 | Tổng quan: | 3082101 |
Mekong : Dự án đập thủy điện Sambor tiêu diệt nguồn cá ở Việt Nam (RFI, 18/05/2018)
Một dự án đập thủy điện của Cam Bốt do Trung Quốc xây dựng trên sông Mekong sẽ tác động đến giao thông, đến nguồn cá ở hạ nguồn và sẽ gây căng thẳng với Việt Nam. Trên đây là nội dung kết quả nghiên cứu của Viện Bảo Vệ Môi Trường Natural Heritage Institut do chính Phnom Penh yêu cầu, nhưng chính quyền Cam Bốt lại giữ im lặng.
Bản đồ vị trí của dự án đập Sambor, Cam Bốt - Ảnh : @nhi.org
Bản tin của AP ngày 18/05/2018 cho biết một kết quả nghiên cứu về hậu quả của dự án đập thủy điện lớn nhất trên dòng sông Mekong vừa được đăng trên trang mạng của Viện Bảo Vệ Môi Trường Natural Heritage Institut, Hoa Kỳ, sau ba năm nghiên cứu và sáu tháng sau khi cung cấp cho chính phủ Cam Bốt.
Theo bản nghiên cứu này, hồ thủy điện với diện tích 620 cây số vuông sẽ "có lợi cho Cam Bốt về điện lực, nhưng làm cho Việt Nam thiệt hại nặng nề, vì ngăn chận nguồn cá từ biển Hồ đổ xuống, gây khó khăn cho lưu thông trên sông Tiền và sông Hậu".
Chưa hết, đập thủy điện do China Southern Power Grig Co, một công ty Trung Quốc thiết kế, sẽ làm giảm lưu lượng nước và phù sa ở hạ nguồn. Hệ quả là ruộng đồng ở Châu thổ sông Cửu long, vựa lúa của Việt Nam không những sẽ thiếu phù sa mầu mỡ bồi đắp, mà còn bị nước mặn từ biển xâm thực thêm.
Nguy cơ hàng chục triệu dân Việt Nam bị đe dọa mất nguồn lương thực, sẽ gây ra tình trạng căng thẳng giữa hai nước láng giềng, theo Natural Heritage Institut.
Các chuyên gia tác giả bản báo cáo đề nghị Cam Bốt chọn một địa điểm khác, trên một nhánh sông khác, nhưng theo AP, chính quyền Phnom Penh, với quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc, không trả lời cho dù nhận được yêu cầu từ tháng 12 năm 2017.
Bảy đập thủy điện khác của Trung Quốc xây trên thượng nguồn, trong lãnh thổ của Hoa lục, đã làm giảm phân nửa lượng phù sa của sông Mekong chảy qua năm nước Đông Nam Á.
Tú Anh
*********************
Mỹ khuyến cáo việc Campuchia xây đập trên sông Mekong do Trung Quốc hỗ trợ (VOA, 18/05/2018)
Một nghiên cứu của Mỹ cho thấy đập thủy điện Sambor của Campuchia do Trung Quốc hỗ trợ sẽ hủy diệt các loài hản sản trên sông Mekong. Các chuyên gia Mỹ ra khuyến cáo dừng dự án này nhưng chính quyền Campuchia vẫn im hơn lặng tiếng.
Sông Mekong đoạn đi qua Sambor ở Campuchia.
Hãng tin AP hôm 17/5 dẫn phúc trình của Viện Di sản Thiên nhiên (NHI) có trụ sở tại Hoa Kỳ cho biết dự án đập Sambor dù mang lại lợi ích lớn về điện cho Campuchia nhưng cũng góp phần phá huỷ môi trường sống của các loài thủy sản trên dòng Mekong, nơi sinh kế của hàng triệu người dân.
Các chuyên gia NHI cảnh báo đập Sambor sẽ trở thành rào cản ngăn chặn sự di cư của cá từ Biển Hồ của Campuchia, đồng thời ngăn chặn trầm tích chảy xuống vùng hạ lưu, nơi đất nông nghiệp đồng bằng bị phá hủy do xâm nhập mặn từ nước biển.
Đập Sambor sẽ chặn luồng cá từ Biển Hồ, một chi lưu quan trọng của sông Mekong, trong khi dòng sông này đảm bảo an ninh lương thực cho khoảng 60 triệu người Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Thêm vào đó, khoảng 80 con cá heo nước ngọt đang có nguy cơ tuyệt chủng ở sông Mekong có thể bị chết vì các khu vực mà chúng sử dụng để trú ẩn vào mùa khô sẽ bị lấp đầy do đập Sambor bị ngăn gây ra sự tích tụ của trầm tích.
Đập thủy điện Sambor được Công ty Lưới điện Nam Trung Quốc thiết kế, trong đó có một hồ chứa rộng 620 km vuông, khi hoàn thành sẽ là con đập lớn nhất từng được xây dựng trên sông Mekong, vượt qua đập Xayaburi ở Lào, vốn bị các nhà môi trường phản đối trong nhiều năm qua.
Các chuyên gia NHI đã gửi báo cáo cho chính quyền Campuchia vào năm ngoái, trong đó đề xuất ngưng dự án này và xây nhà máy điện năng lượng mặt trời để thay thế thủy điện, nhưng phía Campuchia chẳng hề có phản ứng gì.
Báo The Guardian của Anh nói các chuyên gia Mỹ nhận định dự án Sambor ở tỉnh Kratie thuộc Campuchia là một vị trí "tồi tệ nhất để xây thủy điện" vì có tác hại quá lớn đối với môi trường hoang dã.
Tờ Guardian dẫn lời Thứ trưởng Bộ Năng lượng Campuchia Ith Praing nói : "Đây là một vấn đề nhạy cảm và còn quá sớm để công bố thông tin về dự án Sambor".
Ông Praing cho biết sẽ không có quyết định nào được đưa ra trước cuộc bầu cử tháng 7 tới. Nếu dự án được thông qua, nhà thầu Trung Quốc Hydrolancang International Energy Company có nhiều khả năng được chọn thực hiện dự án thủy điện Sambor.
**********************
Báo cáo của Mỹ về dự án đập Sambor ở Campuchia bị giấu nhẹm ? (Tuổi Trẻ, 17/05/2018)
Đánh giá tác động môi trường của dự án thủy điện Sambor do Trung Quốc chống lưng tại Campuchia cho thấy con đập lớn nhất nước này sẽ giết chết sông Mekong theo đúng nghĩa đen.
Đập Hạ Sesan 2 ở Campuchia khi còn trong quá trình xây dựng. Đập này hiện đã vận hành - Ảnh : GUARDIAN
Theo báo Guardian của Anh, tác động khủng khiếp trên được cảnh báo trong một báo cáo mật do Chính phủ Campuchia thuê tư vấn thực hiện.
Phnom Penh đã được bàn giao toàn bộ tài liệu nghiên cứu 3 năm từ Viện Di sản quốc gia - một tổ chức nghiên cứu và tư vấn của Mỹ hồi năm ngoái, nhưng vì lý do nào đó đến nay chưa công bố dù nhiều tổ chức dân sự đã lên tiếng kêu gọi.
Theo những tài liệu tờ báo Anh tiếp cận được, các chuyên gia Mỹ nhận định dự án Sambor ở tỉnh Kratie thuộc Campuchia là một vị trí "tồi tệ nhất để xây thủy điện" vì tác động của nó đối với môi trường hoang dã quá lớn.
Đập Sambor sẽ chặn luồng cá từ hồ Tonle Sap (Biển Hồ), một chi lưu quan trọng của sông Mekong, trong khi dòng sông này đảm bảo an ninh lương thực cho khoảng 60 triệu người Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Việc Phnom Penh "ém" báo cáo làm dấy lên lo ngại Campuchia vẫn sẽ tiến hành xây đập Sambor mặc cho dự báo ảm đạm đối với số phận loài cá heo nước ngọt sông Mekong và một trong những luồng di cư cá nước ngọt lớn nhất thế giới.
Để hoàn thành dự án thủy điện này, người Trung Quốc đề xuất xây một con đập bê tông rộng đến 18km, cao 33m chắn ngang sông Mekong đoạn chảy qua tỉnh Kratie để tạo thành một hồ chứa nước khổng lồ dài 82km.
"Bên cạnh mối đe dọa đối với cá heo Irrawaddy và nghề cá, sinh kế và dinh dưỡng của các cộng đồng nông thôn sẽ bị ảnh hưởng, đẩy nhanh hơn tình trạng sụt lún tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt nam" - ông Marc Goichot, chuyên gia về nguồn nước của tổ chức WWF, nhận định về đập Sambor.
An ninh lương thực của 60 triệu người sống dọc sông Mekong bị đập Sambor đe dọa - Ảnh: GUARDIAN
Trong phần kết luận, báo cáo của Mỹ viết : "Một con đập tại vị trí này có thể giết chết dòng sông, trừ khi được định vị lại, thiết kế và vận hành một cách bền vững. Sambor là vị trí tồi tệ nhất để xây một đập nước lớn".
Tờ Guardian dẫn lời Thứ trưởng Bộ Năng lượng Campuchia Ith Praing : "Đây là một vấn đề nhạy cảm và còn quá sớm để công bố thông tin về dự án Sambor".
Ông Praing cho biết sẽ không có quyết định nào được đưa ra trước cuộc bầu cử tháng 7 tới. Nếu dự được thông qua, nhà thầu Trung Quốc Hydrolancang International Energy Company có khả năng được chọn thực hiện dự án Sambor.
Hãy cùng nhau đoàn kết, hợp tác, hành động để sông Mekong mãi là dòng chảy của hòa bình, là kết nối sinh tồn bền vững, thịnh vượng đến muôn đời của các quốc gia, người dân trong khu vực”
Tại Hội nghị cấp cao Ủy hội sông Mekong quốc tế (MRC-Mekong River Commission) lần thứ 3 tổ chức tại Campuchia với chủ đề "Một Mekong, một tinh thần chung" vào đầu tháng 4 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng hiện nay, lưu vực sông Mekong phải đối mặt với những thách thức lớn với hậu quả là nguồn tài nguyên nước Mekong đang bị suy kiệt cả về số lượng và chất lượng, lượng phù sa và chất dinh dưỡng bị suy giảm, hệ sinh thái và môi trường bị suy thoái nghiêm trọng.
Các dấu hiệu tiêu cực đó thể hiện rõ rệt và trầm trọng hơn ở các quốc gia hạ lưu Mekong, nhất là vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nơi đang thường xuyên phải đối mặt với các đợt hạn hán kéo dài, xâm nhập mặn, sạt lở bờ sông bờ biển và sụt lún đất… đe dọa sinh kế của hơn 20 triệu người dân.
"Cần phải có những hành động thiết thực, kịp thời để Đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa, vựa cá của cả khu vực trong hàng trăm năm qua tiếp tục phát triển và là nguồn cung gạo lớn cho bảo đảm an ninh lương thực khu vực", Thủ tướng nhấn mạnh và đề nghị Ủy hội MRC tập trung cho sử dụng công bằng, hợp lý và bền vững tài nguyên nước Mekong và các tài nguyên liên quan.
Phúc Long
Mekong : Ủy hội MRC dần thừa nhận hậu quả đáng sợ của thủy điện ? (RFI, 30/03/2018)
Hội nghị thượng đỉnh hợp tác tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS-Greater Mekong Subregion) lần thứ 6 tại Hà Nội vừa khai mạc ngày 29/03/2018, sẽ diễn ra đến ngày 31/3. Chính phủ Việt Nam coi đây là một sự kiện ngoại giao "quan trọng hàng đầu", cho phép mở rộng hợp tác giữa các nước trong tiểu vùng.
Mekong, "dòng sông mẹ" của dân cư Đông Nam Á lục địa, được hy vọng trở thành cầu nối cho hợp tác và phát triển bền vững của khu vực. Tuy nhiên, kế hoạch xây hơn 100 đập thủy điện trên dòng sông trong đó có 11 đập trên dòng chính, cộng với các đập khổng lồ đã có tại Trung Quốc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước, nguồn cá, nguồn phù sa… đe dọa tương lai của hạ lưu.
Đập thủy điện trên thượng nguồn khiến phù sa ít về đến đồng bằng Cửu Long, là một nguyên nhân gây sụt lở, nước mặn thâm nhập. Bản đồ các vùng nhiễm mặn tại đồng bằng Cửu Long - Mekong - DR
Một số nghiên cứu mới đây tái khẳng định viễn cảnh đen tối này. Phát triển thủy điện trên Mekong có thể mang lại chút ít lợi nhuận, nhưng tổn hại là khôn lường. Tiếng nói của các nhà khoa học, giới bảo vệ môi trường, sau một thời gian bị gạt sang lề, dường như đang dần được giới cầm quyền lắng nghe.
Đánh giá quá cao lợi nhuận do thủy điện
RFI xin giới thiệu trước hết các nhận định của nhà báo Tom Fawthrop, người gắn bó từ 30 năm nay với vùng Đông Nam Á. Trong bài viết, được đăng tải trên trang mạng của viện tư vấn Lowy, nhà báo Anh nhấn mạnh đến nghiên cứu "tiên phong" của một ê-kíp quốc tế, đặt cơ sở tại Trung tâm nghiên cứu về quản lý tài nguyên thiên nhiên và môi trường (NREM-Natural Resource Ecology and Management), ở Đại học Mae Fah Luang, Chiang Rai, Thái Lan.
Hồi 2011, Ủy hội sông Mekong (MRC-Mekong River Commission) - cơ quan tư vấn liên chính phủ của bốn nước hạ nguồn Mekong, gồm Việt Nam, Lào, Cam Bốt và Thái Lan – đã đưa ra con số lợi nhuận hơn 30 tỉ đô la, thu được từ các đập thủy điện, với 11 con đập được xây dựng. Theo nghiên cứu của nhóm Đại học ở Chiang Rai, Thái Lan, thiệt hại tổng hợp do mất nguồn cá, phù sa, và các tác động xã hội khác, là "cao hơn nhiều so với lợi nhuận từ thủy điện".
Các dự án đập trên dòng Mekong (màu đen là đã xây xong) - Ảnh International Rivers
Trong khi đó nghiên cứu về "Đánh giá hệ quả kinh tế của các dự án đập thủy điện tại vùng hạ lưu sông Mekong", được ê-kíp NREM (thuộc Đại học Mae Fah Luang, Chiang Rai, Thái Lan) tiến hành hồi năm ngoái, cập nhập đầu năm nay, cho thấy thiệt hại tổng thể về kinh tế cho 50 năm tới, nếu toàn bộ 11 dự án đập hoàn tất và đi vào hoạt động, là hơn 7 tỉ đô la (tức âm 7 tỉ đô la so với dự kiến lãi hơn 30 tỉ). Nhà kinh tế Anh David Wood, một trong các thành viên của nhóm nghiên cứu, phê phán các nghiên cứu tiền khả thi của Ủy hội sông Mekong (MRC-Mekong River Commission), là đã dựa trên "nhiều giả thuyết sai lầm" và đã "đánh giá thấp (các hậu quả), trong khi lại đánh giá quá cao thu nhập từ bán điện do các đập sản xuất ra" (1).
Tuy nhiên, từ đó, Ủy hội sông Mekong đã có một số thay đổi trong đánh giá tác động. Năm 2016, Ủy hội sông Mekong đã công bố một nghiên cứu khác, điều chỉnh lại các tính toán, theo đó lượng cá sông tự nhiên đánh bắt tại bốn nước Mekong trị giá 11 tỉ đô la. Cam Bốt có nguy cơ là nước bị thiệt hại nặng nhất về mặt này, bởi cá là 80% nguồn protein hàng năm của người dân xứ Chùa tháp, trị giá tới 12% GDP nước này.
Theo nhà báo Tom Fawthrop, Ủy hội sông Mekong đã tiếp tục có một số tiếp thu trong báo cáo đánh giá tác động mới, được công bố hồi tháng 2/2018. Báo cáo rất được trông đợi này cho thấy dường như Ủy hội sông Mekong đang dần dần hướng đến thừa nhận "các hệ quả thảm khốc" của các đập thủy điện, và dường như đang trên đường đi đến chỗ khẳng định các đánh giá lạc quan trước đây là sai lầm. Điều phối viên nghiên cứu của MRC, ông Suthy Heng, cho nhà báo Anh biết đã bổ sung thêm hai kết quả nghiên cứu mới vào điều tra của Ủy Hội, do nhiều ưu điểm "về phương pháp luận" cũng như "về dữ liệu".
Cần tính đủ các "dịch vụ sinh thái"
Nhà báo Tom Fawthrop nhấn mạnh đến tầm quan trọng của phương pháp luận "dịch vụ sinh thái" có thể dẫn đến những thay đổi có tính quyết định trong việc đánh giá tác động của các đập thủy điện đến hạ lưu.
Trước đây trong các tranh luận về hệ quả của đập thủy điện, trong giới chuyên gia, người ta rất ít thừa nhận rằng, ngoài nguồn lợi về cá, dòng sông có thể mang lại "nhiều dịch vụ sinh thái" khác, như về chất lượng y tế, về phương tiện vận tải, du lịch, về môi trường thiên nhiên… Nghiên cứu về "các dịch vụ sinh thái" là một nhánh còn tương đối mới của khoa kinh tế học.
Nhà báo Tom Fawthrop nhấn mạnh là việc áp dụng tiếp cận "dịch vụ sinh thái", tính đến các lợi ích sâu xa và nhiều mặt của dòng Mekong, cho phép mở ra một hướng đi mới, thách thức lập trường kinh tế và chính sách "chủ lưu", có khuynh hướng "chật hẹp" hiện nay.
Theo một chuyên gia về đập thủy điện trên dòng Mekong, ông Apisom Intralawan, thì cho dù các nghiên cứu theo quan điểm "dịch vụ sinh thái" có thể còn thiếu dữ liệu chính xác, thế nhưng có một thái độ "thận trọng" trong đánh giá chắc chắn "vẫn tốt hơn nhiều" so với thái độ coi giá trị dịch vụ của dòng sông chỉ là số không. Mà trong khi chưa tính hết được các thiệt hại (2), thì quan điểm nên dừng lại để chờ đợi vẫn là khôn ngoan, sáng suốt hơn cả. Không đợi đến lúc mất bò mới lo làm chuồng.
Bên cạnh tiếp cận dịch vụ sinh thái, một nhân tố mới cũng đang khiến vấn đề thủy điện và môi trường Mekong có thể có những diễn biến đột phá trong thời gian tới. Đó là xu hướng các nguồn năng lượng tái tạo đang ngày càng trở nên phổ cập, bởi giá rẻ, dễ vận hành, có thể không xa sẽ là nguồn thay thế cho thủy điện. Đình hoãn các đập thủy điện là chính sách "ít mạo hiểm nhất" và "con đường duy nhất" để bảo vệ nghề cá và đời sống cư dân hạ lưu, nhà báo Tom Fawthrop kết luận.
Điện mặt trời hạ giá đẩy thủy điện vào thua lỗ
Về ý tưởng này, trả lời RFI, nhà nghiên cứu độc lập về môi trường Nguyễn Hữu Thiện (Cần Thơ) giải thích thêm, ông đồng thời đặc biệt nhấn mạnh đến góc độ thiệt hại về phù sa do thủy điện đe dọa sự sống còn của đồng bằng Cửu Long, đến ổn định xã hội tại khu vực đầu tầu kinh tế của Việt Nam :
"Gần đây vào tháng 2/2018 chúng ta đều biết là Thái Lan đã tạm hoãn hợp đồng mua điện từ đập Pak Beng để rà soát lại Quy hoạch điện của Thái Lan. Kết quả chưa biết thế nào, nhưng nếu Thái Lan mà không mua điện từ các đập của Lào, thì các đập này khó mà xây dựng được thêm nữa, vì không có thị trường bán điện.
Trong tình hình năng lượng mặt trời đang trở thành xu hướng trên thế giới hiện nay, thì giá thành giảm rất nhanh và công nghệ để lưu trữ năng lượng mặt trời và hòa vào mạng lưới đã có, tôi cho rằng chỉ trong vòng 5-10 năm nữa thì thủy điện sẽ không thể cạnh tranh được. Do đó, nếu các đập thủy điện vẫn được xây dựng, thì các nhà đầu tư sẽ thua lỗ và bỏ chạy, nhưng khi đó thì dòng sông Mekong và đời sống hàng chục triệu người đã bị hủy hoại rồi, sẽ rất đáng tiếc.
Đẩy mạnh điện mặt trời, điện gió để cứu đồng bằng Cửu Long
Các chính phủ trong vùng Mekong vì vậy nên nghiêm túc xem xét việc đầu tư vào phát triển năng lượng mặt trời và điện gió trong vùng này để thay thế cho thủy điện.
Một trạm điện gió ven biển tỉnh Bạc Liêu, đồng bằng Cửu Long, Việt Nam. Ảnh chụp màn hình
Nếu vẫn tiếp tục xây dựng các đập thủy điện, đồng bằng sông Cửu Long sẽ gia tăng sạt lở, hiện nay đang sạt lở dữ dội rồi (3). Có thể đến cuối thế kỷ thì 50% diện tích đồng bằng sông Cửu Long sẽ biến mất khỏi bản đồ do sạt lở. Tác động đối với đồng bằng sông Cửu Long có thể dẫn đến những bất ổn về xã hội, do đó điều này nên được xem như một vấn đề an ninh phi truyền thống của khu vực, trong đó ASEAN và cộng đồng quốc tế nên quan tâm. Các quốc gia phát triển là đối tác của khu vực Mekong và các định chế tài chính quốc tế như Ngân Hàng Thế Giới, Ngân Hàng ADB, nên thành lập quỹ Mekong để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng mặt trời và gió, trong khu vực Mekong để thay thế thủy điện".
RFI xin cảm ơn tiến sĩ Lê Anh Tuấn và nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Thiện
Trọng Thành
----
(1) Về phần mình, nhìn chung, nhà nghiên cứu môi trường Nguyễn Hữu Thiện tỏ ra rất dè dặt trước các kết quả nghiên cứu quy mô lớn tiến hành tại Việt Nam, của bộ Tài Nguyên và Môi Trường và của Ủy hội sông Mekong. Theo ông, nghiên cứu của bộ Tài nguyên và môi trường thuê công ty DHI thực hiện, dựa chủ yếu vào việc chạy mô hình máy tính từ xa, mà thiếu hiểu biết thực tế, nên đánh giá thấp các tác động với đồng bằng Cửu Long. Nghiên cứu của Ủy hội sông Mekong mới đây cũng gây thất vọng vì đánh giá sai lệch tác động, đưa ra những kết luận có thể nói là "phán bừa, phán ẩu". Ví dụ như : cho rằng cá suy giảm do giảm nguồn dinh dưỡng từ phù sa là rất ít, vì được bù lại bằng dinh dưỡng từ nước thải đô thị và phân bón nông nghiệp. Một kết luận, theo ông, hoàn toàn thiếu cơ sở khoa học. Hay khi đánh giá về tác động về kinh tế xã hội, báo cáo chỉ xét tác động trong hành lang 15 km hai bên sông, như vậy không thể đánh giá được tác động tổng thể, đặc biệt về vấn đề sạt lở bờ biển.
(2) Trả lời RFI qua thư điện tử, tiến sĩ Lê Anh Tuấn (Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu, Cần Thơ) nhận định : hậu quả của chuỗi thủy điện đã được nhiều nhà khoa học và các tổ chức xã hội cảnh báo. Tuy nhiên để định lượng các thiệt hại cho từng lĩnh vực như nông nghiệp, thủy sản, phù sa, sinh thái, kinh tế xã hội thì không đơn giản vì nhiều lý do. Như dữ liệu đầu vào không đầy đủ (Trung Quốc từ chối cung cấp số liệu quá trình vận hành chuỗi đập thủy điện phía họ, thiếu thông tin về thỏa thuận mua bán điện, vận hành nhà máy, số liệu về cá - sinh thái - xã hội không nhất quán ...), hiểu biết của chuyên gia về vấn đề Mekong và hệ sinh thái - yếu tố xã hội bị hạn chế, trong các kịch bản tương lai có nhiều yếu tố không chắc chắn và quá nhiều giả định thiếu kiểm chứng...
(3) Theo nghiên cứu của Kondolf (2014), các đập trên thượng nguồn Mekong, mà Trung Quốc gọi là sông Lan Thương, đã khiến dòng Mekong mất đi đến 50% lượng phù sa (160 triệu tấn/năm trong những năm 1990 xuống còn 80 triệu). Nếu toàn bộ 11 đập tại Lào và Cam Bốt được xây, Mekong sẽ mất gần hết phần phù sa còn lại (nghiên cứu của UNESCO và Viện Môi Trường Stockholm). Chỉ tính về kinh tế bề nổi, lượng phù sa/dưỡng chất nói trên khiến Việt Nam thiệt hại ít nhất 450 triệu đô la/năm (Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam)
*********************
Thủy điện Trung Quốc gây sạt lở ở đồng bằng sông Cửu Long (Người Việt, 29/03/2018)
Diễn biến xói, sạt lở bờ biển, bờ sông khiến khu vực đồng bằng các tỉnh phía Nam mỗi năm mất 300 hécta đất có nguyên nhân từ hoạt động của các thủy điện Trung Quốc.
Mỗi năm đồng bằng sông Cửu Long mất 300 hécta đất do sạt lở bờ sông, bờ biển. (Hình : Thanh Niên)
Theo báo Thanh Niên, tại cuộc họp "Tổng kết công tác phòng chống thiên tai năm 2017 và triển khai nhiệm vụ năm 2018" diễn ra ngày 29 tháng Ba tại Hà Nội, ông Nguyễn Xuân Cường, bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, trưởng Ban chỉ đạo trung ương về Phòng chống thiên tai, cho biết tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển ở khu vực các tỉnh phía Nam, khu vực đồng bằng sông Cửu Long ngày càng diễn biến phức tạp, uy hiếp trực tiếp đến tính mạng và tài sản của nhân dân tại các khu vực ven sông, ven biển.
Đặc biệt, khu vực đồng bằng sông Cửu Long và dải ven biển các tỉnh miền Trung như Quảng Nam, Thừa Thiên-Huế, Phú Yên, Bình Thuận, Cà Mau là những khu vực tập trung đông dân cư và nhiều hoạt động kinh tế, xã hội đang có tốc độ phát triển nhanh, báo Thanh Niên cho hay.
Báo này dẫn chứng, qua theo dõi từ năm 2010 đến nay, diễn biến sạt lở bờ sông, bờ biển có xu thế ngày càng gia tăng, tốc độ xói đã vượt tốc độ bồi làm diện tích khu vực đồng bằng các tỉnh phía Nam giảm khoảng 300 hecta/năm, trong đó phần lớn là khu vực bờ biển thuộc tỉnh Cà Mau và Kiên Giang.
Về nguyên nhân sạt lở, theo Tổng cục Phòng chống thiên tai thuộc Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, trước khi các đập thủy điện Trung Quốc đi vào vận hành, tổng lượng phù sa, bùn cát hằng năm từ Trung Quốc về tới tỉnh An Giang khoảng 73 triệu tấn. Nhưng từ năm 2012 đến nay, kể từ khi các hồ chứa phía Trung Quốc đi vào vận hành, tổng lượng phù sa, bùn cát về đồng bằng sông Cửu Long đã giảm đáng kể, đây là nguyên nhân cơ bản gây ra hiện tượng xói lở bờ sông, bờ biển ở khu vực này.
Về hiện trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, cơ quan này cho biết thêm, Việt Nam hiện có 2.055 điểm sạt lở với tổng chiều dài trên 2.710 cây số, trong đó có 91 điểm sạt lở "đặc biệt nguy hiểm, gây nguy hiểm trực tiếp đến an toàn đê điều, khu tập trung dân cư và cơ sở hạ tầng quan trọng", với tổng chiều dài 218 cây số và 735 điểm sạt lở "nguy hiểm" với tổng chiều dài 911 cây số.
Ông Nguyễn Trường Sơn, phó tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai, cho rằng sạt lở, xói lở gia tăng ở đồng bằng sông Cửu Long cũng có nguyên nhân từ khai thác nước ngầm, khai thác cát quá mức. Trong 25 năm qua, nhiều vùng ở đồng bằng sông Cửu Long mực nước ngầm hạ xuống hơn 5 mét, gây nên sụt lún đất trung bình cho toàn khu vực 1,1 cm/năm, có những nơi sụt lún 2,5 cm/năm, cao gấp 10 lần so với tốc độ nước biển dâng.
Ngoài ra, cát trên sông Tiền và sông Hậu đang bị khai thác quá mức. Tính đến năm 2016, có 65 giấy phép khai thác cát được cấp tại các địa phương thuộc đồng bằng sông Cửu Long, tổng lượng khai thác 15 triệu m3/năm. Đó là chưa kể đến khối lượng khai thác cát của các dự án nạo vét luồng lạch giao thông đường thủy.
"Dự báo trong những năm tới, nạn ngập lụt tại đây sẽ tăng mạnh, nhất là vùng ven biển và giữa đồng bằng và xói lở sông, kênh và bờ biển sẽ rất khó lường, nên việc mất đất sẽ nghiêm trọng hơn", ông Sơn khuyến cáo. (Tr.N)
Khai mạc hội nghị thượng đỉnh các nước vùng sông Mekong (RFI, 10/01/2018)
Lãnh đạo các quốc gia vùng sông Mekong họp lại hôm nay, 10/01/2018, tại thủ đô Phnom Penh của Cam Bốt trong bối cảnh Trung Quốc đang xây dựng thêm các con đập làm thay đổi dòng chảy của con sông này và gây nhiều quan ngại về môi trường.
Lãnh đạo 6 nước tham dự Diễn đàn Hợp tác Lan Thương - Mekong tại Phnom Penh Cam Bốt ngày 10/01/2018. Reuters/Samrang Pring
Theo hãng tin AP, hội nghị Cấp cao Hợp tác Lan Thương-Mekong do thủ tướng Cam Bốt Hun Sen và thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đồng chủ trì, với sự tham gia của lãnh đạo các nước Việt Nam, Lào, Thái Lan và Miến Điện.
Mục tiêu của hội nghị, do Bắc Kinh khởi xướng vào năm 2015, là thúc đẩy phát triển bền vững và nâng cao chất lượng sống của hàng triệu người sinh sống tại vùng sông Mekong.
Được gọi là Lan Thương ở Trung Quốc, sông Mekong xuất phát từ vùng cao nguyên Tây Tạng, trải dài trên gần 5000 km, băng qua các nước Thái Lan, Miến Điện, Lào, Cam Bốt và Việt Nam, rồi đổ ra Biển Đông. Tuy nhiên, đây cũng là con sông gây căng thẳng khu vực do nhiều dự án đập thủy điện , chủ yếu của Trung Quốc, làm thay đổi dòng chảy của con sông và gây quan ngại về những tác hại đến môi trường. Bị tác động nhiều nhất vẫn là Việt Nam, quốc gia nằm ở hạ nguồn sông Mekong.
Kể từ thập niên 1990, Trung Quốc đã xây tổng cộng 8 đập thủy điện trên thượng nguồn và đang xây hoặc dự trù xây thêm khoảng một chục đập nữa. Trung Quốc cũng tham gia nạo vét và mở rộng sông Mekong để các tàu lớn có thể lưu thông trên sông này. Các nhà hoạt động bảo vệ môi trường đã cảnh báo là việc này sẽ gây những tác hại nặng nề lên hệ sinh thái.
Hội nghị Cấp cao Hợp tác Lan Thương- Mekong được xem là một cơ chế cạnh tranh với Ủy hội sông Mekong (MRC), được thành lập từ cách đây hơn 60 năm, và không bao gồm Trung Quốc lẫn Miến Điện.
Thanh Phương
*****************
Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Mekong-Lan Thương lần 2 ở Pnom Penh (VOA, 11/01/2018)
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc (thứ hai bên trái), chụp chung với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường (giữa), Thủ tướng Thái Lan Chan-0-cha (trái), Thủ tướng Hun Sen (thứ nhì bên phải) và Thủ tướng Lào Thongloun Sisolith (phải) tại Hội nghị Cấp cao Mekong-Lan Thương lần Hai.
Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Mekong-Lan Thương lần 2 có chủ đề "Dòng sông hòa bình của chúng ta và phát triển bền vững" vừa diễn ra ở thủ đô Pnom Penh của Campuchia.
Chủ trì hội nghị là Thủ tướng nước chủ nhà Hun Sen và Thủ tướng Lý Khắc Cường của Trung Quốc, nước sáng lập ra diễn đàn này.
Đến dự hội nghị cấp cao còn có lãnh đạo các nước Thái Lan, Lào, Myanmar và Việt Nam.
Trung Quốc thành lập diễn đàn Hợp tác Mekong-Lan Thương vào năm 2015 với mục tiêu được nêu ra là "cổ vũ cho việc phát triển bền vững dòng sông, và cải thiện đời sống của hàng triệu người sinh sống trong tiểu vùng sông Mekong".
Diễn đàn này được coi như để cạnh tranh với Ủy hội Sông Mekong vốn đã hiện hữu từ hơn 60 năm nay, nhưng không có sự góp mặt của Trung Quốc và Myanmar. Ủy hội Sông Mekong quốc tế gồm 4 nước : Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam, được thành lập vào ngày 5 tháng 4 năm 1995 với việc ký Hiệp định Hợp tác phát triển bền vững lưu vực sông Mekong.
Theo hãng tin AP, đa số các chuyên gia đều đồng ý rằng kiểm soát được thủy lộ sông Mekong có nghĩa là kiểm soát dược phần lớn nền kinh tế của khu vực Đông Nam Á. Chính vì lý do này mà nhiều nhà quan sát nhận định rằng trong tương lai,
Bản đồ Campuchia và Vietnam. Lưu vực sông Mekong nằm ở điểm cực nam của hai nước.
Trong hai năm từ khi thành lập diễn đàn Hợp tác Mekong-Lan Thương, Trung Quốc đã chi ra nhiều tỉ đôla để hỗ trợ cho ít nhất 45 dự án, kể cả các trung tâm nghiên cứu tài nguyên nước, và các dự án hợp tác để nối kết, tăng cường khả năng công nghiệp, nông nghiệp, phát triển thương mại tại vùng biên giới, cũng như các dự án xóa đói.
Tuy nhiên sông Mekong là một nguồn tiềm tàng gây căng thẳng khu vực, và lãnh đạo các nước dọc theo sông Mekong tụ tập tại Pnom Penh lần này trong bối cảnh Trung Quốc vẫn tiếp tục hối thúc việc xây thêm nhiều đập thủy điện trên con sông, gây quan ngại rằng những đập này đang thay đổi dòng chảy của con sông dài thứ 12 của thế giới (4350km) và cũng là con sông dài nhất Đông Nam Á, mang theo những tác hại về môi trường, ảnh hưởng tới đời sống của 60 triệu người sống lệ thuộc vào sông Mekong và các nhánh của sông này.
Được coi là mạch sống của khu vực, đặc biệt của dân sinh sống ở vùng hạ lưu, sông Mekong từng là nguồn tài nguyên kinh tế hầu như vô tận với nguồn cá phong phú, và cung cấp phù sa nuôi dưỡng các khu vực màu mỡ nhất cho nông nghiệp, kể cả đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam, vựa lúa xuất khẩu gạo lớn nhất nhì thế giới.
Dẫn đầu đoàn Việt Nam là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Được biết ngay sau khi đến phi trường Pnom Penh vào đầu chiều ngày 10/1, Thủ tướng Việt Nam đã đến Cung Hòa Bình để gặp Thủ tướng Campuchia Hun Sen.
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phúc nêu bật những đóng góp của Việt Nam, nhấn mạnh mục tiêu quan trọng là thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực thông qua việc phát triển kinh tế-xã hội của các nước thành viên.
Về vấn đề hợp tác, Thủ tướng Việt Nam nêu bật các ưu tiên gồm tăng cường chia sẻ thông tin và số liệu khí tượng thuỷ văn ; hợp tác ứng phó với hạn hán, lũ lụt ; hợp tác trong các nghiên cứu khoa học và xây dựng Quy chế vận hành liên hồ chứa nước dọc theo dòng chảy Sông Mekong.
Đây là Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Mekong-Lan Thương lần 2 sau hội nghị đầu tiên tổ chức ở Hà nội vào tháng 3 năm 2016.
Nguồn : AP, SCMP, TTXVN, Việt Nam News
*****************
Diễn đàn Lan Thương – Mekong vì lợi ích của Trung Quốc ? (RFI, 10/01/2018)
Trước đây không lâu, Mekong vẫn được coi là một trong những dòng sông lớn thông thoáng nhất thế giới. Nhiều thập kỷ chiến tranh đã cản trở việc xây dựng đập hay các công trình quy hoạch sông. Thế nhưng thời kỳ đó đã qua từ khi Trung Quốc và cả các nước vùng hạ lưu sông Mekong lao vào cuộc chạy đua khai thác dòng sông để đáp ứng nhu cầu phát triển năng lượng và giao thông.
Lượng cá trên dòng sông Mekong ngày càng khan hiếm. Ảnh chụp ngày 05/01/2018, một cặp vợ chồng người Cam Bốt làm nghề chài lưới trên sông Mekong tại tỉnh Kandal, Cam Bốt. TANG CHHIN SOTHY / AFP
Mekong đang bị băm nát bằng những công trình đập thủy điện gây ra những hậu quả tai hại không chỉ đối với chất lượng nước, đa dạng sinh học mà còn cả cuộc sống của hàng triệu người từ bao đời nay sống hai bên sông. Lãnh đạo chính phủ 6 nước có sông Mekong chảy qua hôm nay 10/01/2018 tham dự diễn đàn hợp tác Lan Thương - Mekong tại Phnom Penh.
Tầm quan trọng của sông Mekong
Sông Mekong bắt nguồn từ cao nguyên Tây Tạng có chiều dài gần 5000 km chảy qua 6 nước. Tổng diện tích lưu vực sông Mekong rộng gần 800 nghìn km2. Từ tỉnh Vân Nam Trung Quốc cho đến vùng Châu thổ cực nam Việt Nam, con sông là nguồn sống, tạo dựng một nền tảng văn hóa của nhiều cộng đồng dân cư từ bao đời nay.
Ước tính có khoảng 60 triệu dân đang sống trong hạ lưu sông Mekong tại Cam Bốt, Lào, Thái Lan và Việt Nam. Sông Mekong là nguồn cung cấp nước sạch, thực phẩm, giao thông vận tải và năng lượng không thể thiếu được cho sự tồn tại của cộng đồng dân cư trên. Vùng lưu vực sông là nơi sinh sống của từ 1200 đến 1700 loài cá. Sự đa dạng sinh học trên sông Mekong chỉ xếp sau Amazonie và Congo.
Không thể đánh giá được hết tầm quan trọng về kinh tế của Mekong đối với khu vực hạ lưu, đặc biệt trong lĩnh vực an toàn lương thực. Riêng trong vùng đồng bằng Thái Lan, lưu vực sông Mekong đã chiếm một nửa diện tích đất canh tác. Ở Cam Bốt, biển hồ Tonle Sap luôn luôn là một nguồn cung cấp nước ngọt và thủy sản bảo đảm cung cấp một lượng lớn thức phẩm cho đất nước còn rất nghèo này.
Nghề đánh bắt thủy sản dọc con sông này chiếm 3% tổng sản lượng tôm cá đánh bắt trên thế giới và 17% lượng cá nước ngọt, đủ để nuôi sống 70 triệu dân. Tại việt Nam, Châu thổ sông Mekong sản xuất ra 1/3 lượng gạo của cả bước. Từ Vientiane đến Phnom Penh qua thành phố Hồ Chí Minh, những thành phố lớn này không chỉ gắn bó mà còn lệ thuộc vào con sông lớn này.
Đã có một thời gian dài, khác với các dòng sông lớn trên thế giới, Mekong là con sông trù phú và yên bình bởi không bị quy hoạch khai thác năng lượng. Đáng tiếc là chỉ trong vòng một hai thập kỷ trở lại đây, dòng sông Mekong đã có những thay đổi nhanh.
Hiện có hai mối đe dọa lớn đối với hệ sinh thái của dòng sông liên quan trực tiếp đến cuộc sống của hàng triệu con người : Xây dựng đập thủy điện và cải tạo các tuyến giao thông đường thủy mới trên thượng lưu (khai ngòi, nạo vét dòng chảy, đào kênh… )
Mekong và cơn khát năng lượng Trung Quốc
Ở Trung Quốc, Mêkong được gọi là sông Lan Thương (Lancang). Trung Quốc đã đẩy mạnh đầu tư dọc thượng nguồn dòng sông để xây dựng các con đập thủy điện và tuyến hàng hải. Đến giờ đã có 7 con đập lớn được hoàn thành và 20 dự án khác đang trong quá trình thực hiện hoặc nằm trong kế hoạch khai thác sông Mekong của Trung Quốc, tại Tây Tạng, Vân Nam hay Thanh Hải, theo số liệu của International Rivers, tổ chức phi chính phủ bảo vệ môi trường và nhân quyền có trụ sở tại Mỹ.
Các đập thủy điện của Trung Quốc xây dựng trên sông Mekong có khả năng ngăn giữ một nửa lưu lượng dòng chảy của toàn bộ sông. Việc thay đổi dòng chảy, lưu lượng của con sông lớn giờ đây không phụ thuộc vào các yếu tố tự nhiên mà phụ thuộc vào nhu cầu sản xuất năng lượng của các thành phố và khu công nghiệp Trung Quốc.
Trung Quốc đi đầu kéo theo các nước ở vùng hạ lưu cũng chạy theo theo. Trong bối cảnh bùng nổ kinh tế và giá năng lượng trong khu vực, các nước ở hạ lưu Mekong lại lôi ra những dự án thủy điện cũ, góp thêm phần đe dọa cuộc sống của những cộng đồng dân cư dọc dòng sông. Hiện có khoảng 11 dự án có thể đã và đang được triển khai trong vùng hạ lưu sông Mekong.
Năm 1995, Cam Bốt, Lào, Thái Lan và Việt Nam đã thành lập Ủy ban sông Mekong để có thể trao đổi các dữ liệu, thông tin nhằm quản lý tốt hơn Mekong. Có điều là Trung Quốc vẫn từ chối tham gia Ủy ban này, cũng như họ đã phản đối Hiệp định khung của Liên Hiệp Quốc về việc sử dụng các dòng sông vào mục đích khác ngoài giao thông đường thủy.
Trong khi đó các hoạt động đơn phương khai thác sông Mekong trên thượng nguồn để phục vụ nhu cầu phát triển riêng của Trung Quốc ngày càng được đẩy mạnh, gây không ít lo ngại cho các nước hạ nguồn.
Các nhà bảo vệ sinh thái và nhiều chính phủ đã không ít lần tỏ lo ngại về những tác hại của việc Trung Quốc xây đập tràn lan trên thượng nguồn Mekong. Năm 2016, khi Việt Nam trải qua đợt hạn hán chưa từng có trong 90 năm qua, nhiều chuyên gia khẳng định một phần trách nhiệm của tai họa đó là do các con đập và hồ chứa nước mà Trung Quốc đã xây ở đầu nguồn Mekong.
Bắc Kinh còn dự án mở tuyến đường thủy trên sông Mekong giữa Thái Lan và Lào cho phép các tàu lớn vận chuyển hàng hóa có thể qua lại. Kế hoạch này đã vấp phải sự phản đối gay gắt của cư dân ven sông và những tổ chức bảo vệ môi trường tại Thái Lan.
Lan Thương - Mekong phục vụ lợi ích Trung Quốc
Tháng trước, các bộ trưởng Ngoại Giao của 6 nước vùng sông Mekong đã gặp nhau tại Trung Quốc để chuẩn bị dự án phát triển 5 năm trên con sông này và sẽ được trình lên cuộc gặp thượng đỉnh tại Cam Bốt hôm nay (10/01).
Thực tế, diễn đàn hợp tác Lan Thương- Mekong đã được Bắc Kinh lập ra từ năm 2015. Đây là một cơ chế hợp tác được đánh giá là để cạnh tranh với Ủy ban sông Mekong đã tồn tại từ nhiều thập kỷ qua, nhưng không có sự tham gia của Trung Quốc và Miến Điện.
Trong hai năm sau khi hình thành cơ chế hợp tác Lan Thương- Mekong, Trung Quốc đã tổ chức 3 hội nghị ngoại trưởng và đầu tư nhiều tỷ đô la cho khoảng 45 dự án hợp tác khu vực.
Trong một bài viết hôm 08/01 về những mối đe dọa sông Mekong từ các con đập Trung Quốc, AFP đã nhận định : Với sự kiểm soát ở đầu nguồn sông Mekong, Bắc Kinh có thể xây đập ngăn dòng ở đoạn sông chảy qua nước này trong khi những tác động từ việc này được cảm nhận rõ rệt ở hạ lưu.
Trung Quốc giờ đang muốn giành quyền kiểm soát thông qua Diễn đàn Hợp tác Lan Thương - Mekong, đồng thời cố gắng xoa dịu các nước ở hạ lưu dòng sông bằng những khoản đầu tư và viện trợ.
"Có một mối quan ngại lớn cho rằng vai trò dẫn dắt và ảnh hưởng tương đối của Trung Quốc sẽ khiến nước này đặt những lợi ích riêng của họ lên trên những hợp tác có ý nghĩa", chuyên gia Maureen Harris, giám đốc chương trình Đông Nam Á của tổ chức International Rivers, cảnh báo.
"Phần lớn lợi ích thuộc về các công ty, tập đoàn trong khi các cộng đồng dân cư dọc theo dòng sông bị ảnh hưởng nặng nề nhất", chuyên gia Harris nói thêm.
Đến nay, các công ty Trung Quốc đã và đang đầu tư hàng triệu đô la Mỹ vào nhiều dự án đập thủy điện, nhưng không tiến hành đánh giá các tác động môi trường và xã hội một cách toàn diện.
RFI tiếng Việt
********************
Việt Nam có thể đạt được thế đối đẳng với Trung Quốc trong các cuộc đàm phán về việc phát triển sông Mekong trong tương lai, một chuyên gia Mỹ nhận định, vào lúc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng Thủ tướng Trung Quốc và các nhà lãnh đạo Đông Nam Á khác tham dự một cuộc họp cao cấp về dòng sông này tại Phnom Penh trong ngày 10/1.
Thay đổi trong việc khai thác thuỷ điện từ sông Mekong
Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Lan Thương-Mekong lần thứ hai, do Campuchia và Trung Quốc đồng tổ chức, dự kiến sẽ phê chuẩn Kế hoạch Hành động Năm Năm để thi hành hợp tác và các dự án phát triển, cũng như thông qua Tuyên bố Phnom Penh nêu bật ý chí chính trị của các nước về việc hợp tác trong nhiều lĩnh vực.
Sông Mekong, khởi nguồn từ Trung Quốc và được gọi là Lan Thương, chảy qua các nước Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia, và Việt Nam. Hơn 60 triệu người lệ thuộc vào dòng sông này và những phụ lưu của nó cho thực phẩm, nước, giao thông và những mặt khác trong đời sống thường nhật của họ.
Trung Quốc đang gia tăng đầu tư dọc theo dòng sông này thông qua việc xây dựng những đập thủy điện siêu lớn. Điều này đã khơi lên những lo ngại về tổn hại sinh thái từ các nhà vận động vì môi trường và quan chức chính phủ các nước, bao gồm cả Việt Nam.
Việc Việt Nam đạt đồng thuận với Trung Quốc và các nước khác về dự thảo Kế hoạch Năm Năm, bao gồm xây dựng các đập thủy điện và các dự án khác, cho thấy các dự án gây tranh cãi nhất đã được loại bỏ, và Việt Nam có thể tận dụng vị thế của mình trong cơ chế Hợp tác Lan Thương-Mekong để thương thuyết ở thế đối đẳng với Trung Quốc, theo nhận định của một chuyên gia hàng đầu về sông Mekong và hợp tác kinh tế của Trung Quốc với Đông Nam Á.
"Đó là một nền tảng mà ở đó Việt Nam có thể đạt được sự đối đẳng trong các cuộc thảo luận chung", ông Brian Eyler, Giám đốc chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Stimson, một viện nghiên cứu chính sách ở Washington, nói. "Bởi vì trái ngược với Ủy hội Sông Mekong, nơi Trung Quốc không tham gia, đây là một nền tảng đa phương mà ở đó Việt Nam có vị thế ngang bằng với Trung Quốc".
"Nó có thể được dùng vì mục đích lên kế hoạch và cho những nghiên cứu phân tích và mang tính kỹ thuật mà có thể làm lợi hơn cho các nước hạ nguồn so với đường hướng hiện thời là xây đập thủy điện trên sông vì lợi ích thương mại".
Khi Việt Nam hứng chịu đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong 90 năm qua vào năm 2016, các chuyên gia nói Trung Quốc phần nào chịu trách nhiệm về tình trạng này vì các đập chứa nước của Trung Quốc đã làm tăng tỉ lệ bốc hơi nước ở thượng nguồn.
Ông Eyler nói ông nhận thấy cơ hội của Việt Nam trong cơ chế Hợp tác Lan Thương-Mekong là coi nó như một nền tảng để đàm phán và tham gia vào các nghiên cứu về năng lượng và năng lượng nước phù hợp với lợi ích và nhu cầu của Việt Nam.
Diễn đàn Hợp tác Lan Thương-Mekong được Bắc Kinh thành lập vào năm 2015. Cơ chế này được xem là đối thủ với Ủy hội Sông Mekong vốn đã hiện diện từ hơn 60 năm nay, nhưng Trung Quốc và Myanmar không phải là thành viên.
Trong hai năm kể từ khi cơ chế Hợp tác Lan Thương-Mekong được thành lập, Trung Quốc đã tổ chức ba hội nghị bộ trưởng ngoại giao và chi hàng tỉ đôla để hỗ trợ 45 dự án dưới cơ chế này, bao gồm các trung tâm nghiên cứu tài nguyên nước và hợp tác về các dự án kết nối, năng lực công nghiệp, thương mại biên giới, nông nghiệp và xóa đói giảm nghèo.
Nhưng chuyên gia về khu vực Mekong của Trung tâm Stimson nói điều ông lo ngại nhất về nền tảng này là nó được nhắm mục tiêu và định hướng theo cách mà sẽ mang về nhiều lợi ích cho Trung Quốc hơn là cho các nước ở hạ nguồn.
"Nó sẽ tận dụng nhu cầu cấp thiết của Trung Quốc để xuất khẩu nguồn lao động dư thừa, vật liệu dư thừa thông qua Kế hoạch Vành đai và Con đường", ông Eyler nói, nhắc tới chiến lược phát triển đầy tham vọng của Trung Quốc liên kết Châu Á với Châu Âu, "hoặc thông qua những dự án riêng biệt mà sẽ làm lợi cho Trung Quốc một cách không đồng đều so với các nước ở hạ nguồn, và việc này có thể kiến các nước hạ nguồn bị cuốn vào vòng nợ nần".
Ông dẫn ra khoản vay 6,5 tỉ đôla của Trung Quốc cho Lào để điện khí hóa một số nơi ở thủ đô ở Vientiane và nam Lào. Ông đặt nghi vấn liệu Lào có đủ sức gánh nổi khoản nợ này dù công nhận số tiền giúp đáp ứng một nhu cầu quan trọng cho quốc gia thuộc hàng nghèo nhất Đông Nam Á này.
Dẫu vậy, là một nước hạ nguồn, Việt Nam sẽ chịu thiệt thòi nếu hoàn toàn không tham gia vào cơ chế này do Trung Quốc dẫn đầu, theo lời ông Eyler.
"Việt Nam có một số năng lực nhất định để huy động các nguồn lực và đi đầu về một số vấn đề nhất định mà thậm chí Trung Quốc còn không dẫn đầu được", ông nói. "Một trong số đó là thúc đẩy việc phát triển bền vững dòng sông. Tôi nghĩ thành tích của Việt Nam trong lĩnh vực này có nhiều điều đáng được nêu ra".
"Trung Quốc nói rất nhiều về chuyện này, nhưng thành tích trong quá khứ của họ hoàn toàn thảm hại", chuyên gia này nhận định.
Hoàng Long
Một Biển Đông mới trong tranh chấp Trung Quốc-ASEAN ? (RFI, 05/01/2018)
Trong hai ngày 10-11/01/2018, hội nghị thượng đỉnh cơ chế Hợp Tác Lan Thương – Mekong lần thứ 2 sẽ mở ra tại Phnom Penh, thủ đô Cam Bốt. Nhân dịp này, nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, trong số ra ngày 03/01, đã phân tích thêm về cơ chế hợp tác do Trung Quốc chủ xướng, trên danh nghĩa là để góp phần giảm bớt căng thẳng đến từ các đề án trên sông Mekong, nhưng đã bị các nhà bảo vệ môi sinh hết sức hoài nghi. Bài viết không ngần ngại đặt thành tựa câu hỏi : "Phải chăng sông Mekong sắp trở thành một Biển Đông mới trong tranh chấp khu vực ? Is Mekong River set to become the new South China Sea for regional disputes ?".
Một con kênh tại huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, Châu thổ sông Mekong cạn khô nước. Ảnh chụp ngày 08/03/2016. STR / AFP
Tờ báo Hồng Kông trước hết nhắc lại là tại hội nghị Phnom Penh sắp tới đây, lãnh đạo 6 nước trong nhóm hợp tác Lan Thương - Mekong sẽ thông qua dự thảo một kế hoạch 5 năm nhằm phát triển vùng sông Mekong đã được ngoại trưởng 6 nước thành viên là Trung Quốc, Miến Điện, Thái Lan, Lào, Cam Bốt và Việt Nam, nhất trí nhân cuộc họp vào tháng qua ở Trung Quốc.
Phát biểu ở hội nghị nói trên tại Vân Nam, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho là cơ chế do Bắc Kinh đứng đầu có khả năng thúc đẩy phát triển kinh tế ở cả 6 nước ven sông và Trung Quốc dự kiến tài trợ cho hàng chục đề án. Ngoại trưởng Prak Sokkhom của Cam Bốt, nước ủng hộ Trung Quốc mạnh nhất trong khối ASEAN, đã cám ơn Bắc Kinh về vai trò lãnh đạo trong cơ chế và mô tả tiến bộ thực hiên được là điều "chưa từng có".
Tuy nhiên, theo báo South China Morning Post, giới bảo vệ môi trường đã tỏ thái độ quan ngại về tác hại của các đề án phát triển đối với môi trường sông Mekong, điều mà ông Vương Nghị chưa bao giờ đề cập đến trong các cuộc thảo luận công khai.
Bắt nguồn từ Tây Tạng, sông Mekong, tên gọi tiếng Hoa là Lan Thương (Lancang), đã chảy qua Trung Quốc trước khi đổ xuống, Miến Điện, Thái Lan, Lào, Cam Bốt và Việt Nam, rồi ra Biển Đông. Cả sáu nước đều là thành viên của cơ chế Hợp Tác Lan Thương-Mekong, và ngoại trừ Trung Quốc, năm nước còn lại đều là thành viên hiệp hội Đông Nam Á ASEAN.
Kiểm soát được Mekong là khống chế được kinh tế Đông Nam Á
Cho đến nay, sông Mekong là một nguồn tài nguyên to lớn cho khu vực, với vùng hạ lưu là vùng đất màu mỡ nhất thế giới cho nông nghiệp, ngư nghiêp. Đối với đa số các chuyên gia, kiểm soát được con sông này đồng nghĩa với kiểm soát được phần lớn kinh tế Đông Nam Á. Chính vì vậy mà giới quan sát nhận định là có khả năng dòng nước này sẽ trở thành một điểm tranh chấp lớn nhất giữa Trung Quốc và ASEAN sau tranh chấp Biển Đông.
Bắc Kinh thiết lập cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong vào năm 2015. Nhiều người xem đó là một cơ chế cạnh tranh với Ủy Ban Sông Mekong - Mekong River Commission - đã ra đời và hoạt động từ hơn 60 năm nay. Ủy Ban này tuy nhiên chỉ bao gồm 4 nước Việt Nam, Cam Bốt, Lào và Thái Lan, không có Trung Quốc và Miến Điện.
Trung Quốc được mời tham gia Ủy Ban nhưng đã từ chối, chỉ đồng ý làm "đối tác đối thoại", giống như Miến Điện. Điều đó có nghĩa là Bắc Kinh có thể đứng ngoài quy định của Ủy Ban theo đó các nước thành viên mỗi khi có đề án xây đập trên sông, thì phải đệ trình kế hoạch để thảo luận.
Theo South China Morning Post, cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong của Trung Quốc, trên nguyên tắc là một kênh thông tin và một cơ cấu thúc đẩy phát triển kinh tế, thế nhưng hiệu quả của nó cần được chứng minh thêm, trong lúc ý đồ địa chính trị lại gây nên nhiều quan ngại.
Đối với giới bảo vệ môi trường, các đề án phát triển thủy điện của Trung Quốc và các nước khác đã đe dọa tương lai của cả con sông lẫn cư dân ven sông, vì các đập thủy điện lớn tác hại nặng nề đến hệ sinh thái, đe dọa sinh kế của hàng triệu người.
Theo nhà bảo vệ môi sinh Thái Lan Pianporn Deetes : "Đối với các cộng đồng cư dân ở vùng hạ lưu, các con đâp xây ở thượng nguồn đã làm thay đổi rất lớn chu kỳ lũ-hạn tự nhiên của sông và ngăn chặn dòng chảy của phù sa, qua đó tác hại đến hệ sinh thái... Tác động (của các con đập mà Trung Quốc xây trên thượng nguồn) trên mực nước và ngư nghiệp đã được ghi nhận dọc biên giới Thái Lan và Miến Điện".
Theo bà Deetes, từ khi mở đập thủy điện Mạn Loan, con đập đầu tiên trên dòng chính sông Mekong vào năm 1995, Trung Quốc sau đó đã xây thêm 7 con đập khác, và đang hoặc có kế hoạch làm thêm 20 đập nữa ở Vân Nam, Tây Tạng, Thanh Hải.
Các chuyên gia môi trường cho rằng việc Trung Quốc thiếu tham khảo các láng giềng ở vùng hạ lưu con sông, cũng như thiếu đánh giá về tác hại của đập trên con sông và cư dân đã khiến cho việc phát triển khu vực thêm phức tạp.
Thúc đẩy quyền lợi Trung Quốc
Nhật báo Hồng Kông không ngần ngại cho rằng Bắc Kinh đã khéo lợi dụng việc cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong ít được truyền thông quốc tế chú ý để âm thầm thúc đẩy các lợi ích của mình, và phô trương rằng cơ chế này là một trong những phương cách tốt nhất để tăng cường quan hệ với ASEAN.
Đối với chuyên gia Milton Osborne, nguyên là một nhà ngoại giao Úc, "việc Trung Quốc thiết lập cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong phản ánh sự công nhận muộn màng từ phía Bắc Kinh, là chính sách của họ liên quan đến sông Mekong đã để ý quá ít đến quyền lợi các nước ở hạ nguồn".
Trong hai năm từ khi thiết lập cơ chế này, Trung Quốc đã tổ chức 3 cuộc họp cấp ngoại trưởng và dành hàng tỷ đô la tài trợ cho khoảng 45 đề án, từ việc xây dựng các cơ quan nghiên cứu tài nguyên cho đến hợp tác trên các đề án kết nối khu vực, công nghiệp, thương mai xuyên biên giới, nông nghiệp và giảm nghèo khó.
Trong cơn khát năng lượng, một số quốc gia ven sông đã sẵn sàng theo chân Trung Quốc. Lào chẳng hạn, đang thúc đẩy kế hoạch xây con đập thứ 3 trên dòng chính sông Mekong, bất chấp phản đối của láng giềng Việt Nam và Uỷ Ban sông Mekong.
Theo bà Deetes : "Các công ty Trung Quốc đầu tư trực tiếp vào hơn 6 con đập trên dòng chính sông Mekong ở vùng hạ nguồn, trong đó có cả hai đập Don Sahong và Pak Beng ở Lào. Việc phát triển các con đập này không tuân thủ thông lệ tốt của quốc tế là phải quan tâm và tránh hay giảm thiểu tác động đến đời sống và môi trường".
Việt Nam lại đi đầu trong việc chống các con đập trên dòng chính
Căng thẳng tăng lên vào năm 2016 khi Việt Nam phải chịu một cơn hạn hán nghiêm trọng nhất trong vòng 90 năm, với 1,8 triệu dân bị mất mùa và thiếu nước.
Hạn hán chủ yếu do tác động của hiện tượng khí hậu El Niño, nhưng các chuyên gia môi trường cho rằng Trung Quốc cũng có trách nhiệm vì hồ chứa nước của các con đập đã làm gia tăng mức độ bốc hơi ở thượng nguồn dòng sông. Để giúp giải quyết tình hình khô hạn đó, Việt Nam đã yêu cầu Trung Quốc xả nước từ các con đập phía trên.
Một số chuyên gia đã hy vọng là cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong có thể hoàn tất những mục tiêu quan trọng mà Ủy Ban sông Mekong đã không làm được như điều hòa việc xây đập trên dòng chính sông Mekong.
Theo ông Osborne, sẽ là một điều tốt cho các nước hạ nguồn nếu Trung Quốc đồng ý trên một thỏa thuận theo đó họ thông báo cho các láng giềng mỗi khi cho xả nước từ đập thủy điện của mình. Nhưng Bắc Kinh chưa đồng ý tham gia vào một hệ thống như vậy.
Marc Goichot, một cố vấn thuộc chương trình Greater Mekong Programme của Quỹ Bảo Tồn Thiên Nhiên WWF, cho rằng chính những khó khăn mà Ủy Ban sông Mekong gặp phải đã biện giải cho sự tồn tại của cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong.
"Vấn đề của Ủy Ban là có quá nhiều ràng buộc, hạn chế, nhất là chỉ có 4 trên 6 quốc gia ven sông là thành viên, và chỉ lo vấn đề nguồn nước, trong lúc sông ngòi không chỉ liên quan đến nước, mà cần đến sự dấn thân nhiều hơn nữa của giới quy hoạch kinh tế, đầu tư, và lãnh vực tư nhân".
Một số chuyên gia khác lập luận là mặc dù Trung Quốc nỗ lực tạo hình ảnh một nhà tài trợ hảo tâm, cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong sẽ không giúp giảm mối quan ngại trong nhiều nước Đông Nam Á về ý đồ địa chính trị của Trung Quốc.
Biển Đông và Mekong : Trung Quốc áp dụng cùng một chiến thuật
Nhà nghiên cứu độc lập Elliot Brennan cho là vấn đề sông Mekong có khả năng trở thành điểm tranh chấp lớn nhất giữa Trung Quốc và ASEAN sau Biển Đông, và đối với Bắc Kinh, kiểm soát con sông là một mục tiêu chiến lược.
Theo chuyên gia này : "Sau hơn một thập niên ngoại giao vụng về, Bắc Kinh đã học được cách sử dụng cây gậy và củ cà rốt trong vùng... Bắc Kinh hiểu rõ hơn bao giờ hết những gì các nước ASEAN muốn và đã thâm nhập được rất sâu (vào nội bộ ASEAN) để ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định của họ. Nếu Bắc Kinh thành công trong việc kiểm soát sự phát triển của sông Mekong, họ sẽ nhanh chóng biến nó thành một động mạch quan trọng để Trung Quốc vươn lên và tăng gia ảnh hưởng trong ASEAN".
Thitinan Pongsudhirak, giáo sư nghiên cứu quốc tế Đại Học Chulalongkorn ở Bangkok, cho rằng những động thái của Trung Quốc đối với sông Mekong tương tự như chiến thuật họ đã dùng trong tranh chấp Biển Đông.
"Cơ chế Hợp Tác Lan Thương - Mekong là biểu hiện cho thấy Trung Quốc chỉ chơi theo các luật lệ của riêng họ. Họ đã tạo ra sự đã rồi bằng cách xây dựng các con đập ở thượng nguồn để gây thiệt hại cho các nước ở hạ nguồn, rồi sau đó thành lập cơ quan quản lý riêng của họ để bác bỏ Ủy Ban sông Mekong".
Giáo sư Thái Lan ghi nhận tiếp : "Trung Quốc cũng đàm phán song phương với từng nước ở vùng sông Mekong để các quốc gia này không thể đoàn kết lại để chống lại Bắc Kinh trong tư cách là một khối khu vực".
Kết luận của ông Brennan khá bi quan : Các cuộc thảo luận hiện tại về cách bảo vệ hệ thống môi trường của con sông đã không đi đủ xa, và "Trung Quốc sẽ có thể được tất cả trong lúc các thành viên Asean thì mất tất cả trong vấn đề hợp tác khu vực về sông Mekong... Vấn đề là các nước ASEAN không thể gạt bỏ thực tế địa chính trị và phải cố đàm phán gay go để có được một sự hợp tác đúng đắn".
Mai Vân
**********************
Thủ tướng Phúc dự hội nghị Lan Thương-Mekong tại Phom Penh (VOA, 06/01/2018)
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ đến tham dự Hội nghị Cấp cao Hợp tác Mekong-Lan Thương (LMC) lần thứ 2 được tổ chức tại Phnom Penh, Campuchia, vào ngày 10/1, trang thông tin chính thức của chính phủ VN dẫn thông cáo của Bộ Ngoại giao cho biết ngày 5/1.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Campuchia Hun Sen.
Cuộc họp sẽ do Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đồng chủ tọa, với sự tham dự của các thủ tướng Việt Nam, Lào, Thái Lan và Phó Tổng thống Myanmar Myint Swe, bản tin Trung Quốc Xinhua dẫn thông tin từ Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia cho biết.
"Sáu lãnh đạo của LMC sẽ thảo luận các vấn đề chính để phát triển tiểu vùng sông Mekong, tập trung vào cam kết duy trì hòa bình, ổn định, phát triển bền vững và thịnh vượng của tiểu vùng Mekong", thông báo nói tiếp.
Các lãnh đạo dự kiến sẽ thông qua 4 văn kiện, đó là Tuyên bố Phnom Penh, kế hoạch hành động 5 năm của LMC (2018-2022), một danh sách chung các dự án hợp tác lần 2 và báo cáo của 6 Nhóm công tác chung về các lĩnh vực ưu tiên.
Sông Mekong chảy qua 6 nước gồm Trung Quốc, Campuchia, Myanmar, Lào, Thái Lan và Việt Nam. Lan Thương là tên của con sông ở phần thượng nguồn phía Trung Quốc.
Hội nghị Lan Thương-Mekong do Trung Quốc khởi xướng vào năm 2015, sau khi các nước hạ nguồn sông Mekong bất bình vì thiệt hại kinh tế và môi trường do các đập thủy điện ở thượng nguồn gây ra trong những năm gần đây.
Tại hội nghị lần đầu tiên được tổ chức ở Trung Quốc năm 2016, 6 nước cam kết thúc đẩy hợp tác dựa trên 3 trụ cột chính : an ninh-kinh tế, phát triển bền vững và phát triển bền vững, và văn hóa-xã hội-giao lưu, dựa trên nguyên tắc đồng thuận, bình đẳng, phối hợp và tham vấn lẫn nhau, tự nguyện, cùng đóng góp và chia sẻ lợi ích, tôn trọng Hiến chương Liên Hiệp Quốc và luật pháp quốc tế.
Cũng trong hội nghị này, Trung Quốc cam kết hỗ trợ 300 triệu USD cho Quỹ hợp tác Lan Thương-Mekong và 10 tỷ Nhân dân tệ cho các khoản vay ưu đãi, 5 tỷ USD cho các khoản vay bên mua và 5 tỷ USD cho các khoản vay đặc biệt, đồng thời tặng 18.000 suất học bổng và 5.000 suất đào tạo mỗi năm cho các nước Mekong trong vòng 3 năm tiếp theo.
Sau hội nghị lần 2, Lào sẽ là quốc gia chủ trì cuộc họp lần tới.
Thủ tướng Hun Sen tuyên bố sẽ tiếp tục lãnh đạo Campuchia (RFA, 06/09/2017)
Thủ tướng Hun Sen vào ngày 6 tháng 9 tuyên bố rằng ông sẽ tiếp tục vai trò lãnh đạo Chính phủ Campuchia trong một thập niên tới.
Thủ tướng Campuchia Hun Sen trong một buổi lễ tại một nhà máy ở Phnom Penh vào ngày 6 tháng 9 năm 2017. AFP
Thủ tướng Hun Sen tuyên bố như vừa nêu sau khi lãnh đạo đối lập là ông Kem Sokha bị bắt giữ một ngày trước đó vì tội phản quốc do cấu kết với phần tử nước ngoài để lật đổ chính phủ, qua việc ông này tuyên bố với cộng đồng người Campuchia tại Australia hồi năm 2013 rằng ông nhận được sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và Canada để đánh bại Thủ tướng Hun Sen.
Đương kim Thủ tướng xứ Chùa Tháp và cũng là người lãnh đạo Chính phủ suốt 32 năm qua, ông Hun Sen đề cập nhiều về âm mưu lật đổ chính quyền trong bài diễn văn được đọc vào hôm thứ Tư, ngày 6 tháng 9 và đây là lý do để ông đi đến quyết định tiếp tục vai trò lãnh đạo ít nhất trong 10 năm nữa.
Thủ tướng Hun Sen còn nhấn mạnh ông là người nắm quyền thủ tướng lâu nhất trên thế giới nên đừng có ai ganh ghét ông vì điều này.
Tuy nhiên, điều mà Thủ tướng Hun Sen khoe là không đúng sự thật vì hiện có đến 7 lãnh đạo, hầu hết ở các quốc gia tại Châu Phi giữ chức Thủ tướng lâu hơn ông.
Mặc dù Thủ tướng Hun Sen tuyên bố sẽ tiếp tục lãnh đạo Chính phủ Campuchia trong một thập niên tới đây, nhưng ông phải đối mặt với cuộc bầu cử trong năm 2018 mà đảng đối lập chính nhận được sự ủng hộ của dân chúng vì họ giận dữ đối với đảng của ông Hun Sen trước sự bất bình đẳng, tham nhũng và lạm quyền.
****************
Mekong cần xã hội dân sự và nhà báo (BBC, 05/09/2017)
Vùng Mekong có khóa tập huấn cho giới hoạt động xã hội và phóng viên nhằm lấp khoảng trống thông tin để giúp người dân quyết định.
Chương trình được tổ chức chỉ một ngày sau khi thủ tướng Hun Sen của Campuchia phạt tờ Cambodia Daily 6,3 triệu đô la Mỹ tiền thuế
Chuỗi hoạt động được gọi là Mekong ICT Camp về dữ liệu mở dành cho giới hoạt động xã hội và phóng viên diễn ra tại Siem Reap từ ngày 4/9-10/9.
Tham gia hoạt động này có 126 chuyên gia và nhà hoạt động từ năm quốc gia tiểu vùng Mekong và Bangladesh, cùng một số chuyên gia về an ninh mạng, công nghệ thông tin và dữ liệu từ Singapore, Hoa Kỳ, Indonesia và Hong Kong.
Chương trình được tổ chức chỉ một ngày sau khi thủ tướng Hun Sen của Campuchia phạt tờ Cambodia Daily 6,3 triệu đô la Mỹ tiền thuế và bắt ông Kem Sokha vì tội "phản quốc", hai hành động được cho là có "động cơ chính trị" trước kỳ bầu cử của Campuchia.
Nhà tổ chức Mekong ICT Camp, một hoạt động hàng năm về công nghệ thông tin, quan ngại về "tự do ngôn luận" có thể là vấn đề ảnh hưởng đến hoạt động của chương trình trong tuần này tại Siem Reap.
Bà Puang Chompu từ tổ chức Thai Fund Organization, nhà tổ chức chương trình cho biết : "Mekong Camp 2017 tập trung vào dữ liệu mở. Như chính phủ Thái Lan, họ có mọi dữ liệu nhưng không công bố cho công chúng biết. Dữ liệu mở có thể giúp các tổ chức xã hội hoạch định hoạt động tốt hơn, và nó làm các nhà hoạt động mạnh hơn. Lần này chúng tôi tập trung vào việc tận dụng các công cụ mở, dữ liệu mở cho nhà báo, nhà hoạt động. Công nghệ giờ có trong mọi lĩnh vực, và dữ liệu mở giúp cho mọi người mạnh hơn".
Arthi Suriyawongkul từ tổ chức Thai Netizen Network, một chuyên gia về an ninh mạng, nhận định : "Khu vực các quốc gia Mekong có rất nhiều vấn đề chung như lao động nhập cư, vấn đề sông Mekong và nhiều thứ khác. Nhưng trong quá khứ, người Campuchia có thể nhận định nước sông Mekong cao đến mức nào đó, người Thái lại nói khác. Mọi thông tin thường là 'tôi tin là' - mà không dựa vào dữ liệu.
Mọi thứ giờ có thể hợp tác, tổng hợp và đưa ra phân tích đúng đắn dưới dạng dữ liệu. Chúng ta không thể cứ đến một ngôi làng, thu thập dữ liệu theo cách của mình và ra quyết định cho số phận ngôi làng đó theo cách của ta. Người dân có quyền quyết định, và điều đó có thể thực hiện bằng sự tăng cường trao đổi và xử lý các dữ liệu cùng nhau. Ở Mekong ICT những chuyên gia khác nhau có thể tìm thấy mối quan tâm giống nhau, hoặc chồng chéo nhau".
Ông Arthit cũng nhận định : "Dù ASEAN là tổ chức được cho là hợp tác, nhưng lại có chính sách không can thiệp lẫn nhau, và như thế bao nhiêu năm qua, thông tin giữa các quốc gia về nhiều vấn đề chung vẫn phân mảnh và không có giải pháp nào. Dữ liệu mở có thể tăng cường năng lực của các tổ chức xã hội dân sự, nhà báo và các tổ chức để lấp vào khoảng trống đó".
Khải Đơn (Siem Reap)
*****************
Mỹ lên án Hun Sen, Trung Quốc hậu thuẫn (VOA, 04/09/2017)
Thủ tướng Campuchia Hun Sen nhận được những lời hậu thuẫn của Trung Quốc hôm 4/9, sau khi nhà lãnh đạo Campuchia này bị Hoa Kỳ và Liên hiệp Châu Âu lên án vì bắt giữ đối thủ chính trị của mình trong chiến dịch trấn áp người bất đồng trước cuộc bầu cử năm sau.
Ông Hun Sen (trái) trong cuộc gặp với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc cuối năm 2016.
Một ngày sau khi ông Kem Sokha bị bắt, một trong các người phó của ông kêu gọi các nhà tài trợ quốc tế mở mắt để chứng kiến "nền dân chủ giả hiệu" của Campuchia, cũng như gây thêm áp lực lên Thủ tướng Hun Sen.
Tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh, khi được hỏi về vụ bắt giữ trên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng nói rằng Trung Quốc "ủng hộ nỗ lực của chính phủ Campuchia nhằm bảo vệ ổn định và an ninh quốc gia".
Theo Reuters, các chính trị gia đối lập, các tổ chức nhân quyền và truyền thông độc lập đều chịu sức ép lớn khi cuộc bầu cử cận kề, vốn có thể là thách thức lớn nhất trong chiến dịch duy trì quyền lực hơn ba thập kỷ của ông Hun Sen.
Bà Mu Sochua, người phó của ông Kem Sokha, kêu gọi các nhà tài trợ quốc tế mở mắt để chứng kiến "nền dân chủ giả hiệu" của Campuchia.
Là một trong các đồng minh thân cận nhất của Trung Quốc trong khu vực, ông Hun Sen ngày càng phớt lờ chỉ trích của các nhà tài trợ phương Tây vì sự hỗ trợ của họ giờ không bằng thời kỳ đầu khi ông này mới nắm quyền.
"Chúng ta không thể cho phép người nước ngoài sử dụng người Khmer để giết người Khmer nữa", ông Hun Sen nói hôm 4/9, nhắc tới nạn diệt chủng Khmer Đỏ đã hủy hoại Campuchia trong những năm 70.
Trong khi đó, ông Kem Sokha hôm 4/9 đã được gặp luật sư trong nhà tù gần biên giới với Việt Nam, cách thủ đô Phnom Penh vài giờ đồng hồ.
Con gái ông, cô Monovithya Kem, lặp lại một đoạn tweet của ông từng viết trước đó rằng "tôi có thể mất tự do, nhưng tự do không bao giờ chết ở Campuchia".
********************
Vì sao tờ Cambodia Daily bị buộc phải đóng cửa ? (BBC, 04/09/2017)
Tờ nhật báo độc lập Cambodia Daily, một trong số ít những tờ báo độc lập ở Cambodia, vừa cảm ơn bạn đọc để rồi đóng cửa vào Thứ Hai 4/9 vì bị chính phủ Hun Sen giáng cho một hoá đơn thuế khổng lồ.
Thủ tướng Hun Sen nói nhật báo này đã không đóng thuế do đó phải bị đóng cửa
Tờ Cambodia Daily, được xuất bản bằng tiếng Anh và thường đăng các bài chỉ trích chính phủ, cho biết họ phải đóng cửa vì hóa đơn thuế lên tới 6,3 triệu USD.
Hôm Chủ nhật 3/9, lãnh tụ đối lập Kem Sokha bị công an Campuchia bắt vì tội "phản quốc".
Ông bị cáo buộc đã thông đồng với một số người nước ngoài làm hại đất nước.
Trang nhất của số báo cuối cùng, được xuất bản hôm thứ Hai 4/9, có bài mang tựa đề "Dấn sâu vào con đường độc tài" ("Descent Into Outright Dictatorship") trong bối cảnh Thủ tướng Hun Sen tấn công mạnh vào những cá nhân và tổ chức chỉ trích chính phủ, hãng tin Anh Reuters cho hay.
Vụ bắt giữ ông Kem Sokha là một trong số hàng loạt động thái chống lại các phe phái và tổ chức đối lập mà chính phủ của ông Hun Sen coi là quan trọng.
Nhân viên tờ Cambodia Daily cảm ơn bạn đọc qua ảnh đăng trên Twitter
'Vấn đề nhạy cảm'
"Chúng tôi đã là cái gai đối với Hun Sen trong suốt thời gian tờ báo hoạt động. Tờ báo này tự hào là tờ viết về những vấn đề nhức nhối nhất, " Reuters dẫn lời bà Jodie DeJonge, tổng biên tập người Mỹ của tờ Cambodia Daily.
Hoạt động từ 1993, tờ Cambodia Daily chỉ phát hành vài ngàn bản mỗi ngày nhưng có tiếng là tờ báo đưa tin về những vấn đề nhạy cảm như tham nhũng, lãng phí, các vấn đề về môi trường và quyền đất đai.
Hồi tháng 8, ông Hun Sen, bản thân từng là một chỉ huy của Khmer Đỏ nhưng sau rời bỏ hàng ngũ, và đã nắm quyền hơn 30 năm, gọi nhân viên của tờ Cambodia Daily là "kẻ cắp" và nói nếu hóa đơn thuế này không được trả trong vòng 30 ngày, tờ báo này phải "cuốn gói và ra khỏi Campuchia".
Trong bản thông báo ra hôm Chủ Nhật 3/9 về việc đóng cửa, tờ báo này nói : "Rất có thể có bất đồng giữa cục thuế và những người chủ tờ báo Cambodia Daily về khoản thuế báo này còn nợ và thời điểm phải trả. Nếu theo một quá trình bình thường, những vấn đề bất đồng sẽ được giải quyết sau khi có kiểm toán và thỏa thuận riêng.
Thay vào đó, tờ Cambodia Daily bị nhắm vào với một khoản thuế khổng lồ, với những thông tin vu khống và không chính thức. "
Thủ tướng Hun Sen nói tờ báo này cũng phải trả thuế như bất kỳ doanh nghiệp nào khác.
"Khi họ không trả thuế và chúng tôi yêu cầu họ rời khỏi Cambodia, họ nói chúng tôi là chế độ độc tài", ông Hunsen nói.
Ảnh chụp các nhà báo của Cambodia Daily làm việc trong phòng tin hôm 31/8/2017
Hồi kết của tự do báo chí ?
Cho tới thời gian gần đây, Campuchia có mức độ tự do báo chí tương đối cao so với các nước láng giềng như Việt Nam hay nước quân chủ Thái Lan.
"Khi tờ Cambodia Daily bị đóng cửa, điều đó có nghĩa tự do báo chí ở Cambodia đã hết", ông Chhorn Chansy, biên tập tin tức người Campuchia của tờ này nói. Tờ Cambodia Daily có hơn 30 nhà báo, một nửa trong số đó là người nước ngoài.
Chính phủ Campuchia trước đây đã từng đe dọa đóng cửa các hãng truyền thông mà họ cho là đe dọa "ổn định" của nước này.
Thủ tướng Hun Sen cắt băng khánh thành một thủy điện do Trung Quốc tài trợ. Ông đã trực tiếp dọa đóng tờ báo Cambodia Daily
Ngoài tờ Cambodia Daily, các hãng truyền thông độc lập khác, trong đó có Radio Free Asia và Voice of America cũng được cho là từng bị chính phủ cáo buộc không theo nghĩa vụ trả thuế. Những hãng này thường xuyên đưa tin về những vấn đề làm xấu mặt chính phủ, như tham nhũng và nhân quyền.
Tháng trước 18 đài phát thanh cũng phải ngừng phát sóng và các đài phát thanh địa phương không được phép cho Châu Á Tự do (Radio Free Asia) và Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (Voice of America) thuê làn sóng và thời lượng.
Bộ Ngoại giao Mỹ nói bộ này "hết sức quan ngại vì bầu không khí dân chủ đi xuống ở Campuchia" trong những tuần qua.
Nhưng chính phủ Campuchia phủ nhận tầm quan trọng của những vụ việc này và nói rằng những nhà báo chủ chốt vẫn có quyền tự do đáng kể ở nước này.
*******************
Cam Bốt : Kế hoạch gởi trả người Thượng về Việt Nam bị tố cáo (RFI, 04/09/2017)
Nhiều người Thượng cho biết họ phải chạy khỏi Việt Nam do bị đàn áp. Ảnh chụp màn hình : Reuters, theo vietnamrightnow.com.
Theo nhật báo Anh Ngữ The Cambodia Daily, số ra hôm nay, 04/09/2017, gần như toàn bộ số 36 người Thượng ở Phnom Penh sẽ bị đưa trở về Việt Nam, bất chấp việc Liên Hiệp Quốc đang cố gắng tìm cách chuyển số người xin tỵ nạn này đến một nước thứ ba. Thông tin này đã được một viên chức Phủ Cao Ủy Tị Nạn Liên Hiệp Quốc xin giấu tên, tiết lộ trong một e mail gởi đến các nhà báo vào tuần qua.
Theo The Cambodia Daily, nội dung bức e-mail cho biết là cơ quan Liên Hiệp Quốc đã nhận được một bức thư từ thứ trưởng bộ Nội Vụ Cam Bốt, Ouk Kim Lek, thông báo việc 29 người trên số 36 người Thượng ở thủ đô Phnom Penh sẽ bị trục xuất.
Viên chức Liên Hiệp Quốc khẳng định là theo chuẩn mực quốc tế, thì 29 người đó "phải được công nhận là người tị nạn". Theo viên chức này, "Khi bác bỏ đơn xin tị nạn của họ, Cam Bốt sẽ có thể trả họ về (Việt Nam) với lý do là họ không phải người tị nạn, và đó là một đánh giá sai lầm cho mọi trường hợp".
Phil Robertson, phó giám đốc Châu Á của tổ chức bảo vệ nhân quyền Human Rights Watch, hôm thứ Sáu, 01/09, đã tố cáo chính quyền Phnom Penh tuân theo yêu cầu của Việt Nam. Đối với ông : "Quyết định này làm cho tiếng tăm của Cam Bốt như một nước tôn trọng quyền người tị nạn bị phá hủy".
Ông Robertson thúc giục cộng đồng quốc tế lên tiếng buộc Phnom Penh phải xét lại quyết định trục xuất, vì người Thượng có thể bị nguy hiểm, bị đàn áp về chính trị, tôn giáo, một khi bị đưa trở về Việt Nam.
Theo viên chức Liên Hiệp Quốc nói trên, Phủ Cao Ủy Tị Nạn đã đề nghị "một giải pháp khác'', là đưa những người có lý do xác thực để xin tị nạn, sang một nước thứ 3, nhưng chính quyền Cam Bốt trả lời là vấn đề đã được giải quyết.
Theo viên chức này thì Phủ Cao Ủy Tị Nạn đang tìm cách đưa 7 người còn lại sang một nước thứ ba "càng sớm càng tốt".
Nhật báo Cam Bốt nhắc lại rằng đây không phải lần đầu tiên mà chính quyền Cam Bốt trục xuất người Thượng về Việt Nam một cách thẳng tay, hay với giải thích là họ tự nguyện trở về.
Đợt cuối cùng người Thượng chạy sang Cam Bốt là vào năm 2014. Hơn 200 người hoặc là đã bị cưỡng bức hồi hương về Việt Nam, hoặc là "tự nguyện hồi hương" với sự giúp đỡ của Phủ Cao Ủy Tị Nạn Liên Hiệp Quốc, hoặc vẫn đang chờ đợi tại Phnom Penh.
Mai Vân
Loạt chủ đề nhẹ nhàng dành cho mùa hè tiếp tục được đưa trên trang nhất các tuần báo Pháp. “Ai làm gì trong cuộc sống vợ chồng ?” là câu hỏi lớn của L’Obs, “Homère, bậc thầy tư duy của nền văn minh chúng ta” được Le Point đề cập trên trang nhất, L’Express đưa độc giả khám phá “Những bí mật của làn da” còn trang nhất của Courrier international là hình ảnh như thây ma của “Jeff Bezos, phù thuỷ của Amazon”.
Quá trình xây dựng đập trên sông Mêkông ở tỉnh Xayaburi, Lào (@International Rivers)
Liên quan đến Châu Á, tuần báo Courrier international đăng bài “Dòng sông Mêkông được vẽ lại”, trích dịch từ báo Bangkok Post. Bắc Kinh muốn biến dòng sông này thành một tuyến đường trong mạng lưới vận tải, vốn đã chằng chịt, để chuyển hàng hóa Trung Quốc xuống các nước Đông Nam Á.
Ngày 14/11/2015, Trung Quốc đề xuất chương trình Hợp tác Lan Thương-Mêkông (LMC-Lancang-Mekong Cooperation) với mục đích cải thiện giao thương và hợp tác với các nước cùng chung dòng sông là Cam Bốt, Lào, Thái Lan, Miến Điện và Việt Nam. Trong cuộc họp đầu tiên giữa các bên vào tháng 03/2016, thủ tướng Lý Khắc Cường cam kết tháo khoán 1,35 tỉ euro tín dụng và tuyên bố sẵn sàng cấp các khoản tín dụng tổng cộng đến 83,75 tỉ euro nhằm đầu tư vào các công trình hạ tầng lớn và phát triển mạng lưới giao thông trong vùng Mêkông, trong đó có cả hệ thống đường sắt, cảng sông và vận tải hàng không.
Để đạt được các mục tiêu đề ra, nhiều công trình khai quang khu vực Mêkông đã được tiến hành, kể cả việc dùng chất nổ phá đá và các dốc đứng để thương thuyền 500 tấn có thể qua lại được, thay vì những con tầu 100-200 tấn như hiện nay.
Tờ Bangkok Post cho biết cải thiện khả năng lưu thông trên dòng Mêkông đã được một số nhà công nghiệp người Hoa chú ý ngay đầu những năm 2000. Chỉ đến khi dự án Hợp tác Lan Thương-Mêkông được đưa ra, người dân Thái Lan trong khu vực mới biết đến dự án này.
Từ 20 năm qua, Trung Quốc xây dựng rất nhiều đập thủy điện trên dòng sông chảy qua lãnh thổ và từ đó, mực nước lên xuống phía hạ nguồn do Trung Quốc quyết định. Hậu quả là nhiều loài cá đã biến mất khiến ngư dân phải chuyển nghề, nông dân trồng hoa mầu bên bờ sông luôn ngay ngáy sợ nước lên bất thường vì Trung Quốc xả lũ.
Bên cạnh dự án vận tải đường thủy trên dòng Mêkông, Trung Quốc đã phát triển mạng lưới đường bộ nối với Thái Lan nhờ trục cao tốc R3A (2008) đi qua lãnh thổ Lào, cây cầu hữu nghị thứ 4 (2013) giữa Thái Lan và Lào dẫn đến vùng Côn Minh (thủ phủ tỉnh Vân Nam), một hải cảng thương mại mới (2011) tại vùng Chiang Saen (Thái Lan)… Những công trình hạ tầng này đã tạo thêm lực đẩy cho giao thương biên giới, đặc biệt nhờ thỏa thuận tự do mậu dịch giữa Trung Quốc và ASEAN, có hiệu lực từ năm 2010.
“Phải thận trọng khi giải quyết với láng giềng phương bắc”
Dự án cải thiện lưu thông trên dòng Mêkông mà chính phủ Thái Lan thông qua hồi tháng 12/2016 bị người dân một ngôi làng sống bên bờ sông phản đối do lo ngại tác động đến môi trường và kinh tế. Song họ lại tỏ ra “dè dặt” trước người láng giềng khổng lồ.
Một chuyên gia về quan hệ Thái-Trung thuộc đại học Thammasat ở Bangkok nhận xét “Trung Quốc là một nước lớn. Điều này khiến người ta phải thận trọng”. Bà không nhắc đến kích thước về mặt địa lý mà nhấn mạnh đến trọng lượng và sức ảnh hưởng kinh tế của quốc gia phương bắc đối với các nước trong vùng, cụ thể thông qua dự án Con đường Tơ lụa mới với những công trình hạ tầng có quy mô lớn để hình thành một mạng lưới giao thông đường thủy và đường bộ nối nền kinh tế Trung Quốc và khu vực Á-Âu.
Trong khoảng 2008-2014, lượng đầu tư của Trung Quốc vào ASEAN đã tăng hơn 200%. Sông Mêkông vẫn là tuyến đường chính nối miền nam Trung Quốc đến các nước Đông Nam Á. Giới đầu tư Trung Quốc bị thu hút trước các nguồn tài nguyên dồi dào và tầng lớp trung lưu ngày càng đông với tiềm năng tiêu thụ lớn. Trong cuộc họp đầu tiên giữa Trung Quốc và các nước bên bờ Mêkông, thủ tướng Lý Khắc Cường nêu viễn cảnh chương trình Hợp tác cam kết cùng chia sẻ lợi ích.
Thế nhưng, trên thực tế, người dân địa phương không có chung cách nhìn tích cực như Bắc Kinh, thậm chí họ cho rằng Trung Quốc “lợi dụng” những nước nhỏ. Các dự án phát triển của Trung Quốc, từ các mỏ đồng ở Miến Điện đến các nhà máy giấy và trung tâm thủy điện ở Việt Nam hay các nông trường chuối ở Thái Lan, đều gây ra những quan ngại về môi trường.
Một số khác coi sự đầu tư ồ ạt của Trung Quốc như một “mối đe dọa đến chủ quyền”. Trong một bài báo nghiên cứu, giáo sư Khoa học-Xã hội Pollavat Prapattong thuộc đại học Mae Fah Luang ở Chiang Mai không ngần ngại miêu tả cách thức đầu tư của Trung Quốc như một âm mưu “biến (thành phố Chiang Mai và môi trường) thành một vùng đất của Trung Quốc và cho người Hoa”.
Lào cũng là một trường hợp điển hình. Một số thành phố của nước này bị “vẽ” lại hoàn toàn để dành chỗ cho mạng lưới đường sắt nối liền với Trung Quốc. Các khu đô thị như Luang Prabang và Viêng Chăn ngày càng giống một số khu vực ở tỉnh Vân Nam.
Dĩ nhiên, chính quyền trung ương Bắc Kinh yêu cầu các nhà đầu tư ra nước ngoài phải có trách nhiệm về xã hội và môi trường, nhưng những tiêu chí trên chỉ được một số nhỏ doanh nghiệp nhà nước áp dụng. Trung Quốc thu lợi từ trao đổi thương mại và đầu tư trong khu vực Mêkông nhưng cũng tìm cách để ngăn các nước ASEAN liên minh với nhau chống lại Bắc Kinh trong hồ sơ tranh chấp Biển Đông.
Bangkok Post nhận định khó lòng đánh giá được lợi ích mà người dân địa phương được hưởng từ những công trình mới của Trung Quốc trong vùng Mêkông, nhưng một điều chắc chắn là họ phải quen với một cuộc sống mới, như trường hợp của một ngư dân phải bỏ nghề, từ khi Trung Quốc xây đập trên thượng nguồn, để bất dĩ trở thành công nhân chiết mủ cao su, làm thợ xây hay thợ máy.
Bành Lệ Viên : “Đệ nhất phu nhân” quyền lực Châu Á
Phu nhân chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là nhân vật chính trong loạt bài mùa hè về những phụ nữ quyền lực của tuần báo L’Express. Trước khi trở thành “Đệ nhất phu nhân” Trung Quốc, bà đã nổi tiếng hơn chồng.
Luôn xuất hiện với nụ cười và trang phục thanh lịch bên cạnh chồng, bà Bành Lệ Viên được L’Express đánh giá là người dung hòa, thông qua hình ảnh, những mâu thuẫn của một chính quyền bị giằng xé giữa tư tưởng cộng sản cách mạng và cách thức tư bản và bảo thủ. Và bà đảm nhiệm tốt vai trò này.
Vào thời điểm khá nhạy cảm sau khi nhà đấu tranh Lưu Hiểu Ba bị “cầm tù” cho đến chết dù được chữa trị trong bệnh viện, bà Bành Lệ Viên, xuất hiện trong trang phục được cân nhắc kỹ, tuyên bố chiến đấu chống bệnh lao và bệnh sida. Hay khi đến Hồng Kông nhân 20 năm cựu thuộc địa Anh được trả lại cho Trung Quốc, bà Bành Lệ Viên đã thể hiện thành công vai trò của một Đệ nhất phu nhân hiện đại và luôn tươi cười trong một trại dưỡng lão, hay ôm hôn học sinh trong một trường tiểu học. Những hình ảnh trìu mến này lại trái ngược với chính sách mạnh tay của Bắc Kinh đối với đặc khu hành chính, mà chắc hẳn người ta vẫn chưa quên các cuộc biểu tình đòi dân chủ từ năm 2014 hay các vụ “bắt cóc” các nhà sách Hồng Kông…
Kết hôn với ông Tập Cận Bình từ gần 30 năm, trước khi trở thành Đệ nhất phu nhân, bà Bành Lệ Viên đã nổi tiếng hơn chồng vì là ca sĩ dân gian đương đại có tiếng trong quân đội Trung Quốc. Từ năm 2007, bà ngừng sự nghiệp ca sĩ để toàn tâm toàn ý giúp sự nghiệp của chồng.
Những bí mật của làn da
L’Express dành 16 trang báo để nói về “Những bí mật của làn da” thông qua bốn chủ đề chính : Làn da là tấm gương phản ánh sức khoẻ và cảm xúc ; Những phát hiện mới nhất về làn da ; Bảo vệ da như thế nào ? và những nguy hiểm khi xăm hình trên da.
Khoảng 2 m2 da bao phủ cơ thể con người. Lớp vỏ bọc này là một cơ quan phức tạp và đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ với những người khác. Làn da như tấm thẻ căn cước về mỗi người và “bật mí” về tuổi tác, nguồn gốc dân tộc, cảm xúc và bệnh tật. Với làn da, con người khó lòng “ăn gian” được tuổi tác, dù có trải qua “dao kéo”. Chấm đen, vết đỏ, mụn nhọt hay các vùng mầu ghi xuất hiện trên da mỗi khi chế độ ăn uống bị giảm.
Cùng với hình thể và trí tuệ, mùi hương toả ra từ làn da là yếu tố thứ ba đóng vai trò quan trọng trong một buổi hẹn hò. Sự mịn màng và tươi tắn của làn da không tự nhiên mà có được mà cần được quan tâm chăm sóc. Tuy nhiên, L’Express cho rằng công việc này lại không phức tạp như vẫn nghĩ, chỉ cần nuôi dưỡng tốt và luôn giữ ẩm làn da.
Làm đẹp làn da bằng những hình xăm vẫn luôn thịnh hành. Khoảng 15% dân Pháp xăm mình, trong đó 25% dưới 30 tuổi ; từ 10 đến 50% trong số họ hối hận vì đã xăm mình và 10% trong số họ bị nhiễm trùng hoặc dị ứng. Nguyên nhân chính là thành phần của mực xăm mà L’Express cảnh báo nên chú ý, vì trong mực có chứa kim loại nặng, hidrocarbon, còn mực mầu chứa nhiều chất độc gây ung thư.
Để có được làn da trẻ trung, nhiều người không ngại can thiệp của dao kéo, từ tiêm botox, với liều lượng ít hơn trước một nửa để có làn da tự nhiên hơn, hay sử dụng một loại gel thần thánh tẩy hết mọi vết nhăn hoặc phẫu thuật thẩm mỹ. Theo một chuyên gia, đôi môi đầy đặn hờn dỗi và gò má cao vẫn còn tương lai xán lạn trước mắt.
“Trách nhiệm tinh thần” về gánh nặng việc nhà
Phụ nữ thường trách đàn ông làm chưa đủ, còn các ông lại luôn trách các bà muốn kiểm soát tất cả. Ai có lý và làm thế nào để thoát khỏi “cuộc đối đầu” căng thẳng này là chủ đề của phóng sự điều tra trên tuần báo L’Obs. Thế nhưng, giữa hai luồng quan điểm là một “trách nhiệm tinh thần” về việc nhà.
Khái niệm “trách nhiệm tinh thần” được sử dụng trong thập niên 1970 để nói về những mối bận tâm của các nhà quản lý khi phải mang thêm việc về nhà giải quyết. Chỉ đến năm 1984 mới xuất hiện nguyên tắc “trách nhiệm tinh thần gia đình” trong một bài báo của nhà xã hội học Monique Haicault. Bà miêu tả tâm trí của một người phụ nữ bị ám ảnh bởi những lo âu trong nhà, quản lý gia đình khi họ đang làm việc.
Những trường hợp được L’Obs nêu trong bài báo đều cho thấy phụ nữ bận tâm nhiều hơn cho “trách nhiệm tinh thần”, trong khi phái nam chỉ dành một phần nhỏ, thậm chí với một số người, về nhà đồng nghĩa với “nghỉ ngơi” và “giải toả đầu óc”. Chính điều này là nguyên nhân gây những bất đồng trong gia đình. Theo nhận định của nhà xã hội học Jean-Claude Kaufmann, người đàn ông phải dứt khỏi vỏ bọc tiện nghi, còn người phụ nữ phải chia sẻ cách làm của mình.
“Dunkerque” : Tái hiện 9 ngày quân đồng minh rút khỏi vòng vây của Đức
Đạo diễn người Anh Christopher Nolan, 46 tuổi, trở lại với bộ phim dài Dunkerque, được tuần báo Le Point cho rằng “chắc chắn đánh dấu lịch sử nền điện ảnh”. Còn L’Express đánh giá đạo diễn đã sáng tạo lại thể loại phim chiến tranh.
Dài 1h45, bộ phim Dunkerque thuật lại chiến dịch Dynamo (bí danh của trận Dunkerque) hay đúng hơn là cuộc sơ tán, vào tháng 05/1940, của hơn 338.000 quân nhân Anh, Pháp và Bỉ bên bờ biển Dunkerque (miền bắc nước Pháp) giữa vòng vây của lính Đức. Bị dồn trên cầu cảng và bãi biển, họ chỉ có một lối thoát duy nhất là đến nước Anh bằng đường biển.
Trong vòng 9 ngày, một khu vực dài 10 km quanh thành phố Dunkerque được một số đơn vị Pháp phòng thủ để kéo thời gian giúp các toán quân, chủ yếu là lính Anh, rút lui bằng đường biển để được hải quân Anh và một số du thuyền cứu vớt.
Câu chuyện được thuật lại dưới ba nhãn quan : của những người lính trên bãi biển, một nhà hàng hải Anh và một phi công của Không Lực Hoàng gia Anh.
Với Dunkerque, đạo diễn Nolan lại thêm một bộ phim lớn vào danh sách những tác phẩm như Memento, Inception, Interstellar, Batman.
Thu Hằng
