Thông Luận

Trong bối cảnh đất nước đang đối mặt với nhiều thách thức to lớn về kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường, chúng ta không thể không đặt câu hỏi : Làm thế nào để Việt Nam vượt qua cơn nguy ngập này một cách hòa bình, ổn định và phát triển bền vững ?

Làm thế nào để Việt Nam vượt qua cơn nguy ngập này một cách hòa bình, ổn định và phát triển bền vững ?

Những quyết định được đưa ra hôm nay sẽ quyết định vận mệnh của quốc gia, không chỉ cho thế hệ này mà còn cho những thế hệ mai sau. Khi xã hội rơi vào khủng hoảng, sự bất mãn trong quần chúng thường trở thành mảnh đất màu mỡ cho những cá nhân dân túy trỗi dậy. Những cá nhân này có thể lợi dụng sự bất mãn để nắm quyền, nhưng lịch sử đã chỉ ra rằng, để thỏa mãn đám đông, họ thường sử dụng quyền lực để đàn áp, loại bỏ các đối thủ, kể cả những người từng là đồng chí của mình.

Tại Việt Nam, nguy cơ này không chỉ hiện hữu mà còn đặc biệt nghiêm trọng nếu không có một tiến trình dân chủ hóa một cách ôn hòa và đồng thuận. Nếu để một lãnh đạo dân túy lên nắm quyền, đất nước lại tiếp tục rơi vào vòng xoáy độc tài mới. Thậm chí, những người từng đóng góp lớn cho chế độ cũ, kể cả các đồng chí trong Đảng cộng sản Việt Nam, cũng có thể trở thành nạn nhân của những chính sách trả thù báo oán, hay thanh trừng triệt tiêu. Điều này không chỉ phá hoại sự đoàn kết dân tộc mà còn đẩy đất nước vào nguy cơ suy thoái toàn diện, cả về chính trị lẫn xã hội. Nguy cơ lớn hơn nữa là khoảng trống chính trị, khi đó mọi điều tồi tệ nhất đều có thể xảy ra do người dân Việt Nam đã phải chịu đựng sự bất mãn, chán nản quá lâu.

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên khẳng định mạnh mẽ rằng : Chỉ có hòa giải và đối thoại mới có thể đưa Việt Nam vượt qua khủng hoảng. Lập trường của chúng tôi dựa trên tinh thần : "Mọi người Việt Nam đều là anh em", bất kể họ thuộc tầng lớp, chính kiến hay giai tầng nào. Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên không chủ trương trả thù hay báo oán. Chúng tôi tin rằng quá khứ cần được nhìn nhận với sự trung thực và bao dung, nhưng không nên trở thành cái cớ để kéo dài hận thù hay chia rẽ.

Đảng cộng sản Việt Nam hãy can đảm vì tương lai đất nước

Chúng tôi kêu gọi những người anh em trong Đảng cộng sản Việt Nam, những người đã cống hiến và hy sinh cho đất nước : Hãy tin vào một tiến trình hòa giải và dân chủ hóa. Làm tác nhân của cuộc chuyển hóa không phải là đầu hàng mà là một hành động can đảm và có trách nhiệm với dân tộc.

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên sẵn sàng đóng góp để đảm bảo rằng quá trình chuyển hóa sẽ diễn ra trong hòa bình, bảo vệ sự an toàn cho mọi người, kể cả các đảng viên trong tình anh em tìm lại. Chúng tôi cũng tin rằng, nếu Đảng cộng sản tiên phong trong tiến trình đó sẽ không chỉ bảo vệ được những thành quả mà các thế hệ trước đổ xương máu để gây dựng mà còn để lại một di sản chính trị đáng tự hào trong lịch sử dân tộc.

Người dân Việt Nam cần nhận thấy rằng : Dân chủ không phải là sự phá hủy mà là sự xây dựng. Nó không phải là biểu biện của bên "thắng" hay bên "thua" giữa các nhóm lợi ích, mà là tiền đề để cùng nắm tay nhau xây dựng lại đất nước. Tương lai của đất nước phụ thuộc vào sự tham gia tích cực và tỉnh táo của mỗi người. Chúng ta cần đoàn kết để tạo ra một xã hội mà ở đó mọi tiếng nói đều được lắng nghe, mọi quyền lợi đều được tôn trọng. Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đề nghị xây dựng một xã hội mà trong đó không ai bị loại trừ chỉ vì quan điểm chính trị hay nguồn gốc xuất thân của họ.

Tiêu chí kết hợp của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên 

Mọi người Việt Nam đều là anh em, bất kể họ thuộc tầng lớp xã hội, chính kiến hay quan điểm chính trị nào. Chúng tôi không chủ trương phân biệt đối cử hay trả thù báo oán. Ngược lại, chúng tôi tin rằng quá khứ cần được nhìn nhận với sự trung thực và bao dung, nhưng không nên trở thành cái cớ để duy trì hận thù và chia rẽ. Hòa giải không chỉ là triết lý điều hành đối với mọi quốc gia mà còn đặc biệt cần đối với nước ta trước nguy cơ tan vỡ quốc gia trong toàn cầu hóa, vì căn cước dân tộc của chúng ta quá thấp.

Khi toàn cầu hóa đang tạo ra áp lực ngày càng lớn lên các quốc gia, Việt Nam cần sự đoàn kết mạnh mẽ từ bên trong để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Một dân tộc bị chia rẽ sẽ không đủ sức chống chọi với những thách thức bên ngoài. Nguy cơ tan vỡ quốc gia chưa khi nào lại đặt trong tình trạng khẩn cấp trước sự tấn công mạnh mẽ từ phong trào toàn cầu hóa như lúc này.

Chúng tôi muốn gửi lời kêu gọi đến những người anh em trong Đảng cộng sản Việt Nam – những người có thân nhân đã hy sinh và cống hiến cho đất nước trong nhiều thập kỷ qua : Hãy can đảm dấn thân và đóng góp vào tiến trình hòa giải và hòa hợp dân tộc và cùng nhau góp phần vào việc xây dựng một nước Việt Nam dân chủ đa nguyên vì tương lai dân tộc. Hành động làm tác nhân cho một cuộc chuyển hóa dân chủ không phải là sự đầu hàng, mà là một minh chứng cho lòng dũng cảm và trách nhiệm với dân tộc. Nếu Đảng cộng sản Việt Nam tiên phong trong tiến trình này, không chỉ bảo vệ được các thành quả của các thế hệ trước mà còn để lại một di sản chính trị đáng tự hào.

Mọi người Việt Nam cần nên biết rằng dân chủ không phải là sự phá hủy mà là một đóng góp chung để xây dựng. Nó không phải là cuộc đối đầu giữa các nhóm lợi ích mà là nền tảng để tất cả cùng chung tay tạo dựng một đất nước mới mà những thế hệ hôm nay có thể hài lòng và những thế hệ mai sau có thể hãnh diện.

Nền dân chủ mà Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đề nghị thiết lập sẽ đảm bảo rằng mọi tiếng nói đều được lắng nghe, mọi quyền lợi đều được tôn trọng, và không ai bị loại trừ chỉ vì quan điểm chính trị hay xuất thân của mình. Hơn nữa, dân chủ không phải là một cuộc chơi "được-mất". Đó là một hành trình để toàn dân cùng nhau xây dựng lại các giá trị cốt lõi của xã hội, tạo ra một hệ thống chính trị công bằng, minh bạch và có trách nhiệm.

Không thể trì hoãn cải cách chính trị

Việt Nam không thể tiếp tục trì hoãn cải cách chính trị. Càng kéo dài, nguy cơ bất ổn xã hội càng lớn, và cơ hội để chuyển hóa ôn hòa càng ít đi. Một khi khủng hoảng nổ ra, hậu quả sẽ rất khó lường và đất nước có thể phải đối mặt với sự phân hóa nghiêm trọng hơn nữa. Đây chính là thời điểm để thay đổi – thay đổi ngay bây giờ, với tinh thần đối thoại và hòa giải. Chúng ta không có thời gian để chần chừ hay lãng phí vào những cuộc tranh cãi vô ích.

Tất cả các bên, từ chính quyền đến người dân, cần hiểu rằng : một Việt Nam dân chủ, thịnh vượng và hòa bình không phải là giấc mơ xa vời mà là mục tiêu mà chúng ta có thể cùng nhau thực hiện.

Hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên cam kết sẽ luôn mở rộng vòng tay để hợp tác với tất cả những ai có thiện chí, bất kể họ là ai và đến từ đâu. Chúng tôi tin rằng, tương lai của Việt Nam phụ thuộc vào sự đoàn kết, lòng bao dung và quyết tâm của tất cả các thành phần trong xã hội.

Đã đến lúc chúng ta cần vượt qua những khác biệt, loại bỏ những định kiến để xây dựng một Việt Nam mới, nơi tự do và nhân quyền được tôn trọng, và nơi mọi người dân đều có cơ hội để phát triển. Đó là một tương lai mà chúng ta không chỉ có thể mơ đến, mà còn có thể cùng nhau tạo dựng.

Hãy bắt đầu ngay hôm nay vì một tiến trình dân chủ hóa ôn hòa, vì một Việt Nam hòa bình, thịnh vượng và trường tồn.

Trần Khánh Ân

(30/11/2024)

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vừa có Chủ tịch nước thứ 13. Nếu quan sát các diễn biến và đối chiếu những thông tin có liên quan đến các Chủ tịch nước gần đây của Việt Nam hẳn sẽ thấy, Đảng cộng sản Việt Nam chẳng cần đầu tư cho biểu diễn dân chủ nữa.

Ông Lương Cường tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch nước, ngày 21/10, tại Hà Nội. Ông Tô Lâm thôi làm Chủ tịch nước, ông Lương Cường kế nhiệm, không có bất kỳ thông báo nào từ Ban Chấp hành trung ương.

Ông Tô Lâm Chủ tịch nước thứ 12 là nhân vật lập kỷ lục về thời gian tại nhiệm (chỉ 152 ngày, tính từ 22/5/2024 đến 21/10/2024). Lối ông lên và đường ông xuống có rất nhiều điểm thú vị để ngẫm nghĩ về "dân chủ" và "ổn định chính trị" tại Việt Nam.

***

Ngày 20/3/2024, ông Võ Văn Thưởng – Chủ tịch nước thứ 11 "từ chức". Theo Điều 93 của Hiến pháp Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam [1], bà Võ Thị Ánh Xuân – Phó Chủ tịch nước lại trở thành Quyền Chủ tịch nước.

Đó là lần thứ hai trong vòng ba năm, bà Xuân đảm nhận vai trò Quyền Chủ tịch nước. Lần đầu, bà Xuân đảm nhận vai trò Quyền Chủ tịch nước sau khi ông Nguyễn Xuân Phúc – Chủ tịch nước thứ 10 từ chức (18/1/2023), song bà chỉ là Quyền Chủ tịch nước trong 43 ngày (từ 18/1/2023 đến 2/3/2023). Lần sau, bà Xuân cũng chỉ sắm vai Quyền Chủ tịch nước trong vòng 62 ngày (từ 21/3/2024 đến 22/5/2024) rồi thôi. Điều đó cho thấy, ở Việt Nam, mức độ ổn định của công việc Phó Chủ tịch nước thua cả tổ trưởng tổ dân phố !

Chủ tịch nước cũng thế ! Theo Hiến pháp, nhiệm kỳ của Chủ tịch nước tương đương với nhiệm kỳ Quốc hội. Nhiệm kỳ Quốc hội khóa 15 từ 2021 đến 2026 và chỉ mới ba năm chín tháng, Quốc hội có tám lần "nhất trí" bầu và "nhất trí" miễn nhiệm năm Chủ tịch nước : Nguyễn Phú Trọng (4/2021), Nguyễn Xuân Phúc (4/2021 và 1/2023), Võ Văn Thưởng (3/2023 và 3/2024), Tô Lâm (5/2024 và 10/2024), giờ là ông Lương Cường. Cả năm Chủ tịch nước đều do Ban Chấp hành trung ương đảng "lựa chọn, giới thiệu" cho Quốc hội "biểu quyết lê rồi "biểu quyết xuống" !

Cả Ban Chấp hành trung ương đảng lẫn Quốc hội đều có vấn đề nghiêm trọng về nhận thức nên liên tục gặp trục trặc khi đẩy tới, kéo lui các cá nhân đảm nhiệm vai trò nguyên thủ quốc gia hay còn lý do nào khác ?

Đảng cộng sản Việt Nam luôn vỗ ngực tự hào về sự "đoàn kết, thống nhất" và luôn khẳng định, sở dĩ họ giành giữ quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối bởi những cá nhân mà họ lựa chọn đều "thật sự tiêu biểu, nổi trội, có đủ bản lĩnh, phẩm chất, trí tuệ, có năng lực lãnh đạo, trình độ chuyên môn, có uy tín trong dân, trong Đảng để giải quyết những công việc ở tầm chiến lược" [2], song chưa bao giờ giải thích tại sao việc sắp đặt nhân sự lại hỗn loạn tới mức chưa từng thấy ở đâu, chưa từng có thời nào như thế ?

Đảng cộng sản Việt Nam luôn phủ nhận việc đã phân hóa thành nhiều phe, nhiều nhóm, các phe, các nhóm vừa triệt hạ, vừa liên kết để tranh giành, chia chác quyền lực nhưng chưa bao giờ lý giải : Tại sao, Hiến pháp đã xác định Phó Chủ tịch nước có thể đảm nhiệm vai trò Chủ tịch nước khi vị trí này bị khuyết, Phó Chủ tịch nước cũng do Quốc hội bầu, trong quá khứ, những người cộng sản tiền nhiệm đã từng để ông Nguyễn Hữu Thọ đảm nhận vai trò Quyền Chủ tịch nước khi ông Tôn Đức Thắng (Chủ tịch nước đầu tiên của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) qua đời cho đến khi Quốc hội khóa 6 mãn nhiệm, các đại biểu quốc hội khóa 7 mới bầu chủ tịch nước khác là ông Trường Chinh, mà những người cộng sản thuộc thế hệ hậu sinh lại dứt khoát biến Phó Chủ tịch nước thành nhân vật chỉ "đẩy ra" trong giai đoạn chưa thỏa hiệp về nhân sự chủ chốt và thản nhiên "kéo vào" lúc đã "done deal" ? Chẳng lẽ đó là thành quả của "đổi mới thể chế" ? Tại sao chính trị "ổn định" mà bầu và miễn nhiệm Chủ tịch nước trở thành "điệp khúc", chỉ trong vòng chưa đầy bốn năm, lập đi, lập lại tới tám lần ?

***

Tháng 3/2024, ông Võ Văn Thưởng bị loại ra khỏi Bộ Chính trị, thôi làm Chủ tịch nước. Tháng 4/2024, tới lượt ông Vương Đình Huệ bị loại ra khỏi Bộ Chính trị, thôi làm Chủ tịch quốc hội. Sáu tuần sau (16/5/2024), bà Trương Thị Mai chia sẻ số phận của hai ông Thưởng và Huệ thôi làm Thường trực Ban Bí thư. Đến thời điểm đó, nhân số Bộ Chính trị chỉ còn 12/18 vì trước đó đã có ba người khác bị loại khỏi Bộ Chính trị (Phạm Bình Minh, Trần Tuấn Anh, Nguyễn Xuân Phúc).

Tuy Bộ Chính trị còn 12 thành viên nhưng theo Qui định 214-QĐ/TW thì chỉ còn ba cá nhân đủ "tiêu chuẩn" đảm nhận vai trò Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch quốc hội, Thủ tướng chính phủ là các ông Nguyễn Phú Trọng, Phạm Minh Chính và Tô Lâm vì "tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên" mà không cần Ban Chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam quyết định là "trường hợp đặc biệt" [3]. Cũng vì vậy, sau khi bà Mai bị tước sạch mọi thứ, ông Tô Lâm trở thành ứng viên duy nhất cho vai trò Chủ tịch nước.

Việc ông Tô Lâm được chọn làm Chủ tịch nước được Ban Chấp hành trung ương đảng khóa này công bố qua Thông báo về Hội nghị lần thứ chín (16/5/2024 - 18/5/2024) "để đảng đoàn Quốc hội giới thiệu với Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa 15" [4]. Đó là thông lệ giống như bất biến. Tuy nhiên chuyện mới đây, ông Tô Lâm thôi làm Chủ tịch nước và ông Lương Cường kế nhiệm lại không có bất kỳ thông báo nào từ Ban Chấp hành trung ương. Hội nghị lần thứ mười (18/9/2024 - 20/9/2024) không đả động gì đến việc sẽ thay đổi Chủ tịch nước [5].

Tương tự, trước khi Quốc hội khóa này khai mạc Kỳ họp thứ bảy, hôm 19/5/2024, khi giới thiệu nghị trình, Tổng Thư ký Quốc hội chỉ đề cập đến việc bầu tân Chủ tịch Quốc hội và tân Chủ tịch nước. Trước thắc mắc của báo giới, ông ta thản nhiên trả lời : "Trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 chưa giới thiệu Bộ trưởng Bộ Công an vì thế Quốc hội chưa phê chuẩn hoặc miễn nhiệm chức danh này" [6]. Bởi điều đó hết sức bất thường, nhiều giới phản ứng gay gắt, đòi giải thích tại sao lại để Chủ tịch nước kiêm nhiệm vai trò Bộ trưởng Công an nên ba ngày sau (21/5/2024) "kịch bản" được điều chỉnh, ông Cường xin "bổ sung nội dung miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Công an" vào nghị trình [7]. Nhìn một cách tổng quát, con đường ông Tô Lâm trở thành Chủ tịch nước và thôi làm Chủ tịch nước song không có thông tin miễn nhiệm [8] là một chuỗi những yếu tố chưa hề có tiền lệ !

Dân chủ xã hội chủ nghĩa dẫu thiên về biểu diễn (Quốc hội bỏ phiếu theo quyết định đẩy lên hay kéo xuống của Ban Chấp hành trung ương đảng) nhưng những diễn biến mới nhất cho thấy, tình thế đã đến mức không thể chuẩn bị hoặc không cần biểu diễn.

Đó là "nghẽn" hơn hay đã "thông" nhờ toàn đảng ra sức "đột phá" từ 2011 tới nay ?

Trân Văn

Nguồn : VOA, 26/10/2024

Chú thích :

[1] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Hien-phap-nam-2013-215627.aspx
[2] https://tienphong.vn/tong-bi-thu-chu-tich-nuoc-to-lam-noi-ve-nhan-su-duoc-lua-chon-post1668287.tpo
[3] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quy-dinh-214-QD-TW-2020-tieu-chuan-chuc-danh-can-bo-thuoc-dien-Ban-Chap-hanh-Trung-uong-433545.aspx
[4] https://dangcongsan.vn/xay-dung-dang/thong-bao-hoi-nghi-lan-thu-chin-ban-chap-hanh-trung-uong-dang-khoa-xiii-665379.html
[5] https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/thong-bao-hoi-nghi-lan-thu-10-ban-chap-hanh-trung-uong-dang-khoa-xiii-119240921103923213.htm
[6] https://laodong.vn/thoi-su/quoc-hoi-chua-phe-chuan-hoac-mien-nhiem-chuc-danh-bo-truong-bo-cong-an-1341846.ldo
[7] https://dangcongsan.vn/quoc-phong-an-ninh/quoc-hoi-se-mien-nhiem-chuc-vu-bo-truong-bo-cong-an-665525.html
[8] https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/ngay-21-10-khai-mac-trong-the-ky-hop-thu-8-quoc-hoi-khoa-xv-119241020093638368.htm

Với sự xuất hiện tân Chủ tịch nước – Đại tướng Tô Lâm có bàn tay sắt và ‘cơ sở hạ tầng’ bao gồm các tướng lĩnh Công an được bố trí tại các vị trí chủ chốt của Đảng và Nhà nước, dân chủ hóa ở Việt Nam ngày càng u ám…

Cựu Bộ trưởng Công an Tô Lâm nay là Chủ tịch nước – Tuổi Trẻ online

-------------------------

Ngày 4/6, mạng xã hội rộ tin Bộ Công an đã tiến hành điều tra ông Nguyễn Văn Yên, Phó Trưởng ban Nội chính. Ông Yên bị mời về trụ sở công an hôm 2/6 và bị câu lưu cho đến nay, theo thông tin từ mạng xã hội và chưa thể kiểm chứng. Tin này lại dấy lên đồn đoán rằng hai phe đang đánh nhau to để giành quyền lực (1). Trước đó, ngày 3/6/2024, Thường trực Ban Bí thư Lương Cường vừa trao Quyết định của Bộ Chính trị điều động Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc (quê Hưng Yên), giữ chức Chánh Văn phòng Trung ương Đảng (2). Theo nguồn tin nội bộ, chiều ngày 28/5, Bộ Công an đã có phiên họp ‘đặc biệt’ để lấy phiếu tín nhiệm, đề nghị Bộ Chính trị cử Thứ trưởng Lương Tam Quang (cũng quê Hưng Yên), giữ chức Bộ trưởng Bộ Công an. Như vậy, cuộc họp này đã ‘vô hiệu hóa’ Quyết định trước đây cử Thứ trưởng Trận Quốc Tỏ điều hành hoạt động của Bộ Công an. Giới phân tích đánh giá đây thực chất là ‘cuộc đảo chính mềm’ của băng Hưng Yên tái xác lập trật tự tại Bộ Công an (3). Bộ Chính trị từng có kế hoạch bố trí Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra trung ương Trần Cẩm Tú thay vị trí ông Tô Lâm ở Bộ Công an, nhưng đã không đạt được đồng thuận.

Đại tướng Tô Lâm tiếm quyền và lộng hành gần hai năm qua khiến cho guồng máy bên Đảng chao đảo. Các ủy viên Bộ Chính trị từ ‘Bộ tứ’, ‘Bộ ngũ’ ngã ngựa từ đầu năm 2024 là các minh chứng. Những sự kiện liên tiếp xẩy ra tuần qua càng chứng tỏ hiệu năng quyền bính của ‘bàn tay sắt’ từ tân Chủ tịch nước. Sự kiện nhà báo thành danh, nhà phản biện xã hội sắc sảo Huy Đức bị Công an bắt ‘nóng’ hôm 1/6 có thể đánh giá là Đại tướng Tô Lâm quyết tâm kiểm soát thông tin và ‘khóa miệng’ những tiếng nói bất đồng quan điểm. Hiện thông tin bắt giữ nhà báo này chưa được chính quyền công bố. Những bài viết của Huy Đức trên FB cá nhân đã trực diện đánh vào quyền uy của Tô Đại tướng cũng như những chính sách ‘sắt máu’ tân Chủ tịch nước vừa trình bày ở Quốc hội (4). Hôm nay là ngày thứ tư, kể từ khi tác giả ‘Bên Thắng Cuôc’ biến mất giữa thủ đô Hà Nội mà bạn bè, gia đình và toàn thể xã hội không hề biết, Huy Đức ‘bốc hơi’ bằng cách nào ? Cùng ngày Huy Đức "biến mất", cũng có tin trên mạng xã hội là Công an cũng đã cho "bốc hơi" Luật sư Trần Đình Triển. Trên mạng xã hội, cái bóng của Huy Đức quá lớn nên nhiều người quên đi một người có tầm ảnh hưởng khác là Luật sư Triển, từng nhiều năm lăn lộn với những người dân ở tận đáy xã hội. Huy Đức và Trần Đình Triển đều được cho là ‘túi khôn’ của phe Nghệ Tĩnh.

Một cuộc bố ráp khác, cuộc ‘đánh úp’ tăng đoàn khất thực của nhà sư Thích Minh Tuệ vào đêm 3/6/2024 có thể được hiểu là quyết tâm của Bộ Công an nhằm bóp nghẹt tự do tôn giáo nếu không tu tập theo đường lối của nhà nước. Ban Tuyên giáo chỉ đạo báo chí quốc doanh đưa tin là nhà sư Thích Minh Tuệ ‘đã tự nguyện dừng việc đi bộ khất thực’. Chẳng mấy ai tin bộ máy truyền thông ‘nói dối hơn Cuội’ ấy, khi nhiều thông tin trên mạng cho biết, sư Minh Tuệ đột nhiên ‘biến mất’, sau khi ngài đến địa phận tỉnh Thừa Thiên – Huế vào buổi chiều hôm trước (2/6), không ai rõ tung tích… (5) Trái ngược với tuyên bố của các cơ quan Nhà nước, sư Minh Nhuận, người đi theo tăng đoàn của sư Minh Tuệ kể lại trong video được đăng tải lên TikTok vào trưa 3/6, cho biết vào khoảng 1 – 2 giờ sáng cùng ngày khi đang nghỉ ở đỉnh đèo Hải Vân, tỉnh Thừa Thiên Huế, thì có hơn mười chiếc xe 16 chỗ mang biển xanh 75 (biển số xe của tỉnh Thừa Thiên – Huế) và một chiếc xe 24 chỗ (biển số xe tỉnh Gia Lai) chở người đến khống chế các sư. Khi các sư đang ngủ, thì công an ào vào, cứ hai công an xốc nách một nhà sư lôi đi (6). Không biết do ngẫu nhiên, hay có tính trước, sư Thích Minh Tuệ cũng có bản quán là Hà Tĩnh!

Nhiều nguyên thủ không gửi điện mừng

Việt Nam đang bị phân biệt đối xử ngay trong những giao dịch quốc tế bình thường. Từ khi tân Chủ tịch nước Tô Lâm nhậm chức đến nay đã hơn nửa tháng mà vỏn vẹn chỉ khoảng chục quốc gia ‘cất công’ gửi điện mừng (7). Việt Nam một thời tự xưng là ‘lương tâm của thời đại’, nay một tướng công an bốn sao lên ngôi Chủ tịch nước, mà dẫn đầu vẫn chỉ là Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Campuchia… chúc mừng, thì đó là điềm báo không hay ho. Riêng Tập Chủ tịch còn nhắc nhở ông Tô Lâm đừng quên cam kết của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng với ông Tập cuối năm ngoái, phải ‘xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai’ với  Trung Quốc (8). ‘Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã’, chẳng phải ngẫu nhiên, không mấy quốc gia dân chủ bỏ công làm một động thái lễ tân nhỏ nhoi, chúc mừng tân Nguyên thủ quốc gia của một đối tác mà mình có bang giao bình thường, cho dù không ở mức đối tác ấy là gần gũi hay đồng minh. Đại tướng Tô Lâm mới ngồi vào ghế ‘Nguyên thủ quốc gia’ chưa ‘nóng đít’ nhưng đã hiện nguyên hình là một nhà độc tài có hạng. Điều này, ắt sẽ dẫn đến những hệ lụy về đối ngoại cho Việt Nam.

Các nước Châu Âu như Đức hay Slovakia càng nhậy cảm đối với Tô đại tướng. Mấy nước này đã và đang tiến hành xác minh khả năng Bộ trưởng Công an Tô Lâm từng sử dụng chuyến thăm của mình tháng 8/2017 để làm bình phong cho vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh. Các nước này, do đó, có lý do để chưa thật ‘mặn mà’ chúc mừng Đại tướng Tô Lâm (9). Ngay đến cả Nhật Bản là một đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam, và đứng về phương diện an ninh, đang tích cực giúp Hà Nội ‘đối trọng’ với Trung Quốc cả về kinh tế lẫn quân sự trên Biển Đông, mà đến nay vẫn chưa gửi điện mừng. Khi tìm hiểu, các nguồn tin nội bộ cho biết, Nhật Bản là nước phản đối mọi hoạt động bắt cóc công dân mình. Các vụ bắt cóc công dân Nhật từ các điệp viên Bắc Triều Tiên đã xảy ra trong khoảng thời gian sáu năm từ 1977 tới 1983. Mặc dù chỉ có 17 người Nhật được chính thức công nhận đã bị bắt cóc, song con số thực có thể lên đến hàng trăm (10). Có thể suy luận, đó là lý do tại sao Nhật Bản chậm trễ gửi thư chúc mừng tân Chủ tịch nước?

Tiêu ngữ nước Việt Nam sau năm 1945 có cặp giá trị ‘dân chủ’ và ‘tự do’. Đến năm 1976, dù đổi tên nước (và đây là quyết định sai lầm, duy ý chí cho đến nay chưa sửa được), Đảng vẫn lưu lại hai khái niệm ấy. Tuy nhiên, có lẽ không có ‘cặp đôi’ nào, Đảng cộng sản Việt Nam vừa căm ghét, vừa sợ hãi, đi cùng với nó là sự thù hận đối với hai giá trị phổ quát này của nhân loại ! Tại sao ? Tại vì, những ngày nay, nếu tân Chủ tịch nước làm một cuộc một cuộc trưng cầu dân ý như Hiến pháp quy định, đa số người dân xứ Đông Lào chắc chắn sẽ không chọn cái thể chế đang kìm hãm đất nước và dân tộc, một thể chế đang làm tổn hại đến tính chính danh của quốc gia và kềm giữ cả trăm triệu con người dưới cái ‘bóng đè’ của Đảng cộng sản Trung Quốc – được cho là điểm tựa vững chãi của Đảng cộng sản Việt Nam. Những cuộc sát phạt nhau giữa các phe phái trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam đang được quốc tế theo dõi. Riêng Trung Quốc gần đây đã lợi dụng lúc nội bộ Việt Nam có vấn đề, đã lấn thêm một bước trên Biển Đông. Bắc Kinh vừa ban hành một quy định mới cho phép Cảnh sát biển bắt và giam giữ người nước ngoài ‘xâm phạm hoặc có hành vi hỗ trợ xâm phạm’ với thời gian lên tới 60 ngày. Việt Nam có lên tiếng nhưng dường như không nêu rõ lập trường về quy định trên (11).

*

Tân Chủ tịch nước từ nay là một Đại tướng Công an. Điều này có khả năng ảnh hưởng đến quá trình dân chủ hóa ở Việt Nam. Cuộc hội luận cuối tuần trước của Đài VOA tiếng Việt đã đề cập đến một chủ đề không thể nóng hơn : ‘Liệu Việt Nam có thể chủ động đi trước Trung Quốc về dân chủ hóa’ (12). Không ngẫu nhiên mà buổi hội luận này được bản đài đưa ra vào thời điểm ông Tô Lâm vừa nhậm chức. Trong bối cảnh hiện nay mà những người tham gia cuộc thảo luận vẫn có một buổi ‘DEMO’ thật sáng giá, đi từ các lý thuyết về dân chủ hóa đến hệ ưu tiên những việc cần làm trước mắt để chủ động cuốn hút các tầng lớp xã hội cũng như mọi đối tượng công dân có trách nhiệm trước thời cuộc. Buổi hội luận gần như đi đến một nhận thức chung là, con đường dẫn đến dân chủ hóa ở Việt Nam sẽ còn lắm gian nan, còn phải vượt qua nhiều chướng ngại về lịch sử, văn hóa và tư tưởng. Nếu không chuẩn bị một lộ trình rõ ràng và sự đồng thuận từ các bên liên quan, quá trình chuyển đổi có thể dẫn đến xung đột nội bộ, gây ra bất ổn chính trị và kinh tế. Trường hợp xấu nhất, sự thất bại trong quá trình chuyển đổi có thể dẫn đến sự trở lại của một chế độ độc tài mới, có thể còn tồi tệ hơn chế độ hiện nay.

Trần Hiếu Chân

Nguồn : RFA, 05/06/2024

Trần Hiếu Chân là một blogger, đồng thời cũng là nhà báo độc lập tích cực tham gia vào mạng lưới xã hội đấu tranh vì tự do báo chí, dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam. Blogger này cũng là một trong những nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế và đường lối ngoại giao của Việt Nam và các nước ASEAN.

Tham khảo :

(1) https://www.datviet.com/to-lam-dau-phan-dinh-trac-nguyen-van-yen-bi-bat/ 

(2) https://dangcongsan.vn/multimedia/infographic/infographic-chanh-van-phong-trung-uong-dang-nguyen-duy-ngoc-666335.html 

(3) https://www.youtube.com/watch?v=xqVQpPbBoTQ

(4)https://www.facebook.com/story.php/?story_fbid=854551130023909&id=100064070886150 Huy Đức: Những suy nghĩ không rời rạc 

(5) https://www.voatiengviet.com/a/thich-minh-tue-chan-tran-chi-thep-/7640642.html 

(6) https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/vnm-police-temporarily-detained-monk-minh-tue-06032024081424.html 

(7) https://dangcongsan.vn/thoi-su/dien-va-thu-chuc-mung-chu-tich-nuoc-to-lam-665895.html  

(8) https://baochinhphu.vn/lanh-dao-lao-trung-quoc-campuchia-gui-dien-va-thu-chuc-mung-chu-tich-nuoc-to-lam-102240522211952269.htm 

(9) https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/the-arrest-of-suspect-in-trinh-xuan-thanh-case-shows-that-germany-will-investigate-to-the-end-06072022143140.html 

(10)https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%A1c_v%E1%BB%A5_b%E1%BA%AFt_c%C3%B3c_c%C3%B4ng_d%C3%A2n_Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n_c%E1%BB%A7a_B%E1%BA%AFc_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn

(11) https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/china-gives-the-coast-guard-the-right-to-arrest-foreigners-at-sea-vietnam-avoids-the-issue-05292024123922.html 

(12) https://www.voatiengviet.com/a/7633002.html

Cuộc phản kháng cuối cùng của các chế độ độc tài

Những lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam hiện nay thực sự hết sức thiển cận nếu họ vẫn còn nuôi bất cứ hy vọng nào vào tương lai của chế độ. Một làn sóng dân chủ hóa toàn diện đang kéo đến và sẽ quét đi phần lớn các chế độ độc tài còn sót lại trong một tương lai rất gần.

Năm 2021, một cuộc tắm máu trên đường phố đã xảy ra khi quân đội Myanmar hạ lệnh xả súng tàn sát những người biểu tình.

Vào thời điểm cuộc đảo chính quân sự tại Myanmar năm 2021, tôi từng chủ quan khi cho rằng phe quân đội sẽ không đưa ra quyết định đàn áp những người biểu tình trên khắp các đường phố Yangon và Mandalay. Chỉ một vài ngày sau đó, một cuộc tắm máu trên đường phố đã xảy ra khi quân đội hạ lệnh xả súng tàn sát những người biểu tình. Chỉ đúng một năm sau đó, Nga đã lấy quyết định tiến hành một cuộc xâm lược vũ trang man rợ vào lãnh thổ Ukraine, một nước độc lập và có chủ quyền. Hàng loạt giao tranh mang tính sắc tộc đã diễn ra kể từ năm 2021, như xung đột biên giới giữa Armenia và Azerbaijan, những leo thang giữa người Palestine và Israel... Những chuỗi sự kiện không đi theo tuyến tính dân chủ khiến nhiều người ngộ nhận rằng làn sóng dân chủ còn quá xa vời, bởi vì các chế độ độc tài vẫn có thể tự do dùng bạo lực để đàn áp đồng bào của mình, hoặc một quốc gia lân bang có quyền đem quân xâm chiếm một nước hàng xóm, hay các cuộc chiến xung đột sắc tộc vẫn diễn ra cho thấy những ý thức hệ cũ vẫn chưa hoàn toàn bị đánh bại.

Khi quân đội Tatmadaw ra lệnh đàn áp quần chúng ra đường phản đối đảo chính quân sự tại Myanmar, thế giới hầu như đã không có một hành động can thiệp cụ thể nào ngoài một số cấm vận và phản đối. Nga đem quân xâm lược Ukraine, một nước đang tiến về quỹ đạo dân chủ và dần trở thành một đồng minh thân cận của phương Tây. Tuy nhiên, ban đầu NATO và Hoa Kỳ cũng phản ứng một cách yếu ớt, những tiếp viện quân sự cũng chỉ đến khi chính quyền Ukraine phá tan ảo tưởng chiếm đóng Ukraine trong một thời gian chớp nhoáng của Kremlin. Trong cả hai sự kiện trên (đặc biệt là cuộc xâm lược của Nga), người ta thấy rõ được những sự bối rối của các chính quyền dân chủ phương Tây. Dân chủ đã tỏ ra bối rối là điều có thực, tuy nhiên những chế độ độc tài cũng không hề mạnh như chúng ta tưởng.

Chế độ Nga đã thất bại trong âm mưu tiêu diệt nền dân chủ Ukraine trong vài ngày. Họ đã sa lầy trên chiến trường và tự đưa mình vào một tình trạng bị cô lập, cấm vận, với nền kinh tế hoàn toàn kiệt quệ. Điều duy nhất Nga đã thành công trong cuộc chiến này là đưa EU (Liên Hiệp Châu Âu) và thế giới dân chủ đoàn kết lại với nhau trên những giá trị chung để đối mặt với rủi ro chưa từng có, đó là sự trở lại của chiến tranh và xung đột trên lục địa sau gần 80 năm thế chiến thứ hai kết thúc và 35 năm kết thúc chiến tranh lạnh.

Những hiện tượng dân túy và phân cực ở thế giới dân chủ và đặc biệt là Hoa Kỳ đã làm người ta thấy được những khuyết điểm chí mạng trong các chế độ dân chủ, nhưng mặt khác Ukraine lại chứng tỏ dân chủ không yếu như người ta tưởng. Ukraine là một chế độ dân chủ không hoàn hảo, họ vẫn còn phải đi một chặng đường dài để hội nhập vào Liên Hiệp Châu Âu nhưng thể chế đó đã có khả năng đoàn kết một dân tộc kháng chiến và chống lại một nước lớn trong những thời điểm khó khăn với nguồn lực hạn chế.

Trong khi chế độ Tatmadaw tại Myanmar cũng không có gì khá hơn. Nếu Nga đã phải đối đầu với cả thế giới phương Tây thì chế độ quân phiệt Myanmar không gặp phải nhiều áp lực trực tiếp. Nhưng họ đã thua trước lực lượng kháng chiến và sự tự vệ của các sắc tộc ngay cả trong địa hạt quân sự. Để rồi những kẻ mang ý thức hệ độc tài cũ kỹ phải nhận ra thời đại của họ đã chấm dứt và họ không còn thể cai trị một đất nước thuần túy bằng bạo lực và thiếu vắng sự đồng thuận của đa số quần chúng và tập hợp các sắc tộc thiểu số. Trong khi Myanmar còn một chặng đường dài và gian nan để xây dựng một mô hình liên bang, tản quyền để mọi sắc tộc có chỗ đứng ngang nhau thì ngay từ bây giờ những gì đang diễn ra tại đây đã trực tiếp phản bác những ý nghĩ cho rằng còn có thể đoàn kết một dân tộc dựa trên bạo lực và ý chí của một thiểu số.

Lãnh đạo chế độ cộng sản Việt Nam cần hiểu rằng mọi phản kháng để đảo ngược tiến trình dân chủ hóa đất nước chỉ là những cố gắng vô ích và có thể đem lại những hậu quả nghiêm trọng cho chính đất nước và bản thân họ. Những người như Putin và Ming Aung Hlaing sẽ phải chịu những kết cục không mấy tốt đẹp vì họ đã chọn phản kháng thay vì là tác nhân của lịch sử.

Những cuộc xung đột giữa hai dân tộc cũng không phản ánh sự đảo ngược của làn sóng dân chủ hóa. Trái lại, lần này thế giới dân chủ tuy không nhìn nhận Hamas, nhưng đã lấy quyết định lên án Israel vì những hành xử ngạo ngược bất chấp lập pháp quốc tế. Mặt khác, nó đặt ra việc dân chủ hóa các nước còn lại là một điều tất yếu để chấm dứt mọi rủi ro về xung đột trên thế giới, bao gồm rủi ro về chiến tranh hạt nhân.

Đảng cộng sản Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài lựa chọn dân chủ hóa đất nước. Tuy nhiên ban lãnh đạo đảng đã lấy quyết định cột chặt số phận của họ và dân tộc Việt Nam vào với chế độ cộng sản Trung Quốc, một chế độ đang trên tiến trình sụp đổ.

Đảng cộng sản thất bại hoàn toàn trong lý luận thực tiễn

Trước đó, chế độ cộng sản Việt Nam đã mù quáng tin vào một niềm tin rằng chế độ cộng sản sẽ tồn tại nếu kinh tế tiếp tục tăng trưởng với đà phát triển nhanh. Đây là một lập luận đơn giản và dễ thuyết phục hơn cả và nó cho phép chế độ tránh phải trả lời những câu hỏi nền tảng về khả năng tồn tại của chế độ. Bất chấp việc chế độ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 6 ~ 6,5% trong năm 2024 và trích dẫn những dự đoán của IMF, WB và ADB… phần lớn quần chúng đều nhận ra tình hình kinh tế Việt Nam đang trong một tình trạng rất khó khăn.

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có nhiều bài viết phân tích sự phụ thuộc vào ngoại thương quá đáng của Việt Nam cũng như việc nền kinh tế hoàn toàn phụ thuộc vào sự bóc lột tài nguyên và bất động sản. Bên cạnh đó, tôi xin đưa ra một số góc nhìn về sự thay đổi trong phong trào toàn cầu hóa và tại sao chế độ cộng sản Việt Nam sẽ không thể thích nghi trước những bối cảnh mới.

Chế độ cộng sản Trung Quốc và Việt Nam phần nào đã lớn mạnh lên nhờ phong trào toàn cầu hóa xô bồ, nó đã đưa các tập đoàn đa quốc gia đổ tiền của vào những nước có nhân công rẻ và những tiêu chuẩn dễ dãi về tuân thủ môi trường, quyền lao động và xã hội cũng như quyền con người. Phong trào toàn cầu hóa đã từng được ca ngợi như một hiện tượng đem đến sự hội nhập và phồn vinh cho các nước đang phát triển, tuy nhiên phong trào đó đã bị xét lại và hoàn toàn đổi hướng sau đại dịch Covid-19.

Liên Hiệp Châu Âu đã phải đưa ra nhiều luật để tăng cường đánh giá rủi ro về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) với các nguồn đầu tư. Giới chính trị tại các nước dân chủ đều ý thức rằng họ phải kiểm soát các nguồn đầu tư đang trở thành những công cụ phục vụ cho các chế độ độc tài và tiếp sức cho các cộng nghệ lạc hậu gây ô nhiễm môi trường. Họ đều nhận thấy rằng trong khi kinh tế thị trường và tư bản đã là công cụ để thế giới trở nên phồn vinh thì thế giới dân chủ không được phép biến kinh tế thị trường và tư bản trở thành những bộ phận "chống lại dân chủ", mà phải đưa vào đó những giá trị mới để đảm bảo đó là những công cụ phục vụ các chế độ dân chủ. Có lẽ làn sóng dân túy đã làm cho người ta đồng thuận trên những nguyên tắc căn bản: kinh tế thị trường và tư bản phải thích nghi với thể chế dân chủ, chứ không phải ngược lại và phong trào toàn cầu hóa và cố gắng hội nhập kinh tế thế giới phải đi sau phong trào dân chủ hóa, chứ không thể đặt toàn cầu hóa lên trước dân chủ hóa.

Liên Hiệp Quốc và các định chế tài chính thế giới đã xây dựng ra nhiều nguyên tắc về tuân thủ quyền con người trong kinh doanh, các nguyên tắc tuân thủ về môi trường, xã hội, quyền lao động và quyền của người bản địa… Ban đầu chúng chỉ là những nguyên tắc mang tính tham khảo rồi dần trở thành những điều luật cơ bản và bắt buộc. Trong khi giới tài chính và các nhà đầu tư cũng dần từ bỏ những quyết định đầu tư mới vào các nước độc tài, phần vì họ nhìn thấy được sự quyết tâm thay đổi về hướng dân chủ của giới chính trị gia phương Tây, phần vì lý luận thực tiễn nhất với giới kinh doanh là phần lớn các chế độ độc tài còn sót lại đều có một tương lai ngắn hạn và không rõ rằng, mọi sự đầu tư dài hạn đều là những sự lựa chọn mạo hiểm. Càng ngày giới đầu tư sẽ ý thức được rằng mọi cố gắng cải tổ thế chế và luật pháp theo nghĩa hạn hẹp không đem lại đảm bảo cho nguồn vốn của họ, họ cần phải có sự đảm bảo tối thiếu là địa điểm đầu tư phải được lãnh đạo bởi một chính quyền có ý thức hệ dân chủ và là đồng minh của quốc gia mà họ chịu sự chế tài.

Phong trào toàn cầu hóa xô bồ đã chấm dứt và nhường chỗ cho các quyết định đầu tư, giao lưu về kinh tế dựa trên sự tương đồng về các giá trị dân chủ. Đó không phải là một viễn cảnh hay lập luận chủ quan mà được kết luận bởi Larry Fink, giám đốc điều hành quỹ đầu tư lớn nhất thế giới : BlackRock. Thực vậy, sự đầu tư bất chấp mọi chuẩn mực đã không còn là một lựa chọn thực tiễn, điển hình là việc các công ty đa quốc đang rời bỏ thị trường Trung Quốc. Ngay cả các nhà đầu tư của Trung Quốc (bao gồm tư nhân và chính quyền) đã đầu tư ồ ạt vào Lào, Cambodia, Trung Á và nhiều quốc gia độc tài hoặc chưa hoàn toàn chuyển hóa về dân chủ để rồi đặt tài sản của họ vào tình trạng rủi ro. Ngày nay Trung Quốc đang khủng hoảng và không thể đầu tư ồ ạt, họ càng gặp khó khăn hơn khi dự án ‘vành đai con đường’ và đầu tư hải ngoại đều trong tình trang thua lỗ và thất thoát.

Ngay cả những nước vốn dễ dàng trong đầu tư như Nhật Bản, Hàn Quốc cũng sẽ xét lại xu hướng đầu tư của mình vì những tiêu chuẩn chung đã được thể chế hóa trên hệ thống đầu tư quốc tế mà họ buộc phải tuân thủ, một phần vì những rủi ro rất cụ thể khi đầu tư tại các thế chế độc tài.

Chế độ cộng sản Việt Nam khi tuyên bố lâp trường "không chọn phe" thực tế là việc từ chối lựa chọn "dân chủ hóa". Nhưng nếu kiên quyết không lựa chọn dân chủ hóa lúc này là tự mình loại bỏ việc có mặt trong một hệ thống toàn cầu hóa mới đang được hình thành và gây tổn hại lớn cho đất nước. Chế độ đang đối mặt với sự cô lập không phải vì thế giới dân chủ chủ động cô lập họ, mà chính họ đã không lựa chọn "hội nhập". Chế độ cộng sản không nên quên rằng những thành tích kinh tế mà họ có được trong một giai đoạn là nhờ sự hội nhập với kinh tế thế giới.

Cần nhấn mạnh rằng trong bối cảnh chính trị hiện nay, dân chủ sẽ trực tiếp lãnh đạo và chi phối cách tổ chức kinh tế thế giới, các cải tổ hạn hẹp hoặc một vài ghi nhận về tăng trưởng trong quản trị, hệ thống công quyền được hiểu một cách hạn hẹp không còn là một giải pháp để hội nhập.

Mặt khác, chế độ cộng sản cần hiểu rằng ngay cả những chỉ số kinh tế đạt được một cách vụng về và tai hại bởi việc cố tăng đầu tư công. Các con số chỉ là vô nghĩa khi đa số quần chúng không còn khả năng thăng tiến trong xã hội vì phần lớn các huyết mạch kinh tế đã bị kiểm soát bởi những người nằm trong hệ thống của đảng cộng sản. Trước kia những người công nhân có thể chịu khổ cực và sinh hoạt thiếu thốn, sống trong chật chội vì họ tin rằng có một tương lai đang chờ đợi họ khi họ cố gắng. Nhưng khi niềm tin về tương lai đã biến mất, đối mặt với người lao động chỉ là những sự bi quan, khó khăn và tình trạng kiệt quệ thì sự phẫn nộ chỉ có thể ngày càng gia tăng.

Giai cấp trung lưu Việt Nam đã hưởng lợi rất lớn từ sự đi đêm và hợp tác với chế độ cộng sản, tuy nhiên giai đoạn đó đã kết thúc. Không chỉ giai cấp trung lưu mà ngay cả nhiều quan chức cấp cao của đảng cộng sản cũng bị thanh trừng.

Sự tan rã của một giai cấp

Có một sự thực khó có thể chối bỏ là phần lớn những người gia nhập đảng cộng sản Việt Nam hiện nay không vì lý do ý thức hệ mà họ ý thức rõ ràng được những đặc quyền về kinh tế mà tấm thẻ đảng hay những mối quan hệ với chính quyền cộng sản mang lại. Trong một nền kinh tế mở cửa hạn chế và bị kiểm soát ngặt nghèo bởi chính quyền thì lựa chọn gia nhập đảng hoặc liên kết với một phe nhóm trong chế độ là cách duy nhất để họ tiếp cận những ưu đãi và cơ hội được phân bổ một cách bất bình đẳng. Họ dần dà đã trở thành một tầng lớp đặc quyền đặc lợi trong xã hội và tiếp tay cho chế độ. Tuy nhiên hệ thống sẽ sụp đổ vì luật chơi cũ không còn được duy trì.

Xã hội hiện đại đã không còn là một xã hội thiếu tính linh động và bó buộc lựa chọn con người. Bất chấp sự kiểm soát của chính quyền, việc tẩu tán tài sản ra nước ngoài hoàn toàn vẫn có thể thực hiện được. Điều này được gia tốc bởi sự chấm dứt của nền kinh tế dựa trên ngoại thương, bất động sản và những cuộc đấu đá khốc liệt trong nội bộ chế độ mà ai cũng có thể trở thành nạn nhân. Tỷ lệ nhập cư của Việt Nam vào Mỹ và Úc đều xếp hàng cao nhất dù không còn là một nước chiến tranh. Trong số đó cũng có một bộ phận lớn là những người trung lưu được hưởng đặc quyền đặc lợi một cách trực tiếp hoặc gián tiếp trong xã hội Việt Nam. Câu hỏi là nếu chế độ cộng sản Việt nam thực sự còn một tương lai nào, tại sao người ta phải bỏ chạy ? Nhiều người có thể tranh cãi rằng số lượng người bỏ chạy chỉ là một thiểu số, dù vậy không có sự bỏ chạy nào báo hiệu sự nghiêm trọng hơn sự... bỏ chạy, đầu hàng về mặt tinh thần.

Lực lượng công an Việt Nam đã trở thành môt lực lượng mạnh trong chế độ nhờ việc họ có vũ lực để trấn áp các phe nhóm, vì họ là "thanh gươm và lá chắn của chế độ". Có lẽ họ đang thắng thế nhờ vào một cảm tưởng rằng họ có thể đoàn kết nội bộ - một điều mà họ thực tình không làm được. Họ dùng vũ lực để một phần triệt hạ những mầm mống lung lạc về chính trị trong và ngoài đảng, một phần để ngăn cản sự đào thoát của tầng lớp tư bản đỏ và cũng nhân danh đó để trừng trị những phe phái đối lập trong nội bộ đảng. Nhưng trong một thế giới ngày càng cởi mở và phóng khoáng hơn, chẳng một thế lực nào có thể kiểm soát được suy nghĩ của con người, trói buộc họ bằng bạo quyền, nên những cố gắng của lực lượng công an chỉ là những cố gắng vô ích. Mặt khác, họ ngày càng bị quần chúng tố giác và nhìn nhận như những người đã gây ra nhiều tội ác, oan sai trong xã hội và nhất là bị chính những người đồng chí của mình xem là kẻ thù. Họ không những không đoàn kết được nội bộ đảng cộng sản và xã hội cộng sản xung quanh nó mà còn tạo ra nhiều sự bất mãn và ghét bỏ. Trong thời đại chúng ta, những cố gắng đoàn kết dân tộc bằng cách thuyết phục, tìm kiếm đồng thuận có thể mất nhiều thời gian, nhưng một cố gắng tìm kiếm thống nhất bằng cách gia tăng bạo quyền chỉ là một ảo tưởng mà thôi.

Trong tương lai ngắn hạn, phe công an hay bất cứ một phe thủ cựu nào trong đảng lên cầm quyền thì điều đó chắc chắn sẽ không thể đảo ngược được một quá trình sụp đổ tự nhiên của một hệ thống được duy trì bởi những lợi ích kinh tế ngắn hạn và một ý thứ hệ gượng gạo không còn được một ai nhìn nhận. Chế độ cộng sản từ lâu đã coi quốc gia Việt Nam là của họ và hành xử như một lực lượng chiếm đóng. Và lần này họ sẽ phải cầm cự lại sự sụp đổ của một giai cấp, một "xã hội cộng sản" xung quanh họ dưới sự thờ ở của tuyệt đại người dân Việt Nam.

Một giải pháp mới cho dân tộc Việt Nam đã được Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên giới thiệu và đề nghị từ nhiều năm qua.

Một giải pháp cho dân tộc Việt Nam

Trước một cục diện như hiện tại, tất cả những gì người dân Việt Nam cần là một lực lượng quả quyết với các giá trị dân chủ tiến bộ để có thể đưa Việt Nam nhanh chóng chuyển tiếp về dân chủ và hòa nhập vào hệ sinh thái toàn cầu hóa mới đang được manh nha hình thành trên đống đổ nát của phong trào toàn cầu hóa cũ đã bị đào thải sau đại dịch Covid-19. Phải nhấn mạnh rằng, gia tốc quá trình dân chủ hóa và rút ngắn thời kỳ chuyển tiếp thành công về dân chủ là một hành động cứu nước và là ưu tiên hàng đầu của tất cả mọi người Việt Nam trong thời điểm hiện tại.

Mặt khác, những người trong "xã hội cộng sản" đang đào thoát và tẩu tán những tài sản mà đáng lẽ ra có thể được đảm bảo trong một xã hội dân chủ và sẽ được phát huy vào việc xây dựng lại đất nước Việt Nam. Những người này mặt khác cũng là những người đã tiếp tay dù là gián tiếp hay trực tiếp trong một hệ thống bất công gây ra những người dân oan và tàn phá môi sinh. Điều này cần một lực lượng một mặt có khả năng thuyết phục, khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần trách nhiệm của từng cá nhân, một mặt đem lại cho cho ho một sự đảm bảo và nỗ lực hết sức hòa giải, hội nhập họ với quốc gia Việt Nam dân chủ.

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên có thể còn mỏng về lực lượng nhưng có lẽ chúng tôi là một thiểu số đã chuẩn bị để thực hiện những điều này như một phần tất yếu để sự chuyển tiếp về dân chủ hóa diễn ra trong thành công. Trước kia, nhiều người cấp tiến trong chế độ có thể ngần ngại ủng hộ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên vì họ cho rằng những gì chúng tôi đấu tranh là những điều đẹp nhưng khá xa vời và bất khả thi. Tuy nhiên trước tình thế hiện tại đó là một lựa chọn cần thiết và bắt buộc phải thực hiện.

Mặt khác, nhiều người có thể nghĩ rằng giải pháp của Tập Hợp là một sự an toàn và là một lối thoát cho họ, điều này đúng nhưng chắc chắn họ cho rằng lựa chọn trốn chạy luôn là một lựa chọn an toàn. Việc lựa chọn ủng hộ một đại diện của dân chủ như Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên mặt khác đòi hỏi sự can đảm, tinh thần trách nhiệm, đôi khi là thiện chí mong muốn được tha thứ và nhìn nhận, với lòng yêu nước.

Lựa chọn ủng hộ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên là một lựa chọn mang lại cho họ sự bình an, tự hào và sự kính trọng như những người đã góp phần khép lại một kỷ nguyên cũ của dân tộc để cùng hướng tới một tương lai mới với một chỗ đứng xứng đáng và sự tôn trọng phẩm giá, trên tinh thần đồng bào và tình anh em tìm lại trong nỗ lực hòa giải dân tộc thực lòng và kiên quyết.

Viễn Dương

(28/02/2024)

Ông David Hutt, một nhà phân tích trên tờ Diplomat chuyên về vùng Châu Á Thái Bình Dương, đặt câu hỏi rằng có phải chăng đại dịch Covid đang làm cho các thể chế độc tài ở Đông Nam Á, trong đó có chế độ tại Việt Nam tăng cường sức mạnh của mình ? (Did Covid-19 Strengthen Authoritarianism in Southeast Asia ? , 2 tháng 11, 2021). Theo David Hutt, một số quốc gia Đông Nam Á, dưới chiêu bài chống dịch, chống tin vịt, ra tay đàn áp các lực lượng dân chủ đối kháng trong nước. Tuy nhiên tác giả cũng trích lời một người khác, nhận xét rằng từ những năm đầu 2010 phong trào dân chủ trong khu vực đã đi xuống.

Một con đường bị phong tỏa trong đợt dịch Covid tại Vũng Tàu - Ảnh minh họa

Tôi đồng ý với ý kiến này, ít nhất trong trường hợp Việt Nam, cho dù có thể là đại dịch Covid có thể cung cấp cho nhà cầm quyền một chiêu bài tốt. Phong trào dân chủ tại Việt Nam đã tan rã trước đó do tự thân nó, không cần đến những biện pháp phong tỏa khắc nghiệt dưới chiêu bài chống dịch.

Hãy tìm lại gốc gác của phong trào dân chủ Việt Nam trong khoảng hơn 10 năm, và những người tham gia đó là ai ?

Theo tôi thì có thể có ba nguồn gốc của các hoạt động dân chủ hóa Việt Nam trong hơn 10 năm đó. Đầu tiên là việc chống đối thái độ hung hăng của Trung Quốc ngoài biển Đông, các nhân vật có uy tín trong phong trào dân chủ Việt Nam như Phạm Đoan Trang, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (Mẹ Nấm) xuất thân từ những cuộc biểu tình chống Bắc Kinh. Từ việc chống Trung Quốc đã dẫn đến chống cộng sản Trung Quốc, danh từ "Trung Cộng" đã xuất hiện trong một cuộc biểu tình như thế, hơn 20 năm sau ngày chiến tranh Việt Nam chấm dứt. Từ chống "Trung Cộng", dẫn đến việc chống cộng sản nói chung được thốt lên dễ dàng hơn. Kể từ khi Hà Nội cứng rắn hơn với Bắc Kinh, phong trào này tự nhiên mất đi sức bật.

Nhóm thứ hai là các nông dân đòi đất bị đám cường hào mới, trục lợi dựa vào sự nhập nhằng của luật đất đai để cướp đất nông dân. Một số nhân vật có uy tín như bà Cấn Thị Thêu và gia đình xuất hiện từ việc đòi đất này. Tuy nhiên những người này sau đó không còn gắn được với lớp nông dân đông đúc nữa, vì có lẽ nông dân Việt Nam chưa có những nhu cầu dân chủ cao.

Nhóm công nhân với một số tổ chức nghiệp đoàn đã từng thành công trong việc tổ chức đình công cả chục ngàn công nhân, từ đó có một số nhân vật nổi lên. Nhóm này được sự giúp sức từ người Việt hải ngoại, gốc phương Tây lẫn Đông Âu cũ. Tuy nhiên sự quan liêu của nhóm lãnh đạo hải ngoại đã dần dần đưa phong trào này vào ngõ cụt, cộng với yếu kém của những người cầm đầu trong nước, các tổ chức công nhân hầu như hoàn toàn tan rã.

Ngoài ra cũng phải kể đến sự thúc đẩy từ một số tổ chức người Việt ở hải ngoại, mà trong đó đáng kể nhất là Đảng Việt Tân. Tuy nhiên đại đa số các tổ chức này không còn sinh lực nữa vì không có giới trẻ tham gia. Khá nhất là Việt Tân với khá đông người Việt trẻ tuổi, nhưng sự lãnh đạo mang tính gia đình trị của họ dần đi vào vết xe đổ của các tổ chức hải ngoại, với sự xa lánh của thế hệ trẻ.

Những cuộc biểu tình chống Trung Quốc mà lớn nhất là cuộc biểu tình chống luật đặc khu vào mùa hè năm 2018, thường dễ gây ngộ nhận là "phong trào dân chủ" là đông đúc, nhưng thực ra những cuộc biểu tình này được thúc đẩy bởi chủ nghĩa dân tộc bùng lên một cách cấp thời, hơn là những hoạt động xã hội, dân sinh, chính trị có bề sâu.

Những cuộc biểu tình chống Formosa gây ô nhiễm ở miền Trung Việt Nam vào đầu hè 2016 cũng rất lớn, mang sắc thái xã hội và dân sinh hơn, nhưng lại diễn ra trong một khung cảnh địa lý và xã hội đặc biệt, không thể tiêu biểu cho cả nước, đặc biệt là vai trò của cộng đồng Công giáo ở miền Bắc Trung Bộ.

"Phong trào dân chủ" Việt Nam có thể đã có những cá nhân xuất sắc, có lý tưởng, nhưng họ không kết cấu được thành một sức mạnh lâu bền. Chính quyền của Đảng cộng sản lần lượt giải tán họ. Sự yếu kém về nhận thức dân chủ trong phong trào này lộ rõ một cách thú vị tiếp theo biến động dân túy của chính trị Mỹ. Đại đa số các cá nhân của "phong trào dân chủ" này ủng hộ Donald Trump, một kẻ dân túy phản dân chủ có một không hai. Từ nhận thức dân chủ như thế, sẽ không lạ gì khi thấy rằng họ không gầy dựng được một phong trào dân chủ lành mạnh.

Nhận thức dân chủ của số đông người Việt hải ngoại cũng không khá gì hơn. Cô Khải Đơn, cựu phóng viên của BBC tại Bangkok cho biết một cuộc gặp gỡ thú vị với một người Việt lái Uber tại San Jose. Người này khuyên cô xem hai kênh YouTube của ông Trương Quốc Huy và Ngụy Vũ tại Mỹ để hiểu biết về cộng sản Việt Nam. Ông Huy là người từng bị chế độ tại Việt Nam bỏ tù, sang Mỹ làm YouTube kiếm tiền với các chỉ trích vô tội vạ chính phủ Việt Nam, cộng với tin vịt từ các nhóm pro-Trump. Ông Ngụy Vũ cũng là vua tin vịt và chuyên bán thuốc cường dương. Theo chủ quan của tôi, suy nghĩ như người lái Uber này đại diện cho không ít người Việt tại Mỹ.

Các nhóm người Việt trẻ tuổi lớn lên tại Mỹ, có nhận thức dân chủ tốt hơn rất nhiều những người Việt tôi vừa đề cập, nhưng họ hiện không chú ý nhiều về Việt Nam, họ cũng tổ chức những nhóm có tính cách chính trị nhưng dấn thân vào chính trị và xã hội Mỹ.

Các hoạt động của "phong trào dân chủ" hiện nay chỉ còn ồn ào quanh mạng xã hội, với những chỉ trích, đôi khi vô tội vạ, chính phủ cộng sản Việt Nam. Đằng sau những chỉ trích ấy, đôi khi dùng chính ngôn ngữ tuyên truyền của Đảng cộng sản một cách vô thức, hoàn toàn không có thực chất gì. Hãy xem các bài viết rất thường xuyên của các nhân vật như Mạc Văn Trang, Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh (hai nhân vật này rất sùng bái Donald Trump),... thì thấy rõ là các suy nghĩ và phản biện của họ chỉ đi theo "xu hướng", không có thực chất, và rất nhàm chán.

Có thể có những quan điểm khác nhau về "phong trào dân chủ" Việt Nam trong những năm qua, trước khi nó tàn tạ như hiện nay, khác với quan điểm và phân tích của tôi vừa trình bày, nhưng một điều quan trọng có lẽ mọi người đều đồng ý là nước Việt Nam hiện nay là một quốc gia phi dân chủ, cần dân chủ hóa nó. Một đất nước có cơ cấu chính trị dân chủ chưa chắc dẫn đến một xã hội thực sự dân chủ, nhưng một cơ chế chính trị độc tài thì chắc chắn dẫn đến bất bình đẳng xã hội. Dân chủ hóa Việt Nam là một yêu cầu khẩn cấp, vì nước Việt Nam đang đứng trước một thế giới thay đổi khôn lường mà lại không có một sức mạnh do nền dân chủ thực sự đem lại. Hàng triệu nông dân chắc chắn sẽ phải bỏ đồng quê lên thành thị kiếm sống trong tương lai gần, tương lai của họ sẽ như thế nào để không còn thấy cảnh chạy loạn của hàng triệu người trong đại dịch Covid ?

Dân chủ hóa là một từ không hề mang tính cực đoan, mà bản thân những người cộng sản có khi cũng nhắc tới. Dân chủ hóa là một cuộc cách mạng từ trên xuống, vốn ít đổ máu và thiệt hại hơn những cuộc cách mạng từ dưới lên, như lịch sử nhân loại đã chứng minh cho đến nay.

Nguyễn Khoa

Nguồn : Viet-studies, 25/11/2021

Sau khi website Thông Luận đăng bài "Bế tắc tư tưởng và đường lối trước đại hội 13" thì một độc giả gửi cho chúng tôi bài viết "Nguy cơ và giải pháp cứu nguy cho Đảng" đăng trên Dân Làm Báo và Boxitvn.net trích đăng lại. Nhận thấy tài liệu này rất thú vị nhưng có vài điểm cần thảo luận để rộng đường dư luận.

Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam đang lần lượt tiễn đưa những đồng đảng cũ qua đời, tương lai nào cho những người còn sống ? Ảnh minh họa đám tang tướng Đồng Sỹ Nguyên ngày 10/04/2019 

Trước hết đây không phải là một bài báo mà là một tập tài liệu vì rất dài (41 trang). Tác giả ẩn danh cho biết tài liệu này đang được lưu truyền trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam và được chia sẻ bởi một đảng viên về hưu. Theo nhận định của chúng tôi thì tài liệu này không phải do một người viết mà là của một nhóm người. Tài liệu được tổng hợp rất công phu và đầy đủ, từ tình hình thế giới đến hiện tình Việt Nam, trong nội bộ đảng cũng như ngoài xã hội.

Tài liệu này có lẽ không dành cho các đảng viên cấp thấp mà phải từ trung, cao cấp trở nên vì nội dung rất rộng lớn và bao trùm lên mọi lĩnh vực nhất là về tư tưởng và đường lối của đảng cộng sản. Nhóm tác giả không "rào trước đón sau", không vuốt ve chính quyền mà đi thẳng vào vấn đề. Tài liệu có hai phần, phần một là "nguy cơ và những vấn nạn nổi cộm" và phần hai là "giải pháp cứu nguy".

Trong phần một, tài liệu đã tổng hợp các nguy cơ đến từ nội tại của đảng, sau đó là của quốc tế và Trung Quốc. Về phần này thì chúng tôi hoàn toàn đồng ý với các nhận định và phân tích của tác giả. Các nguồn trích dẫn rất đầy đủ và khả tín mà ngay cả Hội đồng lý luận trung ương và Viện nghiên cứu chiến lược của Bộ ngoại giao chưa chắc đã làm được.

Phần hai của tài liệu rất thú vị và cần thảo luận. Giải pháp đề nghị thay đổi Việt Nam theo các bước :

1. Hủy bỏ Hiến pháp hiện hành, giải tán Quốc hội, tách đảng cộng sản ra khỏi chính phủ.

2. Thành lập chính phủ lâm thời trong hai năm. Chính phủ lâm thời sẽ soạn thảo Hiến pháp mới. Tổ chức trưng cầu dân ý về bản hiến pháp mới.

3. Ký sắc lệnh về "Hòa hợp và Hòa giải dân tộc", tôn trọng mọi hoạt động của xã hội dân sự và các kết hợp tự do của người dân trên mọi lãnh vực.

4. Ấn định ngày tổng tuyển cử tự do trên toàn quốc để người dân bầu ra các đại biểu quốc hội và thủ tướng chính phủ theo Hiến pháp mới.

5. Chính phủ lâm thời bàn giao quyền lực cho chính quyền mới.

6. Đảng cộng sản Việt Nam sẽ hoạt động bình đẳng như các đảng phái khác.

Quá trình dân chủ hóa đất nước theo kịch bản này là rất cần thiết và tốt đẹp cho đất nước vì quyền lực được chuyển giao trong hòa bình và trật tự, không có đổ vỡ, đập phá hay đổ máu. Đây cũng là lộ trình mong muốn của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên trong Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai. Tuy nhiên, vì lý do gì đó, tác giả đã không đề cập đến vai trò của đối lập dân chủ Việt Nam. Giải pháp đề nghị là "đảng tự dân chủ hóa một mình", đây là điều không khả thi. Nếu tự thay đổi được thì đảng cộng sản đã thay đổi từ lâu chứ không chờ đến bây giờ. Đảng cộng sản Việt Nam không thể tự dân chủ hóa một mình.

Nếu đảng cộng sản chỉ muốn thay "bình mới" nhưng "rượu cũ" hay chuyển hóa về chế độ dân chủ giả hiệu kiểu như nước Nga của Putin thì sẽ không giải quyết được vấn đề gì và đây có lẽ không phải là mong muốn của tác giả. Việc đặt hy vọng vào ông Nguyễn Phú Trọng và Nguyễn Xuân Phúc cũng rất khiên cưỡng. Những người đó không có khả năng để làm những việc như tác giả đề nghị. Cụm từ "Hòa hợp và Hòa giải Dân tộc" cũng sai và không có ý nghĩa. Chính xác phải là "Hòa giải và Hòa hợp Dân tộc". Phải "Hòa giải" trước sau đó mới có thể "hợp tác với nhau" (Hòa hợp).

Không rõ tài liệu này lưu truyền trong nội bộ cho những ai nhưng khả năng cao là nhắm vào thành phần cấp tiến và dân chủ trong đảng. Tài liệu này cho thấy trong nội bộ đảng có những thành phần đảng viên cao cấp hiểu và nhận thức được rất rõ tình hình, thực tại thế giới và Việt Nam. Họ đang muốn thay đổi. Tài liệu này có thể nhằm mục đích thăm dò và đề nghị một giải pháp mới, khác với những thay đổi vụn vặt đã thất bại trong thời gian qua của đảng cộng sản. Sự thật đúng là chỉ có thành phần tiến bộ trong đảng, là những người có tinh thần dân chủ, có trách nhiệm với bản thân và đất nước mới có ý muốn thay đổi chứ đa phần là "ngậm miệng ăn tiền", "mũ ni che tai". Thành phần cấp tiến trong đảng này phải kết hợp lại với nhau thành một lực lượng hùng mạnh để không bị phe bảo thủ trong đảng tiêu diệt và trấn áp.

Tương quan lực lượng là rất quan trọng, phe bảo thủ rất yếu chứ không mạnh, chỉ cần phe cấp tiến có bản lĩnh và quyết tâm là có thể tạo được lực lượng và áp đặt sự thay đổi. Khi lực lượng cấp tiến trong đảng chiếm được ưu thế thì việc tiếp theo là phải "đối thoại" với các tổ chức đối lập dân chủ Việt Nam để hình thành một liên minh dân chủ. Việc dựng các nhân sĩ làm đối lập dân chủ cuội sẽ nhanh chóng bế tắc và gây ra hỗn loạn vì các nhân sĩ không có tư tưởng chính trị và kiến thức chính trị. Họ không biết phải làm gì. Phe cấp tiến chỉ có thể thành công nếu thực lòng dân chủ hóa đất nước và trên tinh thần đó họ biết phải đối thoại với tổ chức dân chủ đối lập nào.

Vì sao chúng tôi khẳng định là Đảng cộng sản Việt Nam không thể dân chủ hóa một mình ? Lý do giản dị là họ đã không còn bất cứ đồng thuận hay lý tưởng chung nào cả. Sợi dây liên kết giữa họ chỉ còn lại mỗi đồng tiền mà đồng tiền thì luôn luôn gây chia rẽ thay vì đoàn kết. Phe cấp tiến trong đảng cũng không thể tự mình dân chủ hóa đất nước mà không kết hợp với một tổ chức dân chủ đối lập đứng đắn vì di sản của Đảng cộng sản Việt Nam để lại vô cùng kinh khủng. Không có bất cứ đảng viên nào có đủ uy tín để làm điều đó. Các đảng viên cao cấp ít nhiều đều bị quần chúng nhìn nhận như là thủ phạm hoặc đồng lõa tiếp tay cho đảng cộng sản. Sự thù ghét và căm phẫn chế độ cộng sản của người dân, nhất là dân oan thế nào thì chắc các đảng viên cộng sản đều biết. Hơn nữa một chính phủ mới (hoặc chính phủ lâm thời) chỉ do phe cấp tiến trong đảng lãnh đạo sẽ tạo ra một tình trạng nguy hiểm cho chính các đảng viên cộng sản. Chính phủ đó phải dân túy, và cách mị dân dễ nhất, được lòng dân nhất là trừng phạt càng nặng, càng nhiều các cựu đảng viên cộng sản càng tốt.

Theo chúng tôi thì chỉ có một liên minh dân chủ mới có thể dân chủ hóa được đất nước theo kịch bản hòa bình mà tác giả đề nghị. Phe cấp tiến trong đảng và một tổ chức dân chủ đối lập đứng đắn sẽ là nòng cốt cho liên minh đó. Quá trình này cần sự góp tay, góp sức của mọi người dân. Công việc rất nhiều và ai phù hợp với công việc gì sẽ làm công việc đó. Phải có sự đồng thuận của toàn dân hoặc đa số người dân thì mọi sự thay đổi mới diễn ra một cách êm thắm và trật tự trong hòa bình.

Như Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên nhận định, một "trật tự dân chủ mới" đang hình thành trên thế giới sau khi hai cường quốc là Mỹ và Trung Quốc rút lui và co cụm lại. Một liên minh dân chủ sẽ hình thành và làn sóng dân chủ lần thứ Tư sẽ tràn tới và quét đi các chế độ độc tài còn sót lại trên thế giới. Nếu các lực lượng dân chủ Việt Nam, trong cũng như ngoài đảng không nỗ lực, quyết tâm và kết hợp lại với nhau để đánh bại thành phần thủ cựu trong đảng nhằm dân chủ hóa đất nước thì Việt Nam sẽ rơi vào tình trạng hỗn loạn và vô chính phủ. Xem cách làm ăn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thời gian qua là có thể nhận diện được mối nguy nhãn tiền đó.

Lộ trình dân chủ Việt Nam của nhóm tác giả trên là hoàn toàn hợp lý tuy nhiên không thể thiếu được vai trò của đối lập dân chủ Việt Nam. Việc hình thành một lực lượng dân chủ trong đảng là cần thiết và lực lượng đó phải đủ mạnh để không bị trấn áp. Mọi yếu tố khách quan lẫn chủ quan đều đứng về phía những người dân chủ Việt Nam. Chúng ta chỉ còn thiếu quyết tâm và một kết hợp cần có.

Tập Hợp sẵn sàng hợp tác với các lực lượng cấp tiến trong đảng để cùng hình thành một liên minh dân chủ vì Tập Hợp là một lực lượng dân chủ, mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là dân chủ hóa đất nước. Mọi tổ chức hay lực lượng dân chủ đều là đồng minh của chúng tôi. Chúng tôi cũng không có ý định "dân chủ hóa đất nước một mình". Chúng tôi cần sự chung tay góp sức của tất cả mọi người Việt Nam. Với chúng tôi "chính trị là việc chung", là "những cố gắng chung để có thành công chung".

Dù tác giả tập tài liệu trên vẫn chưa đề cập đến vai trò không thể thiếu của đối lập dân chủ Việt Nam nhưng chúng tôi ghi nhận nỗ lực và sự dũng cảm của họ trong việc tìm kiếm một lối thoát cho dân tộc và cho chính họ. Đảng cộng sản không thể có tương lai nhưng những người cộng sản thì hoàn toàn có tương lai trong một thể chế dân chủ hậu cộng sản. Nếu Tập Hợp có mặt trong liên minh dân chủ sắp tới thì chúng tôi sẽ cố gắng và nỗ lực tối đa để không một giọt máu nào, của bất cứ một người Việt Nam nào, phải đổ xuống.

Việt Hoàng

(30/06/2020)

Lời tòa soạn : Cần đánh tan một ngộ nhận là phải nâng cao dân trí trước rồi mới dân chủ hóa đất nước sau. Quan niệm này không những không đúng mà còn làm cho phong trào dân chủ Việt Nam không thể lớn mạnh. Đã hơn 100 năm ngày cụ Phan Châu Trinh đưa ra câu nói "Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh" mà dân trí Việt Nam vẫn còn thấp, tại sao ?

Thông Luận đăng lại bài viết cũ của Giang Hoàng về chủ đề này.

Việt Hoàng

Dân trí là ý thức chính trị của người dân, ý thức về vai trò vị thế của họ trong mối tương quan với chính quyền, ý thức về quyền căn bản của con người, khả năng suy nghĩ độc lập, tư duy phê phán…

Có nhiều lý do phong trào dân chủ Việt Nam chưa lớn mạnh như đáng lẽ nó phải có. Một trong những lý do có vẻ thuyết phục được nhiều người là do dân trí của ta chưa cao. Liệu đây có phải là lý do thực sự không, hay chỉ là lý cớ để biện minh cho một thực tế khác ?

Trước khi bàn về vấn đề này, chúng ta hãy phân tích một chút về dân trí của người dân Việt Nam hiện nay, để xem lý do được đưa ra ở trên có phải là một khái quát đúng đắn, hay chỉ là một nhận định được đưa ra từ sự bất lực của những người đang ước vọng cho một Việt Nam dân chủ. Điều này rất quan trọng, vì dân trí vừa là lý do làm chùn bước những người có ý định dấn thân, vừa là lý do để cho rằng chúng ta chưa thể áp dụng các quyền tự do dân chủ vào thực tế Việt Nam.

Nếu hiểu dân trí là một xã hội mà, đa số người dân tốt nghiệp trung học, nhiều người có bằng cấp về một chuyên môn nào đó thì ta có thể nói, dân trí của ta tương đối cao.

Nếu hiểu dân trí là một xã hội mà đa số người dân có thể đọc, nghe và hiểu một cách tương đối những thông tin, thông điệp của hệ thống truyền thông đại chúng thì có thể nói, dân trí của ta ở mức trung bình (nhiều nước khá phát triển nhưng do sự phức tạp về sắc tộc, ngôn ngữ, lịch sử, văn hóa nên tỉ lệ mù chữ cao hơn ta nhiều).

Còn nếu hiểu dân trí là ý thức chính trị của người dân, ý thức về vai trò vị thế của họ trong mối tương quan với chính quyền, ý thức về quyền căn bản của con người, khả năng suy nghĩ độc lập, tư duy phê phán… thì phải thừa nhận một thực tế đáng buồn, dân trí của ta rất thấp.

Phan Châu Trinh, nhà cách mạng nổi tiếng với câu "Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh".

Tôi đã nói chuyện với nhiều người có trình độ học vấn đại học và nhận thấy tuyệt đại đa số không phân biệt được tổ quốc và chính quyền. Đối với những người này, khi ai đó lên tiếng phê phán những sai trái của chính quyền là đồng nghĩa với việc chống lại tổ quốc ! (có lẽ, với họ, Cao Bá Quát là tên phản quốc vì ông dám nổi loạn chống chính quyền nhà Nguyễn – chính quyền mà ông từng phục vụ !).

Và, tôi cho rằng phải đánh giá sự cao thấp của dân trí qua tiêu chí thứ ba này, nghĩa là tiêu chí nhận thức chính trị, hay ít nhất phải coi đây là tiêu chí quan trọng nhất. Những người  tốt nghiệp bác sĩ ở Việt Nam và Hàn Quốc sẽ có trình độ chuyên môn tương đương, nhưng ý thức chính trị thì đẳng cấp rất khác nhau giữa các bác sĩ Hàn – Việt. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn mà ta có thể đánh giá trình độ dân trí của hai cộng đồng này.

Nhưng liệu có phải vì dân trí của ta thấp, mà ta chưa nên dấn thân cho dân chủ, hay chưa thể bắt đầu xây dựng được dân chủ, mà phải chờ đợi hiểu biết chính trị của người dân tăng lên một mức nào đó, rồi mới có thể nói tới dân chủ ? Điều này sai. Bởi vì, như đã nói ở trên, dân trí là ý thức chính trị, tư duy độc lập, tư duy phê phán…của người dân trước các vấn đề chính trị, xã hội. Mà những cái này chỉ có trong môi trường giáo dục khai phóng, môi trường truyền thông tự do, đa chiều. Những yếu tố chỉ có trong chế độ dân chủ, chứ không thể có trong chế độ toàn trị, nơi mà hệ thống giáo dục, truyền thông chỉ phục vụ cho mục đích ngu dân về chính trị, nô dịch về tư tưởng.

Nói rằng : hãy khoan nghĩ tới dân chủ khi dân trí chưa cao cũng chẳng khác gì nói với một người chưa biết bơi rằng: anh/chị đừng bao giờ xuống nước cho tới lúc nào biết bơi. Vấn đề ở đây là chưa có ai tập bơi thành công trên cạn cả. Nói như vậy là nhầm lẫn giữa hậu quả và nguyên nhân. Dân chủ là điều kiện tiên quyết cho phép phổ biến và tích lũy tri thức, nghĩa là nâng cao dân trí, rồi từ đó dân chủ ngày càng được củng cố. Hai điều này có mối quan hệ biện chứng nhưng dân chủ vẫn là tiền đề khởi phát.

Hệ thống giáo dục và đào tạo hiện nay của chế độ cộng sản đã có những cố gắng thực sự với hy vọng có một đội ngũ cán bộ có trình độ, nhưng đó chỉ là trình độ chuyên môn hạn hẹp trong những ngành nghề nhất định. Họ, nếu thành công, cũng chỉ tạo ra những con người ngoan ngoãn chỉ biết vâng lời và phục vụ cho hệ thống kinh tế đang nuôi dưỡng bộ máy khổng lồ của chính quyền độc tài. Những người này thực ra không khác gì những con bò chỉ biết cày kéo, suốt đời bị chính quyền dắt mũi. Có lẽ, đây là lý do Aristotle từng có định nghĩa nổi tiếng : "Con người là động vật chính trị".

Nhưng tại sao, có nhiều người, trong đó có những trí thức đang có những cố gắng nhất định để dân chủ hóa Việt Nam, vẫn khăng khăng rằng : cần phải nâng cao dân trí trước khi nghĩ tới dân chủ.

Theo tôi, lý do chính là đa số những người đang được hay đang bị coi là trí thức của Việt Nam hiện nay không phải là trí thức đúng nghĩa. Họ có kiến thức, thường là kiến thức chuyên môn cao nhưng đây mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa đủ để trở thành trí thức.

Người trí thức trước hết phải là người can đảm. Can đảm để đảm trách vai trò lãnh đạo quần chúng, trước những thử thách cam go của đất nước, điều mà giới khoa bảng Việt Nam không có. Họ chỉ là những kẻ theo đuôi quần chúng, chờ đợi ý thức chính trị của quần chúng tăng lên theo thời gian. (Hy vọng này được củng cố và có phần đúng trong thời đại internet, khi mà chính quyền độc tài không còn kiểm soát được hoàn toàn truyền thông). Rồi nhờ một biến cố bên trong như đấu đá nội bộ ở thượng tầng, sự phẫn uất của người dân từ một sự kiện như ở Tunisia, hay một Gorbachev Việt Nam xuất hiện. Hoặc một biến cố từ bên ngoài như Trung Quốc suy sụp, Đảng cộng sản Việt Nam mất chỗ dựa rồi sụp đổ theo… và đất nước chuyển hóa về dân chủ.

Những ước định của họ nếu đúng, thì Việt Nam cũng sẽ đối mặt với khả năng nguy hiểm : rất có thể rất lâu nữa chúng ta mới có dân chủ, và khi đó mọi sự có thể rất tồi tệ, thậm chí đã quá muộn. Tại sao ư ?

Hãy nhìn vào nguồn lực quốc gia, bao nhiêu tài nguyên khoáng sản quan trọng đã bị phung phí hết, môi trường bị hủy hoại hàng ngày, văn hóa đạo đức xuống cấp không phanh, ngay cả tài nguyên quan trọng nhất là nguồn lực con người cũng đang hao mòn theo thời gian. Dân số nước ta đang già đi nhanh chóng.

Nước Nhật mấy chục năm nay đang suy thoái mạnh, mà nguyên nhân quan trọng là dân số già hóa. Nhưng Nhật chỉ đối mặt với tình trạng lão hóa dân số khi mà trình độ phát triển đã đạt mức rất cao, hệ thống an sinh xã hội đầy đủ, hoạt động kinh tế không còn dựa nhiều vào cơ bắp. Còn chúng ta sẽ phải đối mặt với lão hóa dân số ngay khi chế độ độc tài này vẫn còn tồn tại. Hậu quả là nước ta sẽ mãi mãi tụt hậu.

Và, nếu chế độ độc tài này sụp đổ như cái kịch bản mà họ tưởng tượng thì đất nước có thể rơi vào hỗn loạn trong một thời gian dài, với nguy cơ can thiệp của các thế lực bên ngoài, khi mà lực lượng dân chủ chưa sẵn sàng về mặt tổ chức để lấp vào khoảng trống chính trị mà chế độ cộng sản để lại.

Người trí thức phải là người có hiểu biết sâu sắc về chính trị, nhưng do sống trong hàng ngàn năm dưới các chế độ chuyên chế, người dân bị gạt ra ngoài đời sống chính trị, chính trị chỉ còn là trò chơi quyền lực giữa các phe nhóm trong cung đình mà chỉ một số nhỏ thành phần trí thức khoa bảng được tham gia với vai trò công cụ. Nền chính trị bóng tối này đẻ ra những quan niệm rất sai về chính trị, coi nó như là những thủ đoạn bẩn thỉu, lừa lọc cần tránh xa. Trí thức Việt Nam không mấy người chịu hiểu rằng : chính trị, theo đúng nghĩa của nó là khoa học tìm ra phương thức tổ chức xã hội tốt nhất, hòng mưu cầu hạnh phúc tối đa cho quần chúng.

Năm 1993, trong một cuộc phỏng vấn, khi trả lời câu hỏi của nhà báo người Đan Mạch về vai trò của trí thức đối với quá trình dân chủ hóa Việt Nam, nhà toán học Phan Đình Diệu đã trả lời đại ý như sau : hiện nay, chúng tôi có nhiều nhà toán học, nhiều nhà vật lý, nhiều nhà văn, v.v. và sắp tới, sẽ có thêm nhiều nhà kinh tế học. Nhưng trí thức, hiểu theo nghĩa những người có hiểu biết về chính trị xã hội, có tư duy độc lập, dám đưa ra phản biện chính sách của chính quyền để hướng dẫn dư luận thì chúng tôi chưa có tầng lớp này.

Thomas Friedman - tác giả cuốn "Thế giới phẳng" - nói rằng : "năng lực tạo ra ý định". Tôi nghĩ, ông có lý. Không có năng lực chính trị thì không có gì ngạc nhiên khi trí thức Việt Nam không dám dấn thân chính trị, không tin vào chiến thắng chính trị khi đối diện với chế độ độc tài.

Đối với họ, đảng cộng sản Việt Nam là một tổ chức mạnh, quá mạnh. Với họ, sức mạnh của đảng cộng sản Việt Nam là những giá trị biểu kiến như, số đảng viên đông đảo, lực lượng quân đội, công an hùng hậu, hay ngân sách quốc  gia mà đảng tùy ý sử dụng…

Họ không hiểu một chính đảng mạnh là một chính đảng có lý tưởng mà các đảng viên của nó tin tưởng, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ những gì xác tín. Đảng cộng sản Việt Nam từng là là một chính đảng mạnh vì nó có lý tưởng cộng sản. Chính chủ nghĩa Mác - Lenin là tín điều tạo ra một đội ngũ cuồng tín, gắn bó làm nên sức mạnh của nó. Bởi vậy, dù chỉ với một đội ngũ nhỏ, họ đã giành được chính quyền, vượt qua nhiều cam go rồi đi đến toàn thắng trước các đối thủ có phương tiện dồi dào hơn hẳn.

Còn hiện nay - khi lý tưởng cộng sản đã lố bịch - trong hàng triệu đảng viên của đảng, có đảng viên nào dám hy sinh một ngón tay cho đảng ? Đảng cộng sản hiện nay chỉ là một tập đoàn mà người ta vẫn gọi là một đảng vì khối đảng viên vẫn ràng buộc nhau bởi quyền lực và quyền lợi. Nhưng quyền lực và quyền lợi không bao giờ tạo ra sự gắn kết thực sự, nó chỉ tạo ra chia rẽ, tranh đoạt. Những đấu đá, mạt sát nhau thậm tệ của đám chóp bu được phơi bày trên internet là minh chứng rõ ràng.

Nếu hiểu như vậy thì trí thức Việt nam sẽ thấy, đảng cộng sản hiện nay không những không mạnh mà thực ra: nó không còn gì. Họ sẽ biết mình phải làm gì để đưa đất nước ra khỏi bế tắc, thay vì chỉ biết biện luận loanh quanh, mỗi trí thức sẽ hiểu phải chọn cho mình một tổ chức để tham gia hoặc ủng hộ một cách công khai và mạnh mẽ.

Kể từ ngày lập quốc, đặc biệt trong khoảng hai trăm năm trở lại đây, đất nước chúng ta đã có những thay đổi khốc liệt. Nhưng thứ ít thay đổi nhất có lẽ là tâm lý của thành phần mà ngày trước gọi là kẻ sĩ, nay được gọi là trí thức. Họ vẫn là những kẻ vong thân vị kỷ, vẫn tuyên bố một cách không xấu hổ :

Thiên hạ dễ thường đang ngủ cả

Tội gì mà thức một mình ta

Hay như Tú Xương ngày trước :

Ngủ quách sự đời thây kẻ thức

Bên chùa thằng trọc đã hồi chuông…

Hoặc biết giới cầm quyền cho ăn bánh vẽ cũng giả vờ nhai như Chế Lan Viên :

Tôi vô thần nên tôi chẳng tin

Nhưng bảo khấn thì tôi khấn…

Nguyễn Duy cũng từng nói một cách mỉa mai về niềm tin đối với chủ nghĩa Mác – Lênin rằng, khi không được làm công cụ của giai cấp thống trị, thì cũng chỉ là kẻ cam chịu sự vô lý của bạo quyền, hoặc tự tách mình ra ngoài lề mọi biến chuyển của đất nước… Quả là sự phá sản của trí tuệ và phẩm giá.

Suy cho cùng, những lý lẽ cho rằng chưa thể thực hiện dân chủ vì dân trí chưa cao, vì điều kiện văn hóa, kinh tế…chưa cho phép chỉ là những biện luận lúng túng của một chế độ độc tài đã mạt vận – không còn dám bác bỏ dân chủ - nó chỉ là thể hiện sự bất lực của trí tuệ. Người trí thức cần phải có thái độ độc lập vì đó là thuộc tính của trí thức. Ông tổ của chủ nghĩa cộng sản từng phán rằng : "Những tư tưởng thống trị thời đại bao giờ cũng là tư tưởng của giai cấp thống trị". Trí thức Việt Nam cần dõng dạc bác bỏ nó và mạnh mẽ tuyên bố : những tư tưởng của thời đại phải là tư tưởng của trí thức. 

Giang Hoàng

(8/11/2016)

Muốn Việt Nam trở thành một quốc gia có tự do, dân chủ, văn minh, hùng cường… nhà cầm quyền hiện nay phải để các cá nhân, tổ chức độc lập lên tiếng. Chỉ mình đảng cộng sản không thể làm được việc này.

Nhà cầm quyền cộng sản nay đồng nhất tổ quốc, đảng cộng sản và xã hội chủ nghĩa là một. Yêu nước nhưng không yêu cộng sản, yêu chủ nghĩa xã hội là phản động, thành đối tượng đàn áp của nhà cầm quyền. Mặc định này trở thành lực cản vô cùng to lớn trong việc huy động trí tuệ, sức lực xây dựng quốc gia Việt Nam.

Trấn áp và trả thù

Theo ông Vũ Quốc Ngữ, Giám đốc tổ chức Người bảo vệ Nhân quyền (Defend the Defenders), hiện nay nhà cầm quyền Việt Nam đang giam giữ khoảng 240 tù lương tâm. Người nhẹ nhất sáu tháng và người nặng nhất là án chung thân với các tội danh : "lật đổ", "khủng bố", "tuyên truyền chống nhà nước", "lợi dụng quyền tự do dân chủ", "phá hoại an ninh", "gây rối trật tự công cộng", hoặc trả thù với các tội danh khác.

Ông Trương Duy Nhất vừa bị nhà cầm quyền cộng sản kết án 10 năm tù trong một phiên tòa mang tính "trả thù chính trị".

Cụ thể, ngày 9/3, vừa rồi tòa án tại Hà Nội đã xử nhà báo độc lập Trương Duy Nhất 10 năm tù giam với tội danh: "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" khi ông Nhất làm trưởng văn phòng đại diện của báo Đại Đoàn Kết tại Đà Nẵng. Với chức danh một trưởng văn phòng đại diện, ông Nhất chỉ là "người giữ nhà". Thế nhưng, tòa án đã chế biến tội danh để buộc tội ông Nhất, trong khi đó tổng biên tập, người trực tiếp đồng ý bán, nhận tiền thì không bị gì. Các cáo buộc để kết tội đối với ông Nhất đầy mâu thuẫn, bất cứ ai có chút hiểu biết đều thấy nó vô lý. Dễ dàng nhận ra, đây chỉ là một phiên tòa trả thù chính trị sau những bài viết sắc sảo theo "một góc nhìn khác" của ông Nhất, là các bài viết luôn làm cho nhà cầm quyền cảm thấy như cái dằm trong mắt.

Luật sư Trần Vũ Hải bị kết án 1 năm tù treo với tội danh "trốn thuế".

Trước đó, vào ngày 21/2, tòa án tỉnh Khánh Hòa đã xử phúc thẩm vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải với tội danh "trốn thuế". Tòa đã buộc tội ông Hải một năm cải tạo không giam giữ và phạt 20 triệu đồng. Trong vụ án này ông Hải chỉ là người mua, việc đóng thuế thu nhập thuộc về bên bán. Bên bán, trước đó cũng đã nhiều lần mong muốn được khắc phục nhưng các cơ quan có thẩm quyền của nhà cầm quyền không chấp nhận. Đây là cách mà nhà cầm quyền Việt Nam trả thù ông Hải vì đã nhiều lần nhận bào chữa cho các bị cáo bị cáo buộc liên quan đến an ninh, chính trị.

Thậm chí ngay cả việc nhiều người giao sách, mua sách của nhà xuất bản Tự Do (một nhà xuất bản không chịu sự kiểm soát của Nhà nước cộng sản) cũng bị nhà cầm quyền làm khó, đánh đập, bắt bớ, thu sách…

Vì thế mà tổ chức The Economist Intelligence Unit, công bố hôm 22/1, về chỉ số dân chủ năm 2019 đã xếp hạng Việt Nam là 136/167 với 3,08 điểm là hoàn toàn xác đáng.

Không thể cưỡng lại tự do, dân chủ, văn minh

Đàn áp bằng sức mạnh là việc làm dễ dàng nhất, bởi nó không cần quá nhiều trí tuệ hay chuẩn mực của luật pháp mà chỉ cần dùng cơ bắp như công an, quân đội, hệ thống chính quyền, dư luận viên… để trấn áp những cá nhân, tổ chức khác dám cất lên tiếng nói đòi hỏi về một xã hội tự do, dân chủ, tôn trọng lẽ phải, sự thật, tốt đẹp hơn… Mất mát vô cùng to lớn thuộc về người dân và đất nước không chỉ ngay trước mắt mà còn hệ lụy lâu dài trong tương lai.

Việc cho phép các cá nhân, tổ chức độc lập cất lên tiếng nói là cách để nhà cầm quyền hoàn thiện được những khuyết tật trong hệ thống. Nhưng quan trọng hơn để cho các cá nhân, người dân có cơ hội trau dồi, học hỏi, hiểu biết về chính trị, những giá trị của tự do, dân chủ, văn minh và cách ứng xử với nó. Chính trị không phải là sự sợ hãi, phục tùng đảng cộng sản, nhà nước, công an, chính quyền và các tổ chức do đảng dựng lên như nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đang áp dụng.

Các giá trị về tự do, dân chủ, văn minh… là những điều không thể cưỡng lại được với bất kỳ cá nhân, dân tộc, quốc gia nào có khát vọng vươn lên, mong muốn cuộc sống tốt đẹp hơn.

Nhà cầm quyền cộng sản vẫn dùng mọi sức mạnh để đàn áp nhân danh ổn định là sự thất bại cho chính họ. Bởi thay đổi là tất yếu. Những giá trị về tự do, dân chủ, văn minh, chấp nhận khác biệt, tôn trọng… là cốt lõi để ổn định và phát triển một quốc gia. Người dân phải được học hỏi, nâng cao kiến thức về chính trị để tránh được sự nhầm lẫn trước những mưu đồ chính trị ích kỷ, mị dân, dân túy… khi xảy ra thay đổi chính trị hay khủng hoảng quốc gia, hoặc một cuộc cách mạng.

Người Việt hôm nay có thể nhìn thấy sự thất bại này đang diễn ra tại Việt Nam, Syria, Venezuela, Lybia… các lực lượng nhân danh dân chủ chỉ biết đến lợi ích của phe nhóm đã đưa đất nước vào nội chiến, tranh giành quyền lực.

Nhưng trên hết cần lên án, buộc tội những kẻ cầm quyền đã trói buộc quốc gia nhằm phục vụ cho mục đích của một nhóm người và cấm cản mọi lực lượng khác muốn cùng xây dựng quốc gia. Đó là đảng cộng sản ở Việt Nam, ở Trung Quốc, đảng Ba’ath của tổng thống Bashar al-Assad ở Syria, đảng xã hội chủ nghĩa thống nhất Venezuala do tổng thống Maduro cầm đầu hiện nay. Ngay cả đảng nước Nga thống nhất cũng đang trói buộc dân tộc Nga trong tầm nhìn hạn hẹp của trùm mật vụ Putin.

Cần các tổ chức đủ mạnh

Việt Nam hiện nay cần những tổ chức như Công đoàn Đoàn kết Ba Lan vào những năm 1980 của thế kỷ trước. Trong nước hiện nay không thiếu người như Lech Walesa (lãnh đạo phong trào Công đoàn Đoàn Kết).

Chúng ta cần gạt bỏ sự độc quyền dẫn đến kiêu ngạo của Đảng cộng sản Việt Nam khi họ cho rằng ngoài đảng cộng sản không có một lực lượng dân chủ, chính trị nào tại Việt Nam đủ tầm vóc, ảnh hưởng, giải pháp để lãnh đạo quốc gia Việt Nam.

Tất nhiên đảng cộng sản sẽ không dễ dàng chấp nhận việc này. Nhưng trước sức ép của người dân, vì tương lai của dân tộc họ không thể cứ mãi độc quyền. Người Việt có câu : "Con có khóc thì mẹ mới cho bú". Khát khao thay đổi thể chế chính trị hiện nay tại Việt Nam cần quá trình đấu tranh để có được chứ không phải từ sự tự nguyện ban phát của nhà cầm quyền. Việt Nam không thiếu những con người, tổ chức làm được điều này.

Bỏ qua những người đấu tranh vì mục đích không trong sáng, những người đấu tranh thật sự cần biết chấp nhận lẫn nhau, đồng thuận với nhau trên một lộ trình tranh đấu để cùng nhau đạt được mục đích sau cùng là tự do dân chủ, văn minh. Việc cãi nhau như mổ bò, công kích cá nhân, các tổ chức, tranh giành ảnh hưởng chỉ đưa đến sự thất bại, làm mất uy tín của nhau. Chế độ cộng sản chẳng cần phá, đàn áp vẫn thắng.

Đừng để Việt Nam diễn ra một cuộc cách mạng mà không có một lực lượng chính trị đối lập nào có chuẩn bị từ trước.

Võ Ngọc Ánh

(17/3/2020)

Sau khi bài viết của tác giả Việt Thủy "Chúng ta đang cần một giải pháp ngay lúc này" đăng trên Thông Luận (1) với nội dung tóm tắt rằng chúng ta không thể giải quyết được bất cứ vấn nạn nào dưới thể chế chính trị hiện nay mà phải dân chủ hóa đất nước trước đã. Giải pháp đó là những người quan tâm đến đất nước cần tham gia và ủng hộ cho các tổ chức chính trị dân chủ, tức là đấu tranh có tổ chức bằng phương pháp bất bạo động với tinh thần hòa giải dân tộc để xây dựng nên một thể chế chính trị dân chủ đa nguyên cho Việt Nam… thì đã có ý kiến cho rằng giải pháp ‘dân chủ đa nguyên’ của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên không phải là giải pháp, giải pháp dân chủ hóa đất nước vẫn chưa có và có người nói rằng họ sẽ viết ra một giải pháp hay hơn thế…

Trước hết xin có lời khuyên chân thành đến những cá nhân có ý định ‘viết’ ra một giải pháp dân chủ cho Việt Nam là không nên mất thời gian cho những chuyện vô ích như vậy. Chắc chắn là sẽ không ai đọc các ‘giải pháp’ đó cho dù nó hay đến đâu đi nữa. Lý do rất giản dị. Dự án chính trị, tức là giải pháp dân chủ đa nguyên của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên ra đời các đây 37 năm, được chắp bút bởi một nhà tư tưởng chính trị lớn của Việt Nam là ông Nguyễn Gia Kiểng và dự án này được một tổ chức chính trị đứng đắn truyền bá suốt 37 năm qua bởi hàng ngàn bài viết mà vẫn chưa nhận được chia sẻ của đa số người dân Việt Nam thì một ‘tác phẩm’ tương tự của một cá nhân (nhân sĩ) làm sao thuyết phục được mọi người ?

Dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2 của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Đã có nhiều người hiểu và đồng ý rằng muốn thay đổi và dân chủ hóa đất nước thì phải cần đến một giải pháp. Đây là một sự tiến bộ lớn về tư duy của người Việt nhưng đáng buồn là vẫn chưa phải là số đông. Có người nghĩ rằng luồn lách là một giải pháp. Có người thì cho rằng có thể làm cách mạng mà không cần đến một tổ chức chính trị với một tư tưởng chính trị. Điều này rõ ràng là sai, như vậy khác gì đánh bạc, được chăng hay chớ. Thậm chí chúng tôi còn mạnh dạn xác quyết rằng một cuộc cách mạng như vậy khác gì là làm loạn hay tệ hơn là làm cướp.

Xin nhắc lại, thế nào là đấu tranh chính trị ? Trước hết đó là đấu tranh giữa các tổ chức chính trị với nhau chứ không phải là những tranh đấu cá nhân. Thứ hai, các tổ chức chính trị (đối lập lẫn đảng cầm quyền) đều phải đưa ra được những giải pháp về quản trị và điều hành quốc gia theo khuynh hướng và các giá trị mà tổ chức đó theo đuổi. Các tổ chức chính trị phải thuyết phục người dân ủng hộ cho giải pháp đó và tiếp theo là cố gắng để giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử dân chủ để trở thành đảng cầm quyền và cuối cùng là thực hiện dự án chính trị đã đề nghị trước đó.

Như vậy, bất cứ một tổ chức chính trị nào cũng phải có và đưa ra được một ‘giải pháp chính trị’ để thuyết phục quần chúng. Nếu không có giải pháp thì tổ chức chính trị đó sẽ không có tương lai. Đồng ý với ý kiến rằng ‘tổ chức’ chưa hẳn là một giải pháp vì có những tổ chức ‘hữu danh vô thực’ không hề có tư tưởng hay giải pháp chính trị nào nhưng tổ chức vẫn là điều kiện tiên quyết để hình thành và sản xuất ra một ‘dự án chính trị’. Các ý kiến hay sáng kiến cá nhân, cho dù là giải pháp cho đất nước, không bao giờ trở thành hiện thực nếu không có một tổ chức chính trị hậu thuẫn sau lưng. Vấn đề này có lẽ không phải lý luận và tranh cãi làm gì cho mất thời gian mà cứ nhìn vào thực tế trên thế giới ai cũng thấy rõ là một người nào đó muốn tham gia vào chính trường và hoạt động chính trị thì họ phải tham gia vào một tổ chức đã có sẵn hoặc thành lập ra các đảng chính trị mới, không có trường hợp ngoại lệ.

Giải pháp chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có và được trình bày trong cuốn Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2, chương 7 : Đấu tranh thiết lập dân chủ đa nguyên. Hàng trăm bài viết của anh em Tập Hợp cũng đã nói về giải pháp đó trong nhiều năm qua. Giải pháp mà chúng tôi gọi là ‘dân chủ đa nguyên’ không hề xa lạ với mọi người. Tài liệu Dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2 có bán trên Amazon hoặc tải về đọc miễn phí trên trang Fanpage của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên. Điều đáng nói là người Việt đã chưa dành cho giải pháp của chúng tôi một quan tâm cần thiết. Không phải vì giải pháp của Tập Hợp không đúng, không hay mà có lẽ vì nó… hơi dài. Chương 7 nói về giải pháp của Tập Hợp chỉ có 26 trang (cả cuốn Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2 chỉ tóm gọn trong 200 trang) vẫn là quá dài, quá nhiều cho phần lớn người Việt. Thậm chí các bài viết của anh em Tập Hợp chỉ có từ 2000-3000 từ vẫn bị cho là quá dài. Có những ý kiến cho rằng phải viết ngắn gọn hơn nữa và phải viết làm sao thật dễ hiểu để bất cứ ai cũng hiểu được…

Người Việt, nói chung, vốn đã rất hời hợt nhưng ngay cả những người dám đứng lên tranh đấu cho dân chủ cũng vẫn thế. Làm sao một dự án lớn và quan trọng nhằm thay đổi số phận của cả một dân tộc gần 100 triệu người lại có thể viết ngắn gọn trong một vài dòng ? Tại sao nhận mình là yêu nước và tranh đấu cho dân chủ mà không đủ kiên nhẫn để đọc một cuốn sách 200 trang hay đọc những bài viết 2000-3000 từ ? Hay còn tệ hơn là những người chưa hề đọc giải pháp chính trị của Tập Hợp nhưng vẫn lớn tiếng cho rằng dự án chính trị của Tập Hợp là viển vông, là không hiện thực… Có những người còn kết án chúng tôi là làm ‘chính trị sa-lông’… Vậy không lẽ chúng tôi phải rủ nhau lên núi thành lập một đội quân như Lương Sơn Bạc hay kiếm một cái hang nào đó như hang Pác-bó ngày xưa, rồi ‘sáng ra bờ suối tối lại vào hang’, ăn ‘cháo bẹ, rau măng’ để viết một giải pháp cho dân tộc mới là làm cách mạng chân chính ? Chúng tôi đã nhiều lần xác quyết rằng chúng tôi không làm cách mạng vì nghèo khổ như những người cộng sản trước đây, chúng tôi tranh đấu không chỉ cho riêng bản thân con cháu mình mà chúng tôi muốn thay đổi số phận cho cả dân tộc Việt Nam.

Tập Hợp tranh đấu không phải vì bất mãn với chế độ hay để lấy tiếng mà tranh đấu để dành chiến thắng thật sự vì thế chúng tôi phải bàn bạc, suy tư để tìm ra một giải pháp hoàn chỉnh và khả thi. Chính vì lẽ đó mà chúng tôi đã dành nhiều thời gian, công sức để nghiên cứu, đào sâu về tư tưởng và phương pháp tranh đấu để có thể đi đến thắng lợi cuối cùng. Chúng tôi không đánh bạc và làm cách mạng kiểu được chăng hay chớ, hoặc dùng bạo lực để tranh đấu. Chúng tôi hiểu, muốn đạt được điều đó thì phải có một giải pháp, một lộ trình rõ ràng, đi qua từng giai đoạn, chậm nhưng chắc chắn. Từ giai đoạn ‘xây dựng một cơ sở tư tưởng’ đến ‘xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt’ rồi ‘xây dựng và kiểm điểm phương tiện’ đi cùng việc ‘xây dựng cơ sở quần chúng’ và cuối cùng mới đến ‘tấn công giành chính quyền’. Khi Tập Hợp đã hội đủ các điều kiện cần và đủ thì khi đó dựa vào một vận hội, mới có thể ‘phất cờ khởi nghĩa’ chứ không thể làm bừa, làm ẩu bằng cách kêu gọi người dân xuống đường biểu tình khi chưa có sự chuẩn bị và không biết có thắng lợi hay không. Có người không hiểu điều này nên chê bai Tập Hợp không có ‘hành động’ gì. Thực tế chúng tôi hành động một cách bài bản và có lộ trình chứ không làm bừa như những tổ chức dù chưa có bất cứ sự chuẩn bị nào đã kêu gọi ‘hành động’.

Tập Hợp đã làm gần xong hai công việc quan trọng mà bất cứ tổ chức nào cũng phải kinh qua dù muốn hay không đó là ‘xây dựng một cơ sở tư tưởng’ và ‘xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt’. Hiện nay chúng tôi đang thực hiện hai giai đoạn tiếp theo là ‘xây dựng, kiểm điểm phương tiện’ và ‘xây dựng cơ sở quần chúng’. Tập Hợp tiến hành đồng thời tất cả các công việc này thông qua các phương tiện truyền thông như :

- website : https://thongluan-rdp.org/

- blog : https://www.thongluan.blog/

- fanpage : https://www.facebook.com/thong.luan.1/

- facebook : https://www.facebook.com/thongluan.rdp/

Và một trang thông tin khác vừa mới ra đời là :

- website/blog : https://www.thdcdn.org/

Chúng tôi cho rằng tư tưởng chính trị phải luôn đi trước để dẫn đường cho các hành động cách mạng. Ở Việt Nam cũng có câu ‘tư tưởng không thông thì vác bình đông cũng nặng’. ‘Hành động’ cần thiết nhất, quan trọng nhất trong đấu tranh chính trị đó là ‘nói hoặc viết’ trên mặt trận ‘truyền thông’.

Theo nghiên cứu của Tập Hợp thì có bốn điều kiện cần và đủ cho một cuộc cách mạng dân chủ :

1. Điều kiện thứ nhất là mọi người trong nước đồng ý rằng chế độ hiện hữu là tệ hại và phải thay đổi.

2. Điều kiện thứ hai là đảng hay giai cấp cầm quyền, vì mất đồng thuận trên lý tưởng chung hay vì bị ung thối, đã chia rẽ, phân hóa và đã mất bản năng tự tồn của một đoàn thể.

3. Điều kiện thứ ba là đại đa số quần chúng đạt tới đồng thuận về một chế độ mới và những mục tiêu quốc gia mới.

4. Điều kiện thứ tư là có một tập hợp chính trị xuất hiện phù hợp với nguyện ước của toàn dân làm điểm hội tụ cho những khát vọng đổi mới.

Để động viên quần chúng đứng dậy thì phải có ba điều kiện :

Một là : mọi người cảm thấy gắn bó trong một số phận chung và chỉ có thể có lối thoát chung chứ mỗi người không thể luồn lách để tìm giải pháp cá nhân ; mặt khác mọi người đồng ý rằng thảm kịch chung đến từ một tập thể được nhận diện rõ rệt. Trong trường hợp Việt Nam điều kiện này có nghĩa là quần chúng Việt Nam ý thức rằng Đảng cộng sản là nguyên nhân của tình trạng tệ hại hiện nay và chỉ có thể có giải pháp chung cho cả đất nước chứ mỗi người không thể luồn lách để tìm một giải pháp cá nhân.

Hai là : có một tổ chức để động viên và lãnh đạo quần chúng ; vai trò cốt lõi của tổ chức là để giữ nguyên khí thế đấu tranh, tránh những sai lầm gây chán nản. Quần chúng không kiên nhẫn. Cố gắng động viên quần chúng sẽ thất bại nếu có những tổ chức khác nhau đưa ra những lời kêu gọi khác nhau, hay nếu có chia rẽ trong tổ chức lãnh đạo.

Ba là : tổ chức lãnh đạo phải đủ mạnh để quần chúng tin tưởng chắc chắn vào thắng lợi. Quần chúng không lãng mạn.

(Trích Cchương 7, Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2)

Trước mắt chúng ta cần phải làm gì ?

1. Thức tỉnh quần chúng về sự cần thiết của một giải pháp chung cho cả dân tộc

…Cố gắng đầu tiên, trọng đại và cam go của những người dân chủ là thức tỉnh dân chúng rằng bắt buộc phải có một giải pháp chung, nghĩa là một thay đổi chế độ chính trị, chứ mỗi người không thể xé lẻ và luồn lách để tự giải quyết những vấn đề cá nhân bằng những giải pháp cá nhân. Sẽ chỉ có một thiểu số không đáng kể thành công như vậy và sự thành công nếu có cũng chỉ là tạm bợ và đầy bất trắc.

2. Giành thắng lợi dứt khoát về mặt tư tưởng và lý luận

Trong đấu tranh cách mạng thắng lợi về tư tưởng và lý luận cuối cùng sớm muộn cũng đưa tới thắng lợi chính trị ; ngược lại một chính quyền không còn gì để nói trước sau cũng bị đào thải.

…Một cố gắng khác, rất quan trọng, là thuyết phục mọi đảng viên cộng sản và viên chức nhà nước rằng họ hoàn toàn không có lý do chính đáng nào để lo ngại sự cáo chung của chế độ độc tài đảng trị cả, trái lại họ còn có mọi lý do để vui mừng trước những thắng lợi của dân chủ. Danh dự, nhân phẩm và những quyền lợi hợp pháp của họ sẽ được tôn trọng. Hơn thế nữa, họ còn trút bỏ được mặc cảm tội lỗi tiếp tay cho một chế độ tồi dở và gian trá. Họ sẽ có niềm tự hào đóng góp đưa đất nước tiến lên với phúc lợi càng ngày càng lớn cho mọi người, kể cả chính họ.

Để giành thắng lợi dứt khoát trong mặt trận tư tưởng và lý luận chính những người dân chủ phải có tư tưởng và lý luận đúng. Cuộc đấu tranh để chấm dứt chế độ độc tài đảng trị và thiết lập dân chủ là một cuộc đấu tranh chính trị rất khó khăn. Nó phải có tổ chức, và tổ chức không thể thành hình nhanh chóng được mà đòi hỏi những cố gắng thông minh và bền bỉ trong rất nhiều năm…

3. Hình thành một mặt trận dân chủ và đấu tranh đòi bầu cử tự do

Cuộc đấu tranh chấm dứt chế độ độc tài và thiết lập dân chủ bắt buộc phải có lãnh đạo thống nhất để có thể tranh thủ hậu thuẫn của thế giới, đem lại lòng tin vào thắng lợi và động viên quần chúng. Đặc biệt công tác động viên quần chúng chắc chắn sẽ thất bại nếu phong trào dân chủ phân tán để chỉ có những lời kêu gọi và chỉ thị mâu thuẫn.

Không một người dân chủ nào không nhận thức được sự cần thiết của một mặt trận dân chủ -hay một liên minh dân chủ- có tầm vóc.

Mặt trận dân chủ này cần thiết để đối lập dân chủ Việt Nam xuất hiện dưới mắt thế giới như một giải pháp thay thế đáng tin cậy, tránh tình trạng các tổ chức đua nhau tranh giành hậu thuẫn của các chính phủ và các tổ chức quốc tế tạo ra hình ảnh một đối lập Việt Nam phân tán và thiếu tự trọng.

Mặt trận này cũng là điều kiện bắt buộc phải có để đem lại cho quần chúng niềm tin vào thắng lợi, do đó có thể động viên được quần chúng và sau đó để có thể lãnh đạo quần chúng đấu tranh đòi chế độ cộng sản phải nhượng bộ.

(Trích Chương 7, Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ 2)

Như vậy, giải pháp dân chủ của Tập Hợp là rất rõ ràng và cụ thể. Giải pháp đó được xây dựng bởi chính nội lực và sự cố gắng của người Việt. Chúng tôi không hề dựa dẫm hay trông chờ vào bất cứ một thế lực nào bên ngoài. Khi người Việt có quyết tâm, khả năng và nội lực thì đương nhiên dư luận thế giới sẽ ủng hộ chúng ta. Còn nếu không có nội lực thì dù muốn cũng không có ai ủng hộ chúng ta cả. Các nhà độc tài như Gaddafi (Libya), Saddam Hussein (Iraq) trước lúc bị lật đổ đều là những nguyên thủ quốc gia ‘hợp pháp’ của đất nước mà họ cai trị.

Một điều rất quan trọng mà nhiều người chưa nhận ra là nếu đa số người Việt không đồng thuận với nhau về một giải pháp chung cho đất nước thì phong trào dân chủ sẽ không làm gì được và Đảng cộng sản Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục cai trị chúng ta. Không ít người Việt sống lâu dưới chế độ cộng sản nên ‘quen’ dần với sự cai trị tồi dở đó. Họ cho rằng chỉ cần có tiền là sống thoải mái và không ai làm phiền mình. Thực tế không giản dị như vậy. Nạn kẹt xe, tai nạn giao thông, cướp giật, ô nhiễm không khí, uống nước bị nhiễm độc, hít không khí bị thủy ngân, vệ sinh an toàn thực phẩm không đảm bảo… tất cả những vấn nạn đó không chừa một ai, dù giàu hay nghèo.

Muốn đồng thuận với nhau về một giải pháp chung thì phải dựa trên những đề nghị, giá trị hay tiêu chí nào ? Đáng buồn là ngoài Tập Hợp ra chưa có một tổ chức nào có được một giải pháp khả thi để dân chủ hóa đất nước, kể cả Đảng cộng sản Việt Nam. Vì vậy thay vì thờ ơ và chỉ trích thì hãy dành cho giải pháp ‘dân chủ đa nguyên’ của Tập Hợp một sự quan tâm và chú ý cần thiết. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe, trình bày và phản biện mọi ý kiến trên tinh thần cầu thị để đạt được được sự đồng thuận chung mà mọi người Việt Nam đều có thể chấp nhận.

Việt Hoàng

(21/10/2019)

(1) "Chúng ta đang cần một giải pháp ngay lúc này"

Bài 1

Tại sao chúng ta chưa thể đồng thuận về giải pháp ?

Trong cuộc đấu tranh thiết lập thể chế dân chủ đa nguyên cho Việt Nam, nhiều người tham gia tranh đấu trực diện và cả những người ủng hộ phong trào dân chủ trong và ngoài nước thường biện luận cho việc chưa có thành công bằng cách đổ lỗi cho hoàn cảnh khách quan và chủ quan ; trong đó lý do được đưa ra nhiều nhất là : "Chưa có giải pháp".

1. Đánh giá tình hình phong trào tranh đấu chung

Trước tiên, ta điểm nhanh qua về phong trào tranh đấu chung để đánh giá tình hình. Có thể nói phong trào đấu tranh chung trải qua nhiều giai đoạn đã có sự trưởng thành về nhiều mặt :

1.1. Về số lượng, từ vài chục người ở rải rác khắp nơi, hiện đã có vài trăm người tham gia vào phong trào đấu tranh, độ tuổi ngày càng trẻ hóa. Hàng ngàn người tham gia xuống đường biểu tình thể hiện tiếng nói và khó thể đo đếm số lượng người lên tiếng phản biện, ủng hộ dân chủ đa nguyên thông qua mạng xã hội và con số còn tăng lên mỗi ngày.

1.2. Về hình thức, những cuộc đấu tranh bạo động vài chục năm trước, nay đã nhường chỗ cho hình thức đấu tranh bất bạo động và hiểu hơn về vai trò, tầm quan trọng của xã hội dân sự.

1.3. Về phương pháp, từ những cá nhân đấu tranh đơn lẻ, dễ bẻ gãy và không hiệu quả, chúng ta đã dần nhận thức và đồng thuận rằng đấu tranh chính trị phải có tổ chức.

1.4. Về tư tưởng, ban đầu, đa số các cuộc tranh đấu và lý luận thường chỉ nhằm cố gắng phục dựng lại chế độ Việt Nam Cộng Hòa, một chế độ đã bị cộng sản đánh bại vào năm 1975. Phong trào đó đã thất bại bởi tư tưởng đó không được số đông ủng hộ.

Hiện nay, số đông người tham gia tranh đấu đã có sự đồng thuận lớn : đấu tranh để xây dựng một Việt Nam mới, một Việt Nam dân chủ đa nguyên, nhân bản và yêu thương. Từ tư tưởng phục hận cho những mất mát đau thương, chúng ta đã chuyển sang tư tưởng hòa giải, hòa hợp dân tộc bởi thấu hiểu chỉ có tư tưởng ấy, con đường ấy mới có thể đem đến thành công ít đau đớn nhất cho đất nước vốn đã chịu quá nhiều tổn thương.

1.5. Về giải pháp, phong trào đấu tranh đã luôn lúng túng từ những ngày đầu cho đến thời gian sau này. Ngày càng nhiều người nhận thức rằng đấu tranh chính trị phải có giải pháp nhưng ít có tổ chức nào đưa ra được gói giải pháp cụ thể, càng hiếm có tổ chức triển khai thực hiện được nó.

2. Dự án chính trị và giải pháp để thực hiện

Tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã xây dựng được dự án chính trị và giải pháp để thực hiện dự án, phổ biến từ năm 1984. Qua nhiều thảo luận và trao đổi, đóng góp ; qua kinh nghiệm thực tiễn và các bài học rút ra từ các cuộc cách mạng trên thế giới, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã bổ sung và hoàn chỉnh giải pháp trong dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai, xuất bản và phổ biến năm 2015, nhưng chưa nhận được sự ủng hộ của nhiều người đấu tranh, trí thức và quần chúng. Tại sao ?

Dự án chính trị của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên trong đó có nói rõ về giải pháp dân chủ hóa đất nước ở chương 7…

2.1. Ta thấy, ngày càng nhiều người tham gia vào phong trào đấu tranh dân chủ và đã có nhiều người dân ủng hộ, nhưng rất ít người xem đó là lý tưởng của mình. Có rất ít người dấn thân và xác quyết đấu tranh dân chủ là đấu tranh chính trị.

Do đó, ngay trong chính những người dấn thân đấu tranh cũng chỉ tự coi bản thân chỉ là những người lên tiếng phản biện, hoạt động xã hội dân sự, kể cả khi bị bắt và kết án vì án chính trị.

Do không xem mình là người đấu tranh chính trị nên chẳng có mấy người cố gắng học hỏi kiến thức chính trị. Số lượng có tăng nhưng chất lượng hoàn toàn chưa đạt yêu cầu cần thiết.

2.2. Hình thức đấu tranh bất bạo động được Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đưa lên làm tôn chỉ. Phải mất rất nhiều thời gian hình thức này mới được số đông chấp nhận như ngày nay. Tuy nhiên, như thế nào là đấu tranh bất bạo động, cụ thể hóa và thực hiện như thế nào thì đa số người tham gia vẫn chưa thực sự thấm nhuần bởi như phân tích trong 2.1 : thiếu kiến thức.

2.3. Qua mấy chục năm, qua rất nhiều tổn thất và mất mát, nhưng chỉ có số ít nhận thức được điều căn bản: đấu tranh chính trị phải có tổ chức. Do không xác định bản thân là người đấu tranh chính trị, do thiếu kiến thức, do hiểu sai về các khái niệm chính trị, do sợ hãi sự đàn áp mạnh tay, do những cản trở vô hình trong tiềm thức… nên đa số người đấu tranh và cả người ủng hộ thường lựa chọn phương pháp đứng một mình, không tham gia vào tổ chức cũng như bất cứ hội nhóm nào, thậm chí xa lánh.

Hiểu sai các khái niệm chính trị, tranh đấu, phương pháp… nên không ít người còn cảm thấy tự hào khi đấu tranh đơn lẻ và cho rằng đó là có tư duy độc lập. Bên cạnh đó, không ít tổ chức đã được lập ra nhưng hoàn toàn không có tư tưởng, đường lối, không có giải pháp, không có kiến thức, chỉ hô hào hành động vội vàng, gây ra tổn thất rất lớn. Nhiều người đã phải đi tù, chịu nhiều hi sinh nhưng không đem lại kết quả cao.

Chúng ta cũng không thể không nói đến chính quyền cộng sản đã từng gài bẫy để bắt người tham gia vào tổ chức và ra sức đánh phá mạnh mẽ, vì chúng biết nếu để các tổ chức hình thành và lớn mạnh chế độ sẽ gặp nhiều nguy hiểm.

Những điều này cộng lại làm cho người đấu tranh, người ủng hộ và quần chúng mất niềm tin vào các tổ chức, hoang mang không biết tin vào đâu. Không đủ kiến thức chính trị để nhận ra tổ chức tốt để tham gia hay ủng hộ.

2.4. Có rất ít người chú trọng đến vấn đề tư tưởng, trong khi tư tưởng chính là nền móng của một tổ chức, cho mọi cuộc cách mạng và xây dựng đất nước. Rất nhiều người từ chối tham gia vào con đường tranh đấu, từ chối ủng hộ những người đấu tranh dân chủ với lý do : thay đổi thể chế rồi thay thế bằng gì ? Kiến thức chính trị của họ thảm hại đến mức tuy đặt câu hỏi như thế để từ chối tham gia, nhưng khi đọc về tư tưởng chính trị của một tổ chức thì họ lại bảo : "Cái này chỉ là đấu tranh chính trị salon". Tréo ngoe, nghịch lý và đầy mâu thuẫn dẫn đến cản trở, thậm chí gây hại, đều là vì thiếu kiến thức.

Tuy hiện nay số đông đã có đồng thuận về tư tưởng dân chủ, đa nguyên nhưng lại chưa thực sự hiểu rõ, thấm nhuần dân chủ, đa nguyên là gì. Rất nhiều cuộc tranh cãi vô ích đã diễn ra trong nội bộ các tổ chức, giữa các cá nhân với nhau, giữa nhóm này và nhóm khác, tổ chức này và tổ chức khác đều bởi nguyên nhân không hiểu thế nào là dân chủ, đa nguyên !

Khi không hiểu đúng, đủ và thấm nhuần triết lý nền tảng thì không thể cư xử nhất quán giữa lời nói và hành động, càng khó trong việc vận động, thuyết phục quần chúng. Rất khó để kết hợp với nhau để làm việc cùng.

Một điều quan trọng không kém đó là tính bạo lực trong mỗi người. Do di sản văn hóa, do giáo dục, do môi trường, do những ẩn ức, áp lực trong đời sống, do phải chịu đựng dồn nén quá lâu, do những di chứng tổn thương tâm lý, người Việt hiện nay rất dễ dàng suy nghĩ và nói lời bạo lực, hành động bạo lực khi có cơ hội thực hiện.

Chính quyền cộng sản ngày càng ngang nhiên phơi bày bộ mặt thật, khinh nhờn dân chúng, đàn áp thẳng tay người đấu tranh, dùng bạo lực để bức hiếp người yếu thế, tham nhũng, ngồng cuồng, tàn phá môi trường, làm những điều hại nước hại dân… Cộng với những vết thương chưa bao giờ lành miệng từ sau 1975 để lại di chứng, tạo ra nỗi căm phẫn trong dân rất lớn. Nên dù biết rằng, tư tưởng hòa giải hòa hợp là một triết lý đúng đắn, là con đường khả dĩ nhất và ít gây đau thương nhất cho đất nước và dân tộc, nhưng những người đấu tranh vẫn thường xuyên để cảm xúc lấn át làm cho phủ nhận tư tưởng hòa giải hòa hợp.

2.5. Chúng ta có thể nhìn thấy rất rõ rằng phong trào đấu tranh dân chủ ở Việt Nam manh mún, rời rạc, thụ động, thường đấu tranh theo sự kiện chứ chưa có được một đồng thuận về giải pháp, hay nói đúng hơn là, số đông chưa đủ kiến thức chính trị để hiểu về giải pháp.

3. Chương 7, dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai

Trong chương 7, dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai của tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên có nêu :

3.1. Bốn điều kiện cần và đủ của cuộc cách mạng dân chủ :

3.1.1. Mọi người trong nước đồng ý rằng chế độ hiện hữu là tệ hại và phải thay đổi.

3.1.2. Đảng hay giai cấp cầm quyền, vì mất đồng thuận trên lý tưởng chung hay vì bị ung thối, đã chia rẽ, phân hóa và đã mất bản năng tự tồn của một đoàn thể.

3.1.3. Đại đa số quần chúng đạt tới đồng thuận về một chế độ mới và những mục tiêu quốc gia mới.

3.1.4. Có một tập hợp chính trị xuất hiện phù hợp với nguyện ước của toàn dân làm điểm hội tụ cho những khát vọng đổi mới.

3.2. Năm giai đoạn :

3.2.1. Xây dựng một cơ sở tư tưởng

3.2.2. Xây dựng một đội ngũ cán bộ nòng cốt

3.2.3. Xây dựng và kiểm điểm phương tiện

3.2.4. Xây dựng cơ sở quần chúng

3.2.5. Tiến công giành chính quyền

Đây là giải pháp đấu tranh thiết lập dân chủ đa nguyên. Từ giải pháp này, tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã có những bước đi bền bỉ để thực hiện. Giải pháp này là đúc kết từ những thảo luận nghiêm túc về tư tưởng, lý luận chính trị và những bài học kinh nghiệm rút ra từ các cuộc cách mạng trên thế giới.

Trong quá trình đang cụ thể hóa và thực hiện giải pháp, Tập Hợp vẫn luôn vấp phải những chỉ trích : "đấu tranh chính trị salon", "mơ mộng, lãng mạn cách mạng", "không hành động"… từ không ít người đấu tranh và những người ủng hộ phong trào đấu tranh. Chưa nhận được sự ủng hộ cao của người đấu tranh cũng như quần chúng.

4. Thay đổi tư duy để trở thành trí thức chính trị

Chưa có được đồng thuận lớn, chưa nhận được sự ủng hộ nhiều không có nghĩa là giải pháp dở hay không khả thi. Như đã phân tích trong phần 2. Dự án chính trị và giải pháp để thực hiện (từ 1-5), do những nguyên nhân khách quan và chủ quan, Việt Nam thiếu vắng tầng lớp trí thức chính trị. Người ta sẽ không đồng thuận, không ủng hộ, không thực hiện nếu người ta không hiểu.

Hiểu được điều này, thông qua các bài viết, thảo luận, trao đổi trên các trang web, blog, fan page và các trang mạng xã hội của các thành viên, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên cố gắng phổ biến kiến thức chính trị cho mọi người và xem đây là trách nhiệm chính trị của tổ chức. Cần cố gắng hơn nữa về truyền thông, vững vàng hơn về lý luận, cố gắng hơn trong việc chia sẻ, trao đổi, thảo luận và vận động. Cụ thể hóa giải pháp hơn bằng các kế hoạch hành động chi tiết.

Mặc dù vậy, tổ chức Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên, cũng như mọi tổ chức chính trị đứng đắn khác sẽ không thể thành công trong tương lai gần nếu mỗi người đấu tranh, mỗi người ủng hộ phong trào, mỗi trí thức, mỗi nhân sĩ, mỗi quần chúng nhân dân quan tâm… không chịu vận động tư duy.

Chúng tôi có cố gắng gấp mười lần như hiện nay thì cũng không thể rút nhanh được các giai đoạn, không thể đẩy nhanh tiến độ kế hoạch bởi nhân sĩ vẫn không thay đổi tư duy để trở thành trí thức chính trị ; bởi người đấu tranh vẫn không hiểu vai trò của tư tưởng, triết lý và phương pháp đấu tranh có tổ chức ; bởi quần chúng còn chưa biết tin vào đâu ; bởi đa số người Việt vẫn mang nặng tư duy chỉ trích hơn tư duy đóng góp, xây dựng.

Chúng ta - những người đấu tranh đã có một điểm chung, một mục tiêu chung, đồng thuận lớn : Đấu tranh cho một Việt Nam dân chủ, đa nguyên, nhân bản và yêu thương. Chúng ta đã có tổ chức chính trị, có dự án chính trị và giải pháp đặt trên nền tảng tư tưởng dân chủ, hòa giải hòa hợp với phương pháp đấu tranh bất bạo động, có tính chính nghĩa và dễ nhận được sự ủng hộ của thế giới. Thế thì, không có lý do gì chúng ta không chịu từ bỏ tính ỳ, không chịu loại trừ những tư tưởng lạc hậu hoặc thói tính xấu trong mỗi người, không chịu học hỏi, không chịu nắm tay nhau để tạo nên một cuộc cách mạng cho dân tộc.

Xét lại mình là điều mỗi tổ chức, hội nhóm, cá nhân phải làm thường xuyên để thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn, nhằm phụng sự cho một mục tiêu chung, hiện thức hóa giấc mơ Việt Nam trong thời của chúng ta. Đây là trách nhiệm mà chúng ta phải thực hiện và phải cố gắng để thực hiện cho bằng được, không được phép chối từ, không được phép chần chừ, vì mỗi ngày trôi qua là thêm một ngày đất nước mất đi tài nguyên, lệ thuộc, xuống cấp về mọi mặt và thêm nhiều đau thương.

Việt Văn

(11/10/2019)

(Còn tiếp. Bài 2 : Làm thế nào để bốn điều kiện cần và đủ của cuộc cách mạng dân chủ đến nhanh hơn ?)