Phát biểu của ông Hồ Đức Phớc, bộ trưởng Tài chính trước Ủy ban thường vụ quốc hội : "Hiện nay ngân sách nhà nước rất khó khăn, ngân sách trung ương gần như không còn đồng nào" đã làm sôi sục dư luận Việt Nam. Tất nhiên là như vậy vì điều đó ảnh hưởng lớn đến ‘nồi cơm’ của 11 triệu người đang phục vụ cho Đảng cộng sản, nhất là lực lượng quân đội, công an. Chính phủ Việt Nam hoảng hốt đính chính lời ông Phớc trong đó vô lý nhất và trơ trẽn nhất là lý do ông Phớc nói giọng Nghệ An nên mọi người nghe nhầm.
Thật ra việc Đảng cộng sản hết tiền không có gì là bí mật và đó là lẽ hiển nhiên. Bà cựu chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng từng nói "ngân sách như dòng sông đã cạn kiệt". Năm nào chính phủ cũng kêu ca về thâm thủng ngân sách và ai cũng biết nợ công tăng lên mỗi năm. Tuy nhiên bằng cách ‘giật gấu vá vai’ nên dù rất khó khăn nhưng mọi việc cũng qua đi. Cuộc ‘li dị’ giữa Trung Quốc và các nước dân chủ hứa hẹn đem đến cho Việt Nam một cơ may chưa từng có đó là việc các nhà máy sẽ chuyển dần khỏi Trung Quốc sang Việt Nam và các nước trong khu vực.
Phát biểu của ông Hồ Đức Phớc, bộ trưởng Tài chính trước Ủy ban thường vụ quốc hội: "Hiện nay ngân sách nhà nước rất khó khăn, ngân sách trung ương gần như không còn đồng nào" đang làm sôi sục dư luận Việt Nam.
Niềm hân hoan vui mừng đó lớn đến nỗi ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phải bật thành lời rằng "mây đen đang phủ khắp địa cầu nhưng mặt trời vẫn tỏa sáng ở Việt Nam". Đại dịch Covid-19, một tai họa từ trên trời rơi xuống đã làm vỡ vụn mọi hy vọng của Việt Nam. Ông Nguyễn Gia Kiểng từng nói Việt Nam đang cầm trên tay tờ vé số trúng độc đắc nhưng rồi bị gió thổi bay đi mất.
Đảng cộng sản Việt Nam là một đội quân giỏi đánh đấm chứ không phù hợp để quản trị quốc gia. Trong thời bình, lúc gió yên biển lặng thì dù dở cỡ nào họ cũng tồn tại được như con thuyền xuôi dòng nước, không cần chèo hoặc chèo vụng thì thuyền vẫn trôi. Nhưng khi bão tố nổi lên, thiên tai, dịch bệnh hoàng hành thì sự yếu kém của Đảng cộng sản đã bộc lộ rõ. Sự kiêu ngạo, chủ quan trong giai đoạn đầu của đại dịch khiến chính quyền không hề nghĩ đến việc mua vắc xin để tiêm cho người dân. Họ nghĩ đơn giản chỉ cần phong tỏa, bóc tách các ca nhiễm ra khỏi cộng đồng là ổn. Nếu có viễn kiến và trách nhiệm thì với khoảng thời gian gần một năm rưỡi, Việt Nam có thể xoay xở đủ lượng vắc xin cần thiết để tiêm chủng cho toàn dân và giờ đây Việt Nam đã không phải chịu một thảm kịch thương tâm mà còn là điểm sáng để các nhà đầu tư quốc tế tìm đến.
Quay trở lại câu hỏi là Đảng cộng sản còn tiền hay không, chúng ta thử tìm hiểu sơ qua việc thu chi của chính quyền Việt Nam. Về nguồn thu ngân sách thì Việt Nam dựa vào các nguồn chính sau :
- Tiền thuế từ các doanh nghiệp nhà nước. Đây là các đại công ty, chiếm hầu hết các nguồn lực của đất nước trong mọi lĩnh vực, trong đó có nhiều lãnh vực độc quyền như xăng dầu, điện, nước. Các doanh nghiệp này thực tế là các sứ quân, hoạt động khép kín và thường xuyên báo lỗ trong đó có doanh nghiệp độc quyền như Than - Khoáng sản, Hàng không, Tổng công ty đường sắt, Tập đoàn hóa chất, Tổng công ty cà phê Việt Nam, Tổng công ty lương thực miền Nam...
- Tiền thuế từ các công ty đầu tư nước ngoài (FDI). Đây là các công ty tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người dân Việt Nam, chiếm đến 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Tuy nhiên tiền thuế các công ty này đóng cho ngân sách thì rất ít do được ưu đãi quá mức. Ví dụ, Samsung Việt Nam cứ lãi 100 đồng chỉ phải đóng thuế từ 5-6 đồng, so với mức thuế thu nhập thông thường là 20 đồng. Formosa Hà Tĩnh có doanh thu khoảng 72.000 tỉ đồng nhưng số tiền nộp ngân sách năm 2019 chỉ là... 51,6 tỉ đồng. Trong khi Tập đoàn Hòa Phát doanh thu năm 2019 thấp hơn, đạt 64.678 tỉ đồng lại nộp ngân sách tới 6.639 tỉ đồng (1).
- Tiền thuế từ các công ty tư nhân Việt Nam. Đây là các công ty năng động và đóng góp nhiều nhất cho ngân sách quốc gia cũng như cho sự phát triển của nền kinh tế đất nước. Dù vậy chỉ có các tập đoàn lớn, có quan hệ tốt với chính quyền mới được hỗ trợ còn đại đa số các công ty vừa và nhỏ đều phải tự lo lấy cho mình.
- Tiền thu từ thuế bất động sản. Chủ yếu là tiền thuế chuyển đổi từ đất nông nghiệp lên đất thổ cư. Ngoài ra còn có tiền thuế thu được từ xuất nhập khẩu và bán tài nguyên như dầu thô...
Ngân sách nhà nước thu được gần 30.000 tỷ đồng tiền thuế bất động sản, chứng khoán sau 7 tháng đầu năm 2021
Về các khoản chi của ngân sách thì 75 - 80% là dành cho các khoản chi thường xuyên, tức là nuôi và duy trì bộ máy Nhà nước + bộ máy Đảng cộng sản + Mặt trận Tổ quốc (3 trong 1). Bộ máy Nhà nước ngày càng phình to và theo lời ông Nguyễn Xuân Phúc thì "có đến 1/3 công chức sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về". Bộ máy Đảng thì bên Chính phủ có cơ quan nào thì bên Đảng có cơ quan đó với chức vụ và quyền hạn tương đương, chỉ có điều không phải chịu bất cứ trách nhiệm gì. Mặt trận Tổ quốc gồm các hội như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên cộng sản, Công đoàn và 28 hội đoàn khác, tất cả đều ăn bám vào ngân sách. Chi phí cho các hội đoàn này mỗi năm lên đến 68.000 tỉ đồng. Cộng tất cả ba bộ máy trên thì có đến 11 triệu người ăn lương từ ngân sách trong đó có 2,8 triệu cán bộ công chức. Rất nhiều chuyên gia kinh tế như bà Phạm Chi Lan từng nói : "Không có ngân sách nào nuôi nổi bộ máy này".
Nhìn vào Bản dự toán chi ngân sách năm 2019 thì thấy vài điều như sau : Chi cho Bộ quốc phòng là 157.199 nghìn tỉ, Bộ công an 82.348 nghìn tỉ, trong khi đó chi cho Bộ giáo dục và Đào tạo là 7.661 nghìn tỉ, chi cho Bộ y tế là 14.861 nghìn tỉ. Như vậy chi ngân sách cho Bộ công an cao gấp 6 lần Bộ y tế và gấp 10 lần Bộ giáo dục (2).
Rõ ràng là Đảng cộng sản ưu tiên cho quân đội và công an, là hai lực lượng bảo vệ đảng hơn là chi cho y tế và giáo dục. Khi đại dịch Covid-19 xảy ra thì bộ máy tuyên truyền của Đảng cộng sản phân trần rằng do hệ thống y tế còn kém nên phải áp dụng những biện pháp mạnh (cực đoan) để chống dịch và nhiều người Việt Nam cũng đồng ý như vậy. Nhưng tại vì sao hệ thống y tế Việt Nam lại kém như vậy và tại ai thì không thấy họ nói đến.
Đảng cộng sản hoàn toàn ý thức được rằng không thể tiếp tục chi tiêu ngân sách như hiện nay và đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm "sắp xếp lại tổ chức bộ máy nhà nước" như việc tinh giản biên chế. Bộ công an làm gương bằng việc giảm 6 tổng cục và 55 đơn vị cấp cục. Biện pháp này không đi đến đâu vì trong 3 năm 2015-2018 chính phủ chỉ tinh giản được 40.500 công chức bằng cách cho nghỉ hưu trước tuổi.
Tiếp theo là việc sát nhập các huyện xã và sắp tới là các tỉnh để giảm bớt lượng công chức. Tuy nhiên, có thể nói ngay rằng kế hoạch này sẽ thất bại vì những lãnh đạo dôi dư không biết bố trí vào đâu. Điều đáng nói là số lãnh đạo dôi dư này chủ yếu là bên cơ quan đảng. Họ không biết làm gì ngoài hô khẩu hiệu và đọc nghị quyết. Nếu loại họ thì họ sẽ chống đối dữ dội và đảng có thể tan vỡ.
Biện pháp có vẻ khả thi nhất là tăng đầu tư công, chủ yếu là mở đường và xây dựng các đô thị mới để thu tiền chuyển đổi đất nông nghiệp thành đất thổ cư. Tuy nhiên sau đại dịch Covid-19 thì thị trường bất động sản sẽ đóng băng trong một thời gian dài trước khi lập một mặt bằng giá mới sát với thực tế hơn.
Đó là các giải pháp cần nhiều thời gian và quyết tâm. Đại dịch Covid-19 buộc Đảng cộng sản phải lấy những quyết định nhanh chóng mà đầu tiên là làm thế nào để dập dịch. Giải pháp chỉ có một : Phải có vắc xin. Nếu có tiền thì Việt Nam đã đặt mua vắc xin ngay từ khi đại dịch mới xảy ra hồi đầu năm 2020. Hiện tại chỉ còn mỗi cách là... đi xin. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đang ở thăm Cuba mà mục đích chính là để "ngoại giao vắc xin". Ngoài vắc xin ra thì Việt Nam rất cần thuốc điều trị Covid-19 vì muốn hay không Việt Nam cũng phải mở cửa để làm việc. Với tỉ lệ tiêm chủng thấp như hiện nay (mới khoảng 10% dân số được tiêm hai mũi) thì việc mở cửa sớm có thể làm tốc độ dịch lây lan mạnh hơn và có thể gây ra một thảm họa mới.
Đảng cộng sản "tiến thoái lưỡng nan" khi các công ty FDI đang yêu cầu chính phủ Việt Nam mở cửa để khôi phục sản xuất vì Việt Nam đã là một mắt xích trong chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu. Ảnh : Bà Mary Tarnowka, Giám đốc điều hành AmCham, tại phiên họp ngày 20/8 với giới lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh.
Đảng cộng sản "tiến thoái lưỡng nan" khi các công ty FDI đang yêu cầu chính phủ Việt Nam mở cửa để khôi phục sản xuất vì Việt Nam đã là một mắt xích trong chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu. Ví dụ, hãng thể thao Nike có 51% lượng hàng hóa được sản xuất tại Việt Nam. Các hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam vừa gửi thư cảnh báo chính phủ : "Nếu chậm mở cửa, cơ hội đầu tư sẽ không quay lại Việt Nam" và họ cũng cho biết ít nhất 20% đơn hàng đã chuyển sang các nước khác.
Nếu tình hình trở nên cấp bách khi ngân sách cạn kiệt thì cách nhanh nhất để Đảng kiếm tiền là "vặt lông vịt". Đầu tiên là giới nghệ sĩ giàu có, sau là các đại gia bất động sản và cuối cùng là các quan chức cộng sản nhiều tiền nhưng không thuộc về phe đốt lò. Các nghệ sĩ Việt Nam đã vượt làn ranh đỏ khi đứng ra kêu gọi từ thiện. Thu tiền và xài tiền từ thiện là đặc quyền của Mặt trận tổ quốc. Không ít các nghệ sĩ được Đảng cộng sản nuông chiều (nhằm mục đích ru ngủ người dân) đã nhầm tưởng rằng mình giỏi và sẽ không ai đụng tới. Một số đã tỏ ra kiêu ngạo khi được nhiều người tung hô. Đã đến lúc Đảng cộng sản bắt họ trả giá. Đừng trách bà Phương Hằng mà nên tìm hiểu xem ai mới là người giật dây và đứng đằng sau vụ việc này.
Các đại gia bất động sản Việt Nam cũng vậy. Họ chỉ là những con vịt, nuôi cho béo để có ngày bị làm thịt. Luật mới về "thuế tài sản" (thuế nhà ở) vừa được chủ tịch quốc hội Vương Đình Huệ gợi ý thí điểm ở thành phố Thanh Hóa và sau đó sẽ áp dụng cho Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Nên biết, giàu có và quyền lực như Jack Ma (Mã Vân), chủ nhân tập đoàn Alibaba bên Trung Quốc vẫn bị ‘làm thịt’ như thường. Đừng ảo tưởng về sức mạnh của đồng tiền. Đừng đùa với những kẻ có súng. Các quan chức cộng sản giàu có nhờ tham nhũng và đầu cơ bất động sản cũng sẽ là đối tượng được nhắm đến nếu không thuộc về "phe thắng cuộc".
Tuy nhiên giải pháp "vặt lông vịt" cũng không khả thi và không kiếm được bao nhiêu vì hầu hết giới giàu có đã chuyển tài sản ra nước ngoài, tại Việt Nam họ chỉ còn mỗi bất động sản và tài sản đó cũng đã được thế chấp ngân hàng. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ thì quá nhỏ và cũng đang ngắc ngoải vì đại dịch...
Tóm lại Đảng cộng sản đang ở trong tình trạng vô cùng khó khăn và mọi giải pháp đều bất khả thi. Họ cũng không còn bản lĩnh và sự dũng cảm để lấy quyết định dân chủ hóa đất nước dù biết rõ đó là lối thoát duy nhất. Người dân và trí thức Việt Nam cần hiểu rằng Đảng cộng sản đã như bệnh ung thư. Dù có cố gắng chịu đựng hay kiên nhẫn đến bao nhiêu đi nữa thì khối u đó chỉ ngày càng trầm trọng hơn chứ không thể khỏi được. Nên biết điều đó để lấy quyết định ủng hộ cho một giải pháp khác, thay thế cho giải pháp cộng sản.
Việt Hoàng
(20/09/2021)
(1) Nhiều doanh nghiệp FDI doanh thu tăng, lỗ tăng theo, đóng thuế ít vì được ưu đãi (Thanh Niên)
(2) Phân bổ ngân sách trung ương 2019 (Thư viện Pháp luật)