Thông Luận

Cuộc phản kháng cuối cùng của các chế độ độc tài

Những lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam hiện nay thực sự hết sức thiển cận nếu họ vẫn còn nuôi bất cứ hy vọng nào vào tương lai của chế độ. Một làn sóng dân chủ hóa toàn diện đang kéo đến và sẽ quét đi phần lớn các chế độ độc tài còn sót lại trong một tương lai rất gần.

Năm 2021, một cuộc tắm máu trên đường phố đã xảy ra khi quân đội Myanmar hạ lệnh xả súng tàn sát những người biểu tình.

Vào thời điểm cuộc đảo chính quân sự tại Myanmar năm 2021, tôi từng chủ quan khi cho rằng phe quân đội sẽ không đưa ra quyết định đàn áp những người biểu tình trên khắp các đường phố Yangon và Mandalay. Chỉ một vài ngày sau đó, một cuộc tắm máu trên đường phố đã xảy ra khi quân đội hạ lệnh xả súng tàn sát những người biểu tình. Chỉ đúng một năm sau đó, Nga đã lấy quyết định tiến hành một cuộc xâm lược vũ trang man rợ vào lãnh thổ Ukraine, một nước độc lập và có chủ quyền. Hàng loạt giao tranh mang tính sắc tộc đã diễn ra kể từ năm 2021, như xung đột biên giới giữa Armenia và Azerbaijan, những leo thang giữa người Palestine và Israel... Những chuỗi sự kiện không đi theo tuyến tính dân chủ khiến nhiều người ngộ nhận rằng làn sóng dân chủ còn quá xa vời, bởi vì các chế độ độc tài vẫn có thể tự do dùng bạo lực để đàn áp đồng bào của mình, hoặc một quốc gia lân bang có quyền đem quân xâm chiếm một nước hàng xóm, hay các cuộc chiến xung đột sắc tộc vẫn diễn ra cho thấy những ý thức hệ cũ vẫn chưa hoàn toàn bị đánh bại.

Khi quân đội Tatmadaw ra lệnh đàn áp quần chúng ra đường phản đối đảo chính quân sự tại Myanmar, thế giới hầu như đã không có một hành động can thiệp cụ thể nào ngoài một số cấm vận và phản đối. Nga đem quân xâm lược Ukraine, một nước đang tiến về quỹ đạo dân chủ và dần trở thành một đồng minh thân cận của phương Tây. Tuy nhiên, ban đầu NATO và Hoa Kỳ cũng phản ứng một cách yếu ớt, những tiếp viện quân sự cũng chỉ đến khi chính quyền Ukraine phá tan ảo tưởng chiếm đóng Ukraine trong một thời gian chớp nhoáng của Kremlin. Trong cả hai sự kiện trên (đặc biệt là cuộc xâm lược của Nga), người ta thấy rõ được những sự bối rối của các chính quyền dân chủ phương Tây. Dân chủ đã tỏ ra bối rối là điều có thực, tuy nhiên những chế độ độc tài cũng không hề mạnh như chúng ta tưởng.

Chế độ Nga đã thất bại trong âm mưu tiêu diệt nền dân chủ Ukraine trong vài ngày. Họ đã sa lầy trên chiến trường và tự đưa mình vào một tình trạng bị cô lập, cấm vận, với nền kinh tế hoàn toàn kiệt quệ. Điều duy nhất Nga đã thành công trong cuộc chiến này là đưa EU (Liên Hiệp Châu Âu) và thế giới dân chủ đoàn kết lại với nhau trên những giá trị chung để đối mặt với rủi ro chưa từng có, đó là sự trở lại của chiến tranh và xung đột trên lục địa sau gần 80 năm thế chiến thứ hai kết thúc và 35 năm kết thúc chiến tranh lạnh.

Những hiện tượng dân túy và phân cực ở thế giới dân chủ và đặc biệt là Hoa Kỳ đã làm người ta thấy được những khuyết điểm chí mạng trong các chế độ dân chủ, nhưng mặt khác Ukraine lại chứng tỏ dân chủ không yếu như người ta tưởng. Ukraine là một chế độ dân chủ không hoàn hảo, họ vẫn còn phải đi một chặng đường dài để hội nhập vào Liên Hiệp Châu Âu nhưng thể chế đó đã có khả năng đoàn kết một dân tộc kháng chiến và chống lại một nước lớn trong những thời điểm khó khăn với nguồn lực hạn chế.

Trong khi chế độ Tatmadaw tại Myanmar cũng không có gì khá hơn. Nếu Nga đã phải đối đầu với cả thế giới phương Tây thì chế độ quân phiệt Myanmar không gặp phải nhiều áp lực trực tiếp. Nhưng họ đã thua trước lực lượng kháng chiến và sự tự vệ của các sắc tộc ngay cả trong địa hạt quân sự. Để rồi những kẻ mang ý thức hệ độc tài cũ kỹ phải nhận ra thời đại của họ đã chấm dứt và họ không còn thể cai trị một đất nước thuần túy bằng bạo lực và thiếu vắng sự đồng thuận của đa số quần chúng và tập hợp các sắc tộc thiểu số. Trong khi Myanmar còn một chặng đường dài và gian nan để xây dựng một mô hình liên bang, tản quyền để mọi sắc tộc có chỗ đứng ngang nhau thì ngay từ bây giờ những gì đang diễn ra tại đây đã trực tiếp phản bác những ý nghĩ cho rằng còn có thể đoàn kết một dân tộc dựa trên bạo lực và ý chí của một thiểu số.

Lãnh đạo chế độ cộng sản Việt Nam cần hiểu rằng mọi phản kháng để đảo ngược tiến trình dân chủ hóa đất nước chỉ là những cố gắng vô ích và có thể đem lại những hậu quả nghiêm trọng cho chính đất nước và bản thân họ. Những người như Putin và Ming Aung Hlaing sẽ phải chịu những kết cục không mấy tốt đẹp vì họ đã chọn phản kháng thay vì là tác nhân của lịch sử.

Những cuộc xung đột giữa hai dân tộc cũng không phản ánh sự đảo ngược của làn sóng dân chủ hóa. Trái lại, lần này thế giới dân chủ tuy không nhìn nhận Hamas, nhưng đã lấy quyết định lên án Israel vì những hành xử ngạo ngược bất chấp lập pháp quốc tế. Mặt khác, nó đặt ra việc dân chủ hóa các nước còn lại là một điều tất yếu để chấm dứt mọi rủi ro về xung đột trên thế giới, bao gồm rủi ro về chiến tranh hạt nhân.

Đảng cộng sản Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài lựa chọn dân chủ hóa đất nước. Tuy nhiên ban lãnh đạo đảng đã lấy quyết định cột chặt số phận của họ và dân tộc Việt Nam vào với chế độ cộng sản Trung Quốc, một chế độ đang trên tiến trình sụp đổ.

Đảng cộng sản thất bại hoàn toàn trong lý luận thực tiễn

Trước đó, chế độ cộng sản Việt Nam đã mù quáng tin vào một niềm tin rằng chế độ cộng sản sẽ tồn tại nếu kinh tế tiếp tục tăng trưởng với đà phát triển nhanh. Đây là một lập luận đơn giản và dễ thuyết phục hơn cả và nó cho phép chế độ tránh phải trả lời những câu hỏi nền tảng về khả năng tồn tại của chế độ. Bất chấp việc chế độ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 6 ~ 6,5% trong năm 2024 và trích dẫn những dự đoán của IMF, WB và ADB… phần lớn quần chúng đều nhận ra tình hình kinh tế Việt Nam đang trong một tình trạng rất khó khăn.

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có nhiều bài viết phân tích sự phụ thuộc vào ngoại thương quá đáng của Việt Nam cũng như việc nền kinh tế hoàn toàn phụ thuộc vào sự bóc lột tài nguyên và bất động sản. Bên cạnh đó, tôi xin đưa ra một số góc nhìn về sự thay đổi trong phong trào toàn cầu hóa và tại sao chế độ cộng sản Việt Nam sẽ không thể thích nghi trước những bối cảnh mới.

Chế độ cộng sản Trung Quốc và Việt Nam phần nào đã lớn mạnh lên nhờ phong trào toàn cầu hóa xô bồ, nó đã đưa các tập đoàn đa quốc gia đổ tiền của vào những nước có nhân công rẻ và những tiêu chuẩn dễ dãi về tuân thủ môi trường, quyền lao động và xã hội cũng như quyền con người. Phong trào toàn cầu hóa đã từng được ca ngợi như một hiện tượng đem đến sự hội nhập và phồn vinh cho các nước đang phát triển, tuy nhiên phong trào đó đã bị xét lại và hoàn toàn đổi hướng sau đại dịch Covid-19.

Liên Hiệp Châu Âu đã phải đưa ra nhiều luật để tăng cường đánh giá rủi ro về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) với các nguồn đầu tư. Giới chính trị tại các nước dân chủ đều ý thức rằng họ phải kiểm soát các nguồn đầu tư đang trở thành những công cụ phục vụ cho các chế độ độc tài và tiếp sức cho các cộng nghệ lạc hậu gây ô nhiễm môi trường. Họ đều nhận thấy rằng trong khi kinh tế thị trường và tư bản đã là công cụ để thế giới trở nên phồn vinh thì thế giới dân chủ không được phép biến kinh tế thị trường và tư bản trở thành những bộ phận "chống lại dân chủ", mà phải đưa vào đó những giá trị mới để đảm bảo đó là những công cụ phục vụ các chế độ dân chủ. Có lẽ làn sóng dân túy đã làm cho người ta đồng thuận trên những nguyên tắc căn bản: kinh tế thị trường và tư bản phải thích nghi với thể chế dân chủ, chứ không phải ngược lại và phong trào toàn cầu hóa và cố gắng hội nhập kinh tế thế giới phải đi sau phong trào dân chủ hóa, chứ không thể đặt toàn cầu hóa lên trước dân chủ hóa.

Liên Hiệp Quốc và các định chế tài chính thế giới đã xây dựng ra nhiều nguyên tắc về tuân thủ quyền con người trong kinh doanh, các nguyên tắc tuân thủ về môi trường, xã hội, quyền lao động và quyền của người bản địa… Ban đầu chúng chỉ là những nguyên tắc mang tính tham khảo rồi dần trở thành những điều luật cơ bản và bắt buộc. Trong khi giới tài chính và các nhà đầu tư cũng dần từ bỏ những quyết định đầu tư mới vào các nước độc tài, phần vì họ nhìn thấy được sự quyết tâm thay đổi về hướng dân chủ của giới chính trị gia phương Tây, phần vì lý luận thực tiễn nhất với giới kinh doanh là phần lớn các chế độ độc tài còn sót lại đều có một tương lai ngắn hạn và không rõ rằng, mọi sự đầu tư dài hạn đều là những sự lựa chọn mạo hiểm. Càng ngày giới đầu tư sẽ ý thức được rằng mọi cố gắng cải tổ thế chế và luật pháp theo nghĩa hạn hẹp không đem lại đảm bảo cho nguồn vốn của họ, họ cần phải có sự đảm bảo tối thiếu là địa điểm đầu tư phải được lãnh đạo bởi một chính quyền có ý thức hệ dân chủ và là đồng minh của quốc gia mà họ chịu sự chế tài.

Phong trào toàn cầu hóa xô bồ đã chấm dứt và nhường chỗ cho các quyết định đầu tư, giao lưu về kinh tế dựa trên sự tương đồng về các giá trị dân chủ. Đó không phải là một viễn cảnh hay lập luận chủ quan mà được kết luận bởi Larry Fink, giám đốc điều hành quỹ đầu tư lớn nhất thế giới : BlackRock. Thực vậy, sự đầu tư bất chấp mọi chuẩn mực đã không còn là một lựa chọn thực tiễn, điển hình là việc các công ty đa quốc đang rời bỏ thị trường Trung Quốc. Ngay cả các nhà đầu tư của Trung Quốc (bao gồm tư nhân và chính quyền) đã đầu tư ồ ạt vào Lào, Cambodia, Trung Á và nhiều quốc gia độc tài hoặc chưa hoàn toàn chuyển hóa về dân chủ để rồi đặt tài sản của họ vào tình trạng rủi ro. Ngày nay Trung Quốc đang khủng hoảng và không thể đầu tư ồ ạt, họ càng gặp khó khăn hơn khi dự án ‘vành đai con đường’ và đầu tư hải ngoại đều trong tình trang thua lỗ và thất thoát.

Ngay cả những nước vốn dễ dàng trong đầu tư như Nhật Bản, Hàn Quốc cũng sẽ xét lại xu hướng đầu tư của mình vì những tiêu chuẩn chung đã được thể chế hóa trên hệ thống đầu tư quốc tế mà họ buộc phải tuân thủ, một phần vì những rủi ro rất cụ thể khi đầu tư tại các thế chế độc tài.

Chế độ cộng sản Việt Nam khi tuyên bố lâp trường "không chọn phe" thực tế là việc từ chối lựa chọn "dân chủ hóa". Nhưng nếu kiên quyết không lựa chọn dân chủ hóa lúc này là tự mình loại bỏ việc có mặt trong một hệ thống toàn cầu hóa mới đang được hình thành và gây tổn hại lớn cho đất nước. Chế độ đang đối mặt với sự cô lập không phải vì thế giới dân chủ chủ động cô lập họ, mà chính họ đã không lựa chọn "hội nhập". Chế độ cộng sản không nên quên rằng những thành tích kinh tế mà họ có được trong một giai đoạn là nhờ sự hội nhập với kinh tế thế giới.

Cần nhấn mạnh rằng trong bối cảnh chính trị hiện nay, dân chủ sẽ trực tiếp lãnh đạo và chi phối cách tổ chức kinh tế thế giới, các cải tổ hạn hẹp hoặc một vài ghi nhận về tăng trưởng trong quản trị, hệ thống công quyền được hiểu một cách hạn hẹp không còn là một giải pháp để hội nhập.

Mặt khác, chế độ cộng sản cần hiểu rằng ngay cả những chỉ số kinh tế đạt được một cách vụng về và tai hại bởi việc cố tăng đầu tư công. Các con số chỉ là vô nghĩa khi đa số quần chúng không còn khả năng thăng tiến trong xã hội vì phần lớn các huyết mạch kinh tế đã bị kiểm soát bởi những người nằm trong hệ thống của đảng cộng sản. Trước kia những người công nhân có thể chịu khổ cực và sinh hoạt thiếu thốn, sống trong chật chội vì họ tin rằng có một tương lai đang chờ đợi họ khi họ cố gắng. Nhưng khi niềm tin về tương lai đã biến mất, đối mặt với người lao động chỉ là những sự bi quan, khó khăn và tình trạng kiệt quệ thì sự phẫn nộ chỉ có thể ngày càng gia tăng.

Giai cấp trung lưu Việt Nam đã hưởng lợi rất lớn từ sự đi đêm và hợp tác với chế độ cộng sản, tuy nhiên giai đoạn đó đã kết thúc. Không chỉ giai cấp trung lưu mà ngay cả nhiều quan chức cấp cao của đảng cộng sản cũng bị thanh trừng.

Sự tan rã của một giai cấp

Có một sự thực khó có thể chối bỏ là phần lớn những người gia nhập đảng cộng sản Việt Nam hiện nay không vì lý do ý thức hệ mà họ ý thức rõ ràng được những đặc quyền về kinh tế mà tấm thẻ đảng hay những mối quan hệ với chính quyền cộng sản mang lại. Trong một nền kinh tế mở cửa hạn chế và bị kiểm soát ngặt nghèo bởi chính quyền thì lựa chọn gia nhập đảng hoặc liên kết với một phe nhóm trong chế độ là cách duy nhất để họ tiếp cận những ưu đãi và cơ hội được phân bổ một cách bất bình đẳng. Họ dần dà đã trở thành một tầng lớp đặc quyền đặc lợi trong xã hội và tiếp tay cho chế độ. Tuy nhiên hệ thống sẽ sụp đổ vì luật chơi cũ không còn được duy trì.

Xã hội hiện đại đã không còn là một xã hội thiếu tính linh động và bó buộc lựa chọn con người. Bất chấp sự kiểm soát của chính quyền, việc tẩu tán tài sản ra nước ngoài hoàn toàn vẫn có thể thực hiện được. Điều này được gia tốc bởi sự chấm dứt của nền kinh tế dựa trên ngoại thương, bất động sản và những cuộc đấu đá khốc liệt trong nội bộ chế độ mà ai cũng có thể trở thành nạn nhân. Tỷ lệ nhập cư của Việt Nam vào Mỹ và Úc đều xếp hàng cao nhất dù không còn là một nước chiến tranh. Trong số đó cũng có một bộ phận lớn là những người trung lưu được hưởng đặc quyền đặc lợi một cách trực tiếp hoặc gián tiếp trong xã hội Việt Nam. Câu hỏi là nếu chế độ cộng sản Việt nam thực sự còn một tương lai nào, tại sao người ta phải bỏ chạy ? Nhiều người có thể tranh cãi rằng số lượng người bỏ chạy chỉ là một thiểu số, dù vậy không có sự bỏ chạy nào báo hiệu sự nghiêm trọng hơn sự... bỏ chạy, đầu hàng về mặt tinh thần.

Lực lượng công an Việt Nam đã trở thành môt lực lượng mạnh trong chế độ nhờ việc họ có vũ lực để trấn áp các phe nhóm, vì họ là "thanh gươm và lá chắn của chế độ". Có lẽ họ đang thắng thế nhờ vào một cảm tưởng rằng họ có thể đoàn kết nội bộ - một điều mà họ thực tình không làm được. Họ dùng vũ lực để một phần triệt hạ những mầm mống lung lạc về chính trị trong và ngoài đảng, một phần để ngăn cản sự đào thoát của tầng lớp tư bản đỏ và cũng nhân danh đó để trừng trị những phe phái đối lập trong nội bộ đảng. Nhưng trong một thế giới ngày càng cởi mở và phóng khoáng hơn, chẳng một thế lực nào có thể kiểm soát được suy nghĩ của con người, trói buộc họ bằng bạo quyền, nên những cố gắng của lực lượng công an chỉ là những cố gắng vô ích. Mặt khác, họ ngày càng bị quần chúng tố giác và nhìn nhận như những người đã gây ra nhiều tội ác, oan sai trong xã hội và nhất là bị chính những người đồng chí của mình xem là kẻ thù. Họ không những không đoàn kết được nội bộ đảng cộng sản và xã hội cộng sản xung quanh nó mà còn tạo ra nhiều sự bất mãn và ghét bỏ. Trong thời đại chúng ta, những cố gắng đoàn kết dân tộc bằng cách thuyết phục, tìm kiếm đồng thuận có thể mất nhiều thời gian, nhưng một cố gắng tìm kiếm thống nhất bằng cách gia tăng bạo quyền chỉ là một ảo tưởng mà thôi.

Trong tương lai ngắn hạn, phe công an hay bất cứ một phe thủ cựu nào trong đảng lên cầm quyền thì điều đó chắc chắn sẽ không thể đảo ngược được một quá trình sụp đổ tự nhiên của một hệ thống được duy trì bởi những lợi ích kinh tế ngắn hạn và một ý thứ hệ gượng gạo không còn được một ai nhìn nhận. Chế độ cộng sản từ lâu đã coi quốc gia Việt Nam là của họ và hành xử như một lực lượng chiếm đóng. Và lần này họ sẽ phải cầm cự lại sự sụp đổ của một giai cấp, một "xã hội cộng sản" xung quanh họ dưới sự thờ ở của tuyệt đại người dân Việt Nam.

Một giải pháp mới cho dân tộc Việt Nam đã được Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên giới thiệu và đề nghị từ nhiều năm qua.

Một giải pháp cho dân tộc Việt Nam

Trước một cục diện như hiện tại, tất cả những gì người dân Việt Nam cần là một lực lượng quả quyết với các giá trị dân chủ tiến bộ để có thể đưa Việt Nam nhanh chóng chuyển tiếp về dân chủ và hòa nhập vào hệ sinh thái toàn cầu hóa mới đang được manh nha hình thành trên đống đổ nát của phong trào toàn cầu hóa cũ đã bị đào thải sau đại dịch Covid-19. Phải nhấn mạnh rằng, gia tốc quá trình dân chủ hóa và rút ngắn thời kỳ chuyển tiếp thành công về dân chủ là một hành động cứu nước và là ưu tiên hàng đầu của tất cả mọi người Việt Nam trong thời điểm hiện tại.

Mặt khác, những người trong "xã hội cộng sản" đang đào thoát và tẩu tán những tài sản mà đáng lẽ ra có thể được đảm bảo trong một xã hội dân chủ và sẽ được phát huy vào việc xây dựng lại đất nước Việt Nam. Những người này mặt khác cũng là những người đã tiếp tay dù là gián tiếp hay trực tiếp trong một hệ thống bất công gây ra những người dân oan và tàn phá môi sinh. Điều này cần một lực lượng một mặt có khả năng thuyết phục, khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần trách nhiệm của từng cá nhân, một mặt đem lại cho cho ho một sự đảm bảo và nỗ lực hết sức hòa giải, hội nhập họ với quốc gia Việt Nam dân chủ.

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên có thể còn mỏng về lực lượng nhưng có lẽ chúng tôi là một thiểu số đã chuẩn bị để thực hiện những điều này như một phần tất yếu để sự chuyển tiếp về dân chủ hóa diễn ra trong thành công. Trước kia, nhiều người cấp tiến trong chế độ có thể ngần ngại ủng hộ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên vì họ cho rằng những gì chúng tôi đấu tranh là những điều đẹp nhưng khá xa vời và bất khả thi. Tuy nhiên trước tình thế hiện tại đó là một lựa chọn cần thiết và bắt buộc phải thực hiện.

Mặt khác, nhiều người có thể nghĩ rằng giải pháp của Tập Hợp là một sự an toàn và là một lối thoát cho họ, điều này đúng nhưng chắc chắn họ cho rằng lựa chọn trốn chạy luôn là một lựa chọn an toàn. Việc lựa chọn ủng hộ một đại diện của dân chủ như Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên mặt khác đòi hỏi sự can đảm, tinh thần trách nhiệm, đôi khi là thiện chí mong muốn được tha thứ và nhìn nhận, với lòng yêu nước.

Lựa chọn ủng hộ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên là một lựa chọn mang lại cho họ sự bình an, tự hào và sự kính trọng như những người đã góp phần khép lại một kỷ nguyên cũ của dân tộc để cùng hướng tới một tương lai mới với một chỗ đứng xứng đáng và sự tôn trọng phẩm giá, trên tinh thần đồng bào và tình anh em tìm lại trong nỗ lực hòa giải dân tộc thực lòng và kiên quyết.

Viễn Dương

(28/02/2024)

Ông David Hutt, một nhà phân tích trên tờ Diplomat chuyên về vùng Châu Á Thái Bình Dương, đặt câu hỏi rằng có phải chăng đại dịch Covid đang làm cho các thể chế độc tài ở Đông Nam Á, trong đó có chế độ tại Việt Nam tăng cường sức mạnh của mình ? (Did Covid-19 Strengthen Authoritarianism in Southeast Asia ? , 2 tháng 11, 2021). Theo David Hutt, một số quốc gia Đông Nam Á, dưới chiêu bài chống dịch, chống tin vịt, ra tay đàn áp các lực lượng dân chủ đối kháng trong nước. Tuy nhiên tác giả cũng trích lời một người khác, nhận xét rằng từ những năm đầu 2010 phong trào dân chủ trong khu vực đã đi xuống.

Một con đường bị phong tỏa trong đợt dịch Covid tại Vũng Tàu - Ảnh minh họa

Tôi đồng ý với ý kiến này, ít nhất trong trường hợp Việt Nam, cho dù có thể là đại dịch Covid có thể cung cấp cho nhà cầm quyền một chiêu bài tốt. Phong trào dân chủ tại Việt Nam đã tan rã trước đó do tự thân nó, không cần đến những biện pháp phong tỏa khắc nghiệt dưới chiêu bài chống dịch.

Hãy tìm lại gốc gác của phong trào dân chủ Việt Nam trong khoảng hơn 10 năm, và những người tham gia đó là ai ?

Theo tôi thì có thể có ba nguồn gốc của các hoạt động dân chủ hóa Việt Nam trong hơn 10 năm đó. Đầu tiên là việc chống đối thái độ hung hăng của Trung Quốc ngoài biển Đông, các nhân vật có uy tín trong phong trào dân chủ Việt Nam như Phạm Đoan Trang, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (Mẹ Nấm) xuất thân từ những cuộc biểu tình chống Bắc Kinh. Từ việc chống Trung Quốc đã dẫn đến chống cộng sản Trung Quốc, danh từ "Trung Cộng" đã xuất hiện trong một cuộc biểu tình như thế, hơn 20 năm sau ngày chiến tranh Việt Nam chấm dứt. Từ chống "Trung Cộng", dẫn đến việc chống cộng sản nói chung được thốt lên dễ dàng hơn. Kể từ khi Hà Nội cứng rắn hơn với Bắc Kinh, phong trào này tự nhiên mất đi sức bật.

Nhóm thứ hai là các nông dân đòi đất bị đám cường hào mới, trục lợi dựa vào sự nhập nhằng của luật đất đai để cướp đất nông dân. Một số nhân vật có uy tín như bà Cấn Thị Thêu và gia đình xuất hiện từ việc đòi đất này. Tuy nhiên những người này sau đó không còn gắn được với lớp nông dân đông đúc nữa, vì có lẽ nông dân Việt Nam chưa có những nhu cầu dân chủ cao.

Nhóm công nhân với một số tổ chức nghiệp đoàn đã từng thành công trong việc tổ chức đình công cả chục ngàn công nhân, từ đó có một số nhân vật nổi lên. Nhóm này được sự giúp sức từ người Việt hải ngoại, gốc phương Tây lẫn Đông Âu cũ. Tuy nhiên sự quan liêu của nhóm lãnh đạo hải ngoại đã dần dần đưa phong trào này vào ngõ cụt, cộng với yếu kém của những người cầm đầu trong nước, các tổ chức công nhân hầu như hoàn toàn tan rã.

Ngoài ra cũng phải kể đến sự thúc đẩy từ một số tổ chức người Việt ở hải ngoại, mà trong đó đáng kể nhất là Đảng Việt Tân. Tuy nhiên đại đa số các tổ chức này không còn sinh lực nữa vì không có giới trẻ tham gia. Khá nhất là Việt Tân với khá đông người Việt trẻ tuổi, nhưng sự lãnh đạo mang tính gia đình trị của họ dần đi vào vết xe đổ của các tổ chức hải ngoại, với sự xa lánh của thế hệ trẻ.

Những cuộc biểu tình chống Trung Quốc mà lớn nhất là cuộc biểu tình chống luật đặc khu vào mùa hè năm 2018, thường dễ gây ngộ nhận là "phong trào dân chủ" là đông đúc, nhưng thực ra những cuộc biểu tình này được thúc đẩy bởi chủ nghĩa dân tộc bùng lên một cách cấp thời, hơn là những hoạt động xã hội, dân sinh, chính trị có bề sâu.

Những cuộc biểu tình chống Formosa gây ô nhiễm ở miền Trung Việt Nam vào đầu hè 2016 cũng rất lớn, mang sắc thái xã hội và dân sinh hơn, nhưng lại diễn ra trong một khung cảnh địa lý và xã hội đặc biệt, không thể tiêu biểu cho cả nước, đặc biệt là vai trò của cộng đồng Công giáo ở miền Bắc Trung Bộ.

"Phong trào dân chủ" Việt Nam có thể đã có những cá nhân xuất sắc, có lý tưởng, nhưng họ không kết cấu được thành một sức mạnh lâu bền. Chính quyền của Đảng cộng sản lần lượt giải tán họ. Sự yếu kém về nhận thức dân chủ trong phong trào này lộ rõ một cách thú vị tiếp theo biến động dân túy của chính trị Mỹ. Đại đa số các cá nhân của "phong trào dân chủ" này ủng hộ Donald Trump, một kẻ dân túy phản dân chủ có một không hai. Từ nhận thức dân chủ như thế, sẽ không lạ gì khi thấy rằng họ không gầy dựng được một phong trào dân chủ lành mạnh.

Nhận thức dân chủ của số đông người Việt hải ngoại cũng không khá gì hơn. Cô Khải Đơn, cựu phóng viên của BBC tại Bangkok cho biết một cuộc gặp gỡ thú vị với một người Việt lái Uber tại San Jose. Người này khuyên cô xem hai kênh YouTube của ông Trương Quốc Huy và Ngụy Vũ tại Mỹ để hiểu biết về cộng sản Việt Nam. Ông Huy là người từng bị chế độ tại Việt Nam bỏ tù, sang Mỹ làm YouTube kiếm tiền với các chỉ trích vô tội vạ chính phủ Việt Nam, cộng với tin vịt từ các nhóm pro-Trump. Ông Ngụy Vũ cũng là vua tin vịt và chuyên bán thuốc cường dương. Theo chủ quan của tôi, suy nghĩ như người lái Uber này đại diện cho không ít người Việt tại Mỹ.

Các nhóm người Việt trẻ tuổi lớn lên tại Mỹ, có nhận thức dân chủ tốt hơn rất nhiều những người Việt tôi vừa đề cập, nhưng họ hiện không chú ý nhiều về Việt Nam, họ cũng tổ chức những nhóm có tính cách chính trị nhưng dấn thân vào chính trị và xã hội Mỹ.

Các hoạt động của "phong trào dân chủ" hiện nay chỉ còn ồn ào quanh mạng xã hội, với những chỉ trích, đôi khi vô tội vạ, chính phủ cộng sản Việt Nam. Đằng sau những chỉ trích ấy, đôi khi dùng chính ngôn ngữ tuyên truyền của Đảng cộng sản một cách vô thức, hoàn toàn không có thực chất gì. Hãy xem các bài viết rất thường xuyên của các nhân vật như Mạc Văn Trang, Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh (hai nhân vật này rất sùng bái Donald Trump),... thì thấy rõ là các suy nghĩ và phản biện của họ chỉ đi theo "xu hướng", không có thực chất, và rất nhàm chán.

Có thể có những quan điểm khác nhau về "phong trào dân chủ" Việt Nam trong những năm qua, trước khi nó tàn tạ như hiện nay, khác với quan điểm và phân tích của tôi vừa trình bày, nhưng một điều quan trọng có lẽ mọi người đều đồng ý là nước Việt Nam hiện nay là một quốc gia phi dân chủ, cần dân chủ hóa nó. Một đất nước có cơ cấu chính trị dân chủ chưa chắc dẫn đến một xã hội thực sự dân chủ, nhưng một cơ chế chính trị độc tài thì chắc chắn dẫn đến bất bình đẳng xã hội. Dân chủ hóa Việt Nam là một yêu cầu khẩn cấp, vì nước Việt Nam đang đứng trước một thế giới thay đổi khôn lường mà lại không có một sức mạnh do nền dân chủ thực sự đem lại. Hàng triệu nông dân chắc chắn sẽ phải bỏ đồng quê lên thành thị kiếm sống trong tương lai gần, tương lai của họ sẽ như thế nào để không còn thấy cảnh chạy loạn của hàng triệu người trong đại dịch Covid ?

Dân chủ hóa là một từ không hề mang tính cực đoan, mà bản thân những người cộng sản có khi cũng nhắc tới. Dân chủ hóa là một cuộc cách mạng từ trên xuống, vốn ít đổ máu và thiệt hại hơn những cuộc cách mạng từ dưới lên, như lịch sử nhân loại đã chứng minh cho đến nay.

Nguyễn Khoa

Nguồn : Viet-studies, 25/11/2021

Sau khi website Thông Luận đăng bài "Bế tắc tư tưởng và đường lối trước đại hội 13" thì một độc giả gửi cho chúng tôi bài viết "Nguy cơ và giải pháp cứu nguy cho Đảng" đăng trên Dân Làm Báo và Boxitvn.net trích đăng lại. Nhận thấy tài liệu này rất thú vị nhưng có vài điểm cần thảo luận để rộng đường dư luận.

Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam đang lần lượt tiễn đưa những đồng đảng cũ qua đời, tương lai nào cho những người còn sống ? Ảnh minh họa đám tang tướng Đồng Sỹ Nguyên ngày 10/04/2019 

Trước hết đây không phải là một bài báo mà là một tập tài liệu vì rất dài (41 trang). Tác giả ẩn danh cho biết tài liệu này đang được lưu truyền trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam và được chia sẻ bởi một đảng viên về hưu. Theo nhận định của chúng tôi thì tài liệu này không phải do một người viết mà là của một nhóm người. Tài liệu được tổng hợp rất công phu và đầy đủ, từ tình hình thế giới đến hiện tình Việt Nam, trong nội bộ đảng cũng như ngoài xã hội.

Tài liệu này có lẽ không dành cho các đảng viên cấp thấp mà phải từ trung, cao cấp trở nên vì nội dung rất rộng lớn và bao trùm lên mọi lĩnh vực nhất là về tư tưởng và đường lối của đảng cộng sản. Nhóm tác giả không "rào trước đón sau", không vuốt ve chính quyền mà đi thẳng vào vấn đề. Tài liệu có hai phần, phần một là "nguy cơ và những vấn nạn nổi cộm" và phần hai là "giải pháp cứu nguy".

Trong phần một, tài liệu đã tổng hợp các nguy cơ đến từ nội tại của đảng, sau đó là của quốc tế và Trung Quốc. Về phần này thì chúng tôi hoàn toàn đồng ý với các nhận định và phân tích của tác giả. Các nguồn trích dẫn rất đầy đủ và khả tín mà ngay cả Hội đồng lý luận trung ương và Viện nghiên cứu chiến lược của Bộ ngoại giao chưa chắc đã làm được.

Phần hai của tài liệu rất thú vị và cần thảo luận. Giải pháp đề nghị thay đổi Việt Nam theo các bước :

1. Hủy bỏ Hiến pháp hiện hành, giải tán Quốc hội, tách đảng cộng sản ra khỏi chính phủ.

2. Thành lập chính phủ lâm thời trong hai năm. Chính phủ lâm thời sẽ soạn thảo Hiến pháp mới. Tổ chức trưng cầu dân ý về bản hiến pháp mới.

3. Ký sắc lệnh về "Hòa hợp và Hòa giải dân tộc", tôn trọng mọi hoạt động của xã hội dân sự và các kết hợp tự do của người dân trên mọi lãnh vực.

4. Ấn định ngày tổng tuyển cử tự do trên toàn quốc để người dân bầu ra các đại biểu quốc hội và thủ tướng chính phủ theo Hiến pháp mới.

5. Chính phủ lâm thời bàn giao quyền lực cho chính quyền mới.

6. Đảng cộng sản Việt Nam sẽ hoạt động bình đẳng như các đảng phái khác.

Quá trình dân chủ hóa đất nước theo kịch bản này là rất cần thiết và tốt đẹp cho đất nước vì quyền lực được chuyển giao trong hòa bình và trật tự, không có đổ vỡ, đập phá hay đổ máu. Đây cũng là lộ trình mong muốn của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên trong Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai. Tuy nhiên, vì lý do gì đó, tác giả đã không đề cập đến vai trò của đối lập dân chủ Việt Nam. Giải pháp đề nghị là "đảng tự dân chủ hóa một mình", đây là điều không khả thi. Nếu tự thay đổi được thì đảng cộng sản đã thay đổi từ lâu chứ không chờ đến bây giờ. Đảng cộng sản Việt Nam không thể tự dân chủ hóa một mình.

Nếu đảng cộng sản chỉ muốn thay "bình mới" nhưng "rượu cũ" hay chuyển hóa về chế độ dân chủ giả hiệu kiểu như nước Nga của Putin thì sẽ không giải quyết được vấn đề gì và đây có lẽ không phải là mong muốn của tác giả. Việc đặt hy vọng vào ông Nguyễn Phú Trọng và Nguyễn Xuân Phúc cũng rất khiên cưỡng. Những người đó không có khả năng để làm những việc như tác giả đề nghị. Cụm từ "Hòa hợp và Hòa giải Dân tộc" cũng sai và không có ý nghĩa. Chính xác phải là "Hòa giải và Hòa hợp Dân tộc". Phải "Hòa giải" trước sau đó mới có thể "hợp tác với nhau" (Hòa hợp).

Không rõ tài liệu này lưu truyền trong nội bộ cho những ai nhưng khả năng cao là nhắm vào thành phần cấp tiến và dân chủ trong đảng. Tài liệu này cho thấy trong nội bộ đảng có những thành phần đảng viên cao cấp hiểu và nhận thức được rất rõ tình hình, thực tại thế giới và Việt Nam. Họ đang muốn thay đổi. Tài liệu này có thể nhằm mục đích thăm dò và đề nghị một giải pháp mới, khác với những thay đổi vụn vặt đã thất bại trong thời gian qua của đảng cộng sản. Sự thật đúng là chỉ có thành phần tiến bộ trong đảng, là những người có tinh thần dân chủ, có trách nhiệm với bản thân và đất nước mới có ý muốn thay đổi chứ đa phần là "ngậm miệng ăn tiền", "mũ ni che tai". Thành phần cấp tiến trong đảng này phải kết hợp lại với nhau thành một lực lượng hùng mạnh để không bị phe bảo thủ trong đảng tiêu diệt và trấn áp.

Tương quan lực lượng là rất quan trọng, phe bảo thủ rất yếu chứ không mạnh, chỉ cần phe cấp tiến có bản lĩnh và quyết tâm là có thể tạo được lực lượng và áp đặt sự thay đổi. Khi lực lượng cấp tiến trong đảng chiếm được ưu thế thì việc tiếp theo là phải "đối thoại" với các tổ chức đối lập dân chủ Việt Nam để hình thành một liên minh dân chủ. Việc dựng các nhân sĩ làm đối lập dân chủ cuội sẽ nhanh chóng bế tắc và gây ra hỗn loạn vì các nhân sĩ không có tư tưởng chính trị và kiến thức chính trị. Họ không biết phải làm gì. Phe cấp tiến chỉ có thể thành công nếu thực lòng dân chủ hóa đất nước và trên tinh thần đó họ biết phải đối thoại với tổ chức dân chủ đối lập nào.

Vì sao chúng tôi khẳng định là Đảng cộng sản Việt Nam không thể dân chủ hóa một mình ? Lý do giản dị là họ đã không còn bất cứ đồng thuận hay lý tưởng chung nào cả. Sợi dây liên kết giữa họ chỉ còn lại mỗi đồng tiền mà đồng tiền thì luôn luôn gây chia rẽ thay vì đoàn kết. Phe cấp tiến trong đảng cũng không thể tự mình dân chủ hóa đất nước mà không kết hợp với một tổ chức dân chủ đối lập đứng đắn vì di sản của Đảng cộng sản Việt Nam để lại vô cùng kinh khủng. Không có bất cứ đảng viên nào có đủ uy tín để làm điều đó. Các đảng viên cao cấp ít nhiều đều bị quần chúng nhìn nhận như là thủ phạm hoặc đồng lõa tiếp tay cho đảng cộng sản. Sự thù ghét và căm phẫn chế độ cộng sản của người dân, nhất là dân oan thế nào thì chắc các đảng viên cộng sản đều biết. Hơn nữa một chính phủ mới (hoặc chính phủ lâm thời) chỉ do phe cấp tiến trong đảng lãnh đạo sẽ tạo ra một tình trạng nguy hiểm cho chính các đảng viên cộng sản. Chính phủ đó phải dân túy, và cách mị dân dễ nhất, được lòng dân nhất là trừng phạt càng nặng, càng nhiều các cựu đảng viên cộng sản càng tốt.

Theo chúng tôi thì chỉ có một liên minh dân chủ mới có thể dân chủ hóa được đất nước theo kịch bản hòa bình mà tác giả đề nghị. Phe cấp tiến trong đảng và một tổ chức dân chủ đối lập đứng đắn sẽ là nòng cốt cho liên minh đó. Quá trình này cần sự góp tay, góp sức của mọi người dân. Công việc rất nhiều và ai phù hợp với công việc gì sẽ làm công việc đó. Phải có sự đồng thuận của toàn dân hoặc đa số người dân thì mọi sự thay đổi mới diễn ra một cách êm thắm và trật tự trong hòa bình.

Như Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên nhận định, một "trật tự dân chủ mới" đang hình thành trên thế giới sau khi hai cường quốc là Mỹ và Trung Quốc rút lui và co cụm lại. Một liên minh dân chủ sẽ hình thành và làn sóng dân chủ lần thứ Tư sẽ tràn tới và quét đi các chế độ độc tài còn sót lại trên thế giới. Nếu các lực lượng dân chủ Việt Nam, trong cũng như ngoài đảng không nỗ lực, quyết tâm và kết hợp lại với nhau để đánh bại thành phần thủ cựu trong đảng nhằm dân chủ hóa đất nước thì Việt Nam sẽ rơi vào tình trạng hỗn loạn và vô chính phủ. Xem cách làm ăn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thời gian qua là có thể nhận diện được mối nguy nhãn tiền đó.

Lộ trình dân chủ Việt Nam của nhóm tác giả trên là hoàn toàn hợp lý tuy nhiên không thể thiếu được vai trò của đối lập dân chủ Việt Nam. Việc hình thành một lực lượng dân chủ trong đảng là cần thiết và lực lượng đó phải đủ mạnh để không bị trấn áp. Mọi yếu tố khách quan lẫn chủ quan đều đứng về phía những người dân chủ Việt Nam. Chúng ta chỉ còn thiếu quyết tâm và một kết hợp cần có.

Tập Hợp sẵn sàng hợp tác với các lực lượng cấp tiến trong đảng để cùng hình thành một liên minh dân chủ vì Tập Hợp là một lực lượng dân chủ, mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là dân chủ hóa đất nước. Mọi tổ chức hay lực lượng dân chủ đều là đồng minh của chúng tôi. Chúng tôi cũng không có ý định "dân chủ hóa đất nước một mình". Chúng tôi cần sự chung tay góp sức của tất cả mọi người Việt Nam. Với chúng tôi "chính trị là việc chung", là "những cố gắng chung để có thành công chung".

Dù tác giả tập tài liệu trên vẫn chưa đề cập đến vai trò không thể thiếu của đối lập dân chủ Việt Nam nhưng chúng tôi ghi nhận nỗ lực và sự dũng cảm của họ trong việc tìm kiếm một lối thoát cho dân tộc và cho chính họ. Đảng cộng sản không thể có tương lai nhưng những người cộng sản thì hoàn toàn có tương lai trong một thể chế dân chủ hậu cộng sản. Nếu Tập Hợp có mặt trong liên minh dân chủ sắp tới thì chúng tôi sẽ cố gắng và nỗ lực tối đa để không một giọt máu nào, của bất cứ một người Việt Nam nào, phải đổ xuống.

Việt Hoàng

(30/06/2020)

Lời tòa soạn : Cần đánh tan một ngộ nhận là phải nâng cao dân trí trước rồi mới dân chủ hóa đất nước sau. Quan niệm này không những không đúng mà còn làm cho phong trào dân chủ Việt Nam không thể lớn mạnh. Đã hơn 100 năm ngày cụ Phan Châu Trinh đưa ra câu nói "Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh" mà dân trí Việt Nam vẫn còn thấp, tại sao ?

Thông Luận đăng lại bài viết cũ của Giang Hoàng về chủ đề này.

Việt Hoàng

Dân trí là ý thức chính trị của người dân, ý thức về vai trò vị thế của họ trong mối tương quan với chính quyền, ý thức về quyền căn bản của con người, khả năng suy nghĩ độc lập, tư duy phê phán…

Có nhiều lý do phong trào dân chủ Việt Nam chưa lớn mạnh như đáng lẽ nó phải có. Một trong những lý do có vẻ thuyết phục được nhiều người là do dân trí của ta chưa cao. Liệu đây có phải là lý do thực sự không, hay chỉ là lý cớ để biện minh cho một thực tế khác ?

Trước khi bàn về vấn đề này, chúng ta hãy phân tích một chút về dân trí của người dân Việt Nam hiện nay, để xem lý do được đưa ra ở trên có phải là một khái quát đúng đắn, hay chỉ là một nhận định được đưa ra từ sự bất lực của những người đang ước vọng cho một Việt Nam dân chủ. Điều này rất quan trọng, vì dân trí vừa là lý do làm chùn bước những người có ý định dấn thân, vừa là lý do để cho rằng chúng ta chưa thể áp dụng các quyền tự do dân chủ vào thực tế Việt Nam.

Nếu hiểu dân trí là một xã hội mà, đa số người dân tốt nghiệp trung học, nhiều người có bằng cấp về một chuyên môn nào đó thì ta có thể nói, dân trí của ta tương đối cao.

Nếu hiểu dân trí là một xã hội mà đa số người dân có thể đọc, nghe và hiểu một cách tương đối những thông tin, thông điệp của hệ thống truyền thông đại chúng thì có thể nói, dân trí của ta ở mức trung bình (nhiều nước khá phát triển nhưng do sự phức tạp về sắc tộc, ngôn ngữ, lịch sử, văn hóa nên tỉ lệ mù chữ cao hơn ta nhiều).

Còn nếu hiểu dân trí là ý thức chính trị của người dân, ý thức về vai trò vị thế của họ trong mối tương quan với chính quyền, ý thức về quyền căn bản của con người, khả năng suy nghĩ độc lập, tư duy phê phán… thì phải thừa nhận một thực tế đáng buồn, dân trí của ta rất thấp.

Phan Châu Trinh, nhà cách mạng nổi tiếng với câu "Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh".

Tôi đã nói chuyện với nhiều người có trình độ học vấn đại học và nhận thấy tuyệt đại đa số không phân biệt được tổ quốc và chính quyền. Đối với những người này, khi ai đó lên tiếng phê phán những sai trái của chính quyền là đồng nghĩa với việc chống lại tổ quốc ! (có lẽ, với họ, Cao Bá Quát là tên phản quốc vì ông dám nổi loạn chống chính quyền nhà Nguyễn – chính quyền mà ông từng phục vụ !).

Và, tôi cho rằng phải đánh giá sự cao thấp của dân trí qua tiêu chí thứ ba này, nghĩa là tiêu chí nhận thức chính trị, hay ít nhất phải coi đây là tiêu chí quan trọng nhất. Những người  tốt nghiệp bác sĩ ở Việt Nam và Hàn Quốc sẽ có trình độ chuyên môn tương đương, nhưng ý thức chính trị thì đẳng cấp rất khác nhau giữa các bác sĩ Hàn – Việt. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn mà ta có thể đánh giá trình độ dân trí của hai cộng đồng này.

Nhưng liệu có phải vì dân trí của ta thấp, mà ta chưa nên dấn thân cho dân chủ, hay chưa thể bắt đầu xây dựng được dân chủ, mà phải chờ đợi hiểu biết chính trị của người dân tăng lên một mức nào đó, rồi mới có thể nói tới dân chủ ? Điều này sai. Bởi vì, như đã nói ở trên, dân trí là ý thức chính trị, tư duy độc lập, tư duy phê phán…của người dân trước các vấn đề chính trị, xã hội. Mà những cái này chỉ có trong môi trường giáo dục khai phóng, môi trường truyền thông tự do, đa chiều. Những yếu tố chỉ có trong chế độ dân chủ, chứ không thể có trong chế độ toàn trị, nơi mà hệ thống giáo dục, truyền thông chỉ phục vụ cho mục đích ngu dân về chính trị, nô dịch về tư tưởng.

Nói rằng : hãy khoan nghĩ tới dân chủ khi dân trí chưa cao cũng chẳng khác gì nói với một người chưa biết bơi rằng: anh/chị đừng bao giờ xuống nước cho tới lúc nào biết bơi. Vấn đề ở đây là chưa có ai tập bơi thành công trên cạn cả. Nói như vậy là nhầm lẫn giữa hậu quả và nguyên nhân. Dân chủ là điều kiện tiên quyết cho phép phổ biến và tích lũy tri thức, nghĩa là nâng cao dân trí, rồi từ đó dân chủ ngày càng được củng cố. Hai điều này có mối quan hệ biện chứng nhưng dân chủ vẫn là tiền đề khởi phát.

Hệ thống giáo dục và đào tạo hiện nay của chế độ cộng sản đã có những cố gắng thực sự với hy vọng có một đội ngũ cán bộ có trình độ, nhưng đó chỉ là trình độ chuyên môn hạn hẹp trong những ngành nghề nhất định. Họ, nếu thành công, cũng chỉ tạo ra những con người ngoan ngoãn chỉ biết vâng lời và phục vụ cho hệ thống kinh tế đang nuôi dưỡng bộ máy khổng lồ của chính quyền độc tài. Những người này thực ra không khác gì những con bò chỉ biết cày kéo, suốt đời bị chính quyền dắt mũi. Có lẽ, đây là lý do Aristotle từng có định nghĩa nổi tiếng : "Con người là động vật chính trị".

Nhưng tại sao, có nhiều người, trong đó có những trí thức đang có những cố gắng nhất định để dân chủ hóa Việt Nam, vẫn khăng khăng rằng : cần phải nâng cao dân trí trước khi nghĩ tới dân chủ.

Theo tôi, lý do chính là đa số những người đang được hay đang bị coi là trí thức của Việt Nam hiện nay không phải là trí thức đúng nghĩa. Họ có kiến thức, thường là kiến thức chuyên môn cao nhưng đây mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa đủ để trở thành trí thức.

Người trí thức trước hết phải là người can đảm. Can đảm để đảm trách vai trò lãnh đạo quần chúng, trước những thử thách cam go của đất nước, điều mà giới khoa bảng Việt Nam không có. Họ chỉ là những kẻ theo đuôi quần chúng, chờ đợi ý thức chính trị của quần chúng tăng lên theo thời gian. (Hy vọng này được củng cố và có phần đúng trong thời đại internet, khi mà chính quyền độc tài không còn kiểm soát được hoàn toàn truyền thông). Rồi nhờ một biến cố bên trong như đấu đá nội bộ ở thượng tầng, sự phẫn uất của người dân từ một sự kiện như ở Tunisia, hay một Gorbachev Việt Nam xuất hiện. Hoặc một biến cố từ bên ngoài như Trung Quốc suy sụp, Đảng cộng sản Việt Nam mất chỗ dựa rồi sụp đổ theo… và đất nước chuyển hóa về dân chủ.

Những ước định của họ nếu đúng, thì Việt Nam cũng sẽ đối mặt với khả năng nguy hiểm : rất có thể rất lâu nữa chúng ta mới có dân chủ, và khi đó mọi sự có thể rất tồi tệ, thậm chí đã quá muộn. Tại sao ư ?

Hãy nhìn vào nguồn lực quốc gia, bao nhiêu tài nguyên khoáng sản quan trọng đã bị phung phí hết, môi trường bị hủy hoại hàng ngày, văn hóa đạo đức xuống cấp không phanh, ngay cả tài nguyên quan trọng nhất là nguồn lực con người cũng đang hao mòn theo thời gian. Dân số nước ta đang già đi nhanh chóng.

Nước Nhật mấy chục năm nay đang suy thoái mạnh, mà nguyên nhân quan trọng là dân số già hóa. Nhưng Nhật chỉ đối mặt với tình trạng lão hóa dân số khi mà trình độ phát triển đã đạt mức rất cao, hệ thống an sinh xã hội đầy đủ, hoạt động kinh tế không còn dựa nhiều vào cơ bắp. Còn chúng ta sẽ phải đối mặt với lão hóa dân số ngay khi chế độ độc tài này vẫn còn tồn tại. Hậu quả là nước ta sẽ mãi mãi tụt hậu.

Và, nếu chế độ độc tài này sụp đổ như cái kịch bản mà họ tưởng tượng thì đất nước có thể rơi vào hỗn loạn trong một thời gian dài, với nguy cơ can thiệp của các thế lực bên ngoài, khi mà lực lượng dân chủ chưa sẵn sàng về mặt tổ chức để lấp vào khoảng trống chính trị mà chế độ cộng sản để lại.

Người trí thức phải là người có hiểu biết sâu sắc về chính trị, nhưng do sống trong hàng ngàn năm dưới các chế độ chuyên chế, người dân bị gạt ra ngoài đời sống chính trị, chính trị chỉ còn là trò chơi quyền lực giữa các phe nhóm trong cung đình mà chỉ một số nhỏ thành phần trí thức khoa bảng được tham gia với vai trò công cụ. Nền chính trị bóng tối này đẻ ra những quan niệm rất sai về chính trị, coi nó như là những thủ đoạn bẩn thỉu, lừa lọc cần tránh xa. Trí thức Việt Nam không mấy người chịu hiểu rằng : chính trị, theo đúng nghĩa của nó là khoa học tìm ra phương thức tổ chức xã hội tốt nhất, hòng mưu cầu hạnh phúc tối đa cho quần chúng.

Năm 1993, trong một cuộc phỏng vấn, khi trả lời câu hỏi của nhà báo người Đan Mạch về vai trò của trí thức đối với quá trình dân chủ hóa Việt Nam, nhà toán học Phan Đình Diệu đã trả lời đại ý như sau : hiện nay, chúng tôi có nhiều nhà toán học, nhiều nhà vật lý, nhiều nhà văn, v.v. và sắp tới, sẽ có thêm nhiều nhà kinh tế học. Nhưng trí thức, hiểu theo nghĩa những người có hiểu biết về chính trị xã hội, có tư duy độc lập, dám đưa ra phản biện chính sách của chính quyền để hướng dẫn dư luận thì chúng tôi chưa có tầng lớp này.

Thomas Friedman - tác giả cuốn "Thế giới phẳng" - nói rằng : "năng lực tạo ra ý định". Tôi nghĩ, ông có lý. Không có năng lực chính trị thì không có gì ngạc nhiên khi trí thức Việt Nam không dám dấn thân chính trị, không tin vào chiến thắng chính trị khi đối diện với chế độ độc tài.

Đối với họ, đảng cộng sản Việt Nam là một tổ chức mạnh, quá mạnh. Với họ, sức mạnh của đảng cộng sản Việt Nam là những giá trị biểu kiến như, số đảng viên đông đảo, lực lượng quân đội, công an hùng hậu, hay ngân sách quốc  gia mà đảng tùy ý sử dụng…

Họ không hiểu một chính đảng mạnh là một chính đảng có lý tưởng mà các đảng viên của nó tin tưởng, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ những gì xác tín. Đảng cộng sản Việt Nam từng là là một chính đảng mạnh vì nó có lý tưởng cộng sản. Chính chủ nghĩa Mác - Lenin là tín điều tạo ra một đội ngũ cuồng tín, gắn bó làm nên sức mạnh của nó. Bởi vậy, dù chỉ với một đội ngũ nhỏ, họ đã giành được chính quyền, vượt qua nhiều cam go rồi đi đến toàn thắng trước các đối thủ có phương tiện dồi dào hơn hẳn.

Còn hiện nay - khi lý tưởng cộng sản đã lố bịch - trong hàng triệu đảng viên của đảng, có đảng viên nào dám hy sinh một ngón tay cho đảng ? Đảng cộng sản hiện nay chỉ là một tập đoàn mà người ta vẫn gọi là một đảng vì khối đảng viên vẫn ràng buộc nhau bởi quyền lực và quyền lợi. Nhưng quyền lực và quyền lợi không bao giờ tạo ra sự gắn kết thực sự, nó chỉ tạo ra chia rẽ, tranh đoạt. Những đấu đá, mạt sát nhau thậm tệ của đám chóp bu được phơi bày trên internet là minh chứng rõ ràng.

Nếu hiểu như vậy thì trí thức Việt nam sẽ thấy, đảng cộng sản hiện nay không những không mạnh mà thực ra: nó không còn gì. Họ sẽ biết mình phải làm gì để đưa đất nước ra khỏi bế tắc, thay vì chỉ biết biện luận loanh quanh, mỗi trí thức sẽ hiểu phải chọn cho mình một tổ chức để tham gia hoặc ủng hộ một cách công khai và mạnh mẽ.

Kể từ ngày lập quốc, đặc biệt trong khoảng hai trăm năm trở lại đây, đất nước chúng ta đã có những thay đổi khốc liệt. Nhưng thứ ít thay đổi nhất có lẽ là tâm lý của thành phần mà ngày trước gọi là kẻ sĩ, nay được gọi là trí thức. Họ vẫn là những kẻ vong thân vị kỷ, vẫn tuyên bố một cách không xấu hổ :

Thiên hạ dễ thường đang ngủ cả

Tội gì mà thức một mình ta

Hay như Tú Xương ngày trước :

Ngủ quách sự đời thây kẻ thức

Bên chùa thằng trọc đã hồi chuông…

Hoặc biết giới cầm quyền cho ăn bánh vẽ cũng giả vờ nhai như Chế Lan Viên :

Tôi vô thần nên tôi chẳng tin

Nhưng bảo khấn thì tôi khấn…

Nguyễn Duy cũng từng nói một cách mỉa mai về niềm tin đối với chủ nghĩa Mác – Lênin rằng, khi không được làm công cụ của giai cấp thống trị, thì cũng chỉ là kẻ cam chịu sự vô lý của bạo quyền, hoặc tự tách mình ra ngoài lề mọi biến chuyển của đất nước… Quả là sự phá sản của trí tuệ và phẩm giá.

Suy cho cùng, những lý lẽ cho rằng chưa thể thực hiện dân chủ vì dân trí chưa cao, vì điều kiện văn hóa, kinh tế…chưa cho phép chỉ là những biện luận lúng túng của một chế độ độc tài đã mạt vận – không còn dám bác bỏ dân chủ - nó chỉ là thể hiện sự bất lực của trí tuệ. Người trí thức cần phải có thái độ độc lập vì đó là thuộc tính của trí thức. Ông tổ của chủ nghĩa cộng sản từng phán rằng : "Những tư tưởng thống trị thời đại bao giờ cũng là tư tưởng của giai cấp thống trị". Trí thức Việt Nam cần dõng dạc bác bỏ nó và mạnh mẽ tuyên bố : những tư tưởng của thời đại phải là tư tưởng của trí thức. 

Giang Hoàng

(8/11/2016)

Muốn Việt Nam trở thành một quốc gia có tự do, dân chủ, văn minh, hùng cường… nhà cầm quyền hiện nay phải để các cá nhân, tổ chức độc lập lên tiếng. Chỉ mình đảng cộng sản không thể làm được việc này.

Nhà cầm quyền cộng sản nay đồng nhất tổ quốc, đảng cộng sản và xã hội chủ nghĩa là một. Yêu nước nhưng không yêu cộng sản, yêu chủ nghĩa xã hội là phản động, thành đối tượng đàn áp của nhà cầm quyền. Mặc định này trở thành lực cản vô cùng to lớn trong việc huy động trí tuệ, sức lực xây dựng quốc gia Việt Nam.

Trấn áp và trả thù

Theo ông Vũ Quốc Ngữ, Giám đốc tổ chức Người bảo vệ Nhân quyền (Defend the Defenders), hiện nay nhà cầm quyền Việt Nam đang giam giữ khoảng 240 tù lương tâm. Người nhẹ nhất sáu tháng và người nặng nhất là án chung thân với các tội danh : "lật đổ", "khủng bố", "tuyên truyền chống nhà nước", "lợi dụng quyền tự do dân chủ", "phá hoại an ninh", "gây rối trật tự công cộng", hoặc trả thù với các tội danh khác.

Ông Trương Duy Nhất vừa bị nhà cầm quyền cộng sản kết án 10 năm tù trong một phiên tòa mang tính "trả thù chính trị".

Cụ thể, ngày 9/3, vừa rồi tòa án tại Hà Nội đã xử nhà báo độc lập Trương Duy Nhất 10 năm tù giam với tội danh: "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" khi ông Nhất làm trưởng văn phòng đại diện của báo Đại Đoàn Kết tại Đà Nẵng. Với chức danh một trưởng văn phòng đại diện, ông Nhất chỉ là "người giữ nhà". Thế nhưng, tòa án đã chế biến tội danh để buộc tội ông Nhất, trong khi đó tổng biên tập, người trực tiếp đồng ý bán, nhận tiền thì không bị gì. Các cáo buộc để kết tội đối với ông Nhất đầy mâu thuẫn, bất cứ ai có chút hiểu biết đều thấy nó vô lý. Dễ dàng nhận ra, đây chỉ là một phiên tòa trả thù chính trị sau những bài viết sắc sảo theo "một góc nhìn khác" của ông Nhất, là các bài viết luôn làm cho nhà cầm quyền cảm thấy như cái dằm trong mắt.

Luật sư Trần Vũ Hải bị kết án 1 năm tù treo với tội danh "trốn thuế".

Trước đó, vào ngày 21/2, tòa án tỉnh Khánh Hòa đã xử phúc thẩm vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải với tội danh "trốn thuế". Tòa đã buộc tội ông Hải một năm cải tạo không giam giữ và phạt 20 triệu đồng. Trong vụ án này ông Hải chỉ là người mua, việc đóng thuế thu nhập thuộc về bên bán. Bên bán, trước đó cũng đã nhiều lần mong muốn được khắc phục nhưng các cơ quan có thẩm quyền của nhà cầm quyền không chấp nhận. Đây là cách mà nhà cầm quyền Việt Nam trả thù ông Hải vì đã nhiều lần nhận bào chữa cho các bị cáo bị cáo buộc liên quan đến an ninh, chính trị.

Thậm chí ngay cả việc nhiều người giao sách, mua sách của nhà xuất bản Tự Do (một nhà xuất bản không chịu sự kiểm soát của Nhà nước cộng sản) cũng bị nhà cầm quyền làm khó, đánh đập, bắt bớ, thu sách…

Vì thế mà tổ chức The Economist Intelligence Unit, công bố hôm 22/1, về chỉ số dân chủ năm 2019 đã xếp hạng Việt Nam là 136/167 với 3,08 điểm là hoàn toàn xác đáng.

Không thể cưỡng lại tự do, dân chủ, văn minh

Đàn áp bằng sức mạnh là việc làm dễ dàng nhất, bởi nó không cần quá nhiều trí tuệ hay chuẩn mực của luật pháp mà chỉ cần dùng cơ bắp như công an, quân đội, hệ thống chính quyền, dư luận viên… để trấn áp những cá nhân, tổ chức khác dám cất lên tiếng nói đòi hỏi về một xã hội tự do, dân chủ, tôn trọng lẽ phải, sự thật, tốt đẹp hơn… Mất mát vô cùng to lớn thuộc về người dân và đất nước không chỉ ngay trước mắt mà còn hệ lụy lâu dài trong tương lai.

Việc cho phép các cá nhân, tổ chức độc lập cất lên tiếng nói là cách để nhà cầm quyền hoàn thiện được những khuyết tật trong hệ thống. Nhưng quan trọng hơn để cho các cá nhân, người dân có cơ hội trau dồi, học hỏi, hiểu biết về chính trị, những giá trị của tự do, dân chủ, văn minh và cách ứng xử với nó. Chính trị không phải là sự sợ hãi, phục tùng đảng cộng sản, nhà nước, công an, chính quyền và các tổ chức do đảng dựng lên như nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đang áp dụng.

Các giá trị về tự do, dân chủ, văn minh… là những điều không thể cưỡng lại được với bất kỳ cá nhân, dân tộc, quốc gia nào có khát vọng vươn lên, mong muốn cuộc sống tốt đẹp hơn.

Nhà cầm quyền cộng sản vẫn dùng mọi sức mạnh để đàn áp nhân danh ổn định là sự thất bại cho chính họ. Bởi thay đổi là tất yếu. Những giá trị về tự do, dân chủ, văn minh, chấp nhận khác biệt, tôn trọng… là cốt lõi để ổn định và phát triển một quốc gia. Người dân phải được học hỏi, nâng cao kiến thức về chính trị để tránh được sự nhầm lẫn trước những mưu đồ chính trị ích kỷ, mị dân, dân túy… khi xảy ra thay đổi chính trị hay khủng hoảng quốc gia, hoặc một cuộc cách mạng.

Người Việt hôm nay có thể nhìn thấy sự thất bại này đang diễn ra tại Việt Nam, Syria, Venezuela, Lybia… các lực lượng nhân danh dân chủ chỉ biết đến lợi ích của phe nhóm đã đưa đất nước vào nội chiến, tranh giành quyền lực.

Nhưng trên hết cần lên án, buộc tội những kẻ cầm quyền đã trói buộc quốc gia nhằm phục vụ cho mục đích của một nhóm người và cấm cản mọi lực lượng khác muốn cùng xây dựng quốc gia. Đó là đảng cộng sản ở Việt Nam, ở Trung Quốc, đảng Ba’ath của tổng thống Bashar al-Assad ở Syria, đảng xã hội chủ nghĩa thống nhất Venezuala do tổng thống Maduro cầm đầu hiện nay. Ngay cả đảng nước Nga thống nhất cũng đang trói buộc dân tộc Nga trong tầm nhìn hạn hẹp của trùm mật vụ Putin.

Cần các tổ chức đủ mạnh

Việt Nam hiện nay cần những tổ chức như Công đoàn Đoàn kết Ba Lan vào những năm 1980 của thế kỷ trước. Trong nước hiện nay không thiếu người như Lech Walesa (lãnh đạo phong trào Công đoàn Đoàn Kết).

Chúng ta cần gạt bỏ sự độc quyền dẫn đến kiêu ngạo của Đảng cộng sản Việt Nam khi họ cho rằng ngoài đảng cộng sản không có một lực lượng dân chủ, chính trị nào tại Việt Nam đủ tầm vóc, ảnh hưởng, giải pháp để lãnh đạo quốc gia Việt Nam.

Tất nhiên đảng cộng sản sẽ không dễ dàng chấp nhận việc này. Nhưng trước sức ép của người dân, vì tương lai của dân tộc họ không thể cứ mãi độc quyền. Người Việt có câu : "Con có khóc thì mẹ mới cho bú". Khát khao thay đổi thể chế chính trị hiện nay tại Việt Nam cần quá trình đấu tranh để có được chứ không phải từ sự tự nguyện ban phát của nhà cầm quyền. Việt Nam không thiếu những con người, tổ chức làm được điều này.

Bỏ qua những người đấu tranh vì mục đích không trong sáng, những người đấu tranh thật sự cần biết chấp nhận lẫn nhau, đồng thuận với nhau trên một lộ trình tranh đấu để cùng nhau đạt được mục đích sau cùng là tự do dân chủ, văn minh. Việc cãi nhau như mổ bò, công kích cá nhân, các tổ chức, tranh giành ảnh hưởng chỉ đưa đến sự thất bại, làm mất uy tín của nhau. Chế độ cộng sản chẳng cần phá, đàn áp vẫn thắng.

Đừng để Việt Nam diễn ra một cuộc cách mạng mà không có một lực lượng chính trị đối lập nào có chuẩn bị từ trước.

Võ Ngọc Ánh

(17/3/2020)

Sau khi bài viết của tác giả Việt Thủy "Chúng ta đang cần một giải pháp ngay lúc này" đăng trên Thông Luận (1) với nội dung tóm tắt rằng chúng ta không thể giải quyết được bất cứ vấn nạn nào dưới thể chế chính trị hiện nay mà phải dân chủ hóa đất nước trước đã. Giải pháp đó là những người quan tâm đến đất nước cần tham gia và ủng hộ cho các tổ chức chính trị dân chủ, tức là đấu tranh có tổ chức bằng phương pháp bất bạo động với tinh thần hòa giải dân tộc để xây dựng nên một thể chế chính trị dân chủ đa nguyên cho Việt Nam… thì đã có ý kiến cho rằng giải pháp ‘dân chủ đa nguyên’ của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên không phải là giải pháp, giải pháp dân chủ hóa đất nước vẫn chưa có và có người nói rằng họ sẽ viết ra một giải pháp hay hơn thế…

Trước hết xin có lời khuyên chân thành đến những cá nhân có ý định ‘viết’ ra một giải pháp dân chủ cho Việt Nam là không nên mất thời gian cho những chuyện vô ích như vậy. Chắc chắn là sẽ không ai đọc các ‘giải pháp’ đó cho dù nó hay đến đâu đi nữa. Lý do rất giản dị. Dự án chính trị, tức là giải pháp dân chủ đa nguyên của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên ra đời các đây 37 năm, được chắp bút bởi một nhà tư tưởng chính trị lớn của Việt Nam là ông Nguyễn Gia Kiểng và dự án này được một tổ chức chính trị đứng đắn truyền bá suốt 37 năm qua bởi hàng ngàn bài viết mà vẫn chưa nhận được chia sẻ của đa số người dân Việt Nam thì một ‘tác phẩm’ tương tự của một cá nhân (nhân sĩ) làm sao thuyết phục được mọi người ?

Dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2 của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Đã có nhiều người hiểu và đồng ý rằng muốn thay đổi và dân chủ hóa đất nước thì phải cần đến một giải pháp. Đây là một sự tiến bộ lớn về tư duy của người Việt nhưng đáng buồn là vẫn chưa phải là số đông. Có người nghĩ rằng luồn lách là một giải pháp. Có người thì cho rằng có thể làm cách mạng mà không cần đến một tổ chức chính trị với một tư tưởng chính trị. Điều này rõ ràng là sai, như vậy khác gì đánh bạc, được chăng hay chớ. Thậm chí chúng tôi còn mạnh dạn xác quyết rằng một cuộc cách mạng như vậy khác gì là làm loạn hay tệ hơn là làm cướp.

Xin nhắc lại, thế nào là đấu tranh chính trị ? Trước hết đó là đấu tranh giữa các tổ chức chính trị với nhau chứ không phải là những tranh đấu cá nhân. Thứ hai, các tổ chức chính trị (đối lập lẫn đảng cầm quyền) đều phải đưa ra được những giải pháp về quản trị và điều hành quốc gia theo khuynh hướng và các giá trị mà tổ chức đó theo đuổi. Các tổ chức chính trị phải thuyết phục người dân ủng hộ cho giải pháp đó và tiếp theo là cố gắng để giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử dân chủ để trở thành đảng cầm quyền và cuối cùng là thực hiện dự án chính trị đã đề nghị trước đó.

Như vậy, bất cứ một tổ chức chính trị nào cũng phải có và đưa ra được một ‘giải pháp chính trị’ để thuyết phục quần chúng. Nếu không có giải pháp thì tổ chức chính trị đó sẽ không có tương lai. Đồng ý với ý kiến rằng ‘tổ chức’ chưa hẳn là một giải pháp vì có những tổ chức ‘hữu danh vô thực’ không hề có tư tưởng hay giải pháp chính trị nào nhưng tổ chức vẫn là điều kiện tiên quyết để hình thành và sản xuất ra một ‘dự án chính trị’. Các ý kiến hay sáng kiến cá nhân, cho dù là giải pháp cho đất nước, không bao giờ trở thành hiện thực nếu không có một tổ chức chính trị hậu thuẫn sau lưng. Vấn đề này có lẽ không phải lý luận và tranh cãi làm gì cho mất thời gian mà cứ nhìn vào thực tế trên thế giới ai cũng thấy rõ là một người nào đó muốn tham gia vào chính trường và hoạt động chính trị thì họ phải tham gia vào một tổ chức đã có sẵn hoặc thành lập ra các đảng chính trị mới, không có trường hợp ngoại lệ.

Giải pháp chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có và được trình bày trong cuốn Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2, chương 7 : Đấu tranh thiết lập dân chủ đa nguyên. Hàng trăm bài viết của anh em Tập Hợp cũng đã nói về giải pháp đó trong nhiều năm qua. Giải pháp mà chúng tôi gọi là ‘dân chủ đa nguyên’ không hề xa lạ với mọi người. Tài liệu Dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2 có bán trên Amazon hoặc tải về đọc miễn phí trên trang Fanpage của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên. Điều đáng nói là người Việt đã chưa dành cho giải pháp của chúng tôi một quan tâm cần thiết. Không phải vì giải pháp của Tập Hợp không đúng, không hay mà có lẽ vì nó… hơi dài. Chương 7 nói về giải pháp của Tập Hợp chỉ có 26 trang (cả cuốn Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2 chỉ tóm gọn trong 200 trang) vẫn là quá dài, quá nhiều cho phần lớn người Việt. Thậm chí các bài viết của anh em Tập Hợp chỉ có từ 2000-3000 từ vẫn bị cho là quá dài. Có những ý kiến cho rằng phải viết ngắn gọn hơn nữa và phải viết làm sao thật dễ hiểu để bất cứ ai cũng hiểu được…

Người Việt, nói chung, vốn đã rất hời hợt nhưng ngay cả những người dám đứng lên tranh đấu cho dân chủ cũng vẫn thế. Làm sao một dự án lớn và quan trọng nhằm thay đổi số phận của cả một dân tộc gần 100 triệu người lại có thể viết ngắn gọn trong một vài dòng ? Tại sao nhận mình là yêu nước và tranh đấu cho dân chủ mà không đủ kiên nhẫn để đọc một cuốn sách 200 trang hay đọc những bài viết 2000-3000 từ ? Hay còn tệ hơn là những người chưa hề đọc giải pháp chính trị của Tập Hợp nhưng vẫn lớn tiếng cho rằng dự án chính trị của Tập Hợp là viển vông, là không hiện thực… Có những người còn kết án chúng tôi là làm ‘chính trị sa-lông’… Vậy không lẽ chúng tôi phải rủ nhau lên núi thành lập một đội quân như Lương Sơn Bạc hay kiếm một cái hang nào đó như hang Pác-bó ngày xưa, rồi ‘sáng ra bờ suối tối lại vào hang’, ăn ‘cháo bẹ, rau măng’ để viết một giải pháp cho dân tộc mới là làm cách mạng chân chính ? Chúng tôi đã nhiều lần xác quyết rằng chúng tôi không làm cách mạng vì nghèo khổ như những người cộng sản trước đây, chúng tôi tranh đấu không chỉ cho riêng bản thân con cháu mình mà chúng tôi muốn thay đổi số phận cho cả dân tộc Việt Nam.

Tập Hợp tranh đấu không phải vì bất mãn với chế độ hay để lấy tiếng mà tranh đấu để dành chiến thắng thật sự vì thế chúng tôi phải bàn bạc, suy tư để tìm ra một giải pháp hoàn chỉnh và khả thi. Chính vì lẽ đó mà chúng tôi đã dành nhiều thời gian, công sức để nghiên cứu, đào sâu về tư tưởng và phương pháp tranh đấu để có thể đi đến thắng lợi cuối cùng. Chúng tôi không đánh bạc và làm cách mạng kiểu được chăng hay chớ, hoặc dùng bạo lực để tranh đấu. Chúng tôi hiểu, muốn đạt được điều đó thì phải có một giải pháp, một lộ trình rõ ràng, đi qua từng giai đoạn, chậm nhưng chắc chắn. Từ giai đoạn ‘xây dựng một cơ sở tư tưởng’ đến ‘xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt’ rồi ‘xây dựng và kiểm điểm phương tiện’ đi cùng việc ‘xây dựng cơ sở quần chúng’ và cuối cùng mới đến ‘tấn công giành chính quyền’. Khi Tập Hợp đã hội đủ các điều kiện cần và đủ thì khi đó dựa vào một vận hội, mới có thể ‘phất cờ khởi nghĩa’ chứ không thể làm bừa, làm ẩu bằng cách kêu gọi người dân xuống đường biểu tình khi chưa có sự chuẩn bị và không biết có thắng lợi hay không. Có người không hiểu điều này nên chê bai Tập Hợp không có ‘hành động’ gì. Thực tế chúng tôi hành động một cách bài bản và có lộ trình chứ không làm bừa như những tổ chức dù chưa có bất cứ sự chuẩn bị nào đã kêu gọi ‘hành động’.

Tập Hợp đã làm gần xong hai công việc quan trọng mà bất cứ tổ chức nào cũng phải kinh qua dù muốn hay không đó là ‘xây dựng một cơ sở tư tưởng’ và ‘xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt’. Hiện nay chúng tôi đang thực hiện hai giai đoạn tiếp theo là ‘xây dựng, kiểm điểm phương tiện’ và ‘xây dựng cơ sở quần chúng’. Tập Hợp tiến hành đồng thời tất cả các công việc này thông qua các phương tiện truyền thông như :

- website : https://thongluan-rdp.org/

- blog : https://www.thongluan.blog/

- fanpage : https://www.facebook.com/thong.luan.1/

- facebook : https://www.facebook.com/thongluan.rdp/

Và một trang thông tin khác vừa mới ra đời là :

- website/blog : https://www.thdcdn.org/

Chúng tôi cho rằng tư tưởng chính trị phải luôn đi trước để dẫn đường cho các hành động cách mạng. Ở Việt Nam cũng có câu ‘tư tưởng không thông thì vác bình đông cũng nặng’. ‘Hành động’ cần thiết nhất, quan trọng nhất trong đấu tranh chính trị đó là ‘nói hoặc viết’ trên mặt trận ‘truyền thông’.

Theo nghiên cứu của Tập Hợp thì có bốn điều kiện cần và đủ cho một cuộc cách mạng dân chủ :

1. Điều kiện thứ nhất là mọi người trong nước đồng ý rằng chế độ hiện hữu là tệ hại và phải thay đổi.

2. Điều kiện thứ hai là đảng hay giai cấp cầm quyền, vì mất đồng thuận trên lý tưởng chung hay vì bị ung thối, đã chia rẽ, phân hóa và đã mất bản năng tự tồn của một đoàn thể.

3. Điều kiện thứ ba là đại đa số quần chúng đạt tới đồng thuận về một chế độ mới và những mục tiêu quốc gia mới.

4. Điều kiện thứ tư là có một tập hợp chính trị xuất hiện phù hợp với nguyện ước của toàn dân làm điểm hội tụ cho những khát vọng đổi mới.

Để động viên quần chúng đứng dậy thì phải có ba điều kiện :

Một là : mọi người cảm thấy gắn bó trong một số phận chung và chỉ có thể có lối thoát chung chứ mỗi người không thể luồn lách để tìm giải pháp cá nhân ; mặt khác mọi người đồng ý rằng thảm kịch chung đến từ một tập thể được nhận diện rõ rệt. Trong trường hợp Việt Nam điều kiện này có nghĩa là quần chúng Việt Nam ý thức rằng Đảng cộng sản là nguyên nhân của tình trạng tệ hại hiện nay và chỉ có thể có giải pháp chung cho cả đất nước chứ mỗi người không thể luồn lách để tìm một giải pháp cá nhân.

Hai là : có một tổ chức để động viên và lãnh đạo quần chúng ; vai trò cốt lõi của tổ chức là để giữ nguyên khí thế đấu tranh, tránh những sai lầm gây chán nản. Quần chúng không kiên nhẫn. Cố gắng động viên quần chúng sẽ thất bại nếu có những tổ chức khác nhau đưa ra những lời kêu gọi khác nhau, hay nếu có chia rẽ trong tổ chức lãnh đạo.

Ba là : tổ chức lãnh đạo phải đủ mạnh để quần chúng tin tưởng chắc chắn vào thắng lợi. Quần chúng không lãng mạn.

(Trích Cchương 7, Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2)

Trước mắt chúng ta cần phải làm gì ?

1. Thức tỉnh quần chúng về sự cần thiết của một giải pháp chung cho cả dân tộc

…Cố gắng đầu tiên, trọng đại và cam go của những người dân chủ là thức tỉnh dân chúng rằng bắt buộc phải có một giải pháp chung, nghĩa là một thay đổi chế độ chính trị, chứ mỗi người không thể xé lẻ và luồn lách để tự giải quyết những vấn đề cá nhân bằng những giải pháp cá nhân. Sẽ chỉ có một thiểu số không đáng kể thành công như vậy và sự thành công nếu có cũng chỉ là tạm bợ và đầy bất trắc.

2. Giành thắng lợi dứt khoát về mặt tư tưởng và lý luận

Trong đấu tranh cách mạng thắng lợi về tư tưởng và lý luận cuối cùng sớm muộn cũng đưa tới thắng lợi chính trị ; ngược lại một chính quyền không còn gì để nói trước sau cũng bị đào thải.

…Một cố gắng khác, rất quan trọng, là thuyết phục mọi đảng viên cộng sản và viên chức nhà nước rằng họ hoàn toàn không có lý do chính đáng nào để lo ngại sự cáo chung của chế độ độc tài đảng trị cả, trái lại họ còn có mọi lý do để vui mừng trước những thắng lợi của dân chủ. Danh dự, nhân phẩm và những quyền lợi hợp pháp của họ sẽ được tôn trọng. Hơn thế nữa, họ còn trút bỏ được mặc cảm tội lỗi tiếp tay cho một chế độ tồi dở và gian trá. Họ sẽ có niềm tự hào đóng góp đưa đất nước tiến lên với phúc lợi càng ngày càng lớn cho mọi người, kể cả chính họ.

Để giành thắng lợi dứt khoát trong mặt trận tư tưởng và lý luận chính những người dân chủ phải có tư tưởng và lý luận đúng. Cuộc đấu tranh để chấm dứt chế độ độc tài đảng trị và thiết lập dân chủ là một cuộc đấu tranh chính trị rất khó khăn. Nó phải có tổ chức, và tổ chức không thể thành hình nhanh chóng được mà đòi hỏi những cố gắng thông minh và bền bỉ trong rất nhiều năm…

3. Hình thành một mặt trận dân chủ và đấu tranh đòi bầu cử tự do

Cuộc đấu tranh chấm dứt chế độ độc tài và thiết lập dân chủ bắt buộc phải có lãnh đạo thống nhất để có thể tranh thủ hậu thuẫn của thế giới, đem lại lòng tin vào thắng lợi và động viên quần chúng. Đặc biệt công tác động viên quần chúng chắc chắn sẽ thất bại nếu phong trào dân chủ phân tán để chỉ có những lời kêu gọi và chỉ thị mâu thuẫn.

Không một người dân chủ nào không nhận thức được sự cần thiết của một mặt trận dân chủ -hay một liên minh dân chủ- có tầm vóc.

Mặt trận dân chủ này cần thiết để đối lập dân chủ Việt Nam xuất hiện dưới mắt thế giới như một giải pháp thay thế đáng tin cậy, tránh tình trạng các tổ chức đua nhau tranh giành hậu thuẫn của các chính phủ và các tổ chức quốc tế tạo ra hình ảnh một đối lập Việt Nam phân tán và thiếu tự trọng.

Mặt trận này cũng là điều kiện bắt buộc phải có để đem lại cho quần chúng niềm tin vào thắng lợi, do đó có thể động viên được quần chúng và sau đó để có thể lãnh đạo quần chúng đấu tranh đòi chế độ cộng sản phải nhượng bộ.

(Trích Chương 7, Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2)

Như vậy, giải pháp dân chủ của Tập Hợp là rất rõ ràng và cụ thể. Giải pháp đó được xây dựng bởi chính nội lực và sự cố gắng của người Việt. Chúng tôi không hề dựa dẫm hay trông chờ vào bất cứ một thế lực nào bên ngoài. Khi người Việt có quyết tâm, khả năng và nội lực thì đương nhiên dư luận thế giới sẽ ủng hộ chúng ta. Còn nếu không có nội lực thì dù muốn cũng không có ai ủng hộ chúng ta cả. Các nhà độc tài như Gaddafi (Libya), Saddam Hussein (Iraq) trước lúc bị lật đổ đều là những nguyên thủ quốc gia ‘hợp pháp’ của đất nước mà họ cai trị.

Một điều rất quan trọng mà nhiều người chưa nhận ra là nếu đa số người Việt không đồng thuận với nhau về một giải pháp chung cho đất nước thì phong trào dân chủ sẽ không làm gì được và Đảng cộng sản Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục cai trị chúng ta. Không ít người Việt sống lâu dưới chế độ cộng sản nên ‘quen’ dần với sự cai trị tồi dở đó. Họ cho rằng chỉ cần có tiền là sống thoải mái và không ai làm phiền mình. Thực tế không giản dị như vậy. Nạn kẹt xe, tai nạn giao thông, cướp giật, ô nhiễm không khí, uống nước bị nhiễm độc, hít không khí bị thủy ngân, vệ sinh an toàn thực phẩm không đảm bảo… tất cả những vấn nạn đó không chừa một ai, dù giàu hay nghèo.

Muốn đồng thuận với nhau về một giải pháp chung thì phải dựa trên những đề nghị, giá trị hay tiêu chí nào ? Đáng buồn là ngoài Tập Hợp ra chưa có một tổ chức nào có được một giải pháp khả thi để dân chủ hóa đất nước, kể cả Đảng cộng sản Việt Nam. Vì vậy thay vì thờ ơ và chỉ trích thì hãy dành cho giải pháp ‘dân chủ đa nguyên’ của Tập Hợp một sự quan tâm và chú ý cần thiết. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe, trình bày và phản biện mọi ý kiến trên tinh thần cầu thị để đạt được được sự đồng thuận chung mà mọi người Việt Nam đều có thể chấp nhận.

Việt Hoàng

(21/10/2019)

(1) "Chúng ta đang cần một giải pháp ngay lúc này"

Bài 1

Tại sao chúng ta chưa thể đồng thuận về giải pháp ?

Trong cuộc đấu tranh thiết lập thể chế dân chủ đa nguyên cho Việt Nam, nhiều người tham gia tranh đấu trực diện và cả những người ủng hộ phong trào dân chủ trong và ngoài nước thường biện luận cho việc chưa có thành công bằng cách đổ lỗi cho hoàn cảnh khách quan và chủ quan ; trong đó lý do được đưa ra nhiều nhất là : "Chưa có giải pháp".

1. Đánh giá tình hình phong trào tranh đấu chung

Trước tiên, ta điểm nhanh qua về phong trào tranh đấu chung để đánh giá tình hình. Có thể nói phong trào đấu tranh chung trải qua nhiều giai đoạn đã có sự trưởng thành về nhiều mặt :

1.1. Về số lượng, từ vài chục người ở rải rác khắp nơi, hiện đã có vài trăm người tham gia vào phong trào đấu tranh, độ tuổi ngày càng trẻ hóa. Hàng ngàn người tham gia xuống đường biểu tình thể hiện tiếng nói và khó thể đo đếm số lượng người lên tiếng phản biện, ủng hộ dân chủ đa nguyên thông qua mạng xã hội và con số còn tăng lên mỗi ngày.

1.2. Về hình thức, những cuộc đấu tranh bạo động vài chục năm trước, nay đã nhường chỗ cho hình thức đấu tranh bất bạo động và hiểu hơn về vai trò, tầm quan trọng của xã hội dân sự.

1.3. Về phương pháp, từ những cá nhân đấu tranh đơn lẻ, dễ bẻ gãy và không hiệu quả, chúng ta đã dần nhận thức và đồng thuận rằng đấu tranh chính trị phải có tổ chức.

1.4. Về tư tưởng, ban đầu, đa số các cuộc tranh đấu và lý luận thường chỉ nhằm cố gắng phục dựng lại chế độ Việt Nam Cộng Hòa, một chế độ đã bị cộng sản đánh bại vào năm 1975. Phong trào đó đã thất bại bởi tư tưởng đó không được số đông ủng hộ.

Hiện nay, số đông người tham gia tranh đấu đã có sự đồng thuận lớn : đấu tranh để xây dựng một Việt Nam mới, một Việt Nam dân chủ đa nguyên, nhân bản và yêu thương. Từ tư tưởng phục hận cho những mất mát đau thương, chúng ta đã chuyển sang tư tưởng hòa giải, hòa hợp dân tộc bởi thấu hiểu chỉ có tư tưởng ấy, con đường ấy mới có thể đem đến thành công ít đau đớn nhất cho đất nước vốn đã chịu quá nhiều tổn thương.

1.5. Về giải pháp, phong trào đấu tranh đã luôn lúng túng từ những ngày đầu cho đến thời gian sau này. Ngày càng nhiều người nhận thức rằng đấu tranh chính trị phải có giải pháp nhưng ít có tổ chức nào đưa ra được gói giải pháp cụ thể, càng hiếm có tổ chức triển khai thực hiện được nó.

2. Dự án chính trị và giải pháp để thực hiện

Tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã xây dựng được dự án chính trị và giải pháp để thực hiện dự án, phổ biến từ năm 1984. Qua nhiều thảo luận và trao đổi, đóng góp ; qua kinh nghiệm thực tiễn và các bài học rút ra từ các cuộc cách mạng trên thế giới, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã bổ sung và hoàn chỉnh giải pháp trong dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai, xuất bản và phổ biến năm 2015, nhưng chưa nhận được sự ủng hộ của nhiều người đấu tranh, trí thức và quần chúng. Tại sao ?

Dự án chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên trong đó có nói rõ về giải pháp dân chủ hóa đất nước ở chương 7…

2.1. Ta thấy, ngày càng nhiều người tham gia vào phong trào đấu tranh dân chủ và đã có nhiều người dân ủng hộ, nhưng rất ít người xem đó là lý tưởng của mình. Có rất ít người dấn thân và xác quyết đấu tranh dân chủ là đấu tranh chính trị.

Do đó, ngay trong chính những người dấn thân đấu tranh cũng chỉ tự coi bản thân chỉ là những người lên tiếng phản biện, hoạt động xã hội dân sự, kể cả khi bị bắt và kết án vì án chính trị.

Do không xem mình là người đấu tranh chính trị nên chẳng có mấy người cố gắng học hỏi kiến thức chính trị. Số lượng có tăng nhưng chất lượng hoàn toàn chưa đạt yêu cầu cần thiết.

2.2. Hình thức đấu tranh bất bạo động được Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đưa lên làm tôn chỉ. Phải mất rất nhiều thời gian hình thức này mới được số đông chấp nhận như ngày nay. Tuy nhiên, như thế nào là đấu tranh bất bạo động, cụ thể hóa và thực hiện như thế nào thì đa số người tham gia vẫn chưa thực sự thấm nhuần bởi như phân tích trong 2.1 : thiếu kiến thức.

2.3. Qua mấy chục năm, qua rất nhiều tổn thất và mất mát, nhưng chỉ có số ít nhận thức được điều căn bản: đấu tranh chính trị phải có tổ chức. Do không xác định bản thân là người đấu tranh chính trị, do thiếu kiến thức, do hiểu sai về các khái niệm chính trị, do sợ hãi sự đàn áp mạnh tay, do những cản trở vô hình trong tiềm thức… nên đa số người đấu tranh và cả người ủng hộ thường lựa chọn phương pháp đứng một mình, không tham gia vào tổ chức cũng như bất cứ hội nhóm nào, thậm chí xa lánh.

Hiểu sai các khái niệm chính trị, tranh đấu, phương pháp… nên không ít người còn cảm thấy tự hào khi đấu tranh đơn lẻ và cho rằng đó là có tư duy độc lập. Bên cạnh đó, không ít tổ chức đã được lập ra nhưng hoàn toàn không có tư tưởng, đường lối, không có giải pháp, không có kiến thức, chỉ hô hào hành động vội vàng, gây ra tổn thất rất lớn. Nhiều người đã phải đi tù, chịu nhiều hi sinh nhưng không đem lại kết quả cao.

Chúng ta cũng không thể không nói đến chính quyền cộng sản đã từng gài bẫy để bắt người tham gia vào tổ chức và ra sức đánh phá mạnh mẽ, vì chúng biết nếu để các tổ chức hình thành và lớn mạnh chế độ sẽ gặp nhiều nguy hiểm.

Những điều này cộng lại làm cho người đấu tranh, người ủng hộ và quần chúng mất niềm tin vào các tổ chức, hoang mang không biết tin vào đâu. Không đủ kiến thức chính trị để nhận ra tổ chức tốt để tham gia hay ủng hộ.

2.4. Có rất ít người chú trọng đến vấn đề tư tưởng, trong khi tư tưởng chính là nền móng của một tổ chức, cho mọi cuộc cách mạng và xây dựng đất nước. Rất nhiều người từ chối tham gia vào con đường tranh đấu, từ chối ủng hộ những người đấu tranh dân chủ với lý do : thay đổi thể chế rồi thay thế bằng gì ? Kiến thức chính trị của họ thảm hại đến mức tuy đặt câu hỏi như thế để từ chối tham gia, nhưng khi đọc về tư tưởng chính trị của một tổ chức thì họ lại bảo : "Cái này chỉ là đấu tranh chính trị salon". Tréo ngoe, nghịch lý và đầy mâu thuẫn dẫn đến cản trở, thậm chí gây hại, đều là vì thiếu kiến thức.

Tuy hiện nay số đông đã có đồng thuận về tư tưởng dân chủ, đa nguyên nhưng lại chưa thực sự hiểu rõ, thấm nhuần dân chủ, đa nguyên là gì. Rất nhiều cuộc tranh cãi vô ích đã diễn ra trong nội bộ các tổ chức, giữa các cá nhân với nhau, giữa nhóm này và nhóm khác, tổ chức này và tổ chức khác đều bởi nguyên nhân không hiểu thế nào là dân chủ, đa nguyên !

Khi không hiểu đúng, đủ và thấm nhuần triết lý nền tảng thì không thể cư xử nhất quán giữa lời nói và hành động, càng khó trong việc vận động, thuyết phục quần chúng. Rất khó để kết hợp với nhau để làm việc cùng.

Một điều quan trọng không kém đó là tính bạo lực trong mỗi người. Do di sản văn hóa, do giáo dục, do môi trường, do những ẩn ức, áp lực trong đời sống, do phải chịu đựng dồn nén quá lâu, do những di chứng tổn thương tâm lý, người Việt hiện nay rất dễ dàng suy nghĩ và nói lời bạo lực, hành động bạo lực khi có cơ hội thực hiện.

Chính quyền cộng sản ngày càng ngang nhiên phơi bày bộ mặt thật, khinh nhờn dân chúng, đàn áp thẳng tay người đấu tranh, dùng bạo lực để bức hiếp người yếu thế, tham nhũng, ngồng cuồng, tàn phá môi trường, làm những điều hại nước hại dân… Cộng với những vết thương chưa bao giờ lành miệng từ sau 1975 để lại di chứng, tạo ra nỗi căm phẫn trong dân rất lớn. Nên dù biết rằng, tư tưởng hòa giải hòa hợp là một triết lý đúng đắn, là con đường khả dĩ nhất và ít gây đau thương nhất cho đất nước và dân tộc, nhưng những người đấu tranh vẫn thường xuyên để cảm xúc lấn át làm cho phủ nhận tư tưởng hòa giải hòa hợp.

2.5. Chúng ta có thể nhìn thấy rất rõ rằng phong trào đấu tranh dân chủ ở Việt Nam manh mún, rời rạc, thụ động, thường đấu tranh theo sự kiện chứ chưa có được một đồng thuận về giải pháp, hay nói đúng hơn là, số đông chưa đủ kiến thức chính trị để hiểu về giải pháp.

3. Chương 7, dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai

Trong chương 7, dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai của tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên có nêu :

3.1. Bốn điều kiện cần và đủ của cuộc cách mạng dân chủ :

3.1.1. Mọi người trong nước đồng ý rằng chế độ hiện hữu là tệ hại và phải thay đổi.

3.1.2. Đảng hay giai cấp cầm quyền, vì mất đồng thuận trên lý tưởng chung hay vì bị ung thối, đã chia rẽ, phân hóa và đã mất bản năng tự tồn của một đoàn thể.

3.1.3. Đại đa số quần chúng đạt tới đồng thuận về một chế độ mới và những mục tiêu quốc gia mới.

3.1.4. Có một tập hợp chính trị xuất hiện phù hợp với nguyện ước của toàn dân làm điểm hội tụ cho những khát vọng đổi mới.

3.2. Năm giai đoạn :

3.2.1. Xây dựng một cơ sở tư tưởng

3.2.2. Xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt

3.2.3. Xây dựng và kiểm điểm phương tiện

3.2.4. Xây dựng cơ sở quần chúng

3.2.5. Tiến công giành chính quyền

Đây là giải pháp đấu tranh thiết lập dân chủ đa nguyên. Từ giải pháp này, tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có những bước đi bền bỉ để thực hiện. Giải pháp này là đúc kết từ những thảo luận nghiêm túc về tư tưởng, lý luận chính trị và những bài học kinh nghiệm rút ra từ các cuộc cách mạng trên thế giới.

Trong quá trình đang cụ thể hóa và thực hiện giải pháp, Tập Hợp vẫn luôn vấp phải những chỉ trích : "đấu tranh chính trị salon", "mơ mộng, lãng mạn cách mạng", "không hành động"… từ không ít người đấu tranh và những người ủng hộ phong trào đấu tranh. Chưa nhận được sự ủng hộ cao của người đấu tranh cũng như quần chúng.

4. Thay đổi tư duy để trở thành trí thức chính trị

Chưa có được đồng thuận lớn, chưa nhận được sự ủng hộ nhiều không có nghĩa là giải pháp dở hay không khả thi. Như đã phân tích trong phần 2. Dự án chính trị và giải pháp để thực hiện (từ 1-5), do những nguyên nhân khách quan và chủ quan, Việt Nam thiếu vắng tầng lớp trí thức chính trị. Người ta sẽ không đồng thuận, không ủng hộ, không thực hiện nếu người ta không hiểu.

Hiểu được điều này, thông qua các bài viết, thảo luận, trao đổi trên các trang web, blog, fan page và các trang mạng xã hội của các thành viên, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên cố gắng phổ biến kiến thức chính trị cho mọi người và xem đây là trách nhiệm chính trị của tổ chức. Cần cố gắng hơn nữa về truyền thông, vững vàng hơn về lý luận, cố gắng hơn trong việc chia sẻ, trao đổi, thảo luận và vận động. Cụ thể hóa giải pháp hơn bằng các kế hoạch hành động chi tiết.

Mặc dù vậy, tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên, cũng như mọi tổ chức chính trị đứng đắn khác sẽ không thể thành công trong tương lai gần nếu mỗi người đấu tranh, mỗi người ủng hộ phong trào, mỗi trí thức, mỗi nhân sĩ, mỗi quần chúng nhân dân quan tâm… không chịu vận động tư duy.

Chúng tôi có cố gắng gấp mười lần như hiện nay thì cũng không thể rút nhanh được các giai đoạn, không thể đẩy nhanh tiến độ kế hoạch bởi nhân sĩ vẫn không thay đổi tư duy để trở thành trí thức chính trị ; bởi người đấu tranh vẫn không hiểu vai trò của tư tưởng, triết lý và phương pháp đấu tranh có tổ chức ; bởi quần chúng còn chưa biết tin vào đâu ; bởi đa số người Việt vẫn mang nặng tư duy chỉ trích hơn tư duy đóng góp, xây dựng.

Chúng ta - những người đấu tranh đã có một điểm chung, một mục tiêu chung, đồng thuận lớn : Đấu tranh cho một Việt Nam dân chủ, đa nguyên, nhân bản và yêu thương. Chúng ta đã có tổ chức chính trị, có dự án chính trị và giải pháp đặt trên nền tảng tư tưởng dân chủ, hòa giải hòa hợp với phương pháp đấu tranh bất bạo động, có tính chính nghĩa và dễ nhận được sự ủng hộ của thế giới. Thế thì, không có lý do gì chúng ta không chịu từ bỏ tính ỳ, không chịu loại trừ những tư tưởng lạc hậu hoặc thói tính xấu trong mỗi người, không chịu học hỏi, không chịu nắm tay nhau để tạo nên một cuộc cách mạng cho dân tộc.

Xét lại mình là điều mỗi tổ chức, hội nhóm, cá nhân phải làm thường xuyên để thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn, nhằm phụng sự cho một mục tiêu chung, hiện thức hóa giấc mơ Việt Nam trong thời của chúng ta. Đây là trách nhiệm mà chúng ta phải thực hiện và phải cố gắng để thực hiện cho bằng được, không được phép chối từ, không được phép chần chừ, vì mỗi ngày trôi qua là thêm một ngày đất nước mất đi tài nguyên, lệ thuộc, xuống cấp về mọi mặt và thêm nhiều đau thương.

Việt Văn

(11/10/2019)

(Còn tiếp. Bài 2 : Làm thế nào để bốn điều kiện cần và đủ của cuộc cách mạng dân chủ đến nhanh hơn ?)

Tôi dùng từ ‘chúng ta’ ở đây với ý nghĩa như là tiếng gọi thân thương của những con người Việt Nam còn lạc quan, hy vọng hay ít nhất còn có một chút nào đó mong mỏi một sự thay đổi tích cực cho tương lai của đất nước chúng ta.

Chắc hẳn là thời gian gần đây, không ít người cảm thấy vô cùng lo lắng, sợ hãi, hay có cả bất mãn trước những tin tức về sự ô nhiễm không khí ở hai thành phố lớn Việt Nam như Hà Nội và Sài Gòn. Ngay lúc này thì các chỉ số không khí của Hà Nội cũng ở mức ô nhiễm báo động nghiêm trọng đến mức mà hít thở bình thường con người cũng có thể gặp bụi nhỏ hay các tạp chất độc hại. Và đống bụi mịn đó sẽ còn đọng lại lâu dài trong phổi mỗi thế hệ người Việt Nam chúng ta.

Nhưng không chỉ có môi trường. Ai là người quan tâm đến tình hình đất nước hiện nay cũng không lạ gì với tình trạng suy đồi và tan nát trên mọi khía cạnh, mọi địa hạt và đời sống của người dân cũng như tình hình của đất nước. Môi trường, y tế, giáo dục ô nhiễm, xuống cấp. Sự ô nhiễm len lỏi vào cả không khí lẫn đạo đức của những con người Việt Nam. Quá nhiều chuyện buồn thảm mà tôi không thể kể hết tên, từ những chuyện bây giờ ra đường ai ai cũng đeo khẩu trang như là ninja ngay trên chính quê hương mình, đến cả các cụ già tập thể dục buổi sáng cũng được khuyên là không nên vì có nhiều bụi mịn trong không khí, hay cho đến chuyện học sinh và nhà giáo đánh lộn lẫn nhau, những điểm số được mua bán hay cái chết của một bé học sinh bị ‘bỏ quên’ trên xe, rồi những vụ án giết người mà hung thủ cực kỳ manh động với sự đa dạng về mức độ cũng như số lượng… chắc hẳn làm cho đại đa số người dân cảm thấy rằng đây là một xã hội mà không còn sự an toàn ở bất kỳ nơi đâu. Con người ta hoảng loạn, con người ta trở nên tò mò, nghi ngờ tất cả mọi thứ ở xã hội ngoài kia, nghi ngờ giữa những người đồng bào và ở ngay tại quê nhà. Ai là người không khỏi xót xa trước những thực trạng đó ?

Rồi còn các chỉ số kinh tế và tình hình ở Việt Nam. Biết rằng báo chí của đảng cộng sản luôn ra rả nói rằng kinh tế đi lên, dấu hiệu khởi sắc… Toàn những ngôn từ hào nhoáng, nhưng sự thật tôi nghĩ rằng đến một người buôn bán bình thường cũng biết rằng đó chỉ là giả dối. Đành rằng cứ cho là có thể có một sự tích cực rất ít nào đó, nhưng một nền kinh tế khởi sắc để làm gì trong khi đánh đổi lấy một môi trường mà đến hít thở người ta cũng gặp nguy hại cho sức khỏe của chính họ ? Đó là chưa kể các con số về kinh tế của Việt Nam chỉ là ảo vọng và nhằm che mắt người dân. Một sự thật tồn tại là mô hình kinh tế của Việt Nam chỉ là một sự sao chép hời hợt y hệt như Trung Quốc trong khi chính Trung Quốc cũng gặp vấn đề từ chính mô hình đó và rồi Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật đó.

Trước tình hình như vậy, có rất nhiều trí thức trong và ngoài nước đã đưa ra các giải pháp cho các vấn đề tồn đọng. Tôi rất đồng ý và tán thành với những giải pháp đó. Nhưng dường như, các trí thức và các vị nhân sĩ đó vẫn rất sai ở trong những giải pháp của họ. Vì những giải pháp của họ, như là cơ cấu là nền kinh tế, cân bằng lại các ngành kinh tế, chuyển dịch cơ cấu, kiểm soát việc in tiền tệ hay là trồng nhiều cây xanh, chuyển sang năng lượng sạch hay là đề xuất bỏ, gộp các kỳ thi, cải cách giáo dục, chăm lo đời sống giáo viên… tất cả những giải pháp đó, các vị vẫn sẽ chỉ giải quyết được phần ngọn của bài toán.

Căn nguyên, hay gọi là mẫu số chung của bài toán này vẫn là dân chủ hóa đất nước. Những giải pháp kia chỉ có thể khả dĩ thực hiện được và thực hiện một cách thuận lợi ở một chế độ, một nhà nước pháp trị, dân chủ đa nguyên, nơi mà các quyền cơ bản của con người được tôn trọng, pháp luật nghiêm minh, tự do báo trí, các nguồn lực được khai phóng nhằm phục vụ sự tiến bộ của xã hội…chứ không phải dưới một nhà nước độc tài, chuyên chế kiểm soát toàn diện đời sống của người dân và gần như là tước đoạt các quyền căn bản của con người. Mọi ý kiến mà trái với lợi ích của đảng cầm quyền đều bị gạt đi hoặc bỏ ngỏ, một đảng cầm quyền không đặt lợi ích của quốc gia lên hàng đầu mà chỉ chạy theo một thứ chủ nghĩa lỗi thời và tội ác.

Mẫu số của bài toán này có thể nói một cách khác chính là sự tồn tại của đảng cộng sản. Họ chính là nguyên nhân của các vấn đề kia. Muốn giải bài toán này, phải giải quyết từ mẫu số. Trong thời đại này, làn sóng dân chủ thứ 4 vẫn đang tràn tới làm lung lay vị thế của các chế độ độc tài cuối cùng. Đảng cộng sản Việt Nam cũng không là ngoại lệ. Tội của họ là làm mất thời giờ của đất nước, cản đà thay đổi tiến về tương lai của quốc gia, mà trong kỷ nguyên này, thời gian là vàng bạc.

Đã đến lúc chúng ta cần một giải pháp cho tất cả toàn bộ bài toán kia và đó cũng chính là bài toán lớn của cả quốc gia. Cần đồng ý và đồng thuận với nhau rằng, chỉ một con đường sáng là phải đấu tranh có tổ chức, tức là ủng hộ hoặc dấn thân vào các tổ chức chính trị với phương pháp đấu tranh bất bạo động để buộc đảng cộng sản phải nhượng bộ và ngồi vào bàn tròn trong cuộc chuyển giao và chuyển hóa đất nước về dân chủ. Cuộc chiến này sẽ là cuộc chiến lớn nhất của mỗi người, cùng bắt tay nhau để mang lại một tương lai tươi sáng cho đất nước của tất cả chúng ta.

Cần đồng ý và đồng thuận với nhau rằng, chỉ một con đường sáng là phải đấu tranh có tổ chức, tức là ủng hộ hoặc dấn thân vào các tổ chức chính trị với phương pháp đấu tranh bất bạo động để buộc đảng cộng sản phải nhượng bộ

Chúng ta không nên mất quá nhiều thời vào những giải pháp trên ngọn nữa mà nên cùng bắt tay nhau để giải quyết tận gốc rễ của vấn đề đó là ủng hộ cho các tổ chức chính trị thật sự để đấu tranh thiết lập một nhà nước dân chủ đa nguyên với tinh thần hòa giải và hòa hợp dân tộc.

Việt Thủy

(30/09/2019)

Nhiều người Việt từng nghe câu nói về sự lựa chọn của Đảng cộng sản Việt Nam đó là "đi với Mỹ mất đảng, đi với Trung Quốc thì mất nước" và Đảng cộng sản Việt Nam thà mất nước còn hơn mất đảng. Không ai ngạc nhiên về nhận định này. Trong suốt lịch sử của mình, Đảng cộng sản Việt Nam đã làm tất cả vì sự tồn tại của họ chứ không hề vì đất nước và người dân.

Đi với Trung Quốc họ không chỉ mất nước mà có thể mất cả đảng vì kinh tế Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào các nước dân chủ. Nếu Việt Nam đứng về phía Trung Quốc thì sẽ sớm bị khủng hoảng về kinh tế và sau đó là chính trị. Đảng cộng sản chỉ còn lại một con đường duy nhất là ‘xoay trục’ về phía Mỹ và các nước dân chủ.

Nếu thế giới không thay đổi thì lựa chọn đi với Trung Quốc để làm chổ dựa cho chế độ của Đảng cộng sản Việt Nam là hiển nhiên không bàn cãi. Tuy nhiên thế giới liên tục vận động và đang thay đổi sâu sắc. Chủ nghĩa dân túy bùng phát trên toàn thế giới với đỉnh điểm là việc Trump trở thành tổng thống Mỹ. Chủ nghĩa dân túy cũng đưa Tập Cận Bình lên ngôi hoàng đế Trung Quốc với ‘giấc mơ Trung Hoa’. ‘Giấc mơ Trung Hoa’ với thể chế độc tài cộng sản đang đe dọa ngôi vị bá chủ của Mỹ và làm cả thế giới lo lắng.

Cuộc ‘đối đầu’ giữa các nước dân chủ đứng đầu là Mỹ với Trung Quốc đã bắt đầu từ 2 năm cuối nhiệm kỳ của Obama với dự án Hiệp ước Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Trump sau khi đắc cử đã đẩy cuộc thư hùng này lên một nấc thang mới với cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Nền kinh tế khổng lồ của Trung Quốc bắt đầu suy thoái vì đã đạt đến đỉnh điểm sau những cố gắng vượt bậc trong suốt 40 năm qua. Sự gồng mình bằng cách vắt kiệt sức người, sức của và tài nguyên nhằm mục đích tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã đạt đến giới hạn cuối cùng. Cuộc khủng hoảng của Trung Quốc là tất yếu và vì những nguyên nhân nội bộ chứ không hẳn vì cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.

Quan hệ Việt-Trung là một mối quan hệ rất phức tạp chứ không ‘xuôi chèo mát mái’ như chúng ta tưởng. Cho dù hai nước gắn chặt với nhau trong ý thức hệ cộng sản nhưng thực lòng không có bên nào xem bên kia là đồng minh thực sự. ‘Đại cục’ ý thức hệ chỉ là hợp đồng tạm bợ và thực dụng giữa hai đảng cộng sản. Việt Nam cần Trung Quốc như là một chỗ dựa về kinh tế lẫn chính trị còn Trung Quốc thì xem Việt Nam như một đồng minh bấc đắc dĩ và chưa bao giờ tôn trọng Việt Nam. Cách Trung Quốc lên lớp hay dọa dẫm Việt Nam mỗi khi có chuyện giữa hai nước phản ánh rõ điều đó. Nếu Trung Quốc coi trọng Việt Nam thì không có chuyện lấn đất, chiếm biển và o ép Việt Nam đủ điều…

Đảng cộng sản Việt Nam có lẽ hiểu rõ về Trung Quốc hơn ai hết. Trung Quốc không còn là chỗ dựa cho Việt Nam vì họ đã hết tiền và đang lâm vào khủng hoảng toàn diện. Cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và các nước dân chủ là đương nhiên vì càng ngày thế giới càng thấy Trung Quốc là một mối đe dọa cho hòa bình. Việt Nam không thể tiếp tục chính sách ‘đu dây’ mà phải chọn phe. Sự lựa chọn này quả là khó khăn cho Đảng cộng sản Việt Nam. Đi với Trung Quốc thì họ không chỉ mất nước mà có thể mất cả đảng vì kinh tế Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào các nước dân chủ. Nếu Việt Nam đứng về phía Trung Quốc thì sẽ sớm bị khủng hoảng về kinh tế và sau đó là chính trị. Đảng cộng sản chỉ còn lại một con đường duy nhất là ‘xoay trục’ về phía Mỹ và các nước dân chủ.

Ai cũng hiểu Đảng cộng sản Việt Nam ‘xoay trục’ về phía Mỹ là vì quyền lợi của chính họ chứ không hẳn vì đất nước và dân tộc. Ưu tư lớn nhất của họ là sự tồn vong của chế độ. Tình hình thế giới đang có lợi cho Đảng cộng sản Việt Nam. Khi Mỹ và các nước dân chủ ‘thư hùng’ với Trung Quốc thì việc đầu tiên là họ phải cô lập Trung Quốc bằng cách lôi kéo các nước đồng minh và hàng xóm của Trung Quốc về phía mình. Việt Nam có vị trí chiến lược quan trọng trong tương quan này. Chủ nghĩa dân túy cũng là một ‘đồng minh tự nhiên’ của Đảng cộng sản Việt Nam khi nước Mỹ dưới thời Trump không quan tâm nhiều đến nhân quyền. Việt Nam hy vọng đi theo Mỹ nhưng vẫn giữ được chế độ khi nhiều quan chức cấp cao của Mỹ luôn tuyên bố là họ tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam. Việc ông Nguyễn Phú Trọng trở thành người nắm toàn quyền sinh sát tại Việt Nam cũng thuận lợi cho việc xoay trục sang Mỹ khi có thể áp đặt được sự ‘đồng thuận’ trong nội bộ đảng.

Việc xoay trục sang Mỹ có lẽ được khởi động từ lúc ông Nguyễn Phú Trọng sang thăm Mỹ hồi 2017 và đang tăng tốc trong thời gian qua. Video clip của tướng công an Trương Giang Long nói về Trung Quốc có lẽ không phải tự nhiên mà ‘xuất hiện’. Ngoài ra có mấy ‘sự kiện’ đáng quan tâm như việc Việt Nam tham gia tập trận với Mỹ và các nước ASEAN hồi đầu tháng 9/2019. Việt Nam cũng hủy bỏ việc hợp tác với tập đoàn viễn thông Hoa Vi trong việc phát triển mạng di động 5G. Việc dừng qui hoạch đặc khu Phú Quốc, việc phanh phui nhiều vụ án liên quan đến người Trung Quốc trong mọi lĩnh vực và mới nhất là việc dừng đấu thầu quốc tế cao tốc Bắc-Nam mà mục đích là để loại các nhà thầu Trung Quốc… có vẻ cho thấy quyết tâm ‘thoát Trung’ của Đảng cộng sản Việt Nam.

Trung Quốc đã nhận ra ý đồ của Việt Nam nên họ đã đưa tàu HD-8 xâm nhập Bãi Tư Chính và sau đó còn đi sâu vào vùng biển Việt Nam. Hoàn Cầu Thời Báo, cơ quan ngôn luận của Đảng cộng sản Trung Quốc đã lớn tiếng đe dọa Việt Nam khi Hoa Vi bị loại khỏi Việt Nam. Trung Quốc không còn ‘cà rốt’ nên phải dùng đến ‘cây gậy’ để răn đe Việt Nam. Mỹ và các nước dân chủ đã nhanh chóng lên tiếng phản đối các hành động gây hấn của Trung Quốc đối với Việt Nam. Bộ ngoại giao Mỹ đã báo cáo lên Quốc hội Mỹ về tình hình Biển Đông trong đó có việc Mỹ đã xúc tiến thành lập một liên minh các nước như Nhật, Hàn, Úc, Ấn, Anh, Pháp, Đức… để đối phó với Trung Quốc và ủng hộ Việt Nam. Tuần trước tàu chiến của Mỹ đã áp sát quần đảo Hoàng Sa và khi Trung Quốc phản đối thì Mỹ nói rõ đây là đảo của Việt Nam…

Việc Mỹ trừng phạt các nước nhập siêu vào Mỹ nhưng chừa Việt Nam ra cũng là một hành động ‘thiện chí’ của phía Mỹ. Liên Hiệp Châu Âu cũng đã ký kết Hiệp định thương mại tự do với Việt Nam (EVFTA) hôm 30/06/2019, đây cũng là một dấu hiệu tốt cho nền kinh tế Việt Nam. Muốn tránh các đòn trừng phạt từ phía Trung Quốc thì Việt Nam phải nhanh chóng mở rộng và tìm kiếm các thị trường khác để thay thế. Các nước dân chủ là thị trường rộng lớn và đầy tiềm năng. Vấn đề là chính quyền Việt Nam phải giúp các doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế mới có thể xuất khẩu hàng hóa vào các thị trường giàu tiềm năng nhưng khó tính này.

Trong ‘dự án xoay trục’ mà có lẽ là ‘sáng suốt’ duy nhất trong hơn 70 năm cầm quyền của mình thì ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam cần phải khôn khéo và dứt khoát. Khôn khéo để tránh việc ‘đối đầu’ với Trung Quốc. Có nhiều khả năng là Trung Quốc sẽ không gây hấn với Việt Nam khi nội bộ họ đang khủng hoảng. Tuy nhiên dù bối rối nhưng Trung Quốc vẫn có thể gây thiệt hại nặng nề cho Việt Nam nếu họ bị khiêu khích thô bạo. Mặt khác Việt Nam cần dứt khoát ‘đi với Mỹ’ và các nước dân chủ. Nếu việc xoay trục mang tính đối phó và nửa vời thì sự háo hức và nhiệt tình của Mỹ sẽ nhường chỗ cho sự thất vọng và nản chí trong quan hệ với Việt Nam. Đàng nào thì Việt Nam cũng không còn lựa chọn nào khác và lựa chọn ‘đi với dân chủ’ luôn là một lựa chọn đúng. Dân chủ sẽ không bức hại và nhằm tiêu diệt bất cứ ai hay bất cứ thành phần nào trong bất cứ xã hội nào. Dân chủ luôn tìm cách thỏa hiệp và đối thoại để tìm ra một giải pháp thích hợp mà tất cả đều có thể chấp nhận được.

Phong trào dân chủ Việt Nam cần phải làm gì và chuẩn bị những gì để cùng làm tác nhân thay đổi lịch sử Việt Nam ? Đây là những câu hỏi lớn dành cho mỗi người, mỗi tổ chức đang tranh đấu. Lịch sử đang sang trang. Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có những dự liệu và chuẩn bị cho mình. Chúng tôi không hề bối rối hay bất ngờ trước sự thay đổi nhanh chóng của tình thế. Dự án chính trị của chúng tôi vẫn còn nguyên giá trị. Chúng tôi sẽ có mặt và cùng đồng hành với mọi lực lượng yêu nước để cùng làm tác nhân dân chủ hóa đất nước.

Việt Hoàng

(26/09/2019)

Tính đến nay, Đảng cộng sản Việt Nam cầm quyền đã 74 năm, 44 năm sau ngày chấm dứt cuộc nội chiến ý thức hệ. Một thời gian đủ dài để Đảng cộng sản Việt Nam có thể đưa đất nước Việt Nam trở thành một đất nước phát triển về kinh tế, có vị thế trên trường quốc tế, có một môi trường sống lành mạnh, có độc lập và tự do, có những tự hào dân tộc chính đáng ; là nơi để người Việt được sống, làm việc, được tôn trọng và hưởng các quyền tự do, dân chủ. Nhưng, với từng ấy thời gian, dưới sự lãnh đạo chuyên chính và độc quyền, Đảng cộng sản đã đưa đất nước đi vào bế tắc, lụn bại về mọi mặt.

Hãy mạnh dạn lựa chọn cho mình một tổ chức chính trị sẵn có với dự án chính trị đúng đắn để gia nhập - Tranh Minh họa

Chúng ta có thể nhìn thấy, ngày càng rõ, đất nước đang bị lệ thuộc kinh tế vào Trung Quốc, những bất cập xã hội, những mâu thuẫn xã hội ngày càng hiện rõ và gay gắt, những vết thương chiến tranh chưa bao giờ được hàn gắn ; môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng, pháp luật không được thượng tôn gây ra nhiều oan trái ; các quyền căn bản của con người bị xâm hại, tự do ý chí bị triệt tiêu, những ý kiến phản biện bị trù dập nên hoàn toàn không có dân chủ ; tư cách công dân không được nâng cao mà còn bị hạ thấp, phẩm giá con người, các giá trị đạo đức nền tảng bị đảo lộn ; tham nhũng lũng đoạn đất nước ở mọi cấp chính quyền ; lòng người đầy nghi kỵ và cơ hội, tình yêu đất nước dần mờ nhạt, con người sẵn sàng làm điều xấu chỉ vì thấy chút lợi ích và biện luận với lý do sinh tồn ; sự giả dối, lừa lọc, luồn lách đã dần trở thành thuộc tính... Đảng cộng sản chịu trách nhiệm chính cho những điều này bởi sự lãnh đạo chuyên chính theo một ý thức hệ tồi dở và khả năng lãnh đạo, quản lý xã hội yếu kém lẫn lòng tham của họ.

Dân chủ đa nguyên là xu thế thời đại, là nền tảng cơ bản chắc chắn cho một đất nước phát triển, điều này đã được nhiều nước tiến bộ trên thế giới thực nghiệm và chứng minh. Bằng chứng là những nước dân chủ đa nguyên đều hoặc đang dần phát triển, thịnh vượng, văn minh, tạo ra các giá trị chân chính không thể chối cãi. Đất nước Việt Nam muốn phát triển, dân tộc Việt Nam muốn có một cuộc sống ổn định và tốt đẹp, nhân văn thì chỉ có một con đường duy nhất để lựa chọn : dân chủ đa nguyên.

Trong bảy mươi bốn năm cầm quyền, Đảng cộng sản có nhiều cơ hội để chuyển đổi sang chế độ dân chủ, xây dựng một nhà nước do dân vì dân nhưng Đảng cộng sản đã không thực hiện và không có dấu hiệu thực hiện trong tương lai. Họ nhất quyết bấu víu vào một hệ tư tưởng đã bị bài bỏ ở ngay chính nơi sinh ra nó. Họ cương quyết bảo vệ vị trí độc tôn lãnh đạo bằng sự đàn áp và dối lừa. Người dân Việt Nam cần phải tự quyết định vận mệnh của mình, cũng là vận mệnh dân tộc bằng cách đóng góp cho tiến trình thiết lập dân chủ đa nguyên cho đất nước.

Làm thế nào ?

Đó là một câu hỏi lớn cho bất kỳ người Việt nào và cho mọi tổ chức chính trị.

Chúng ta thấy, trong nhiều năm qua, Việt Nam có phong trào tranh đấu cho dân chủ nhưng chưa có một phong trào nào thành công. Nhiều tổ chức chính trị ra đời nhưng chưa một tổ chức nào đủ lớn mạnh để dẫn dắt quần chúng. Các cuộc đấu tranh thường rơi vào tình trạng phấn khích giai đoạn đầu rồi dần tự tan rã, lụi tàn hoặc bị đàn áp. Những người đấu tranh sau giai đoạn hoạt động phong trào bề nổi đã dần chán nản, bỏ cuộc, loay hoay không tìm ra hướng đi, nhiều người bị kết án, nhiều người tự bỏ nước ra đi và không ít người bị tống xuất. 

Quần chúng không nhìn thấy ở các tổ chức, ở những người đấu tranh một phương án khả thi để có thể đặt niềm tin vào thắng lợi. Lối đấu tranh nhân sĩ, một mình không đem lại kết quả. Các tổ chức chính trị không có dự án chính trị, không có tư tưởng triết lý cũng không đem lại kết quả nào. 

Một bó đũa mạnh hơn nhiều chiếc đũa rời rạc, điều đó ai cũng biết. Biến nhiều chiếc đũa rời thành bó đũa chỉ cần vài thao tác tay, nhưng muốn biến những con người, với những giấc mơ, tham vọng, nỗi sợ, định kiến, trình độ học vấn... khác nhau thành một tổ chức thực thụ thì nhiệt huyết thôi là chưa đủ. Bằng chứng là chúng ta có những người đã bỏ ra hàng chục năm nhiệt huyết, thành lập hết tổ chức này tới liên minh nọ, nhưng kết quả gần như là con số không. 

Những đóng góp, những hi sinh của những người đấu tranh cho dân chủ Việt Nam, cho đến nay, là vô cùng lớn nhưng vẫn chưa thể đem lại dân chủ đa nguyên cho Việt Nam. Chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận những thất bại đó để thay đổi tư duy.

Mạnh dạn lên tiếng trước những bất công xã hội ; phản biện các chính sách, quyết định sai trái của chính phủ ; khơi thông sự thật và truyền bá tư tưởng tự do dân chủ ; đòi hỏi minh bạch và đòi hỏi quyền con người ; không chấp nhận dối trá lừa mị và sẵn sàng phản đối… đều là những việc đúng cần làm và phải làm nhưng chưa đủ. Mỗi người tham gia đấu tranh đều phải xác quyết một cách rõ ràng, rành mạch rằng đấu tranh chính trị phải là công việc của một tổ chức chính trị, và chỉ có tổ chức chính trị với những dự án chính trị đúng đắn mới có thể đem lại kết quả, thì mới có những đóng góp thiết thực hơn, hiệu quả hơn cho tiến trình thiết lập dân chủ đa nguyên cho đất nước.

Mạnh dạn lựa chọn cho mình một tổ chức chính trị sẵn có với dự án chính trị đúng đắn để gia nhập, hoặc tự tìm kiếm đồng đội, liên kết với nhau thành một liên minh đấu tranh dân chủ, xây dựng một dự án chính trị đấu tranh có tư tưởng, đường lối rõ ràng và đúng đắn là điều buộc phải làm nếu muốn thành công. Không có con đường nào khác. Người Việt Nam phải làm điều đó. Không thể trông chờ vào một tổng thống Mỹ nào hoặc một chính phủ nước ngoài nào, giúp đem lại dân chủ đa nguyên cho đất nước của người Việt. Chúng ta phải tự lực và giúp nhau nhận thức được điều này để cùng hành động cho một Việt Nam thay đổi và phát triển.

Tình hình đất nước đang dần tồi tệ đi thêm mỗi ngày, lịch sử không ngồi chờ chúng ta mãi và sức chịu đựng của đất nước cũng không phải là vô tận. Nếu hôm nay chúng ta vẫn bám víu vào hình thức đấu tranh cũ, vẫn loay hoay, vẫn không đặt cái tôi của bản thân xuống, vẫn đặt lợi ích trước mắt của cá nhân lên trên lợi ích dân tộc và đất nước, để nhắm mắt làm ngơ hoặc không nhìn ra hướng đi đúng đắn, thì trong tương lai không xa chúng ta sẽ chỉ còn biết đến đất nước Việt Nam qua khái niệm. Con cháu chúng ta sẽ trở thành những kẻ sống tạm trên chính đất nước của chúng.

Thay đổi tư duy là điều không hề dễ dàng. Chấp nhận tham gia vào một tổ chức chính trị là một quyết định mang tính cách mạng của mỗi cá nhân. Khi và chỉ khi những người đấu tranh có thể làm cuộc cách mạng cho bản thân mình thì tổ chức chính trị mới có thể làm nên một cuộc cách mạng cho dân tộc.

Nếu không dẹp bỏ tư duy cũ, dẹp bỏ nỗi sợ hãi để tham gia vào một tổ chức chính trị, thì giấc mơ dân chủ nhân quyền của Việt Nam sẽ chỉ là viển vông.

Việt Văn

(24/09/2019)