Bài 1
Tại sao chúng ta chưa thể đồng thuận về giải pháp ?
Trong cuộc đấu tranh thiết lập thể chế dân chủ đa nguyên cho Việt Nam, nhiều người tham gia tranh đấu trực diện và cả những người ủng hộ phong trào dân chủ trong và ngoài nước thường biện luận cho việc chưa có thành công bằng cách đổ lỗi cho hoàn cảnh khách quan và chủ quan ; trong đó lý do được đưa ra nhiều nhất là : "Chưa có giải pháp".
1. Đánh giá tình hình phong trào tranh đấu chung
Trước tiên, ta điểm nhanh qua về phong trào tranh đấu chung để đánh giá tình hình. Có thể nói phong trào đấu tranh chung trải qua nhiều giai đoạn đã có sự trưởng thành về nhiều mặt :
1.1. Về số lượng, từ vài chục người ở rải rác khắp nơi, hiện đã có vài trăm người tham gia vào phong trào đấu tranh, độ tuổi ngày càng trẻ hóa. Hàng ngàn người tham gia xuống đường biểu tình thể hiện tiếng nói và khó thể đo đếm số lượng người lên tiếng phản biện, ủng hộ dân chủ đa nguyên thông qua mạng xã hội và con số còn tăng lên mỗi ngày.
1.2. Về hình thức, những cuộc đấu tranh bạo động vài chục năm trước, nay đã nhường chỗ cho hình thức đấu tranh bất bạo động và hiểu hơn về vai trò, tầm quan trọng của xã hội dân sự.
1.3. Về phương pháp, từ những cá nhân đấu tranh đơn lẻ, dễ bẻ gãy và không hiệu quả, chúng ta đã dần nhận thức và đồng thuận rằng đấu tranh chính trị phải có tổ chức.
1.4. Về tư tưởng, ban đầu, đa số các cuộc tranh đấu và lý luận thường chỉ nhằm cố gắng phục dựng lại chế độ Việt Nam Cộng Hòa, một chế độ đã bị cộng sản đánh bại vào năm 1975. Phong trào đó đã thất bại bởi tư tưởng đó không được số đông ủng hộ.
Hiện nay, số đông người tham gia tranh đấu đã có sự đồng thuận lớn : đấu tranh để xây dựng một Việt Nam mới, một Việt Nam dân chủ đa nguyên, nhân bản và yêu thương. Từ tư tưởng phục hận cho những mất mát đau thương, chúng ta đã chuyển sang tư tưởng hòa giải, hòa hợp dân tộc bởi thấu hiểu chỉ có tư tưởng ấy, con đường ấy mới có thể đem đến thành công ít đau đớn nhất cho đất nước vốn đã chịu quá nhiều tổn thương.
1.5. Về giải pháp, phong trào đấu tranh đã luôn lúng túng từ những ngày đầu cho đến thời gian sau này. Ngày càng nhiều người nhận thức rằng đấu tranh chính trị phải có giải pháp nhưng ít có tổ chức nào đưa ra được gói giải pháp cụ thể, càng hiếm có tổ chức triển khai thực hiện được nó.
2. Dự án chính trị và giải pháp để thực hiện
Tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã xây dựng được dự án chính trị và giải pháp để thực hiện dự án, phổ biến từ năm 1984. Qua nhiều thảo luận và trao đổi, đóng góp ; qua kinh nghiệm thực tiễn và các bài học rút ra từ các cuộc cách mạng trên thế giới, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã bổ sung và hoàn chỉnh giải pháp trong dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai, xuất bản và phổ biến năm 2015, nhưng chưa nhận được sự ủng hộ của nhiều người đấu tranh, trí thức và quần chúng. Tại sao ?
Dự án chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên trong đó có nói rõ về giải pháp dân chủ hóa đất nước ở chương 7…
2.1. Ta thấy, ngày càng nhiều người tham gia vào phong trào đấu tranh dân chủ và đã có nhiều người dân ủng hộ, nhưng rất ít người xem đó là lý tưởng của mình. Có rất ít người dấn thân và xác quyết đấu tranh dân chủ là đấu tranh chính trị.
Do đó, ngay trong chính những người dấn thân đấu tranh cũng chỉ tự coi bản thân chỉ là những người lên tiếng phản biện, hoạt động xã hội dân sự, kể cả khi bị bắt và kết án vì án chính trị.
Do không xem mình là người đấu tranh chính trị nên chẳng có mấy người cố gắng học hỏi kiến thức chính trị. Số lượng có tăng nhưng chất lượng hoàn toàn chưa đạt yêu cầu cần thiết.
2.2. Hình thức đấu tranh bất bạo động được Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đưa lên làm tôn chỉ. Phải mất rất nhiều thời gian hình thức này mới được số đông chấp nhận như ngày nay. Tuy nhiên, như thế nào là đấu tranh bất bạo động, cụ thể hóa và thực hiện như thế nào thì đa số người tham gia vẫn chưa thực sự thấm nhuần bởi như phân tích trong 2.1 : thiếu kiến thức.
2.3. Qua mấy chục năm, qua rất nhiều tổn thất và mất mát, nhưng chỉ có số ít nhận thức được điều căn bản: đấu tranh chính trị phải có tổ chức. Do không xác định bản thân là người đấu tranh chính trị, do thiếu kiến thức, do hiểu sai về các khái niệm chính trị, do sợ hãi sự đàn áp mạnh tay, do những cản trở vô hình trong tiềm thức… nên đa số người đấu tranh và cả người ủng hộ thường lựa chọn phương pháp đứng một mình, không tham gia vào tổ chức cũng như bất cứ hội nhóm nào, thậm chí xa lánh.
Hiểu sai các khái niệm chính trị, tranh đấu, phương pháp… nên không ít người còn cảm thấy tự hào khi đấu tranh đơn lẻ và cho rằng đó là có tư duy độc lập. Bên cạnh đó, không ít tổ chức đã được lập ra nhưng hoàn toàn không có tư tưởng, đường lối, không có giải pháp, không có kiến thức, chỉ hô hào hành động vội vàng, gây ra tổn thất rất lớn. Nhiều người đã phải đi tù, chịu nhiều hi sinh nhưng không đem lại kết quả cao.
Chúng ta cũng không thể không nói đến chính quyền cộng sản đã từng gài bẫy để bắt người tham gia vào tổ chức và ra sức đánh phá mạnh mẽ, vì chúng biết nếu để các tổ chức hình thành và lớn mạnh chế độ sẽ gặp nhiều nguy hiểm.
Những điều này cộng lại làm cho người đấu tranh, người ủng hộ và quần chúng mất niềm tin vào các tổ chức, hoang mang không biết tin vào đâu. Không đủ kiến thức chính trị để nhận ra tổ chức tốt để tham gia hay ủng hộ.
2.4. Có rất ít người chú trọng đến vấn đề tư tưởng, trong khi tư tưởng chính là nền móng của một tổ chức, cho mọi cuộc cách mạng và xây dựng đất nước. Rất nhiều người từ chối tham gia vào con đường tranh đấu, từ chối ủng hộ những người đấu tranh dân chủ với lý do : thay đổi thể chế rồi thay thế bằng gì ? Kiến thức chính trị của họ thảm hại đến mức tuy đặt câu hỏi như thế để từ chối tham gia, nhưng khi đọc về tư tưởng chính trị của một tổ chức thì họ lại bảo : "Cái này chỉ là đấu tranh chính trị salon". Tréo ngoe, nghịch lý và đầy mâu thuẫn dẫn đến cản trở, thậm chí gây hại, đều là vì thiếu kiến thức.
Tuy hiện nay số đông đã có đồng thuận về tư tưởng dân chủ, đa nguyên nhưng lại chưa thực sự hiểu rõ, thấm nhuần dân chủ, đa nguyên là gì. Rất nhiều cuộc tranh cãi vô ích đã diễn ra trong nội bộ các tổ chức, giữa các cá nhân với nhau, giữa nhóm này và nhóm khác, tổ chức này và tổ chức khác đều bởi nguyên nhân không hiểu thế nào là dân chủ, đa nguyên !
Khi không hiểu đúng, đủ và thấm nhuần triết lý nền tảng thì không thể cư xử nhất quán giữa lời nói và hành động, càng khó trong việc vận động, thuyết phục quần chúng. Rất khó để kết hợp với nhau để làm việc cùng.
Một điều quan trọng không kém đó là tính bạo lực trong mỗi người. Do di sản văn hóa, do giáo dục, do môi trường, do những ẩn ức, áp lực trong đời sống, do phải chịu đựng dồn nén quá lâu, do những di chứng tổn thương tâm lý, người Việt hiện nay rất dễ dàng suy nghĩ và nói lời bạo lực, hành động bạo lực khi có cơ hội thực hiện.
Chính quyền cộng sản ngày càng ngang nhiên phơi bày bộ mặt thật, khinh nhờn dân chúng, đàn áp thẳng tay người đấu tranh, dùng bạo lực để bức hiếp người yếu thế, tham nhũng, ngồng cuồng, tàn phá môi trường, làm những điều hại nước hại dân… Cộng với những vết thương chưa bao giờ lành miệng từ sau 1975 để lại di chứng, tạo ra nỗi căm phẫn trong dân rất lớn. Nên dù biết rằng, tư tưởng hòa giải hòa hợp là một triết lý đúng đắn, là con đường khả dĩ nhất và ít gây đau thương nhất cho đất nước và dân tộc, nhưng những người đấu tranh vẫn thường xuyên để cảm xúc lấn át làm cho phủ nhận tư tưởng hòa giải hòa hợp.
2.5. Chúng ta có thể nhìn thấy rất rõ rằng phong trào đấu tranh dân chủ ở Việt Nam manh mún, rời rạc, thụ động, thường đấu tranh theo sự kiện chứ chưa có được một đồng thuận về giải pháp, hay nói đúng hơn là, số đông chưa đủ kiến thức chính trị để hiểu về giải pháp.
3. Chương 7, dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai
Trong chương 7, dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai của tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên có nêu :
3.1. Bốn điều kiện cần và đủ của cuộc cách mạng dân chủ :
3.1.1. Mọi người trong nước đồng ý rằng chế độ hiện hữu là tệ hại và phải thay đổi.
3.1.2. Đảng hay giai cấp cầm quyền, vì mất đồng thuận trên lý tưởng chung hay vì bị ung thối, đã chia rẽ, phân hóa và đã mất bản năng tự tồn của một đoàn thể.
3.1.3. Đại đa số quần chúng đạt tới đồng thuận về một chế độ mới và những mục tiêu quốc gia mới.
3.1.4. Có một tập hợp chính trị xuất hiện phù hợp với nguyện ước của toàn dân làm điểm hội tụ cho những khát vọng đổi mới.
3.2. Năm giai đoạn :
3.2.1. Xây dựng một cơ sở tư tưởng
3.2.2. Xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt
3.2.3. Xây dựng và kiểm điểm phương tiện
3.2.4. Xây dựng cơ sở quần chúng
3.2.5. Tiến công giành chính quyền
Đây là giải pháp đấu tranh thiết lập dân chủ đa nguyên. Từ giải pháp này, tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có những bước đi bền bỉ để thực hiện. Giải pháp này là đúc kết từ những thảo luận nghiêm túc về tư tưởng, lý luận chính trị và những bài học kinh nghiệm rút ra từ các cuộc cách mạng trên thế giới.
Trong quá trình đang cụ thể hóa và thực hiện giải pháp, Tập Hợp vẫn luôn vấp phải những chỉ trích : "đấu tranh chính trị salon", "mơ mộng, lãng mạn cách mạng", "không hành động"… từ không ít người đấu tranh và những người ủng hộ phong trào đấu tranh. Chưa nhận được sự ủng hộ cao của người đấu tranh cũng như quần chúng.
4. Thay đổi tư duy để trở thành trí thức chính trị
Chưa có được đồng thuận lớn, chưa nhận được sự ủng hộ nhiều không có nghĩa là giải pháp dở hay không khả thi. Như đã phân tích trong phần 2. Dự án chính trị và giải pháp để thực hiện (từ 1-5), do những nguyên nhân khách quan và chủ quan, Việt Nam thiếu vắng tầng lớp trí thức chính trị. Người ta sẽ không đồng thuận, không ủng hộ, không thực hiện nếu người ta không hiểu.
Hiểu được điều này, thông qua các bài viết, thảo luận, trao đổi trên các trang web, blog, fan page và các trang mạng xã hội của các thành viên, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên cố gắng phổ biến kiến thức chính trị cho mọi người và xem đây là trách nhiệm chính trị của tổ chức. Cần cố gắng hơn nữa về truyền thông, vững vàng hơn về lý luận, cố gắng hơn trong việc chia sẻ, trao đổi, thảo luận và vận động. Cụ thể hóa giải pháp hơn bằng các kế hoạch hành động chi tiết.
Mặc dù vậy, tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên, cũng như mọi tổ chức chính trị đứng đắn khác sẽ không thể thành công trong tương lai gần nếu mỗi người đấu tranh, mỗi người ủng hộ phong trào, mỗi trí thức, mỗi nhân sĩ, mỗi quần chúng nhân dân quan tâm… không chịu vận động tư duy.
Chúng tôi có cố gắng gấp mười lần như hiện nay thì cũng không thể rút nhanh được các giai đoạn, không thể đẩy nhanh tiến độ kế hoạch bởi nhân sĩ vẫn không thay đổi tư duy để trở thành trí thức chính trị ; bởi người đấu tranh vẫn không hiểu vai trò của tư tưởng, triết lý và phương pháp đấu tranh có tổ chức ; bởi quần chúng còn chưa biết tin vào đâu ; bởi đa số người Việt vẫn mang nặng tư duy chỉ trích hơn tư duy đóng góp, xây dựng.
Chúng ta - những người đấu tranh đã có một điểm chung, một mục tiêu chung, đồng thuận lớn : Đấu tranh cho một Việt Nam dân chủ, đa nguyên, nhân bản và yêu thương. Chúng ta đã có tổ chức chính trị, có dự án chính trị và giải pháp đặt trên nền tảng tư tưởng dân chủ, hòa giải hòa hợp với phương pháp đấu tranh bất bạo động, có tính chính nghĩa và dễ nhận được sự ủng hộ của thế giới. Thế thì, không có lý do gì chúng ta không chịu từ bỏ tính ỳ, không chịu loại trừ những tư tưởng lạc hậu hoặc thói tính xấu trong mỗi người, không chịu học hỏi, không chịu nắm tay nhau để tạo nên một cuộc cách mạng cho dân tộc.
Xét lại mình là điều mỗi tổ chức, hội nhóm, cá nhân phải làm thường xuyên để thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn, nhằm phụng sự cho một mục tiêu chung, hiện thức hóa giấc mơ Việt Nam trong thời của chúng ta. Đây là trách nhiệm mà chúng ta phải thực hiện và phải cố gắng để thực hiện cho bằng được, không được phép chối từ, không được phép chần chừ, vì mỗi ngày trôi qua là thêm một ngày đất nước mất đi tài nguyên, lệ thuộc, xuống cấp về mọi mặt và thêm nhiều đau thương.
Việt Văn
(11/10/2019)
(Còn tiếp. Bài 2 : Làm thế nào để bốn điều kiện cần và đủ của cuộc cách mạng dân chủ đến nhanh hơn ?)