Trang sử Donald Trump sắp khép lại và nhân sự mới của chính quyền Joe Biden đang được hình thành. Điều đầu tiên có thể thấy được qua việc bổ nhiệm nhân sự của Biden là ông đã dùng những người có chuyên môn cao trong các lĩnh vực và sự đa dạng của các sắc dân.
Câu chuyện đáng nói nhất xung quanh nhân vật Donald Trump đối với người Việt Nam là sự bất đồng và chia rẽ, ngay cả trong hàng ngũ những người đấu tranh cho dân chủ.
Nhiều người tốt, lương thiện, tử tế, dũng cảm, dấn thân (mà không ai có thể nghi ngờ việc họ chống lại chế độ độc tài) nhưng vẫn ủng hộ Trump. Vì sao lại có chuyện đó? Theo chúng tôi thì có mấy lý do sau.
Văn hóa xem nhẹ đạo đức trong chính trị.
Đa số người Việt vẫn xem làm chính trị là phải thủ đoạn, gian manh, dối trá... Đây là ngộ nhận rất lớn và tai hại về bản chất của chính trị. Một người không có đạo đức mà tham gia vào chính trị thì tai họa sẽ khôn lường. Thực ra chính trị và đạo đức chỉ là một. Chính trị là việc thể hiện các giá trị đạo đức vào trong cuộc sống. Đạo đức là chính trị trên quy mô cá nhân và chính trị là đạo đức trên quy mô quốc gia. Ngộ nhận này đã là nguyên nhân khiến cho Việt Nam chìm đắm trong độc tài và đến giờ vẫn chưa có dân chủ.
Chính trị không cần học
Do di sản văn hóa, trí thức Việt Nam có thành kiến sai lầm rằng chính trị không cần phải học. Hậu quả là kiến thức chính trị của trí thức Việt Nam cũng không khác quần chúng bao nhiêu. Thiếu kiến thức nên thay vì vượt lên trước để dẫn đường cho quần chúng thì họ luôn chạy theo sau quần chúng. Họ không những không đảm nhiệm được vai trò hướng dẫn quần chúng mà còn đẩy quần chúng vào sai lầm.
Trump được nhiều người ủng hộ vì ông ta giàu có, thành công và địa vị cao…
Quan niệm sai về các nấc thang giá trị
Người dân và trí thức Việt Nam đều đặt sự thành công trên ba thứ: Sự giàu có, chức quyền và bằng cấp. Trong thực tế, hiểu biết khác với bằng cấp. Tâm hồn cao thượng không phải lúc nào cũng đồng hành với người có chức quyền. Tài sản là phương tiện, dù cao quí nhưng không phải là mục đích (cứu cánh) của đời người. Đảng cộng sản luôn lấy cứu cánh (xây dựng một tương lai tốt đẹp) để biện minh cho phương tiện (đàn áp người dân). Ủng hộ Trump là đi vào vết xe đổ đó. Trump được tung hô vì giàu có, thành công và có chức quyền hơn là đã làm việc hiệu quả. Trump sẽ bị lãng quên rất nhanh khi không còn là tổng thống.
Nạn tin giả tràn lan trên các mạng xã hội
Nói rằng không có điều kiện tiếp cận các thông tin đúng đắn là chưa thuyết phục. Thật sự là không nhất thiết phải đọc được tiếng Anh mới có cái nhìn đúng về Trump. Rất nhiều cơ quan truyền thông người Việt hải ngoại đã cập nhật rất kịp thời và trung thực về tin tức và thời sự Mỹ. Các tờ báo lớn như BBC, RFI, VOA, RFA đều có ban Việt ngữ. Sỡ dĩ người ta thích nghe tin giả vì họ thích nghe những gì mình thích chứ không phải để tìm kiếm thông tin trung thực. Các kênh Youtube tự làm của nhiều người cuồng Trump đã làm cho không ít người trở nên mụ mẫm và hoang tưởng.
Người Việt chưa có tinh thần dân chủ
Suốt chiều dài lịch sử người Việt chúng ta chưa từng được sống dưới một chế độ dân chủ nên chưa có tinh thần và quán tính dân chủ, ngay cả những người tự nhận là dân chủ. Một người dân chủ thực sự không có lý do để ủng hộ người như Trump, ông ta không có bất cứ một quan tâm hay ưu tư nào về dân chủ và nhân quyền. Trump chỉ là một chính trị gia dân túy.
Thiếu tinh thần dân chủ nên đa số người Việt ủng hộ Trump thay vì lý luận một cách ôn hòa thì chỉ biết tấn công, chửi bới và chụp mũ các ý kiến khác biệt. Suốt bốn năm qua Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên (Tập Hợp) đã bị mạt sát với những ngôn từ kinh khủng nhất đến từ một số người cuồng Trump. Chúng tôi đã chịu đựng trong tinh thần bao dung và hòa giải bằng cách im lặng hoặc tranh luận bằng một thái độ ôn hòa và trang nhã.
Tôn trọng khác biệt là tinh thần phải có của những người đấu tranh dân chủ.
Khai dân trí khác với đấu tranh chính trị
Ai có kiến thức về bất cứ một lĩnh vực nào đó đều có thể “khai dân trí”. Tuy nhiên đấu tranh chính trị không chỉ dừng lại ở việc khai dân trí và không phải ai cũng có khả năng khai dân trí. Các hoạt động bề nổi như biểu tình giờ cũng đã lắng xuống nên hành động chủ yếu bây giờ là “khai dân trí” trên mạng. Những ý kiến đúng có lợi cho phong trào dân chủ Việt Nam. Việc chỉ trích Đảng cộng sản không còn quá cần thiết vì đa số người dân đều đã biết điều đó. Tuy nhiên nếu ý kiến sai và cực đoan thì không những không khai dân trí mà còn kéo kiến thức của người dân xuống thấp, giam hãm trí tuệ của người dân trong tăm tối.
Đấu tranh chính trị là phải tham gia vào một tổ chức chính trị. Tập Hợp thường xuyên chỉ trích chủ nghĩa nhân sĩ vì đó là lối tranh đấu sai. Tập Hợp không chỉ trích cụ thể bất cứ cá nhân nào vì đó là quyền lựa chọn của mỗi người. Có những người vì hoàn cảnh nên không thể tham gia vào tổ chức. Tuy nhiên phải xem đó là lựa chọn bắt buộc do hoàn cảnh thay vì ưỡn ngực tự hào. Tập Hợp sẵn sàng thảo luận với những ý kiến không đồng ý trên tinh thần cầu thị và lắng nghe.
Một người trí thức thật sự không thể thấy sai mà không nói. Cụ Phan Châu Trinh, Trần Trọng Kim và trí thức Việt Nam trước năm 1945 đã không lên án chủ nghĩa cộng sản khi nó được du nhập vào Việt Nam. Chính vì thế nó đã bùng phát và lớn mạnh để rồi dẫn đất nước đi vào đêm đen.
Thế nào là đúng - sai không dễ đạt được đồng thuận ngay lập tức mà cần phải có thời gian. Thảo luận nhằm nâng cao kiến thức và hiểu biết để đi đến kết luận đúng chứ không phải để thắng - thua.
Vì sao Tập Hợp chỉ trích Donald Trump?
Tập Hợp chỉ trích Trump vì ông ta là một chính trị gia dân túy. Dân túy rất nguy hiểm khi tạo ra tình trạng đối kháng giữa các tầng lớp trong xã hội bằng cách khai thác những bất công và bất mãn chính đáng của người dân. Đó là sự chênh lệch giàu - nghèo, sự đa dạng của văn hóa và kiến thức. Các chính trị gia dân túy chinh phục người dân bằng sự hùng biện, đánh trúng tâm lý và mong mỏi của người dân bằng cách đưa ra những giải pháp tưởng chừng cụ thể và đơn giản nhưng thực tế là không thể thực hiện. Không bao giờ có những giải pháp đơn giản cho những vấn đề phức tạp. Nếu đơn giản và dễ thực hiện thì các chính quyền trước đã làm.
Tập Hợp chỉ trích Trump từ lúc ông ta trở thành tổng thống Mỹ năm 2016 và việc dự đoán ông ta thất cử năm 2020 không phải là ăn may. Chúng tôi không làm thầy bói mà chỉ phân tích dựa trên những sự kiện đã xảy ra để đưa ra dự báo cho tương lai. Không chỉ với Trump mà các nhận định của chúng tôi về thế giới và Việt Nam thường là đúng. Tập Hợp là một tổ chức chính trị thực sự mà tổ chức chính trị là môi trường để sản xuất và sàng lọc các ý kiến.
Nếu không có một nền tảng tư tưởng chính trị vững chắc thì người đấu tranh dân chủ rất dễ bị lạc đường
Vì sao nhiều người tranh đấu bị lạc đường?
Rất nhiều người tranh đấu cho dân chủ Việt Nam dù đã rất cố gắng và hy sinh, vào tù ra tội nhưng vẫn lạc đường và mất phương hướng. Nhiều người chán nản, thất vọng và bỏ cuộc sau một thời gian. Lý do cũng không quá khó hiểu. Họ không có tư tưởng chính trị để làm kim chỉ nam cho các hành động của mình mà chỉ biết chạy theo các sự kiện. Khi các sự kiện lắng xuống hoặc các sự kiện mới xuất hiện thì họ sẽ cảm thấy hụt hẫng và thất vọng.
Tập Hợp là tổ chức chính trị tiên phong và gần như duy nhất đề cao tư tưởng chính trị và xem đấu tranh chính trị chủ yếu là trên mặt trận tư tưởng và lý luận. Chúng tôi có mục đích rõ ràng, được cụ thể hóa bằng một dự án chính trị vì thế chúng tôi không bao giờ “lạc đường” hay bị mất phương hướng. Thực tế là nhiều tổ chức chính trị của người Việt trong và ngoài nước đã xuất hiện và biến mất sau một thời gian ngắn trong khi đó Tập Hợp vẫn tiến về phía trước, dù không được nhanh như nhiều người mong muốn.
Có ý kiến rằng cho rằng Việt Nam vẫn chưa có cái gọi là “phong trào dân chủ”, điều này không hoàn toàn vô lý. Những người đang tranh đấu hiện nay mới chỉ lên tiếng phản đối và chỉ trích Đảng cộng sản. Để trở thành người dân chủ thì còn nhiều việc phải làm và cần nhiều cố gắng. Đầu tiên là phải cố gắng tìm câu trả lời cho hai câu hỏi:
1. Cứu cánh (mục đích) và bản chất của cuộc đấu tranh dân chủ là gì?
2. Trong cuộc đấu tranh này những khả năng và đức tính nào là cần thiết, cần được nhận diện, tìm kiếm và trân trọng?
Nếu không trả lời được hai câu hỏi này thì phong trào dân chủ Việt Nam vẫn chưa thể trưởng thành. Ví dụ khi đứng trước một trường hợp mới lạ như Donald Trump thì nhiều người không biết phải làm sao. Việc hỗn loạn các giá trị khiến nhiều người ủng hộ Donald Trump mà không ý thức được rằng điều đó là sai. Văn hóa Khổng Giáo khiến trí thức Việt Nam quen suy nghĩ theo một nếp cũ chứ chưa thể vượt thoát lên được chính mình và vượt thoát lên di sản văn hóa độc hại đó.
Thời gian sẽ trả lại mọi sự thật về đúng bản chất của nó. Thời gian cũng là liều thuốc tốt nhất để hàn gắn mọi vết thương. Người Việt tụt hậu khá xa so với thế giới về lĩnh vực chính trị. Những cú sốc như Donald Trump sẽ làm chúng ta trưởng thành và chín chắn hơn về chính trị.
Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên có Dự án chính trị để làm kim chỉ nam nên rất khó để lạc đường
Hiện tượng Donald Trump sẽ sớm chấm dứt trong những ngày tới, muộn nhất là sau ngày 20/1/2021. Dù sao đi nữa thì người Việt cũng không nên vì Donald Trump mà xem đồng bào và những người đang đấu tranh cho dân chủ như là kẻ thù. Cho dù có khác biệt về chính kiến và quan điểm nhưng chúng ta vẫn là đồng minh trong công cuộc chống độc tài và dân chủ hóa đất nước.
Việt Hoàng
(30/11/2020)