham nhũng, tiêu cực ở khắp nơi, báo hiệu sự sụp đổ không thể tránh khỏi. Sau khi Liên Xô sụp đổ, Thế giới tưởng rằng mọi chuyện sẽ yên bình hơn. Nước Nga sẽ tiến về dân chủ, thế giới sẽ có thêm một nền dân chủ lớn làm lệch hẳn cán cân DÂN CHỦ - ĐỘC TÀI, theo chiều hướng càng ngày càng có nhiều nền chủ trên thế giới. Nước Nga cũng đã tỏ ra sạch sẽ hơn với Gorbachov : thả tù nhân chính trị, công nhận một số tội ác của Liên Xô. Thế giới cũng tưởng rằng từ nay chấm dứt chiến tranh lạnh.

Thành phố Moskva vào xuân

Nhưng, cũng như tôi đã nói nhiều lần, một chế độ chết trên giấy, nhất là một chế độ độc tài, còn lâu mới chết thật trên thực tế. Thế giới đã chứng kiến việc này với sự lên ngôi và thoái hóa của Putin. Từ một nước có thành tích chống phát xít, với Putin, nước Nga lại trở thành một nước phát xít.

Những sự kiện mấy ngày gần đây chứng tỏ một cách rất rõ ràng hành động của Putin là một hành động xâm lược, ăn cướp, muốn tiêu diệt hẳn Ukraine :

-Tại các thành phố mới chiếm được, Nga đã cho hạ tất các các biển báo tên thành phố bằng biển tiếng Nga

- Ra sắc luật sáp nhập các thành phố này vào nước Nga, cấp hộ chiếu Nga cho dân chúng

- Tại các trường học, bỏ tiếng Ukraine, thay bằng tiếng Nga, chào cờ Nga và hát quốc ca Nga. Đốt sách tiếng Ukraine.

- Một nhà chức trách của Nga mới đây còn tuyên bố : "Tất cả các biện pháp này là để cho mọi người hiểu rằng Nga không chỉ ở đây lâu mà ở đây mãi mãi".

90% Thành phố Mariupol bị bom đahn Nga phá sập

Bạn nào giỏi lý luận giải thích hộ tôi xem đây là ăn cướp hay diệt phát xít.

Cuộc chiến này chưa thể kết thúc nhanh được. Các dấu hiệu gần đây cho thấy cả hai phía đều muốn "trường kỳ kháng chiến". Tuy Ukraine có vẻ đang thắng thế ngăn chặn được cuộc xâm lược chớp nhoáng, nhưng đánh bại hoàn toàn nước Nga không phải là chuyện dễ, trừ khi có những biến cố lớn.

Nước Nga, nước rộng lớn nhất thế giới, có biên giới chung với Cộng đông chung Châu Âu, nước cung cấp phần lớn dầu mỏ và khí đốt, có kho vũ khí hạt nhân nhất thế giới, thành viên thường trực Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc, bỗng dưng một ngày trở thành một nước bị tách rời ra khỏi thế giới. Dưới sự lãnh đạo của Putin, nước Nga đã vi phạm tất cả những nguyên tắc cơ bản tạo nên hòa bình từ sau Thế chiến II về đường biên giới của các nước, chủ quyền quốc gia và tồi tệ hơn nữa nước Nga còn gây ra những tội ác chiến tranh ghê tởm.

Ngay cả sau này, khi cuộc chiến này kết thúc, quan hệ của thế giới nói chung với nước Nga sẽ như thế nào ? Có điều chắc chắn là ngay cả khi Putin thất thế, quan hệ cũng không thể nào trở lại như trước nữa. Nước Đức Hitler trước đây cũng đã gây ra những vấn đề cho thế giới nhưng quan hệ trở lại với nước Đức Hitler hoàn toàn không có vấn đề gì, vì nước Đức hoàn toàn thất trận bảo sao nghe vậy và hoàn toàn chịu trách nhiệm về chiến tranh. Mặc dù hết lòng ủng hộ Ukraine, nhưng tôi vẫn nghĩ rằng nước Nga sẽ không bao giờ bại trận kiểu như nước Đức. Do vậy, kể cả sau vụ này, nước Nga vẫn sẽ còn là cái gai trong mắt của Mỹ và Tây Âu vì bản thân nước Nga, tuy thế, cũng vẫn còn có sự ủng hộ của các thế lực độc tài mà đáng kể là Trung Quốc và nước Nga vẫn có vũ khí nguyên tử nên không thể bại trận hoàn toàn. Thế giới không thể giải trừ Putin như đã giải trừ Hitler ở nước Đức. Mặc dù vẫn còn có nhiều người Nga nhân ái, nhưng người Nga nói chung, sau cả trăm năm bị nhồi sọ, bị lên đồng tập thể, họ cũng trở nên hiếu chiến và rất sô vanh (chauvin, chauvinisme).

3

Ukraine là chúng ta – nước Nga bị thế giới cô lập

Không thể chấp nhận cuộc chơi của tên độc tài Putin mà phải bằng mọi giá đánh bại chiến lược của Putin, không thể để cho Putin thắng trong cuộc chơi này. Ai cũng biết rằng một mình Ukraine không thể đánh bại được Nga. Vẫn phải tiếp tục ủng hộ hết lòng Ukraine trong cuộc chiến chống xâm lược này của Nga. Mấy hôm nay, chúng ta cũng nghe được đó đây cũng có các tiếng nói, kể cả từ Mỹ, rằng Ukraine nên chấp nhận mất đất để đổi lấy hòa bình. Ukraine hiện nay hoàn toàn không muốn nghe những lời lẽ này. Họ đang muốn quyết chiến một lần cho tất cả, cho mãi mãi. Đây cũng là một cách mà Nga muốn để kết thúc cuộc chiến này với một chiến thắng theo nghĩa của họ.

Đây là một trận chiến của Dân Chủ chống lại Độc Tài. Thất bại của Nga càng lớn càng là một bài học tốt cho những kẻ độc tài khác đang lăm le xâm lược các nước khác, nhất là cho các ông bạn vàng của ta.

Bạn không cần là người Nga để ủng hộ nước Nga. Bạn chỉ cần độc ác.

Hoàng Quốc Dũng

(27/05/2022)