Nền dân chủ Hoa Kỳ vừa bị "Bôi tro trát trấu" qua việc người ủng hộ ông Donald Trump tấn công vào Capitol Hill chiều ngày 6/1, sau nhiều kích động của chính vị Tổng thống thứ 45 của Mỹ.
Một tiệm in áo ở Hà Nội in hình ông Trump kèm dòng chữ “Tổng thống 46 của Mỹ,” bất chấp việc ông thất cử, để bán cho người ái mộ. (Hình : Nhac Nguyen/AFP via Getty Images)
Đây là món quà tặng mà chính Donald Trump đã tự tay nhào nặn nên trong bốn năm tại vị ở Nhà Trắng cho Trung Quốc, Nga và các chính quyền độc tài khác.
Chớp lấy cơ hội để phản đòn nước Mỹ, sau sự kiện người ủng hộ Trump tấn công vào Capitol Hill, Dmitry Polyanskiy, Phó đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc đã ví von sự kiện này với người biểu tình ở Ukraine lật đổ Tổng thống Viktor Yanukovych thân Nga hồi năm 2014.
Báo chí Trung Quốc không ngại ngần cho rằng, biểu tượng của nền dân chủ Mỹ đã sụp đổ. Người phát ngôn bộ ngoại giao Trung Quốc bà Hoa Xuân Oánh, còn so sánh việc người ủng hộ ông Trump tấn công vào Capitol Hill dẫn đến năm người chết, còn người biểu tình tấn công vào Nghị viện Hồng Kông vào năm 2019 không có thiệt hại về nhân mạng.
‘Cơn say Trump’ vẫn chưa dứt
Sự tấn công vào biểu tượng của nền dân chủ Mỹ và sự mỉa mai của các chính quyền độc tài không mấy làm sứt mẻ sự ủng hộ của người Việt dành cho Donald Trump.
Một người bạn ở Việt Nam, người đã nhiều lần cùng đi biểu tình phản đối sự hung hăng của Trung Quốc ở Sài Gòn, và cũng có nhiều hoạt động tranh đấu cho tự do dân chủ nói với tôi, "Người tràn vào Capitol Hill là do đảng Dân Chủ mở cửa". Những lời giải thích của tôi sau đó với anh đều như ‘nước đổ đầu vịt’.
Một nữ doanh nhân thành đạt, cũng là một người đấu tranh có tiếng trong nước cho rằng, Antifa và người của phong trào "Black Lives Matter" giả làm người biểu tình ủng hộ Trump vào bên trong tòa nhà quốc hội để phá bỉnh và hôi của. Chị cho rằng, đó không phải là hành động của những người ủng hộ Trump.
Kiểu suy nghĩ biện hộ cho ông Trump như trên tôi gặp rất nhiều ở những người đấu tranh mà tôi có dịp đọc được chia sẻ của họ trên mạng xã hội trong mấy ngày qua.
Như chẳng có gì xảy ra với ‘ngọn hải đăng’ của nền dân chủ thế giới, nhiều người đấu tranh có tiếng vẫn hết lòng ủng hộ Trump. Dù không khó dễ thấy Trump luôn dùng lời lẽ mị dân, hù dọa, cáo buộc thiếu căn cứ, ủng hộ thuyết âm mưu… để loại bỏ đảng Dân Chủ, từng bước thâu tóm quyền lực vào một chính phủ độc đảng mà ông làm lãnh tụ.
Do đó, việc đấu tranh cho các giá trị tự do, dân chủ sẽ khó song hành với sự ủng hộ Donald Trump. Thực tế, dân chủ, nhân quyền chưa bao giờ là mối bận tâm với Tổng thống thứ 45 của Mỹ. Bốn năm qua còn cho thấy Donald Trump là người mê thứ quyền lực tuyệt đối như Putin, hay Tập Cận Bình.
Việc các nhà hoạt động dân chủ ở Việt Nam ủng hộ Donald chỉ làm mất đi giá trị họ tranh đấu. Chấp nhận những sai trái của ông Trump là gián tiếp ủng hộ độc tài, trao sự chính danh việc sách nhiễu, đàn áp cho nhà cầm quyền Việt Nam.
Tôi thật sự trân trọng, ngưỡng mộ, khâm phục những người tranh đấu, nhà hoạt động dân chủ cho Việt Nam. Nhưng việc ủng hộ Trump bất chấp hậu quả cho thấy họ giống những nhà đối nghịch với nhà cầm quyền hơn đấu tranh cho người dân ở Việt Nam có tự do, dân chủ.
Phải chăng họ đấu tranh để thay đổi sự độc tài này bằng sự độc tài khác qua cách họ ủng hộ Trump ?
Người dân thỏa mãn nhu cầu vật chất, chưa khát khao dân chủ
Trong khi nhiều nhà hoạt động dân chủ tự đánh mất mình thì nhà cầm quyền Việt Nam ngày càng có nhiều lợi thế.
Việt Nam khá thành công chống dịch Covid 19 với ít ca nhiễm và người chết. Nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng gần 3% trong năm 2020. Đây là điểm sáng của quốc gia độc đảng này so với nhiều nước rất ảm đạm, âm tăng trưởng trong năm qua.
Cuối tháng 12 rồi, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh (CEBR) tại Anh đã có báo cáo hằng năm . Theo đó, quy mô nền kinh tế của Việt Nam đang ở vị trí thứ 37 trên thế giới, nhưng dự báo đến năm 2035 sẽ leo lên vị trí thứ 19. Ở vị trí này, nền kinh tế của Việt Nam sẽ vượt qua Thái Lan, Đài Loan ở cùng thời điểm.
Khác với nhiều lo lắng trước đó, Việt Nam sẽ mắc vào bẫy thu nhập trung bình thấp, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản trong phần nghiên cứu về Việt Nam đã có một nhận xét đầy lạc quan. Việt Nam đang có nhiều yếu tố đến năm 2023 sẽ trở thành quốc gia có thu nhập trên trung bình . Đến năm 2035 sẽ đạt mức 11 nghìn đô la Mỹ trên đầu người.
Rõ ràng ở Việt Nam bất công vẫn còn khắp nơi, từ việc thu hồi đất đai, các công ty thân hữu, nhiều bản án bất công, sự hạch sách của quan chức trong hệ thống cầm quyền, ‘bôi trơn’ để được thuận lợi trong các thủ tục hành chính, giáo dục với nhiều lỗi, an sinh xã hội mới manh nha, tự do báo chí, dân chủ không thực sự có… Tuy nhiên thành công về kinh tế đang che lấp đi những khuyết điểm kia.
Một nhà báo, cũng là luật sư trong nước đã nói với tôi : Việc chính quyền Việt Nam xếp tổ chức Triều Đại Việt, hay trước đó là đảng Việt Tân, Chính phủ Quốc Gia Việt Nam Lâm Thời vào các nhóm khủng bố là đúng. Theo nhà báo này, đang làm ăn yên ổn mà người của các tổ chức trên đến phá hoại cơ quan, nhà máy anh làm việc thì sao ? Chưa nói đến việc bị thương, mất mạng. Đã có nhiều vụ đánh bom, bạo động từ các tổ chức này được đưa ra xét xử rõ ràng ra đó.
Các nước dân chủ lớn dường như rất dễ dãi với sự vi phạm nhân quyền ở Việt Nam. Trong nước không có nhiều người Việt dám đánh đổi các lợi ích về kinh tế, công việc để đối đầu với chính quyền độc tài. Đa số người dân đang được lợi từ việc kinh tế quốc gia phát triển. Người ta khuyến khích nhau làm giàu, thỏa mãn nhu cầu vật chất, tránh đụng đến các vấn đề về chính trị, thể chế, biết làm ngơ trước bất công miễn chưa đụng đến mình.
Đáng tiếc sự phát triển kinh tế của Việt Nam không đi đôi với độ mở về tự do, dân chủ. Những bản án cho các nhà đấu tranh ngày càng nặng. Họ bị buộc tội trong các điều luật mơ hồ, dễ dàng diễn giải theo theo ý muốn của chính quyền để buộc tội.
Nước Mỹ dưới thời Donald Trump, Liên hiệp châu Âu, Nhật Bản… đã không lên tiếng mạnh mẽ, hoặc có những chế tài thật sự trong việc chính quyền Việt Nam đàn áp các tiếng nói độc lập.
Việt Nam dù ký những ràng buộc về lao động, nhân quyền, hiệp hội… nhưng luôn diễn giải theo cách của mình để ‘lách luật’.
Ngày 5/1, làm ngơ trước các đối tác quốc tế, Việt Nam xét xử ba thành viên của Hội Nhà báo Độc Lập với những bản án nặng. Đáng buồn hơn đa số người dân thờ ơ, mách nhau như sự răn đe.
Bởi thế không ít người đã khuyên tôi, nên biết sợ cho chính mình và người thân. "Hãy chừa đường để còn về Việt Nam".
Những năm qua tôi buồn chứng kiến phong trào đấu tranh cho tự do, dân chủ đi thụt lùi vì nhiều nhà đấu tranh đang bận rộn trong việc ủng hộ Donald Trump. Họ buộc tội người không ủng hộ Trump là "dân chủ cuội", "Hán nô"… Giới đấu tranh như chia là hai phe ủng hộ và không ủng hộ Trump thay vì mục đích chung chống độc tài Cộng Sản.
‘Cơn say Trump’ còn chưa làm cho người Việt tỉnh. Khi những người đấu tranh cho tự do, dân chủ còn đấu đá nhau vì ông Trump thì con đường dân chủ cho Việt Nam xem ra còn dài.
Võ Ngọc Ánh
(15/01/2021)