 | Tổng quan: | 3636111 |
Nga : Thứ trưởng quốc phòng bị bắt giam, điềm báo nguy cho bộ trưởng Shoigu ?
Le Figaro ngày 25/04/2024 cho biết chi tiết về sự rơi đài của thứ trưởng quốc phòng Nga Timur Ivanov. Nổi tiếng với cuộc sống xa hoa, ông ta bị kết tội tham nhũng và bị tống giam ở Moskva. Ivanov vốn là người tin cẩn của Sergey Shoigu, phải chăng đây là đòn nặng cho bộ trưởng quốc phòng?
Thứ trưởng quốc phòng Timur Ivanov thăm các khu nhà đang được xây dựng tại Mariupol, thành phố của Ukraine bị Nga chiếm đóng, ngày 15/10/2022. via REUTERS - Russian Defence Ministry
Những đại công trình và cuộc sống xa hoa của vợ chồng thứ trưởng
Timur Ivanov, 48 tuổi, bị bắt tối thứ Ba ngay tại phòng làm việc với cáo buộc "nhận hối lộ với quy mô lớn", một tội danh có khung hình phạt đến 15 năm tù. Nghi can Sergey Borodin bị cho là đồng lõa, cũng bị tạm giam. Hôm qua, ông thứ trưởng phụ trách quản lý toàn bộ bất động sản và công trình xây dựng của Bộ Quốc phòng đã xuất hiện với bộ quân phục trong chiếc lồng kính dành cho tù nhân, sau đó bị đưa về nhà tù Lefortovo.
Đã từ lâu quan chức này bị nghi ngờ biển thủ những số tiền lớn thông qua những công trình đại quy mô dưới quyền mình : tái thiết thành phố Mariupol của Ukraine đã bị quân Nga biến thành bình địa năm 2022, dựng lại giáo đường của quân đội trong "công viên Ái Quốc" gần Moskva, phát triển sân bay vũ trụ Vostochny ở vùng Viễn Đông vốn ngốn rất nhiều tiền, mở 16 trung tâm y tế của Bộ Quốc phòng trong thời kỳ Covid. Vụ này còn mang tính chính trị vì Timur Ivanov là người thân tín của bộ trưởng Sergey Shoigu.
Timur Ivanov và vợ là Svetlana trong nhiều năm qua vẫn gây chú ý với vô số bất động sản, những lễ hội tưng bừng và những món chi tiêu lớn cho nữ trang, thời trang cao cấp và những kỳ nghỉ ở vùng núi Courchevel hay thành phố miền biển Saint-Tropez nước Pháp. Một nhà báo miêu tả ông thứ trưởng "không giống như một quân nhân, ông mặc áo măng-tô giá nhiều triệu rúp và xức dầu thơm mắc tiền ở xa hàng cây số vẫn ngửi thấy". Từ 2013 đến 2018, cặp vợ chồng đã chi 850. 000 euro để mướn những biệt thự, du thuyền sang trọng ở Saint-Tropez, mua một chiếc Rolls-Royce Corniche chỉ để đi nghỉ mát ngoài những xe sang đã có ở Moskva - theo điều tra từ Quỹ chống tham nhũng (FBK) của Alexei Navalny.
Đấu đá trong giới an ninh ?
Trang web Viortska cho biết thêm, bà Svetlana mua hàng mấy trăm ngàn euro những món hàng xa xỉ thông qua các công ty trung gian, và theo FBK, chủ yếu là các công ty sau đó được tham gia việc tái thiết Mariupol. Bà ta vẫn tiếp tục du ngoạn Châu Âu, đến các nhà kim hoàn nổi tiếng ở quảng trường Vendôme nước Pháp sau khi cuộc xâm lăng bắt đầu, con cái họ sống tại Luân Đôn, Paris và Mexico. Đến mùa hè cặp vợ chồng loan báo ly di, được nhiều nguồn tin cho là giả, để tránh cho Svetlana Ivanov khỏi bị Mỹ và Châu Âu trừng phạt. Quả thật đến cuối 2022 ông chồng bị cấm vận nhưng bà Svetlana vẫn có thể lại sang các nước Châu Âu. Năm 2019, tạp chí Forbes xếp Ivanov trong số "siloviki " giàu nhất nước Nga.
Đang trong chiến tranh với Ukraine, Ivanov nay là lãnh đạo quốc phòng cao cấp nhất phải vào tù. Vì sao lại bắt lúc này ? Kênh Telegram "Vajnié Istorii" (Những câu chuyện quan trọng) dẫn nguồn thân cận FSB cho rằng : "Không ai bị bắt chỉ vì tham nhũng. Putin đã ra lệnh sau khi tin rằng đây là một vụ phản quốc. Tội nhận hối lộ chỉ là phần được công khai". Phát ngôn viên Kremlin, Dimitri Peskov, cũng nằm trong số những khách mời lễ lạc của cặp Ivanov bác bỏ giả thiết tội phản quốc.
Tâm điểm chú ý là bộ trưởng quốc phòng Sergey Shoigu, 68 tuổi, rất thân thiết với Vladimir Putin nhưng uy tín sút giảm. Theo trang Viortska, "Đây là đòn nặng cho Shoigu, nhất là trước lễ nhậm chức" của Vladimir Putin ngày 07/05. Tân nội các sẽ được thông báo trong tháng 5. Một nguồn khác nêu ra khả năng đấu đá giữa các "siloviki". Timur Ivanov lâu nay vẫn trong tầm ngắm của GRU (tình báo quân đội), vốn thân cận với Yevgeny Prigozhin - người đã từng tố cáo ông thứ trưởng là "kẻ cướp kho báu".
Hồng thập tự Nga tiếp tay cho chế độ Kremlin
Cũng liên quan đến Nga, La Croix cho biết hội Hồng thập tự Nga đang là đích nhắm của Hồng thập tự Quốc tế, vì hợp tác với Moskva trong việc tuyên truyền về chiến tranh với Ukraine. Theo những thông tin có được từ vụ KremlinLeaks, thì tổng thư ký Pavel Savchuk rất thân thiết với Mặt trận Bình dân Liên Nga, một tổ chức dân tộc chủ nghĩa ủng hộ xâm chiếm Ukraine.
Ông Savchuk cũng ký hợp tác với các tổ chức quyên góp trang bị cho lính Nga, hợp đồng với trung tâm thiếu nhi Artek vốn đã bị trừng phạt vì tham gia bắt đưa sang Nga và cải tạo trẻ em Ukraine trong các "trại ái quốc". Các thành viên Hồng thập tự Nga còn huấn luyện thanh thiếu niên Nga không chỉ việc cấp cứu, mà cả sử dụng vũ khí và những khái niệm quân sự căn bản. Tuy nhiên theo La Croix, ít có khả năng tổ chức này bị Hồng thập tự Quốc tế trừng phạt vì nguy cơ sẽ bị Moskva cấm vào những vùng đất của Ukraine đang bị Nga chiếm đóng.
Quốc hội Mỹ thông qua viện trợ cho Ukraine : Đa số đứng về phía chính nghĩa
Le Monde nhận thấy "Viện trợ quân sự của Hoa Kỳ là tin tốt lành cho Ukraine". Lá phiếu của các nhân vật Cộng hòa cho thấy thực chất của phe Trump : một thiểu số co cụm lại trong tầm nhìn quốc tế dừng lại ở biên giới nước Mỹ. Thượng Viện Hoa Kỳ hôm 23/04 đã thông qua với đa số áp đảo (79 thuận và 18 chống) viện trợ quân sự khẩn thiết cho Ukraine, đang dưới áp lực ngày càng lớn của quân Nga. Sau Hạ Viện, cuộc bỏ phiếu này cho thấy phe cực đoan trung thành vô điều kiện với cựu tổng thống Donald Trump đã bị mờ nhạt.
Hơn hai năm sau khi chế độ Putin xâm lược thô bạo nước láng giềng, đa số dân biểu, nghị sĩ Mỹ không thể chấp nhận thái độ thụ động đồng lõa để cho một quốc gia bị đè bẹp. Chủ tịch Hạ Viện Mike Johnson sau sáu tháng do dự mới ra tay hành động. Số phiếu thuận (101) của Cộng hòa tại Hạ Viện thấp hơn phiếu chống (112) đôi chút, nhưng không thiếu một phiếu nào từ phía Dân chủ. Tại Thượng Viện, nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa hơn (31 thuận và 15 chống) đã chọn lựa đứng bên cạnh một dân tộc bị oanh kích cả ngày lẫn đêm, thay vì vô cảm.
Donald Trump đang bận rộn với phiên tòa hình sự ở New York, không có ý kiến. Chính ông đã làm Quốc hội bất động trong thời gian dài vừa qua, đồng thời cho rằng có thể đạt được hòa bình chỉ trong một ngày, trong khi suốt bốn năm tại chức không làm nổi. Bởi vì cuộc chiến tranh thực ra bắt đầu từ 2014 với việc Nga đơn phương sáp nhập Crimea và yểm trợ lực lượng ly khai ở Donbass. Nhưng mối đe dọa vẫn còn đó, Trump vẫn có thể quay lại Nhà Trắng. Trước mắt, cuộc bỏ phiếu là tin tốt lành cho Ukraine đang vất vả chiến đấu, và làm tắt tiếng những kẻ chủ bại, đã không học được gì từ cuộc kháng chiến anh dũng chống lại ông chủ điện Kremlin của một dân tộc khao khát tự do.
"Sống sót trở về" : Tổ chức từ thiện cung cấp… súng máy
Les Echos dẫn lời tổng thống Mỹ Joe Biden sau khi phê chuẩn, rằng cuộc thương lượng tuy lâu lắc và khó khăn, nhưng đã "xứng tầm với sự kiện". "Đó là đầu tư vào an ninh của chính chúng ta. Khi các đồng minh mạnh mẽ, chúng ta sẽ mạnh hơn". Ông hứa sẽ gởi ngay khí tài cho Ukraine, gồm đạn pháo phòng không, rốc-kết, xe quân sự, trong đợt đầu là 1 tỉ đô la. Kiev chờ đợi chủ yếu đạn pháo 155 ly, xe thiết giáp và hỏa tiễn tầm xa ATACMS. Trên chiến trường, Ukraine vẫn rất khó khăn, đang mất dần đất vì mỗi lần Nga bắn sang 6,7 quả đạn thì Ukraine chỉ bắn trả được 1. Các chiến binh Ukraine nói đùa, nếu vị trí địch bị trúng một loạt đạn pháo chắc chắn là do Nga bắn lầm nhau, vì phía Ukraine chỉ được bắn đi một quả trong buổi chiều.
Với tinh thần tự lực cánh sinh, quỹ "Sống sót trở về" (Повернись живим) hay "Come back alive" theo tiếng Anh, là tổ chức từ thiện hiếm hoi trao tặng... súng máy. Quỹ này ban đầu hình thành từ sự thiếu hiệu quả của Nhà nước do lãng phí, tham nhũng hoặc quan liêu khiến xã hội dân sự vào cuộc. "Sống sót trở về" cung cấp các thiết bị phòng vệ như nón sắt, áo giáp, túi cứu thương, thiết bị liên lạc, ống viễn vọng hồng ngoại... và cả phương tiện sát thương như drone, xe jeep, súng máy, đạn pháo.
Từ khi thành lập đến nay, quỹ đã nhận được 341 triệu đô la, một phần ba từ các nhà hảo tâm ở nước ngoài, số còn lại từ công dân Ukraine dù thu nhập trung bình chỉ khoảng 500 đô la. Vũ khí hạng nhẹ mua được trên thị trường quốc tế nhờ các cựu chiến binh hiểu rõ nhu cầu của người lính. "Come back alive" đã cung cấp 1.200 xe jeep, mười mấy xe thiết giáp và 24.000 drone quan sát hoặc chế thành drone ném lựu đạn, thay cho đạn pháo quá thiếu thốn.
Donald Trump làm Châu Âu chia rẽ
Về quan hệ giữa hai bên bờ Đại Tây Dương, Le Monde phân tích "Trump có thể làm Châu Âu chia rẽ ra sao". Thủ tướng Hungary Viktor Orban có lẽ đã bỏ túi "tấm vé" dự lễ đăng quang trong trường hợp Donald Trump đắc cử, nhưng các nhà lãnh đạo khác muốn có thời gian quan sát. Đối với Anh quốc, mối quan hệ đặc biệt lâu đời khiến thủ tướng Anh luôn là lãnh đạo đầu tiên đến thăm tân tổng thống Mỹ, nhưng bà Theresa May đã bỏ qua truyền thống này. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni được xếp vào cực hữu, có thể không ngại ngần.
Trump có lẽ không muốn tiếp các nhà lãnh đạo Liên Hiệp Châu Âu vì luôn ưu tiên cho quan hệ song phương. Đức, Pháp có mối quan tâm riêng : thủ tướng Olaf Scholz sẽ cố gắng lập mối giao hảo, còn tổng thống Emmanuel Macron liệu có lấy lòng Donald Trump như trong nhiệm kỳ đầu vào năm 2017 ? Tuy trước đây thành công, nhưng thế giới đã thay đổi, và Trump cũng vậy. Ông Trump trong nhiệm kỳ thứ hai sẽ cứng rắn hơn, và chủ đề dễ gây bất đồng nhất - đặc biệt với Emmanuel Macron - là Ukraine.
Emmanuel Macron và giấc mộng Châu Âu
Ngoài Le Monde quan tâm đến việc gia đình các con tin Israel lo sợ bị rơi vào quên lãng, việc tổng thống Pháp đọc diễn văn tại đại học Sorbonne hôm nay trong bối cảnh bầu cử Nghị viện Châu Âu sắp diễn ra, được các báo chú ý nhất. Le Figaro chạy tít "Bầu cử Châu Âu : Macron vào cuộc để cứu vãn phe mình", tương tự với Libération "Macron đóng vai lính cứu hỏa". La Croix đăng ảnh tổng thống Pháp với tít lớn "Macron và Châu Âu, hồi II", nhấn mạnh, bảy năm sau bài diễn văn quan trọng về Châu Âu, ông Macron quay lại Sorbonne để tạo sức nặng cho cuộc tranh luận.
La Croix nhận định "Emmanuel Macron, luật sư muôn đời về một Châu Âu hùng mạnh". Le Figaro cho rằng tổng thống sẽ nỗ lực hết mình để những ngôi sao của giấc mộng Châu Âu lấp lánh trở lại, nhưng e rằng chỉ là ảo tưởng. Đối với Libération, tuy ông Macron bị chỉ trích là tranh thủ dịp này để cổ vũ cho phe mình, nhưng tất cả những người tiền nhiệm của ông đều không khác. Vấn đề là khi phải đích thân bước lên tuyến đầu, Macron cho thấy ông quá cô đơn.
Thụy My
Những đồn đoán thanh trừng ở Nga sau vụ nổi loạn của Wagner
Minh Anh, RFI, 01/07/2023
Một tuần sau khi chấm dứt cuộc binh biến do lãnh đạo tập đoàn lính đánh thuê Wagner tiến hành, cuộc săn lùng "những kẻ đồng lõa" phải chăng đang bắt đầu ở Nga ? Tại Pháp, bạo động nổ ra ở nhiều tỉnh thành sau khi một thiếu niên 17 tuổi bị cảnh sát bắn chết vì bất tuân lệnh và Youtube xóa bỏ ba kênh tuyên truyền của Bắc Triều Tiên. Trên đây là những chủ đề chính của Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (giữa) thảo luận với tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov (trái) và bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu tại Moskva, Nga, 21/12/2022. AP - Mikhail Klimentyev
Hậu Wagner nổi loạn : Thanh trừng hay thanh toán nội bộ ?
Giới blogger quân sự Nga – những thành phần cực kỳ bảo thủ và hoạt động rất tích cực trên mạng Telegram – nói đến một cuộc thanh trừng đang bắt đầu, hay chí ít một dịp "để loại bỏ những nhân vật ít trung thành nhất", theo như quan sát của kênh truyền hình Mỹ CNN.
Trên mạng xã hội Nga, tên tuổi của hai nhân vật được nhắc đến nhiều và được cho là "vật tế thần", đó là ông Mikhail Mizintsev, cựu thứ trưởng quốc phòng, từng chỉ huy trận bao vây Mariupol và ông Roman Gavrilov, cựu lãnh đạo hiến binh. Theo Jeff Hawn, chuyên gia về quân sự Nga và là cố vấn cho New Lines Institute, một trung tâm nghiên cứu địa chính trị của Mỹ, được kênh truyền hình Pháp France 24 dẫn lại, cả hai nhân vật này bị nghi ngờ đã gia nhập Wagner, và đã "nằm trong danh sách đen của Vladimir Putin".
Một tên tuổi khác đang làm hao tổn nhiều giấy mực là tướng Sergey Surovikin, cựu chỉ huy chiến dịch quân sự Ukraine giai đoạn từ tháng 10/2022 đến tháng Giêng năm 2023, nhưng có nhiều thành tích nổi bật trên chiến trường Syria. Tờ Moscow Times hôm thứ Tư 28/6 và một blogger quân sự Nga cho rằng nhân vật này dường như đã bị bắt, ngay từ hôm Chủ Nhật.
Thông tin này càng mang tính xác thực hơn vào lúc ông Sergey Surovikin xuất hiện trong một đoạn video kêu gọi Viktorovich Prigozhin ngưng chiến dịch, trong bộ quân phục nhưng không đeo cầu vai. Chuyên gia về Nga, ông Stephen Hall, trường đại học Bath, xem đây như là "một điều bất thường đối với một sĩ quan cấp cao như ông. Đối với nhiều người, đây là dấu hiệu ông ấy đã bị bắt vào thời điểm đó". Truyền thông Mỹ dẫn các nguồn tin tình báo cho rằng ông Sergey Surovikin bị nghi ngờ gián tiếp ủng hộ Viktorovich Prigozhin, vì đã biết kế hoạch cuộc nổi loạn nhưng không có hành động gì để ngăn chặn.
Tuy nhiên, một số chuyên gia Mỹ lưu ý, nếu vị tướng Nga này có những rắc rối với chính quyền, đó không là vì bài viết của báo Mỹ New York Times hay mối quan hệ mật thiết của ông với Prigozhin, mà "có nhiều khả năng là vì những hiềm khích tồn tại giữa ông với bộ trưởng quốc phòng Nga hiện nay, Sergey Shoigu".
Ông Jeff Hawn giải thích : "Khi còn chỉ huy chiến dịch quân sự ở Ukraine, vị tướng có biệt danh "Armageddon – Chiến đấu đến cùng" đã ra lệnh rút quân Nga về Kherson và bắt đầu lập tuyến phòng thủ. Chính ông là người đã ra lệnh cho quân Nga chuyển từ thế tấn công sang phòng thủ. Đây có thể là một chiến lược quân sự tốt, nhưng nhìn từ góc độ chính trị, đó lại là một thất bại cho Sergey Shoigu".
Sergey Surovikin : Vật tế thần hoàn hảo ?
Từ phân tích này, Stephen Hall, cho rằng việc bắt giữ một vị tướng có ảnh hưởng như thế vào lúc này chỉ là một giả thuyết. "Tinh thần quân đội Nga đã xuống rất thấp, nếu ông Vladimir Putin tấn công vào một trong số hiếm hoi tướng cao cấp rất được các binh sĩ tôn trọng, thì điều đó sẽ còn làm cho tinh thần họ thêm bất ổn. Đây là một quyết định cần tránh vào thời điểm Ukraine mở chiến dịch phản công".
Trái với những tuyên truyền trên mạng xã hội Nga, giới chuyên gia Mỹ tỏ ra cẩn trọng khi cho rằng "không có cuộc thanh trừng nào đang diễn ra". Theo quan điểm của Stephen Hall, có nhiều khả năng "chúng ta đang chứng kiến các cuộc thanh toán lẫn nhau lấy cớ vụ nổi loạn của Prigozhin". Đây sẽ là dịp để cho nhiều người trong hàng ngũ lãnh đạo quân đội Nga tận dụng, từ cấp thấp đến cao, để đánh bật một đối thủ hay kẻ thù.
Cũng theo nhà nghiên cứu Jeff Hawn, tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ phải chỉ định một hoặc nhiều vật tế thần. Jeff Hawn nhận định : "Việc Viktorovich Prigozhin có thể tiếp cận Moskva một cách dễ dàng làm lộ rõ những yếu kém của Bộ quốc phòng. Họ cần có một người có thể bị buộc tội thay cho Sergey Shoigu".
Valery Guerasimov đang ở đâu ?
Một nhân vật khác cũng thu hút sự quan tâm của giới quan sát : Valery Guerasimov, tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, vắng mặt bí ẩn từ một tuần qua. Nhà sử học Françoise Thom, trả lời L’Express, cho rằng giả thuyết về một cuộc mất tích cưỡng bức không phải là điều không thể. Tác giả tập sách "Tìm hiểu chủ nghĩa Putin", nhận định, "tổng thống Nga không thể công khai gạt bỏ họ, vì đó sẽ là một sự nhìn nhận cho sự thất bại của cuộc chiến, ông ấy chỉ có thể làm cho họ biến mất".
Tác động nào cho cuộc chiến tại Ukraine ?
Câu hỏi đặt ra : Cuộc nổi loạn bất thành của Viktorovich Prigozhin sẽ tác động ra sao đến cuộc chiến tại Ukraine ? Nhà báo chiến trường song tịch Pháp – Ukraine, ông Cyrille Amoursky, trả lời France 24 :
"Những gì ông Putin có thể quyết định là thanh trừng bớt một bộ phận những kẻ phản trắc, những người đã quyết định đi theo Prigozhin, trong cuộc nổi loạn ngắn ngủi 24 giờ. Nhưng tôi không chắc là điều đó có một tác động lớn, ngược lại, có khả năng là ông Shoigu sẽ rời Bộ quốc phòng và một người thân cận khác của ông Putin lên thay.
Người ta nói đến ông Aleksey Dyumin, một cựu cảnh vệ của tổng thống Nga. Đối với Ukraine, đây có thể sẽ là một tin xấu, bởi vì họ biết rõ Shoigu là người bất tài, đây là lý do chính cho cuộc nổi loạn phản đối của Prigozhin và Wagner. Do vậy, khi đưa một người khác hay Dyumin lên thay, tình thế sẽ thay đổi có thể bất lợi cho Ukraine, và có thể sẽ có một chiến lược mới gây khó khăn phần nào cho các chiến dịch đang được tiến hành tại Ukraine".
Bạo động ở Nanterre và mô hình cảnh sát Pháp "hung hãn"
Tại Pháp, bạo động đã bùng lên từ hôm 28/06/2023, sau vụ Nahel, một thiếu niên 17 tuổi ở thành phố Nanterre, ngoại ô phía tây Paris bị một viên cảnh sát bắn chết vì từ chối tuân lệnh. Đây là lần thứ hai trong tháng Sáu này cảnh sát Pháp bắn chết người vì bất tuân lệnh.
Vụ đầu tiên xảy ra ngày 14/6, tại Angouleme : Alhoussein Camara 19 tuổi bị một cảnh sát bắn tử thương trong lúc tìm cách chạy thoát trong một cuộc kiểm tra giấy tờ đi đường. Tuy nhiên, vấn đề các lực lượng an ninh sử dụng vũ khí sau khi bị từ chối tuân lệnh đang làm dấy lên nhiều chỉ trích, nhất là từ khi cho ban hành một đạo luật năm 2017, sửa đổi những quy định về phòng vệ chính đáng của cảnh sát.
AFP dẫn các số liệu chính thức, giải thích tình trạng bất tuân lệnh đã tăng hơn 50% trong vòng 10 năm. Nhằm kềm hãm hiện tượng này, năm 2017, chính phủ thủ tướng Bernard Cazeneuve lúc bấy giờ đã cho thông qua một đạo luật "liên quan đến an ninh công cộng". Văn bản này sửa đổi những điều kiện cho phép cảnh sát khai hỏa, cho đến lúc đó vẫn phải tuân thủ theo Luật Hình sự và nguyên tắc tự vệ hợp pháp như bao công dân khác.
Liệu văn bản luật này có là nguồn cội của hiện tượng gia tăng các vụ bắn người của cảnh sát hay không ? Các số liệu thống kê chính thức đưa ra cho thấy, năm 2017, năm thông qua đạo luật, số vụ nổ súng của cảnh sát là 394, tăng thêm 55% so với năm 2016. Nhưng từ bốn năm qua, người ta ghi nhận tình trạng này giảm dần : Năm 2021 chỉ có 290 vụ sử dụng vũ khí, tức chỉ tăng có 13% so với năm 2016, năm trước khi luật được thông qua.
Tuy nhiên, số vụ bắn chết người nhắm vào một phương tiện đang di chuyển, như trong trường hợp thiếu niên Nahel 17 tuổi, lại tăng lên, nghĩa là từ 2 vụ trong năm 2021 lên thành 13 trong năm 2022. Trả lời nhật báo Le Temps của Thụy Sĩ, ông Sebastian Roché, nhà chính trị học, chuyên nghiên cứu về cảnh sát, cho rằng Pháp có một "mô hình cảnh sát khá hung hăng, đáng sợ hơn so với nhiều nước khác ở Châu Âu, nhưng ít hơn ở Mỹ".
Youtube xóa ba kênh tuyên truyền của Bình Nhưỡng : Lợi bất cập hại ?
Ngày 23/06/2023, Ủy ban Tiêu chuẩn Truyền thông Hàn Quốc thông báo chặn quyền truy cập vào các kênh của Bắc Triều Tiên trên Youtube. Quyết định được đưa ra theo yêu cầu của Cơ quan Tình báo Quốc gia (NIS) khi cho rằng Bình Nhưỡng sử dụng những kênh này để tuyên truyền cho chế độ dưới dạng vlog. Tuy nhiên, quyết định này lại khiến giới chuyên gia về Bắc Triều Tiên lo lắng.
Từ Seoul, thông tín viên đài RFI, Celio Fioretti tường thuật :
"Xin chào tất cả mọi người, đây là Song A Il từ Bình Nhưỡng. Tôi được 11 tuổi và đang học lớp 5 tiểu học. Bình Nhưỡng, nơi tôi sinh sống là một thành phố tuyệt vời, bởi vì ở đó có nhiều công viên giải trí ở mọi nơi bạn đến. Vô số thứ dành cho trẻ em".
Đoạn vidéo này, tương tự như bao mẩu video khác của kênh Sally Parks hay kênh Yumi kể từ hôm 28/6 không thể truy cập được nữa. Youtube vừa cho đóng ba kênh tuyên truyền của Bắc Triều Tiên.
Cổng thông tin này của Mỹ không nêu rõ lý do xóa bỏ, nhưng sự việc diễn ra vào lúc Hoa Kỳ gia tăng các trừng phạt chống chế độ. Tuy nhiên, quyết định này lại "thọc gậy bánh xe" các nhà nghiên cứu và giới phân tích về Bắc Triều Tiên.
Ông Shreyas Reddy, nhà báo cho trang mạng NK News, giải thích : "Những đoạn video này còn là một cánh cửa sổ quan trọng về Bắc Triều Tiên. Đây là một quốc gia cực kỳ khép kín và những kiểu video này là rất hữu ích để hiểu được những gì đang diễn ra thực sự ở trong nước. Chúng có thể là tuyên truyền, nhưng một nhà quan sát dày dạn kinh nghiệm có thể chắt lọc thông tin để diễn giải và hiểu nhiều hơn về Bắc Triều Tiên. Xóa bỏ hoàn toàn những đoạn video đó sẽ còn làm cho việc tìm hiểu Bắc Triều Tiên và sự trao đổi với nước này thêm phần khó khăn".
Minh Anh
Nguồn : RFI, 01/07/2023
**************************
Hình ảnh vệ tinh cho thấy dường như Wagner lập cơ sở mới ở Belarus
Reuters, VOA, 30/06/2023
Hình ảnh vệ tinh của một căn cứ quân sự ở phía đông nam thủ đô Minsk của Belarus dường như cho thấy các cơ sở mới được thiết lập trong những ngày gần đây, chứng tỏ có việc xây dựng nhanh chóng một căn cứ cho Wagner, công ty lính đánh thuê Nga đứng sau một cuộc binh biến cuối tuần qua ở Nga.
Ông Yevgeny Prigozhin thủ lĩnh tập đoàn Wagner thu hình tuyên bố của ông tại Rostov-on-Don, Nga, ngày thứ Bảy, 24/6/2023.
Truyền thông Nga đã đưa tin rằng Wagner, mà thủ lĩnh Yevgeny Prigozhin đã đến Belarus hôm 27/6, có thể thiết lập một căn cứ mới tại một cơ sở quân sự bỏ trống gần thị trấn Asipovichi, cách Minsk khoảng 90 km.
Hình ảnh được chụp bởi các vệ tinh Sentinel 2 của Cơ quan Không gian Châu Âu ESA vào ngày 27/6 cho thấy các hàng cấu trúc dài ở ngôi làng Tsel gần đó, trên một cánh đồng trống vào ngày 14/6.
Reuters không thể kiểm chứng nguyên do của việc thi công này. Các hình ảnh được cung cấp công khai thông qua tìm kiếm trên trang web của ESA.
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã mời Wagner thành lập các hoạt động tại đất nước của ông như một phần của thỏa thuận chấm dứt cuộc binh biến vào ngày 24/6.
Tổng thống Nga Vladimir Putin nói các chiến binh Wagner được tự do chuyển đến Belarus, gia nhập quân đội Nga hoặc về nhà, sau cuộc binh biến mà ông cho rằng đã đe dọa gây ra nội chiến ở Nga.
Ông Prigozhin nói ông gây ra binh biến để yêu cầu thay đổi lãnh đạo quân đội mà ông đổ lỗi cho những thất bại trong cuộc chiến ở Ukraine, và để ngăn chặn việc tiêu diệt lực lượng của ông sau khi lực lượng này được lệnh đặt dưới sự kiểm soát của Bộ quốc phòng.
Đại tướng Andrei Kartapolov, một nhà lập pháp có ảnh hưởng, chủ tịch ủy ban quốc phòng tại hạ viện Nga, ngày 29/6 cho biết ông Yevgeny Prigozhin đã được thông báo rằng tập đoàn Wagner của ông sẽ không được chiến đấu ở Ukraine nữa vì ông không chịu ký hợp đồng để đưa đội quân của mình nằm dưới sự kiểm soát của Bộ quốc phòng Nga.
Tướng Kartapolov nói : "Như các bạn đã biết, vài ngày trước khi xảy ra cuộc nổi loạn, Bộ quốc phòng loan báo tất cả các đơn vị thực hiện nhiệm vụ chiến đấu phải ký hợp đồng với Bộ".
"Mọi người bắt đầu thực hiện quyết định này... tất cả mọi người, trừ ông Prigozhin".
Ông Prigozhin hôm 11/6 khẳng định các chiến binh Wagner của ông sẽ không ký bất kỳ hợp đồng nào với Bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu, đồng thời tố cáo Bộ trưởng Shoigu không có khả năng quản lý các đơn vị quân đội.
Tướng Kartapolov cho hay sau khi ông Prigozhin từ chối ký hợp đồng, ông đã được thông báo rằng những người lính đánh thuê của ông sẽ không được chiến đấu ở Ukraine nữa và vì vậy sẽ không nhận được tiền của nhà nước.
Kết cục là, vẫn theo lời tướng Kartopolov, ông Prigozhin đã phạm tội phản quốc vì "tham vọng quá đáng", vì tiền, và vì điều mà tướng Kartopolov gọi là "trạng thái quá khích".
(Reuters)
Nguồn : VOA, 30/06/2023
*************************
Điện Kremlin bác bỏ tin chỉ huy cấp cao của Nga biết trước kế hoạch Wagner nổi loạn
Thanh Hà, RFI, 29/06/2023
Họp báo hôm 28/06/2023, phát ngôn viên của điện Kremlin, Dmitri Peskov, bác bỏ tin một số tướng lĩnh Nga đã biết trước âm mưu nổi loạn của lực lượng bán quân sự Wagner và thậm chí là tham gia vào cuộc binh biến hồi cuối tuần qua.
Ảnh do Bộ quốc phòng Nga đăng ngày 26/06/2023 : Bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu và tướng Yevgeny Nikiforov, chỉ huy các lực lượng quân khu miền Tây, thăm một tiền đồn của Nga (không nêu địa điểm), trong cuộc chiến Nga-Ukraine © Reuters – Russian Defence Minister
Gần một tuần lễ sau vụ lực lượng do Yevgeny Prigozhin lãnh đạo chiếm đóng trụ sở quân đội tại thành phố Rostov trên sông Don, báo New York Times trích dẫn nhiều nguồn tin thông thạo từ tình báo Hoa Kỳ, theo đó trong số các lãnh đạo quân đội Nga biết được kế hoạch của Wagner có phó chỉ huy quân đội Nga trong "chiến dịch đặc biệt" tại Ukraine, tướng Sergey Surovikin.
Từ Moskva, thông tín viên Anissa el Jabri tường trình :
"Lần gần đây nhất tướng Surovikin xuất hiện tại Nga là trong đêm Thứ Sáu vừa qua. Khi đó lính của lực lượng Wagner còn chưa tiến vào trụ sở trung tâm chỉ huy chiến dịch Ukraine tại Rostov. Nhưng viên tướng đầy quyền lực này với chiếc súng trường trên đầu gối đã bắt đầu kêu gọi, xin trích ‘dừng lại tất cả trước khi quá trễ’.
Ông được biết đến như một trong số những tướng lĩnh Nga hiếm hoi có quan hệ với Yevgeny Prigozhin. Do vậy Surovikin được mệnh danh là "Armageddon" vì bị cho là đã chọn phe ngay từ đầu, đó là phe nắm giữ quyền lực. Phải chăng đây là đòn đánh hỏa mù ? Trưa hôm qua, phát ngôn viên điện Kremlin đã thẳng thừng bác bỏ. Dmitri Peskov cho rằng Sergey Surovikin không hề biết trước những ý định của Prigozhin. Ông nói có ‘nhiều tin đồn đang rộ lên vào thời điểm này và đây chính là một trong số những tin đồn đó’. Hơn nữa đầu tuần, người ta đã nhắc nhiều đến tên của tướng Surovikin có thể được bổ nhiệm là tổng tham mưu trưởng quân đội Nga.
Trong khi chờ đợi, các cuộc khám xét, điều tra đã bắt đầu để truy tìm các thành phần phản bội và đồng lõa trong hàng ngũ quân đội. Mạng Telegram Rybar, nổi tiếng là thân cận với Bộ quốc phòng, thậm chí đưa tin ‘Chúng ta đang chứng kiến trực tiếp một cuộc trắc nghiệm củaBộ quốc phòng về mức độ trung thành".
Báo tài chính Mỹ The Wall Street Journal, số ra ngày 28/06 tiết lộ bộ trưởng quốc phòng Nga Sergey Shoigu và tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, tướng Valery Guerasimov, là những "mục tiêu" mà lãnh đạo Wagner Yevgeny Prigozhin nhắm tới trong kế hoạch "tiến về thủ đô Moskva" hôm 24/06.
Thanh Hà
Nguồn : RFI, 30/06/2023
*************************
Tin nói tướng Nga bị bắt giam sau cuộc nổi loạn của Wagner
AP, VOA, 30/06/2023
Tướng Sergei Surovikin, phó chỉ huy lực lượng Nga chiến đấu ở Ukraine, được cho là đã bị bắt giam vài ngày sau khi tập đoàn lính đánh thuê Wagner tiến hành cuộc nổi dậy bên trong nước Nga, hai người quen thuộc với vấn đề này nói với hãng tin AP hôm 29/6, trích dẫn các đánh giá tình báo của Hoa Kỳ và Ukraine.
Tướng Sergei Surovikin, phó chỉ huy lực lượng Nga chiến đấu ở Ukraine, được cho là đã bị bắt giam vài ngày sau khi tập đoàn lính đánh thuê Wagner tiến hành cuộc nổi dậy bên trong nước Nga.
Những người này nói với điều kiện giấu tên vì họ không được phép thảo luận công khai về chuyện này
Không rõ liệu ông Surovikin có phải đối mặt với bất kỳ cáo buộc nào hay đang bị giam giữ ở đâu, điều này phản ánh thế giới chính trị không rõ ràng của Điện Kremlin và sự không chắc chắn sau cuộc nổi dậy.
Thách thức lớn nhất đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong hơn hai thập niên cầm quyền tan biến sau khi thủ lĩnh nhóm lính đánh thuê nổi loạn, người đã ra lệnh cho đội quân của mình tiến vào Moscow, đồng ý sống lưu vong và tuyên bố rút lui.
Tin về việc ông Surovikin bị bắt giam xuất hiện vài ngày sau khi Tập đoàn lính đánh thuê Wagner chiếm trụ sở quân sự ở thành phố Rostov-on-Don của Nga và tiến về Moscow trong một cuộc nổi dậy bất thành.
Người đứng đầu Wagner, ông Yevgeny Prigozhin, đã có nhận xét tích cực về ông Surovikin trong khi chỉ trích giới quân sự của đất nước và gợi ý rằng nên bổ nhiệm ông Surovikin làm Tổng tham mưu trưởng thay thế Tướng Valery Gerasimov. Tờ New York Times tuần này đưa tin rằng các quan chức Hoa Kỳ tin rằng ông Surovikin đã biết trước về kế hoạch dàn dựng cuộc nổi dậy của ông Prigozhin.
Tòa Bạch Ốc và Điện Kremlin từ chối bình luận.
Ông Surovikin, người có mối liên hệ lâu năm với ông Prigozhin, đã không xuất hiện kể từ cuộc nổi loạn bắt đầu, lúc đó ông có công bố một video kêu gọi chấm dứt nổi loạn.
Một blogger quân sự Nga, tờ Moscow Times và tờ Financial Times đưa tin rằng ông Surovikin, đồng thời là chỉ huy lực lượng không quân Nga, đã bị bắt.
Đã có nhiều suy đoán rằng một số sĩ quan quân đội hàng đầu có thể đã thông đồng với ông Prigozhin và giờ đây có thể phải đối mặt với sự trừng phạt vì cuộc binh biến đã tạo nên một cuộc hành quân gần như không bị thách thức trong thời gian ngắn tới Moscow mà ông Putin đã gọi là phản quốc và "đâm sau lưng".
Ông Alexei Venediktov, cựu giám đốc của Ekho Moskvy, một đài phát thanh độc lập nổi tiếng đã bị chính quyền đóng cửa sau khi Moscow xâm lược Ukraine, nói ông Surovikin và các cộng sự thân cận của ông đã không liên lạc với gia đình họ trong ba ngày, nhưng không nói gì về việc ông đã bị bắt giữ.
Một kênh nhắn tin quân sự nổi bật khác, Rybar, do một cựu nhân viên báo chí của Bộ quốc phòng điều hành, đưa tin một cuộc thanh trừng trong hàng ngũ đang được tiến hành khi nhà chức trách xem xét các cáo buộc rằng một số người có thể đã đứng về phía ông Prigozhin.
Ông Surovikin đã liên kết với ông Prigozhin kể từ khi cả hai đều hoạt động ở Syria, nơi Nga đã tiến hành một hành động quân sự kể từ năm 2015 để củng cố chính phủ của Tổng thống Syria Bashar Assad và giúp ông này giành lại lãnh thổ sau cuộc nội chiến tàn khốc.
Trong khi ông Prigozhin đã buông lời xúc phạm nặng nề nhắm vào Bộ trưởng quốc phòng Shoigu và Tổng tham mưu trưởng, Tướng Valery Gerasimov, trước cuộc binh biến tuần trước, trong đó ông đã yêu cầu lật đổ họ, thì ông đã liên tục ca ngợi ông Surovikin và đề nghị bổ nhiệm ông này thay thế ông Gerasimov. Tuy nhiên, khi cuộc nổi dậy bắt đầu, ông Surovikin đã quay một đoạn video kêu gọi ngừng cuộc binh biến.
Đầu tuần này, tờ New York Times đưa tin rằng các quan chức Hoa Kỳ tin rằng ông Surovikin đã biết trước về cuộc binh biến. Khi được hỏi về tin này, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov đã phủ nhận nó như một phần của "những đồn đoán và tin đồn thất thiệt".
Ngày 29/6, ông Peskov từ chối bình luận về việc liệu ông Surovikin có bị bắt hay không.
Khi được AP hỏi liệu tổng thống có còn tin tưởng ông Surovikin hay không, ông trả lời rằng ông Putin làm việc với bộ trưởng quốc phòng và tổng tham mưu trưởng và đề nghị chuyển các câu hỏi tới Bộ Quốc phòng. Ông cũng yêu cầu gửi các câu hỏi khác về ông Surovikin và tình trạng của ông này về Bộ.
Về việc liệu ông Putin có cho rằng cần thiết phải sa thải các quan chức quân sự có liên hệ với ông Prigozhin hay không, ông Peskov nói "vấn đề không phải là ưu quyền của tôi và tôi không có gì để nói về điều đó".
Ông Surovikin, người được truyền thông phương Tây đặt biệt danh là "Tướng quân Armageddon" vì những chiến thuật tàn bạo của ông ta ở Syria và Ukraine, được cho là đã củng cố hệ thống phòng thủ của Nga sau khi Moscow rút lui khỏi các khu vực rộng lớn trên lãnh thổ Ukraine vào mùa thu năm ngoái trong bối cảnh quân đội Kyiv phản công nhanh chóng.
Được ông Putin chỉ định vào mùa thu để lãnh đạo các lực lượng Nga ở Ukraine, ông Surovikin đã điều hành chiến dịch ném bom nhắm vào các nhà máy điện và cơ sở hạ tầng quan trọng khác của Ukraine nhưng không đánh sập được nguồn cung cấp điện.
Vào tháng 1 năm nay, ông Putin đã thay thế ông Sủovikin bằng ông Gerasimov, cho Tổng tham mưu trưởng phụ trách trận chiến của Nga ở Ukraine. Ông Surovikin bị giáng xuống vị trí cấp phó của ông Gerasimov.
Số phận của ông Gerasimov cũng không rõ ràng sau cuộc binh biến bị hủy. Trong khi ông Shoigu xuất hiện tại một số sự kiện có ông Putin tham dự, ông Gerasimov vắng mặt một cách bí mật.
Nếu một cuộc thanh trừng thực sự đang được tiến hành, nó có thể làm mất ổn định chuỗi chỉ huy quân sự và làm xói mòn tinh thần binh lính Nga trong giai đoạn đầu của cuộc phản công mới nhất của Ukraine và tạo cơ hội cho Kyiv giành lại nhiều lãnh thổ hơn.
(AP)
Nguồn : VOA, 30/06/2023
****************************
Kremlin không nói về số phận của tướng Surovikin sau cuộc binh biến của lính đánh thuê
Reuters, VOA, 29/06/2023
Hôm thứ Năm 29/6, Điện Kremlin từ chối cung cấp thông tin chi tiết về số phận của vị tướng Nga Sergei Surovikin. Vẫn chưa có thông tin công khai về tình trạng và địa điểm của ông kể từ sau cuộc binh biến bị hủy bỏ giữa chừng của lính đánh thuê hôm 24/6.
Tướng Sergei Surovikin của Nga (ảnh tư liêu, 18/10/2022)
Ông Surovikin được báo chí Nga đặt biệt danh là "Tướng quân Tận thế" vì các chiến thuật rất táo bạo của ông trong cuộc chiến ở Syria. Hiện ông là phó tư lệnh lực lượng Nga ở Ukraine. Ông bặt tăm kể từ hôm 24/6, khi đó, ông đã xuất hiện trong một video kêu gọi lãnh đạo đội quân đánh thuê Yevgeny Prigozhin hãy hủy bỏ cuộc binh biến.
Ông Surovikin trông rất mệt mỏi trong đoạn video đó và không rõ liệu ông có bị ép buộc phải nói hay không. Kể từ đó đã có những tin tức chưa được kiểm chứng cho rằng ông đang bị các cơ quan an ninh thẩm vấn.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đề nghị phóng viên chuyển các câu hỏi về ông Surovikin tới Bộ Quốc phòng Nga. Bộ này cho đến nay vẫn chưa đưa ra tuyên bố nào về ông ấy.
Khi một phóng viên hỏi liệu Tổng thống Vladimir Putin có còn tin tưởng ông Surovikin hay không, ông Peskov nói : "Ông Putin là tổng tư lệnh tối cao và ông ấy làm việc với Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng".
Hầu hết các tướng lĩnh cao cấp nhất của Nga đều chưa xuất hiện công khai sau cuộc binh biến nhằm lật đổ các quan chức quân sự hàng đầu. Cuộc binh biến là thách thức lớn nhất đối với nhà nước Nga kể từ cuộc đảo chính hồi năm 1991 của những người theo đường lối cứng rắn chống lại ông Mikhail Gorbachev, vào lúc Liên Xô sụp đổ dần.
Ông Putin, 70 tuổi, xuất hiện hôm 28/6 khi đến thăm một nhà thờ Hồi giáo ven biển Caspi, cách thủ đô Moscow khoảng 2.000 km về phía nam. Điện Kremlin cho biết ông Putin cũng chủ trì một cuộc họp về phát triển du lịch ở khu vực đó.
Vẫn chưa rõ về số phận của ông Prigozhin, người đã nổi lên thành ông trùm lính đánh thuê quyền lực nhất của Nga.
Phát ngôn viên Điện Kremlin Peskov nói rằng ông không có thông tin về địa điểm hiện tại của ông Prigozhin.
Nói về nguyên nhân của cuộc binh biến, Thượng tướng Andrei Kartapolov, một nhà lập pháp có ảnh hưởng, chủ tịch ủy ban quốc phòng của hạ viện, cho hay ông Prigozhin đã từ chối ký hợp đồng để lính đánh thuê của ông ta phục vụ dưới quyền Bộ Quốc phòng.
Theo lời ông Kartapolov, hệ quả là ông Prigozhin đã nhận được thông báo rằng lính đánh thuê của ông ta sẽ không còn chiến đấu ở Ukraine và không còn nhận được tiền từ nhà nước Nga.
Ông Putin cho biết hôm 27/6 rằng ông Prigozhin, hãng Wagner và công ty cung cấp thực phẩm Concord của ông ta đã nhận được ít nhất 2 tỷ đô la từ nhà nước Nga trong năm qua.
(Reuters)
Nguồn : VOA, 29/06/2023
Ảnh bìa The Economist tuần này là một tháp pháo xe tăng bị gãy lìa trên mặt đất mang hình dạng một chiếc đầu lâu, với dòng tựa gay gắt "Cuộc xâm lược Ukraine bất thành : Quân đội Nga thối nát như thế nào ?"
Một quân nhân Ukraine bên cạnh một xe tăng được lính Nga bỏ lại ở làng Vablya, ngoại ô Kiev ngày 05/04/2022. Reuters – Gleb Garanich
Sức mạnh quân sự được huy động nhằm chứng tỏ với thế giới là Vladimir Putin tái lập được sự vĩ đại của đất nước, sau khi Liên Xô sụp đổ. Nhưng ngược lại, thiệt hại nặng nề tại Ukraine đã bộc lộ những lỗ hổng chết người của Nga. Cho đến nay, cuộc xâm lăng là một thảm họa cho Moskva : khoảng 15.000 quân đã tử trận trong hai tháng qua, theo số liệu của Anh. Ít nhất 1.600 xe bọc thép bị phá hủy, cùng với vài chục máy bay và cả soái hạm Moskva, cuộc tấn công vào thủ đô Kiev là cả một sự hỗn loạn.
Leon Trotsky đã viết "Quân đội là bản sao của xã hội và mắc phải mọi bệnh tật của nó, nhưng với thân nhiệt cao hơn". Giao tranh ở miền đông và miền nam Ukraine trong những tuần tới sẽ quyết định không chỉ diễn biến cuộc chiến, mà cả mức độ mà quân đội Nga có thể cứu vãn thể diện của mình và của xã hội.
Ngân sách quốc phòng Nga 250 tỉ đô la, cao gấp ba Anh hoặc Pháp, nhưng phần lớn đã bị tham nhũng hay đánh cắp. Ông Putin và những nhà lãnh đạo hàng đầu đã che giấu kế hoạch xâm lược với các sĩ quan cao cấp, cho thấy sự thiếu tin tưởng. Những người lính bất mãn, được cấp khẩu phần lương thực quá hạn sử dụng, đã bỏ rơi các xe quân sự. Việc ăn bớt trang thiết bị thấy rõ qua những bánh xe rẻ tiền của Trung Quốc không chạy được trên đất bùn. Không có điện thoại mã hóa nên liên lạc bằng bộ đàm thông dụng, thậm chí bằng mạng di động của Ukraine, dẫn đến cái chết của 10 tướng lãnh.
Những đơn vị dùng cách tra tấn, hãm hiếp, giết người chỉ để được Kremlin tưởng thưởng : hôm 18/04, lữ đoàn bộ binh cơ giới 64, bị cho là thủ phạm vụ thảm sát Bucha, đã được Putin gắn huy chương. Nga không kiểm soát được bầu trời qua sự phối hợp giữa sức mạnh không quân, pháo binh, xe tăng và bộ binh. Các tướng lãnh tham nhũng, không có sáng kiến và không rút được bài học từ những sai lầm, đã từ bỏ những học thuyết quân sự tiên tiến, quay sang san bằng các thành phố và khủng bố thường dân.
Đối với Vladimir Putin, kết quả đợt tấn công đầu tiên là một cái tát vỗ mặt. Tuy kiểm soát một bộ máy tuyên truyền to lớn có thể bóp nghẹt những chỉ trích, nhưng thất bại này đe dọa vị thế của ông, chủ yếu vì quân sự là trung tâm của chiến lược tạo ra sức nặng của Nga trên trường quốc tế. Nước Nga rộng lớn nhưng vẫn là một cường quốc bậc trung luôn mơ thành siêu cường. Dân số Nga được xếp giữa Bangladesh và Mexico, kinh tế giữa Brazil và Hàn Quốc, xuất khẩu nằm giữa Đài Loan và Thụy Sĩ. Dù được cảm tình của một số quốc gia không liên kết như Nam Phi và Ấn Độ, quyền lực mềm của Nga đang đi xuống do sự bất tài và tàn bạo ở Ukraine.
Nhằm thu ngắn khoảng cách giữa khả năng và tham vọng, Putin quay sang lãnh vực duy nhất có tầm quốc tế là quân sự. Trong 14 năm qua, ông ta đã xâm lăng Georgia (Gruzia) và Ukraine, đưa quân sang Syria, lính đánh thuê của ông được triển khai ở Libya, Cộng hòa Trung Phi, Sudan, Mali và nay là Ukraine. So sánh với Trung Quốc, Bắc Kinh cũng đầy tham vọng nhưng sử dụng quyền lực kinh tế và ngoại giao.
Cuộc chiến có thể kéo dài, và Nga không thể tung ra những chiến dịch lớn ở nơi khác. Thiết bị, đạn dược và nhân lực tiêu hao nhanh chóng, muốn bổ sung sẽ mất nhiều năm ; và nếu trừng phạt duy trì vì Putin vẫn tại vị, thì sẽ còn lâu hơn nữa. Hỏa tiễn Nga có nhiều chi tiết của phương Tây, sự ra đi của những tài năng Nga sẽ đè nặng lên nền kinh tế.
Tuy nhiên thực tế Ukraine cho thấy nếu quân đội Nga không chiếm được ưu thế trên chiến trường, họ sẽ tàn bạo hơn - một viễn cảnh khủng khiếp. Bên cạnh đó, Nga vẫn có ưu thế về vũ khí hóa học, sinh học và nguyên tử. Từ đầu cuộc chiến Ukraine, Vladimir Putin và chính quyền của ông ta nhiều lần đe dọa dùng đến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Putin là người có lý trí, muốn chế độ của mình tồn tại, như vậy khả năng sử dụng những loại vũ khí này là thấp. Nhưng một khi quân đội Nga không còn nhiều chọn lựa về vũ khí quy ước, rất có thể sẽ có ý định leo thang. Một ngõ cụt ở Donbass có thể gây ra những cuộc chiến mới đáng ngại hơn. Theo The Economist, cách tốt nhất tránh được Putin và quân đội thối nát của ông ta là răn đe họ không nên gây chiến.
Cũng có cùng một ý như trên, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien khi trả lời L’Express đã nhận định "Với ông Trump, Putin sẽ đắn đo khi muốn xâm lăng Ukraine", trước nguy cơ bị trả đũa. Điện Kremlin không thể biết được Donald Trump sẽ phản ứng như thế nào, nghệ thuật răn đe của ông là không cho đối thủ biết mình nghĩ gì. Ngược lại, chính quyền Biden báo trước là sẽ không can thiệp, và Vladimir Putin coi là đã được bật đèn xanh. Hồi tháng Bảy năm ngoái, Joe Biden cũng đã chấp nhận gặp gỡ tại Genève theo lời đề nghị của Putin mà không đòi hỏi điều gì đáp lại, khiến ông chủ Kremlin coi là dấu hiệu yếu đuổi.
Một số người trách ông Trump là hòa hảo với Putin. Tuy nhiên phải thấy rằng Donald Trump muốn tỏ ra thân thiện với các nhà lãnh đạo thế giới, nhưng điều này không cấm cản được ông thẳng thừng trong hậu trường. Chính ông đã ra lệnh ngưng dự án đường ống Nord Stream 2, và không ngần ngại trừng phạt các tài phiệt, lãnh đạo Nga. Trump áp dụng với Putin câu châm ngôn của tổng thống Theodore Roosevelt : "Speak sofly and carry a big stick" (Nói năng nhẹ nhàng nhưng mang theo một cây gậy to).
Courrier International trích dịch bài viết của Wall Street Journal về "Việc huấn luyện âm thầm nhưng hiệu quả của NATO" cho quân đội Ukraine. Chiến dịch bí mật do các nước NATO tiến hành đã làm thay đổi hẳn từ người lính trơn cho đến Bộ Quốc phòng. Đó là một trong những lý do khiến quân đội Ukraine gây ngạc nhiên cho cả thế giới, khi đẩy lùi được quân xâm lăng đông đảo hơn và vũ khí hiện đại hơn.
Nhờ những bài học và thực hành, diễn tập cho 10.000 quân nhân Ukraine hàng năm từ 8 năm qua, NATO đã giúp nước này chuyển từ hệ thống chỉ huy quân sự cứng nhắc kiểu xô-viết sang tiêu chí phương Tây. Sĩ quan cấp dưới và hạ sĩ quan được giao vai trò rộng rãi hơn, những quân nhân kinh nghiệm là mắt xích giữa các tướng lãnh và đạo quân trên thực địa. Cấp trên vạch ra mục tiêu, cấp dưới tự quyết định để thực hiện tùy tình hình chiến trường. Ngược lại phía Nga vẫn như thời Liên Xô cũ : sĩ quan ra lệnh, lính chỉ có việc tuân theo và không thể tự ý thích ứng.
Việc hợp tác khởi đầu từ năm 2008, khi thấy Nga đưa quân sang Gruzia, tổng thống Ukraine thời đó là Petro Porochenko đã ra lệnh cải cách quân đội. Năm 2014, NATO giúp huấn luyện cứu thương trên chiến trường, thực hiện những kế hoạch dân sự khẩn cấp, và chống lại chiến tranh đa diện của Nga, từ drone cho đến việc xâm nhập điện thoại di động. Các cuộc tập trận Rapid Trident được Mỹ tổ chức hàng năm tại Yavoriv, địa điểm huấn luyện quân sự rộng 380 kilomet vuông nằm gần biên giới Ba Lan, nhờ đó quân Ukraine có thể tập luyện với lực lượng của hơn một chục nước khác. Năm ngoái, khi áp lực từ Moskva tăng lên, chỉ huy trưởng người Anh Bill Ross phụ trách huấn luyện bộ binh Ukraine đã nhanh chóng cho tập thao tác với hỏa tiễn chống tăng NLAW mà Luân Đôn viện trợ, và giờ đây đã chứng tỏ hiệu lực trên chiến địa.
Tổng thống vừa tái đắc cử Emmanuel Macron chiếm trang bìa và hồ sơ chính của tất cả các tuần báo Pháp kỳ này. Cùng đăng ảnh ông Macron, nhưng tựa của Le Point rất đơn giản "Tổng thống", và những trang trong là "đơn đặt hàng" cho nhà lãnh đạo đất nước. L'Obs chạy tít "Macron đệ nhị, những gì phải thay đổi". L'Express cho rằng Emmanuel Macron cần biến việc thắng cử của mình thành dịp để thay đổi chính trị trong nước. Nếu năm 2017, Macron là tổng thống của cơ may, thì năm 2022 ông trở thành tổng thống của cơ hội cuối cùng.
Courrier International ví von "Quay lại với mặt đất". Việc Emmanuel Macron tiếp tục làm tổng thống nhiệm kỳ thứ hai có thể là sự may mắn cho Châu Âu, nhưng người Pháp thì lại chia rẽ hơn bao giờ hết. Làm thế nào để hòa giải ? Tuần báo trích dịch Süddeutsche Zeitung : "Macron được trao một cơ hội thứ hai, trong khi kết quả vòng 1 cho thấy ông không thuyết phục được 1/3 người Pháp. Nhiệm kỳ này là nhờ những người cánh tả, dù bất mãn nhưng vẫn không quẳng những giá trị cộng hòa vào thùng rác".
L'Obsđề cập đến "Vòng bầu cử thứ ba" : cuộc bầu cử Quốc hội. Năm 2017, người Pháp muốn dành cho tân tổng thống cơ hội lãnh đạo, nên dồn phiếu cho đảng của ông. Nhưng lần này sẽ khó khăn hơn. Vấn đề xã hội được xới lên trở lại, lạm phát lên đến mức kỷ lục 7,5% trong khu vực đồng euro, sức mua là mối quan tâm chính. Đảng Cộng Hòa Tiến Bước vốn đang hướng về một cánh hữu mở rộng, sẽ phải điều chỉnh lại.
Nước Pháp đã quay lại, thế giới đã qua cơn run sợ một đồng minh của Putin lên đứng đầu quốc gia chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu (EU). Pháp lãnh nhận trách nhiệm trong bối cảnh đặc biệt không ai muốn : chiến tranh ở ngay cửa ngõ Liên hiệp.
Các nước EU đối mặt với hai thử thách. Thứ nhất, 27 nước thành viên nay tham gia sâu hơn vào một cuộc chiến mà họ muốn tránh được thất bại của một đất nước thuộc về "đại gia đình Châu Âu". Thậm chí muốn Kiev "chiến thắng" - một chữ khó định nghĩa trong cuộc xung đột với một cường quốc nguyên tử như Nga. Mục tiêu thứ hai là sự hòa hợp trong khối. Người Ba Lan hay một nước Baltic vốn có những kỷ niệm đau thương trong thời Liên Xô chiếm đóng, cảm thấy phải giúp đỡ Ukraine, khác với người dân Tây Âu vẫn sống với ảo tưởng một thế giới hậu độc tài từ 1945.
Như vậy nhiệm vụ khẩn cấp của tổng thống Pháp là tái lập sự đoàn kết của EU đang chịu đựng ba cú sốc : nỗ lực chiến tranh giúp Ukraine, tác động của cuộc chiến từ làn sóng tị nạn đến kinh tế, và cuối cùng là mang lại lời đáp cho thách thức địa chính trị - tại Ukraine, Moldova, Balkan.
Trả lời L'Express, nhà báo giàu kinh nghiệm Gideon Rachman của Financial Times đánh giá cuộc bầu cử tổng thống Pháp thực sự quan trọng đối với Châu Âu. Pháp là nền kinh tế thứ nhì EU, là cường quốc nguyên tử duy nhất của EU sau khi Anh ra đi. Nếu Marine Le Pen chiến thắng sẽ là thảm họa, nhất là sau khi chiến tranh đã quay lại Châu Âu với cuộc xâm lăng Ukraine. Washington, Berlin, Bruxelles đều thở phào nhẹ nhõm khi Macron tái đắc cử.
Emmanuel Macron là người ái quốc, nhưng không dân tộc chủ nghĩa, ông đại diện khá tốt nước Pháp trên trường quốc tế. Macron đã thành công với những cải cách kinh tế quan trọng trong nước, và sự năng động của ông gây được ảnh hưởng ở Châu Âu. Tuy nhiên ông Rachman lo ngại nếu trong sáu tháng tới người dân đã quen với chiến tranh ở Ukraine, dễ bị sốc trước vật giá gia tăng hơn là những tội ác, có thể đòi nhượng bộ những yêu sách của Putin để sớm kết thúc.
Le Pointnói về "Macron đệ nhị trước thách thức của một thế giới mới". Tờ báo đặt ra bốn câu hỏi, trong bối cảnh cuộc chiến Ukraine có nguy cơ kéo dài suốt nhiệm kỳ 5 năm này và có thể còn lâu hơn nữa. L’Obsnêu ra "Những vấn đề Châu Âu khẩn cấp của tổng thống".
Thứ nhất, làm thế nào Pháp vẫn là "thế lực tạo cân bằng", sau thất bại trong việc xích lại gần Moskva. Thứ hai, liệu có thể tiếp tục trông cậy vào đa phương, khi Liên Hiệp Quốc - bị tê liệt vì Nga phủ quyết - rõ ràng đã tỏ ra lỗi thời ? Nga cũng như Pháp, là thành viên thường trực Hội đồng Bảo an, định chế được cho là nhằm gìn giữ hòa bình thế giới. Cuộc xâm lăng Ukraine làm mất uy tín cho cả một hệ thống mà năm nước đồng minh hồi 1945 đã xây dựng.
Thứ ba, làm sao xây dựng một Châu Âu tự chủ trong khi các đối tác EU chỉ muốn dựa vào Washington ? Cuộc xâm lược đã làm hồi sinh NATO mà ông Emmanuel Macron cho là chết não, thúc đẩy hai quốc gia trung lập Phần Lan và Thụy Điển gia nhập. Nhưng vào lúc Châu Âu xích gần với Mỹ, Washington có thể thu mình lại nếu đảng Cộng Hòa chấp chính, Paris có thể khai thác nghịch lý này.
Cuối cùng, làm thế nào tái thúc đẩy động lực đầu tàu Pháp-Đức ? Chiến tranh Ukraine đã làm bật lên những điểm yếu trong chiến lược của hai nước đối với Nga. Emmanuel Macron và Olaf Scholz đều không thấy xuất hiện ở Kiev kể từ 24/02, trong khi nhiều nhà lãnh đạo các nước Châu Âu khác đã đến tận nơi để bày tỏ sự ủng hộ. Viện trợ quân sự của hai nước lớn nhất EU thì chỉ tối thiểu. Đức đã cam kết đầu tư 100 tỉ đô la cho quân đội, Pháp sẽ đặt lên bàn cân những gì để duy trì vị thế của mình ? Về lâu về dài, ngôi vị cường quốc quân sự lớn nhất EU của Pháp sẽ bị đe dọa.
Bên cạnh đó còn là những vấn đề khác : gánh nặng nợ nần, chống khủng bố, căng thẳng với Bắc Phi. Giữa một nước Nga xét lại, một Trung Quốc hiếu chiến, Châu Âu dễ tổn thương và nước Mỹ bất định, con thuyền Emmanuel Macron phải chèo chống trong dòng nước xoáy. Nhưng mục tiêu của ông thì đúng đắn. Châu Âu sẽ bảo vệ được chúng ta nếu quốc phòng hùng mạnh, dựa trên kỹ nghệ quốc phòng vững chắc với sức mạnh răn đe nguyên tử, quyền lực liên bang hiệu quả. Đó là chìa khóa cho sự tái sinh của Châu Âu.
Thụy My
