Thông Luận

Như vậy là Thượng đỉnh Mỹ-Triều đã diễn ra đúng ngày 12/06/2018 như đôi bên hoạch định, nhưng thành quả Thượng đỉnh này theo nhận định của chúng tôi và có lẽ cũng của nhiều người thì chỉ có tính biểu tượng và mang nhiều kịch tính, trái với dự đoán và sự trông đợi thực tế phải khác hơn. Vì sao ?

Tính biểu tượng còn được thể hiện qua lời lẽ và nội dung Thông Cáo Chung kết thúc Thượng đỉnh Mỹ-Triều.

Thực tế nhiều người dự đoán là Thượng đỉnh giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donal Trump và Chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong-un có thể gay go, trên hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên và nếu không có sư bất trắc xảy ra đưa Thượng đỉnh đến tan vỡ, thì thành quả ít ra phải có được những gì cụ thể. Thế nhưng Thượng đỉnh đã diễn ra êm ả và kết thúc tốt đẹp cho cả đôi bên. Có điều, qua các hình ảnh, diễn tiến các sự kiện, cung cách và ngôn từ ứng xử giữa hai nhà đạo Mỹ-Triều ; cũng như nội dung Thông Cáo Chung kết thúc Thượng đỉnh, đã cho thấy thành quả Thượng đỉnh Mỹ-Triều chỉ có tính biểu tượng và mang nhiều kịch tính.

Thật vậy, qua hình ảnh và diễn tiến các sự kiện cũng như lời ăn tiếng nói, cử chỉ, điệu bộ của hai nhà lãnh đạo cao nhất của đại cường quốc Hoa Kỳ và tiểu nhược quốc Bắc Hàn, dường như đã được đôi bên sắp xếp như một cuốn phim được các nhà đạo diễn quan tâm đến từng chi tiết đối thoại và diễn xuất. Qua đó người ta thấy những hình ảnh thân thiết và những lời tán tụng nhau giữa hai nhà lãnh đạo, mà chỉ ít tháng trước đây vẫn còn coi nhau như kẻ thù không đội trời chung, buông ra những lời thóa mạ nhau thậm từ. Nhất là Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ca ngợi hết lời Chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-un, dù ông từng bị công luận quốc tế tố cáo là một nhà độc tài tàn ác không chỉ với nhân dân (nhà tù lao động khổ sai, pháp trường…) mà cả với thuộc cấp và thân tộc (Như xử tử chú Dượng và ra lệnh ám sát người anh em cùng cha khác mẹ…), nếu làm trái ý Ông ta.

Chẳng hạn trong cuộc phỏng vấn của phóng viên Van Susteren của đài VOA, trả lời câu hỏi "Điều gì ở ông Kim Jong-un làm ngài ngạc nhiên ?". Tổng thống Trump nói "Thực sự, ông ấy có một cá tính tuyệt vời. Ông ấy là một người vui tính, ông ấy rất thông minh, và là một nhà thương thuyết tuyệt vời. Ông ấy thương dân, nhưng không phải tôi ngạc nhiên vì điều đó, mà thật sự ông ấy yêu mến người dân Triều Tiên…".

Cùng với cử chỉ ưu ái, vỗ về, trước khi bước vào hội đàm, Tổng thống Trump còn chiếu cho Chủ tịch Kim và phái đoàn coi một video ngắn 4 phút với các hình ảnh vẽ ra một tương lai tuyệt vời cho Bắc Hàn và quan hệ Mỹ-Triều vô cùng tốt đẹp, khởi đi từ sự thành công của Thượng đỉnh Mỹ-Triều hôm nay. Sự thể này khiền người ta có cảm tưởng như vị Tổng thống Hoa Kỳ gốc doanh nhân đang dùng kỹ thuật chiêu dụ một đối tác trên thương trường.

Nhưng trước sự chủ động, nhiệt thành của Tổng thống Trump, Chủ tịch Kim đã đối lại bằng vẻ mặt, nụ cười tươi vui, nhưng chừng mực và hà tiện lời nói, chỉ đủ làm vui lòng người đối diện và trình diễn trước ống kính truyền hình thế giới. Do đó mà đặc phái viên Vincent Sourieau của Reuters cho là do "Kim Jong-un ít có thói quen phát biểu với truyền thông và trước công chúng. Nhưng người ta cảm nhận thấy sự quyết tâm của Kim Jong-un trong thái độ của ông ta. Lãnh đạo Bắc Triều Tiên luôn tươi tỉnh và thoáng mỉm cười sau mỗi tuyên bố của tổng thống Mỹ. Vấn đề hiện nay là sự đồng thuận giữa hai vị lãnh đạo sẽ được cụ thể hóa như thế nào".

Mặt khác, tính biểu tượng còn được thể hiện qua lời lẽ và nội dung Thông Cáo Chung kết thúc Tượng đỉnh Mỹ-Triều, người ta chỉ thấy ghi nhận sự đồng thuận trên nguyên tắc sẽ giải quyết các vấn đề mà đôi bên cùng quan tâm và cùng có lợi, cũng là yêu sách đôi bên cần thương lượng để giải quyết. Thế nhưng không thấy định ra phương cách và lịch trình giải quyết cụ thể nào. Nghĩa là Thượng đỉnh mới chỉ là sự tiên báo hướng giải quyết các vấn đề mà thành quả thực tế vẫn ở phía trước, còn tùy thuộc vào thực tâm và các hành động cụ thể , song phương Mỹ-Triều để cùng thực hiện sau này.

Đúng như dự đoán của chúng tôi trong một bài viết trước Thượng đỉnh nhan đề "Thượng đỉnh Mỹ-Triều sẽ thành công hay thất bại", chúng tôi nhận định :

"Một cách chủ quan chúng tôi cho rằng Thượng đỉnh Mỹ-Triều vào ngày 12/6 tới đây tại Singapore chỉ có thể thành công chứ không thể thất bại… Sở dĩ chúng tôi dám khẳng định một cách chủ quan như thế, là căn cứ trên diễn biến đưa đến các cuộc bàn thảo tiền hội nghị giữa đôi bên, dường như Mỹ-Triều đã có sự tương nhượng để đạt được phần nào những yêu sách cơ bản của mình, nên Thượng đỉnh mới được tái tục. Vì Thượng đỉnh diễn ra đôi ba tiếng đồng hồ không có thời giờ tranh luận, mà chỉ là sự xác nhận, chuẩn phê những gì mà hai bên đã đạt được đồng thuận trước hội nghị ; để sau đó công bố bằng một bản Thông Cáo Chung có ý nghĩa như một "Bản Ghi nhớ" những đồng thuận đã đạt được và tiến trình thực hiện để triển khai…".

Thật vậy, yêu sách chủ yếu hàng đầu cũng là lý do Hoa Kỳ cần có Thượng đỉnh để giải quyết là Bắc Hàn phải "giải trừ vũ khí hạt nhân và phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên". Thế nhưng thành quả đạt được ghi trong Thông Cáo Chung chỉ là sự tái xác nhận của Bắc Triều Tiên "cam kết hành động để phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên" từng được ghi nhận trong "bản Tuyên Bố Bàn Môn Điếm ngày 27/04/2018" sau Thượng đỉnh Liên Triều.

Thành quả này được ghi nhận nơi điểm (3) Thông Cáo Chung 4 điểm (*). Còn các thành quả khác ghi nhận trong Thông Cáo Chung (Nơi các điểm 1, 2 và 4) chỉ là thứ yếu và là hệ quả tất nhiên một khi vấn đề"Phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên" được giải quyết dứt điểm. Thế nhưng, tất cả những vấn đề chủ yếu cũng như thứ yếu này thành quả chỉ là xác nhận trên nguyên tắc có ý nghĩa như một "Ghi nhớ" sự đồng thuận sẽ được đôi bên tìm cách thực hiện trong tương lai có thể kéo dài ngắn dài tùy theo thiện chí, nỗ lực đôi bên.

Đến đây chúng tôi cho rằng, nếu thành quả chỉ có thế thì cần gì phải tổ chức Thượng đỉnh rình rang, mất nhiều thời giờ trao đổi, vận động ngoại giao kín đáo qua lại và tổ chức tốn kém bạc triệu như vậy ? Bởi vì thành quả này coi như đã dạt được từ Thượng đỉnh Liên Triều cơ mà ? Bởi vì, ngay sau khi Bình Nhưỡng chủ động đi bước trước, đơn phương xác nhận trong Tuyên Bố Chung kết thúc Thượng đỉnh Liên Triều (27/4) là ngừng hoàn toàn thử nghiệm vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo, được cụ thể hóa bằng sự tự phá hủy các căn cứ thử nghiệm, để tiến đến phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên. Như thế Hoa Kỳ có thể chỉ cần viết thư từ chối đề nghị của Bắc Triều Tiên về một cuộc họp Thượng đỉnh tay đôi (vì không cần thiết) mà yêu cầu Bắc Triều Tiên nếu thực tâm thì "hãy làm đi", Washington cam kết sẽ đáp ứng theo một tiến trình phù hợp, kiểm chứng được ; đáp ứng có khi còn nhiều hơn 4 điểm ghi trong Thông Cáo Chung đạt được sau Thượng đỉnh-Mỹ-Triều vừa qua : (1) "thiết lập mối quan hệ mới giữa hai nước…" (2), cùng chung sức thực hiện một chế độ hòa bình bền vững và ổn định trên bán đảo Triều Tiên (3) , cam kết hành động để phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên, (4) " cam kết cho hồi hương thi hài các quân nhân Mỹ mất tích trên chiến trường trong thời kỳ chiến tranh Triều Tiên".

Thế tại sao Thượng đỉnh vẫn đã diễn ra ?

Theo nhận định của chúng tôi là vì hai bên đều có lợi ích thiết thân cần đạt được thông qua Thượng đỉnh này.Vì thế bằng mọi cách, mọi giá đôi bên phải tìm cách tương nhượng để vượt qua mọi trở ngại hầu có Thượng đỉnh vào ngày 12/6 vừa qua. Lợi ích thiết thân của hai bên là gì ?

Về phía Bắc Triều Tiên, cần có Thượng đỉnh với Hoa Kỳ, để có cơ hội khẳng định vị thế ngoại giao trên trường quốc tế mà bao lâu nay bị cô lập và lu mờ dưới bóng phủ của đại cường cộng sản Trung Quốc. Vì thế Chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-un đã bầy tỏ không che dấu quyết tâm thành tựu Thượng đỉnh và bằng mọi cách chủ động cứu vãn sự tan vỡ Thượng đỉnh sau khi Tổng thống Trump tuyên bổ hủy Thương đỉnh. (như vội đề nghị họp Thượng đỉnh Liên Triều lần 2, gửi cánh tay mặt Tướng Kim Jong Chol đến Mỹ gặp Ngoại Trưởng Mike Pompeo và đưa thư riêng của Chủ tịch Kim cho Tổng thống Trump…)

Vậy vì lợi ích thiết thân gì mà Bình Nhưỡng phải xuống nước như vậy để có Thượng đỉnh Mỹ-Triều ?

Theo nhận định của chúng tôi, bằng hành động tự nguyện chủ động giải trừ vũ khí hạt nhân, tuyên bố bước qua thời kỳ xây dựng phát triển đất nước, sống chung hòa bình, sau khi tuyến bố các cuộc thử nghiệm hạt nhân và tên lửa đạn đạo tải đầu đạn hạt nhân đã thành công, chế đô Bình Nhưỡng muốn qua diễn đàn Thượng đỉnh vớ đại cường quốc nguyên tử Hoa kỳ, được thế giới mặc nhiên thừa nhận là một cường quốc hạt nhân ; nay có đủ tư thế chủ động thương lượng tay đôi với Hoa Kỳ , để được giải tỏa cấm vận, bảo đảm sự tồn tại của chế độ và sự trợ giúp phát triển của Hoa Kỳ,Nam Hàn và quốc tế, song phương cũng như đa phương…Dường như Kim Jong-un lãnh tụ chế độ Bắc Triều Tiên đã thành đạt được tức thì tất cả hay phần nào lợi ích thiết yếu này qua Thượng đỉnh Mỹ- Triều.

Về phía Hoa Kỳ, cũng có lợi ích muốn thành đạt qua Thượng đỉnh với Bắc Triều Tiên. Vì vậy, Tổng thống của cường quốc Hoa Kỳ Donald Trump, một người theo chủ nghĩa thực dụng, đã chỉ coi trọng lợi ích có được qua Thượng đỉnh mà không ngại phải ngồi nói chuyện ngang hàng với Chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-un, một lãnh tụ trẻ tuổi (hàng con cháu) của một tiểu nhược quốc từng là đối thủ gây nhiều nhức nhối cho Hoa Kỳ và thế giới trên hồ sơ hạt nhân của nước này. Do đó, phía Hoa Kỳ cũng đã có nhiều nỗ lực để vượt qua mọi trở ngại để Thượng đỉnh Mỹ-Triều phải thành tựu, không thể tan vỡ.

Theo nhận định của chúng tôi, lợi ích mà Tổng thống Trump muốn đạt được trước hết là sự thành tựu Thượng đỉnh Mỹ -Triều có tính lịch sử sẽ đưa tên tuổi Ông vào lịch sử như một Tổng thống đã phá đổ bức tường ngăn cách với một chế độ độc tài cộng sản khép kín và tàn bạo, từng bị Hoa Kỳ coi là một quốc gia khủng bố quốc tế đã tìm cách chế tạo vũ khí hạt nhân để đe dọa an ninh quốc gia Hoa Kỳ và hòa bình thế giới ; mà các đời Tổng thống trước đã thất bại trong nỗ lực buộc chế độ này phải từ bỏ. Sự thành tựu Thượng đỉnh còn tạo thành tích lãnh đạo cá nhân xuất sắc hội dủ phẩm chất để được quốc tế trao tặng giải Nobel Hòa bình hàng năm.

Đồng thời thành tựu của Thượng đỉnh Mỹ-Triều, dù mới chỉ là trên nguyên tắc, nhưng đã tìm được sự đồng thuận khả tín và hé lộ thực tâm đôi bên muốn giải quyết vấn đề giải trừ vũ khí hạt nhân, báo hiệu một thành quả có phần chắc chắn trên thực tế trong tương lai gần xa. Tuy nhiên, những lợi ích mà Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump muốn thành đat qua Thượng đỉnh Mỹ-Triều vẫn còn ở phía trước, tùy thuộc ở tương lai các thỏa thuận mà đôi bên đạt được trên nguyên tắc có được thực thi đầy đủ, đem lại thành quả thực tế hay không.

Thành ra, nếu so sánh thì người ta thấy, dường như Chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong-un đã thành đạt tức thì ít nhiều các lợi ích thiết thân sau Thượng đỉnh ; trong khi Tổng thống Hoa Kỳ Donal Trump còn phải chờ thêm thời gian thì thành quả đạt được trên nguyên tắc sau Thượng đỉnh mới trở thành hiện thực. Nghĩa là rồi đây Bình Nhưỡng có giải trừ thực sự vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo, thực hiện chính sách sống chung hòa bình… như Thống Cáo Chung Thượng đỉnh Mỹ-Triều ghi nhận, thì khi đó tên tuổi Tổng thống Trump mới thực sự đi vào lịch sử vì đã làm được một điều cả thể mà các đời Tổng thống tiền nhiệm đã không làm được. Từ đó dẫn đến lợi ich cho cá nhân là giải Nobel Hòa Bình và cho đảng Cộng Hòa là vẫn giữ được vị thế đa số trong lưỡng viện Quốc hội Hoa Kỳ sau cuộc bầu cử vào tháng 11/2018 tới đây.

Thiện Ý

Houston, ngày 14/06/2018

Ghi chú :

(*) Sau đây là toàn văn thông cáo chung (theo bản tiếng Pháp của AFP) :

« Tổng thống Donald Trump và chủ tịch Kim Jong-un đã có cuộc trao đổi ý kiến đầy đủ, sâu sắc và chân thành về những vấn đề liên quan đến việc thiết lập mối quan hệ mới giữa Hoa Kỳ và RPDC (Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Triều Tiên) và về việc xây dựng một chế độ hòa bình vững chắc và bền vững trên bán đảo Triều Tiên. Tổng thống Trump đã cam kết đưa ra các bảo đảm về an ninh cho RPDC và chủ tịch Kim Jong-un tái khẳng định cam kết vững chắc và không lay chuyển của mình đối với việc phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên.
Tin tưởng rằng việc thiết lập mối quan hệ mới Hoa Kỳ-RPDC sẽ đóng góp vào hòa bình và phồn thịnh của bán đảo Triều Tiên và thế giới, và thừa nhận rằng việc thiết lập sự tin tưởng lẫn nhau có thể thúc đẩy phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, tổng thống Trump và chủ tịch Kim Jong-un tuyên bố :

1. Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên cam kết thiết lập mối quan hệ mới giữa hai nước phù hợp với nguyện vọng hòa bình và thịnh vượng của nhân dân hai nước.

2. Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên sẽ cùng chung sức thực hiện một chế độ hòa bình bền vững và ổn định trên bán đảo Triều Tiên.

3. Bắc Triều Tiên tái khẳng định nội dung bản Tuyên Bố Bàn Môn Điếm ngày 27/04/2018, cam kết hành động để phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên.

4. Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên cam kết cho hồi hương thi hài các quân nhân Mỹ mất tích trên chiến trường trong thời kỳ chiến tranh Triều Tiên.

Thừa nhận rằng thượng đỉnh Hoa Kỳ-RPDC, cuộc gặp đầu tiên trong lịch sử, là một sự kiện có tầm quan trọng to lớn, đáng ghi nhớ vì thượng đỉnh sang trang nhiều thập niên căng thẳng và thù nghịch giữa hai nước, báo trước một tương lai mới, tổng thống Trump và chủ tịch Kim Jong-un cam kết thực hiện toàn bộ các điều khoản trong thông cáo chung này.

Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên cam kết, ngay khi có thể, tổ chức các cuộc thương lượng liên tục, do ngoại trưởng Mike Pompeo và một đồng nhiệm cấp cao của RPDC tiến hành, nhằm thực hiện các kết quả của thượng đỉnh Hoa Kỳ-RPDC.

Tổng thống Trump và chủ tịch Kim Jong-un cam kết hợp tác nhằm phát triển mối quan hệ mới giữa Hoa Kỳ và RPDC, thúc đẩy hòa bình, phồn thịnh và an ninh của bán đảo Triều Tiên và thế giới".

Thượng đỉnh Mỹ - Triều : "Trận đấu thế kỷ"

Thượng đỉnh lịch sử Mỹ-Triều là chủ đề trang nhất của nhiều nhật báo Pháp.

Hình vẽ châm biếm Donald Trump và Kim Jong-un tại một khách sạn ở Singapore.© Reuters

"Thượng đỉnh đầy rủi ro", tựa của Le Figaro, La Croix hy vọng một "thượng đỉnh vì lịch sử". Les Echos dành hồ sơ chính cho cuộc thượng đỉnh được đánh giá là "mang tính biểu tượng", hơn là đưa ra được các cam kết thực sự. Thái độ sớm nắng chiều mưa của tổng thống Mỹ với G7, chính phủ Pháp bị chỉ trích ngả sang hữu cũng là các chủ đề lớn khác.

Trước hết về thượng đỉnh Mỹ - Triều, tổng thống Mỹ - từng bị Kim Jong-un gọi là "lão già lẩm cẩm" và lãnh đạo Bắc Triều Tiên bị Donald Trump kêu là "thằng nhóc béo phệ" cách đây ít tháng - sẽ gặp nhau ngày mai trong cuộc thượng đỉnh chính thức, mà nhiều người kỳ vọng sẽ tìm ra một giải pháp hòa bình cho khu vực Đông Bắc Á. Le Figaro mô tả thượng đỉnh này như một "trận đấu thế kỷ", có thể so với một trận "vô địch quyền anh hạng nặng", đầy rủi ro.

Đảo quốc sư tử Singapore, nơi được chọn là điểm đăng cai của cuộc đấu thế kỷ này cũng tỏ ra xứng tầm. An ninh được kiểm soát nghiêm ngặt. Khoảng 5.000 nhà báo trên toàn thế giới đổ về đảo quốc hơn 5 triệu dân. Hai đấu thủ đã có mặt tại chỗ hai ngày trước khi diễn ra cuộc chạm trán. Công chúng không biết họ có gặp nhau không chính thức trong thời gian chờ đợi hay không. Điều này cũng không thể loại trừ do tính "thích gây bất ngờ" của Trump và Kim.

Tuy nhiên, trận đấu Trump – Kim không phải là một cuộc tranh tài thông thường, mà vấn đề là "chiến tranh hay hòa bình". Và kết quả không hẳn đã là kẻ thắng, người thua. Le Figaro lần lượt đưa ra đánh giá về một số điểm mạnh và điểm yếu của hai đối thủ trước cuộc đấu quyết định ngày mai, và tìm cách giải mã toan tính sâu xa của tổng thống Mỹ.

Trước hết, về phía Mỹ, chính quyền Trump từ chỗ đòi hỏi Bắc Triều Tiên phải "phi hạt nhân hóa hoàn toàn, có thể kiểm chứng và không thể đảo ngược", đến chỗ tỏ ý chấp nhận là một thỏa thuận cụ thể sau cuộc gặp mặt 12/06 không phải là điều được trông đợi. Tuy nhiên, nếu không có một tuyên bố chung với các điều khoản có nội dung chính xác, sẽ khó mà nói là cuộc thượng đỉnh với Kim Jong-un là "một thành công ngoại giao" với tổng thống Mỹ.

Hai bên cũng có thể kéo dài "màn diễn" bằng cách mời nhau qua lại. Kim đến Nhà Trắng và Trump đến Bình Nhưỡng, và một tuyên bố chính thức chấm dứt chiến tranh có thể sẽ được đưa ra trong dịp thượng đỉnh Singapore. Thế nhưng vấn đề tranh chấp chủ yếu giữa Mỹ và Bắc Triều Tiên, theo Le Figaro, là hệ thống vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng.

Chiến thuật gậy ông đập lưng ông ?

Theo Le Figaro, ông chủ trẻ của Bình Nhưỡng tỏ ra là một nhà ngoại giao tài ba, với nhiều khả năng quyến rũ người khác, được thừa hưởng từ người mẹ, vốn là một vũ nữ. Trong lĩnh vực này, tổng thống Mỹ rất có thể đã đánh giá quá cao "tài năng thương lượng" và "tố chất ngoại giao" của bản thân, và coi nhẹ việc chuẩn bị kỹ càng trong những vấn đề căn bản, với khẳng định : "thái độ, quyết tâm thay đổi mới là điều chính yếu".

Tuy nhiên, tính toán sâu xa của Donald Trump, theo Le Figaro, là đạt kết quả bằng cách "đảo ngược các luật chơi truyền thống". Tổng thống Mỹ đã mang lại cho lãnh đạo Bắc Triều Tiên "tính chính đáng", nhờ cuộc đối thoại ngang hàng với Hoa Kỳ, điều mà cả cha và ông của Kim Jong-un đã không có được. Với Donald Trump, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un tìm thấy được một đối tác "sẵn sàng thảo luận về mọi thứ". Điều này vừa mang lại lợi thế, nhưng cũng có thể gây nhiều bất lợi cho Kim Jong-un.

Bài nhận định của Le Figaro kết luận với nhận xét của Soo Kim, một nhà phân tích, từng làm việc cho CIA. Theo đó, tổng thống Mỹ đang "sử dụng chính các chiến thuật thương lượng của Bắc Triều Tiên", có nghĩa là liên tục thay đổi lập trường, và điều này có thể khiến đối phương chao đảo.

"Vì hòa bình cho Châu Á"

Bài "Thượng đỉnh lịch sử vì hòa bình cho Châu Á" của báo công giáo La Croix đặt hy vọng nhiều vào cuộc gặp Trump – Kim, với nhận định : "số phận của toàn bộ khu vực Bắc Á phụ thuộc vào thành công hay thất bại của cuộc gặp, được hy vọng sẽ chấm dứt" lò lửa cuối cùng của thời Chiến tranh Lạnh. Hai vấn đề chủ yếu của thượng đỉnh này mà La Croix chú ý là "thỏa thuận hòa bình" và "vấn đề phi hạt nhân hóa".

Thỏa thuận hòa bình cho phép Mỹ và Bắc Triều Tiên mở văn phòng liên lạc và có thể là sứ quán tại Bình Nhưỡng và Washington, và đây là dấu hiệu khởi đầu cho sự kết thúc Chiến tranh Lạnh. Về "phi hạt nhân hóa", La Croix đặt hy vọng vào việc Bình Nhưỡng chấp nhận giải trừ vũ khí hạt nhân theo từng giai đoạn, đổi lại việc bảo đảm an ninh, và các biện pháp trừng pháp của Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc được dỡ bỏ dần dần.

Tờ báo công giáo không quên nhấn mạnh đến vấn đề nhân quyền, bởi Bắc Triều Tiên là nơi có ít nhất 80.000 đến 120.000 tù nhân chính trị, nhưng với dấu hỏi, bởi có rất ít khả năng là lãnh đạo Mỹ, người sẵn sàng bắt tay một kẻ độc tài, sẽ đề cập đến vấn đề này trong dịp thượng đỉnh.

Thượng đỉnh cho phép "trở lại nguyên trạng"

Về thượng đỉnh Trump-Kim, Les Echos đưa ra một cái nhìn dè dặt hơn nhiều. Bài "Donald Trump và Kim Jong-un bỏ sang một bên các bất đồng" ghi nhận : phần lớn các cường quốc Châu Á đều hoan nghênh một cuộc thượng đỉnh cho phép "trở lại nguyên trạng", tức là trước khi tổng thống Donald Trump gia nhập cuộc chơi chính trị quốc tế. Cụ thể là sẽ không có cam kết gì "cụ thể" về việc Bình Nhưỡng giải trừ vũ khí hạt nhân.

Tuyên bố chung được đưa ra chủ yếu sẽ mang tính biểu tượng, với mục tiêu phi hạt nhân hóa "chung chung". Với tuyên bố chung này, tổng thống Mỹ có thể hô vang "chiến thắng" trước cử tri Hoa Kỳ.

Theo Les Echos, chưa cần đợi đến kết quả thượng đỉnh, Trung Quốc và Hàn Quốc đã sẵn sàng từ bỏ các trừng phạt quốc tế chống lại Bình Nhưỡng, nối lại các hoạt động hợp tác. Chỉ có Nhật Bản là hết sức nghi ngờ về kết quả thượng đỉnh, với Tokyo, chính sách của tổng thống Mỹ làm "tan vỡ sự đoàn kết của quốc tế" trước Bắc Triều Tiên, trong khi chế độ độc tài không thay đổi mảy may.

Mỹ : Bắc Triều Tiên là quan tâm hàng đầu của cử tri Cộng Hòa

Cũng Les Echos có bài phân tích thú vị khác về mối quan hệ giữa vấn đề Bắc Triều Tiên và tình hình chính trị nội bộ của nước Mỹ. Bài "Kẻ thù hàng đầu" nêu lên một thực tế là Bắc Triều Tiên là "một ám ảnh lâu đời" của nước Mỹ, nhất là kể từ khi bị tổng thống G. Bush liệt vào Trục Tội Ác năm 2002 (bao gồm ba quốc gia bị nghi là sở hữu vũ khí giết người hàng loạt. Hai nước còn lại Iran, Iraq, của nhà độc tài Hussein trước đây). Theo các thăm dò dư luận liên tục từ đó đến nay, Bắc Triều Tiên luôn luôn là quốc gia bị người Mỹ "ghét nhất", vượt xa Nga, Trung Quốc hay Iran.

Đối với đông đảo chính trị gia phe Cộng Hòa, Bắc Triều Tiên còn bị coi là "nguy cơ lớn nhất" của đất nước. Theo một thăm dò dư luận mới đây, vấn đề Bắc Triều Tiên – quốc gia sở hữu vũ khí nguyên tử - được coi là chủ đề quan tâm hàng đầu của cử tri Cộng Hòa, trong tranh cử Quốc Hội giữa kỳ tháng 11 tới, vượt lên trên cả vấn đề nhập cư hay việc làm, vốn là các vấn đề sát sườn của dân Mỹ.

Tuy nhiên, trên thực tế, người Mỹ rất ít biết đến Bắc Triều Tiên. Chỉ có 36% dân Mỹ có thể xác định vị trí của quốc gia này trên bản đồ thế giới, theo điều tra của Morning Consult. Thực ra việc thiếu hiểu biết địa lý không chỉ riêng với Bắc Triều Tiên. Theo một điều tra khác, khoảng 60% người Mỹ không biết rõ Iraq ở đâu, hay chỉ có 50% biết được vị trí chính xác của tiểu bang New York.

Điều đáng chú ý là trong thời gian gần đây, báo chí và các chính trị gia Mỹ thường xuyên truyền đi thông điệp là, cứ một tháng rưỡi, Bắc Triều Tiên lại sản xuất được một trái bom hạt nhân, và đến giữa 2020, Bắc Triều Tiên sẽ có một hệ thống vũ khí hạt nhân có thể tấn công nước Mỹ.

Trump mở ra kỷ nguyên "vô cùng bất trắc"

Trong lúc kết quả thượng đỉnh Mỹ - Triều là một dấu hỏi lớn, thì thái độ của tổng thống Mỹ đối với các đồng minh G7 là điều đã rõ ràng. Theo Les Echos, "thái độ lá mặt lá trái của Trump với G7 mở ra một kỷ nguyên vô cùng bất trắc".

Les Echos đưa độc giả trở lại với ba ngày đàm phán căng thẳng trước quyết định bất ngờ của tổng thống, rút khỏi tuyên bố chung với 6 đồng minh G7. Chữ ký chưa ráo mực. Từ chiếc phi cơ đặc biệt của tổng thống "Air Force One", Donald Trump đã đưa ra quyết định rút khỏi Tuyên bố G7, mà ông ta vừa đặt bút ký trước đó vài giờ.

Trước khi lên máy bay đi Singapore, tổng thống Trump thậm chí còn ca ngợi thành công của cuộc thượng đỉnh, vốn được dự đoán là sẽ hết sức gay go. Điều trực tiếp khiến tổng thống Mỹ nổi giận là nhận định của thủ tướng Canada, trong cuộc họp báo cuối cùng, ông Trudeau đã nhắc đến các biểu thuế quan "mang tính sỉ nhục" của Washington, về thép và nhôm, đối với Châu Âu và Canada. Donald Trump lên án lãnh đạo Canada là "hèn nhát và bất lương".

Trên thực tế, hội nghị của khối G7 đã chuyển thành cuộc họp khối 6 nước tìm mặt trận chung để đối phó với các chính sách độc đoán và khó lường của tổng thống Mỹ.

Báo chí Pháp có hàng loạt bài phân tích về chính sách kinh tế "khó hiểu" chính quyền Trump. Les Echos tố cáo tổng thống Mỹ đang tiếp tục "ném cát" lung tung, làm tắc nghẽn cỗ máy kinh tế toàn cầu.

Đối mặt với thái độ đầy bất trắc của Washington, các quốc gia trụ cột của Châu Âu dường như đang siết chặt hàng ngũ. Vẫn theo Les Echos, Pháp và Đức đang trên đường đi đến một lập trường chung về chính sách thuế khóa của Liên Âu. Theo nhiều nguồn tin, ngày 19/06 tới, ủy ban hỗn hợp các bộ trưởng Pháp và Đức sẽ phải ra được một thỏa thuận chung trong lĩnh vực này, làm cơ sở cho các thương lượng tiếp theo về cải cách tài chính của khối.

Pháp : Macron bị phê phán "ngả sang hữu"

Tranh luận dữ dội về chính sách ngả sang hữu của tổng thống Macron là chủ đề chính khác của Le Monde, Libération và Les Echos.

Chính sách xã hội của tổng thống Pháp tiếp tục trở thành tâm điểm thời sự, sau khi ba kinh tế gia, vốn là cộng sự của Emmanuel Macron, đã gửi một bản nhận xét đến Phủ tổng thống, theo yêu cầu của chính điện Elysée. Trong bản nhận xét, mà báo Le Monde có được trong kỳ nghỉ cuối tuần này, ba người cộng sự của tổng thống Pháp bày tỏ lo ngại là các cải cách của tổng thống hiện nay chỉ có lợi cho "các thành phần khá giả nhất".

Thông điệp của ba kinh tế gia được đưa ra đúng vào một thời điểm nhạy cảm, khi chính phủ Pháp đang chuẩn bị cho ngân sách 2019. Nhiều người lo ngại là chi phí cho các biện pháp giảm nghèo, hay các chính sách công khác sẽ bị cắt giảm mạnh. Theo Libération, chính phủ Pháp đang ngày càng bị giằng xé giữa hai xu hướng, một bên là các bộ trưởng phụ trách kinh tế, quan tâm đặc biệt đến việc cắt giảm chi tiêu công, và bên kia là các cơ quan phụ trách những vấn đề xã hội, có quan điểm là cắt giảm không được gây hại cho người nghèo.

Trọng Thành

Như mọi người đã biết, ngày 24/5/2018 Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đã bất ngờ cho công bố Thư gửi Chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong-un báo hủy cuộc họp dự trù tại Singapore vào ngày 12/6/2018, sau khi Bình Nhưỡng nhiều lần hăm dọa rút lui vì điều mà họ xem là những phát biểu đối đầu của giới chức Mỹ yêu cầu Triều Tiên đơn phương giải giới vũ khí hạt nhân Thế nhưng lời lẽ hòa dịu tương kính và nội dung bức thư cùng với phản ứng hòa dịu sau đó của Bắc Triều Tiên cho thấy cánh cửa hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều vẫn mở và có triển vọng tái tục.

Liệu thượng đỉnh Mỹ - Triều, nếu có, có thể chấm dứt các cuộc thử hỏa tiễn của Bình Nhưỡng ?

Thế rồi biến chuyển dồn dập, rất nhanh các sự kiện xẩy ra sau ngày 24/5 giữa các bên cho thấy triển vọng tái tục Thượng đỉnh Mỹ-Triều vào ngày 12/6 tại Singapore có thể thành sự thật.

Về phía Hoa Kỳ, ngày 25/5 Tổng thống Mỹ Donald Trump tỏ ý cho thấy có khả năng họp thượng đỉnh ngày 12/6 với lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-un sẽ diễn ra ; Ý tưởng này được đưa ra chỉ một ngày sau khi ông tuyên bố hủy họp Thượng đỉnh Mỹ-Triều vì thái độ thù nghịch công khai của Bình Nhưỡng.Ông Trump ngụ ý rằng có thể cứu vãn cuộc họp này sau khi hoan nghênh giọng điệu hòa giải từ Triều Tiên khi Bình Nhưỡng nói rằng vẫn mở ngỏ cho các cuộc đàm phán.Tổng thống Trump nói trước các phóng viên tại Tòa Bạch Ốc "Lời lẽ họ đưa ra rất tử tế", ; rằng "Chúng ta sẽ chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra, thậm chí có thể giữ đúng ngày 12"... Rồi Ông nhấn mạnh "Chúng tôi đang thảo luận với họ. Họ rất muốn họp. Chúng tôi cũng muốn họp".

Một ngày sau, hôm 26/5 Tổng thống Trump nói thêm rằng ông vẫn xem xét ngày tổ chức hội nghị thượng đỉnh là 12/6 ở Singapore, và các cuộc đàm phán đang diễn ra tốt đẹp. Trong cùng ngày, Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Sarah Huckabee thông báo cho biết : "Đoàn tiền trạm sơ bộ của Tòa Bạch Ốc chuyên trách Singapore sẽ lên đường như đã định để chuẩn bị trong trường hợp cuộc gặp thượng định vẫn diễn ra". Tạp chí Politico trước đó đưa tin rằng một đoàn tiền trạm gồm 30 quan chức Tòa Bạch Ốc và Bộ Ngoại giao đã chuẩn bị lên đường vào cuối tuần này.

Hôm 27/5 Reuters dẫn lại tờ Washington Post cho biết rằng ông Sung Kim, cựu đại sứ Mỹ ở Hàn Quốc và là người từng đàm phán về hạt nhân với Bắc Triều Tiên, dẫn đầu phái đoàn Mỹ đã vượt lằn ranh phân chia hai miền Triều Tiên ở khu phi quân sự để sang Bắc Triều Tiên đàm phán nhằm chuẩn bị cho cuộc họp thượng đỉnh giữa Bình Nhưỡng và Washington. Ông đã cùng với bà Allison Hooker, chuyên gia về Bắc Triều Tiên trong Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, vượt lằn ranh quân sự sang Bắc Triều để đàm phán với Thứ trưởng Ngoại giao Choe Son Hui. Tin cho hay, các cuộc gặp dự kiến sẽ tiếp tục vào ngày 28/5 và 29/5, với trọng tâm là chương trình hạt nhân của Bắc Triều.

Về phía bắc Triều Tiên, trước diễn biến trên, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cho biết rằng nguyên thủ Bắc Triều Tiên Kim Jong-un đã tái khẳng định cam kết tham dự cuộc họp đã định với Tổng thống Mỹ Donald Trump, cũng như việc phi hạt nhân hóa "toàn diện" bán đảo Triều Tiên. Ông Moon khẳng định điều này, vì trong cuộc gặp bất ngờ hôm 26/5 , ông Moon và lãnh đạo Bắc Triều Tiên cùng cho rằng cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ và Bắc Hàn phải được tổ chức.

Người ta được biết, ngày 26/5 đã có một cuộc gặp bất ngờ giữa Tổng thống Nam Hàn Moon và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim tại Bàn Môn Điếm trong vùng phi quân sư phân chia hai miền Bắc Nam từ 65 năm qua (1953-2018). Đây là cuộc gặp thượng đỉnh thứ hai, sau cuộc gặp ngày 27/4 giữa hai nhà lãnh đạo Bắc-Nam Triều Tiên. Ông Moon nói trong một cuộc họp báo ở Seoul hôm 27/5 : "Chủ tịch Kim và tôi đồng ý rằng cuộc gặp thượng đỉnh ngày 12/6 nên được tổ chức một cách thành công, và rằng nỗ lực về việc phi hạt nhân hóa và hòa bình vĩnh viễn trên bán đảo Triều Tiên không nên ngưng lại". Trong khi đó, một tuyên bố từ hãng thông tấn KCNA của Bắc Triều Tiên nói rằng ông Kim đã bày tỏ "thiện chí không suy suyển" về khả năng gặp ông Trump như hoạch định trước đó.

Hãng thông tấn Reuters nhận định rằng cuộc gặp giữa lãnh đạo Nam và Bắc Triều Tiên là bước ngoặt mới nhất trong một tuần nhiều biến động về ngoại giao liên quan tới cuộc gặp chưa có tiền lệ giữa Mỹ và Bắc Hàn ; và cũng là một chỉ dấu rõ ràng nhất cho thấy lãnh đạo Bắc Hàn và Hàn Quốc quyết tâm đóng góp để cuộc họp thượng đỉnh diễn ra theo đúng kế hoạch.

Trong khi đó, Trung Quốc, nước mà chúng tôi cho là tác giả kiêm đạo diễn từ kịch bản thử nghiệm vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Bắc Triều Tiên để hù dọa, đến kịch bản cho Bắc Triều Tiên chủ động đề nghị các cuộc hội nghị Thượng đỉnh Liên Triều và Mỹ-Triều để thành đạt ý đồ thủ lợi riêng, thì Bộ Ngoại giao nước này đã viết trong thông cáo gửi cho Reuters hôm 27/5 rằng Bắc Kinh "thực sự" hy vọng cuộc gặp thượng đỉnh có thể diễn ra theo kế hoạch và sẽ thành công, đồng thời lặp lại lời kêu gọi hai bên kiên nhẫn cũng như thể hiện thiện chí (có thể chỉ là động tác giả nhân giả nghĩa để che đậy cho ý đồ thủ lợi mà thôi).

Như vậy đã gần như chắc chắn cuộc họp Thượng đỉnh Mỹ-Triều sẽ được tái tục và sẽ diễn ra vào ngày Thứ Ba 12/6/2018 tại đệ tam quốc gia Singapore như các bên dự hoạch. Chung cuộc này có được là vì đã đến lúc các bên đều đã lên đến "đỉnh cao của sự thách đố" cần xuống thang để tránh đẩy nhau vào chân tường có thể đưa đến một cuộc chiến tranh hủy diệt... Vì thế mà Tổng thống Trump viết trong thư gửi cho Chủ tịch Kim như trả lời cho thách thức, hù dọa mới nhất của Bình Nhưỡng, rằng "Ngài nói về khả năng hạt nhân của nước ngài, nhưng [năng lực] của chúng tôi cũng thực sự lớn và mạnh tới mức tôi cầu Thượng đế rằng chúng sẽ không bao giờ được sử dụng…". Do đó, vì lợi ích của hai quốc gia, tránh gây tổn hại cho thế giới, đôi bên đều có lợi, mà Thượng đỉnh là cơ hội hiếm hoi có thể thỏa mãn được những nhu cầu thiết yếu đó.

Những nhu cầu thiết yếu, các bên đều có lợi đó là gì, hiện tại người bang quan chỉ có thể suy đoán phần nào, cụ thể và rõ nét chúng ta vẫn phải chờ xem để biết, không chỉ sau hội nghị Thượng đỉnh chóng vánh đôi ba giờ trong ngày 12/6 tới đây, mà còn phải tiếp tục theo dõi những gì biến chuyển tiếp theo sau Thượng đỉnh giữa hai lãnh đạo tối cao Hoa Kỳ Donald Trump và Bắc Triều Tiên Kim Jong-un.

Houston, ngày 27-5-2018

Thiện Ý

Nguồn : VOA, 30/05/2018