Sự kiện bộ phim Hàn quốc Parasite (Ký sinh trùng) đoạt được 4 giải thưởng quan trọng của Oscar hôm 10/2/2020: Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất, Kịch bản gốc xuất sắc nhất và Phim nước ngoài xuất sắc nhất đã gây tiếng vang lớn khi điện ảnh Hàn quốc được vinh danh tại kinh đô điện ảnh thế giới Holywood.
Nội dung bộ phim xoay quanh gia đình ông Ki-Taek, vợ là Chung-Sook, con trai Ki-Woo và con gái Ki-Jung. Cả 4 người trong gia đình ông Ki đều thất nghiệp, hai người con không có tiền để học đại học dù khá thông minh. Họ sống trong một tầng hầm (bán hầm) mà nửa dưới thấp hơn mặt đất. Họ phải kiếm sống bằng công việc gấp vỏ hộp cho một tiệm pizza. Cơ hội đổi đời đến với gia đình ông Ki khi một người bạn của cậu con trai Ki-Woo là Min-Hyuk phải đi du học nước ngoài nên giới thiệu cho Ki-Woo đến làm gia sư dạy tiếng Anh cho cô con gái lớn của ông Park, chủ tịch một công ty làm ăn phát đạt (là Da-Hye, đang học lớp 11).
Gia đình ông Ki-Taek trong phim Parasite
Cậu Ki-Woo sau khi được nhận làm gia sư cho gia đình ông Park, đã cùng cả nhà bày mưu lập kế đuổi lái xe riêng và bà quản gia cũ của ông Park bằng những thủ đoạn bẩn thỉu để cô em Ki-Jung làm gia sư cho đứa con trai Da Song (em của Da-Hye), ông Ki trở thành lái xe riêng cho ông Park và bà mẹ làm quản gia mới. Một hôm gia đình ông Park tổ chức đi cắm trại xa nhà mừng sinh nhật cậu con trai thứ hai là Da Song thì cả nhà ông Ki kéo đến dinh thự ông Park để ăn chơi và "đập phá" như chính mình là chủ nhân của ngôi nhà. Hôm đó trời mưa tầm tã và buổi tối thì xuất hiện bà quản gia cũ, bà ta xin vào nhà với lý do quên ít đồ chưa lấy kịp. Thế rồi trước sự bất ngờ của gia đình ông Ki, bà quản gia cũ mở cửa một căn hầm bí mật (mà ngay cả ông Park chủ nhà cũng không biết) để xuống gặp ông chồng, được bà ta giấu dưới căm hầm đó suốt 4 năm.
Sở dĩ bà quản gia cũ phải giấu ông chồng của mình xuống dưới căn hầm bí mật đó là vì ông ta làm ăn thua lỗ, nợ nần chồng chất và đang bị chủ nợ truy tìm khắp nơi. Bà quản gia cũ van xin bà vợ ông Ki bỏ qua chuyện bí mật này và hứa sẽ đưa tiền cho bà. Thế rồi ba bố con ông Ki đang theo dõi và nghe lén câu chuyện bỗng trượt chân và ngã lăn ra trước mặt bà quản gia cũ. Bà ta lập tức dùng điện thoại quay lại cảnh đó và dọa sẽ gửi cho vợ chồng ông Park. Tình thế bỗng thay đổi 180 độ, từ kẻ van xin lòng thương hại của bà vợ ông Ki thì bà quản gia cũ đã dùng clip mới quay khống chế lại gia đình ông Ki. Họ cùng nhau kéo lên nhà trên và một cuộc ẩu đả xảy ra nhằm cướp chiếc điện thoại có clip nguy hiểm đó.
Gia đình ông Ki có bốn người nên đã chiến thắng hai vợ chồng bà quản gia cũ, bỗng lúc đó bà vợ ông Park gọi điện sẽ quay về nhà vì trời mưa nên không cắm trại được. Ông Ki cùng các con kéo hai vợ chồng bà quản gia cũ xuống lại căn hầm bí mật trong lúc bà vợ chuẩn bị bữa ăn tối cho gia đình ông Park. Ông Ki trói ông chồng và bà quản gia cũ (đang bị thương do bà vợ ông Ki đạp ngã xuống hầm và va đầu vào tường). Suốt đêm đó ba bố con ông Ki nằm dưới cái bàn ở phòng khách và họ nghe được những gì ông bà Park nói về cái mùi đặc trưng của những người nghèo, sống dưới căn nhà bán hầm, ẩm thấp thiếu ánh sáng. Đến gần sáng thì họ thoát được và khi trở về thì căn nhà hầm của họ đã bị ngập nước khiến họ phải ngủ nhờ nơi khác.
Ngày hôm sau vợ chồng ông Park quyết định làm một bữa tiệc sinh nhật mới cho cậu con trai Da-Song, bù cho buổi đi cắm trại không thành hôm trước vì trời mưa. Họ đã mời rất nhiều bạn bè của họ và bốn người trong gia đình ông Ki đến dự. Giữa buổi tiệc, Ki-Woo đi xuống căn hầm bí mật để thăm dò tin tức của hai vợ chồng bà quản gia cũ thì bị ông chồng bà quản gia tấn công (ông chồng đã nổi điên sau khi bà vợ bị chết do vết thương quá nặng). Sau đó ông chồng bà quản gia cũ lấy dao, xông ra giữa bữa tiệc và đâm chết cô con gái ông Ki là Ki-Jung. Bà vợ của ông Ki xông vào và dùng xiên thịt nướng đâm chết ông chồng bà quản gia cũ. Ông Ki trong lúc hoảng loạn và kích động đã nhớ lại thái độ khinh ghét mùi mồ hôi ẩm mốc của mình từ ông chủ Park nên đã đâm chết ông Park rồi bỏ trốn.
Kết quả bà vợ ông Ki được tha bổng vì ngộ sát, Ki-Woo bị chấn thương ở đầu, sau đó đã bình phục. Cảnh sát không tìm được ông Ki vì ông ta đã trốn xuống căn hầm bí mật của ông Park. Bà vợ ông Park sau đó bán nhà và chuyển đi chỗ khác. Wi-Woo đã nhận được tín hiệu của bố mình sau một thời gian theo dõi căn nhà cũ của ông Park. Bộ phim kết thúc với lời nhắn của Ki-Woo với bố là sẽ cố gắng làm thật nhiều tiền để mua lại ngôi nhà đó để ông Ki được hít thở khí trời và không bị nhốt dưới căm hầm sâu dưới lòng đất đó nữa.
Câu chuyện là sự tương phản giữa gia đình ông Ki nghèo khó, thất nghiệp và một bên là gia đình ông Park, một ông chủ giàu có với cô vợ rất tốt bụng và nhân hậu. Vợ chồng ông Park điển hình cho tầng lớp giàu có và thành đạt. Dù vậy, họ là những con người rất lịch sự, tốt bụng và nhân hậu. Họ đối xử với những người giúp việc rất chân thành và hào phóng. Họ sống hồn nhiên và biết điều. Gia đình ông Ki dù nghèo khổ, sống dưới đáy xã hội nhưng họ là những người tốt, yêu thương nhau và không căm thù người khác. Vì cái nghèo nên bản năng sống của họ đã sai khiến họ làm những điều không phải với những người khác dù thâm tâm cũng lấy làm áy náy.
Trong một xã hội mà sự chênh lệch giàu nghèo quá lớn thì dù không ai muốn làm điều xấu nhưng rồi bi kịch cũng sẽ đến với tất cả. Gia đình ông Park cũng phải trả giá bằng cái chết của ông Park và căn bệnh động kinh của đứa con trai vì hồi nhỏ bị thấy ma. “Con ma” đó chính là người chồng của bà quản gia cũ sống dưới căm hầm đang đêm bò lên nhà bếp để kiếm ăn. Gia đình ông Ki và bà quản gia cũ cũng vậy, họ đều là người tốt nhưng vì đường cùng và vì cuộc sống mưu sinh nên đã bày mưu tính kế để giành giật công việc của người khác để rồi chính mình nhận lấy những hậu quả thảm khốc, người thì chết người thì giam mình suốt đời dưới căm hầm bí mật không ai biết.
Trong suốt cả bộ phim không hề có sự hận thù giữa hai tầng lớp giàu-nghèo, họ sống “ký sinh” vào nhau. Có lẽ vì thế mà tên của bộ phim là “ký sinh trùng”. Việc vinh danh bộ phim là một thông điệp mạnh mẽ và đúng lúc của Holywood gửi đến người dân và giới chính trị gia nước Mỹ nói riêng cũng như dư luận toàn thế giới nói chung.
Như chúng ta đã biết, chủ nghĩa tân phóng khoáng tại Mỹ và các nước dân chủ đang bị xét lại và chất vấn một cách gay gắt khi nó đề cao tự do mà quên đi sự bình đẳng và liên đới xã hội. Chủ nghĩa dân túy bùng phát khắp nơi trên thế giới và đưa những chính khách dân túy lên cầm quyền như Donald Trump. Chưa bao giờ mà chính trường và xã hội Mỹ lại chia rẽ sâu sắc như bây giờ. Các giá trị đạo đức đang phải nhường chỗ cho “chủ nghĩa thực tiễn”, chúng đặt ưu tiên cho các mục tiêu cụ thể trước mắt, xem đồng tiền là chân lý và thước đo cho mọi giá trị…
Hố ngăn cách giàu-nghèo càng lớn chừng nào thì nguy cơ xảy ra các cuộc cách mạng đường phố càng lớn bấy nhiêu. Ngay cả khi chưa có các cuộc cách mạng đó thì bi kịch vẫn xảy ra hàng ngày và không phân biệt người giàu hay người nghèo. Gia đình ông Park trong Parasite không hề có lỗi và không làm bất cứ một điều gì sai trái với lẽ phải và lương tâm con người nhưng cuối cùng thì cái giá mà họ phải trả lại quá đắt. Liên đới và bình đẳng là thứ không thể thiếu trong bất cứ xã hội văn minh nào. Trong Dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai chúng tôi định nghĩa lại về quốc gia và tình cảm đối với đất nước như là một tình cảm, một không gian liên đới và là một dự án tương lai chung. Người Việt Nam phải xem liên đới và bình đẳng như là những giá trị nền tảng để gắn bó mọi người lại với nhau và cùng xây dựng một tương lai chung.
Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên suốt bao năm qua vẫn kiên nhẫn đề nghị và giới thiệu với đồng bào Việt Nam về một “truyện thuyết mới” cho tương lai đất nước và dân tộc. Chúng tôi tin là sẽ sớm nhận được sự đồng thuận và chia sẻ của mọi người về giải pháp thay thế mới như đã trình bày trong Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai.
Việt Hoàng (12/2/2020)