Nước cộng hòa Georgia (Gruzia, Georgie, Грузия), đã từng nằm trong Liên bang Xô Viết, lấy lại được độc lập ngày 9/04/1991. Nhưng cũng như ở biên giới Nga-Ukraine, Nga cũng tạo ra và kích động nhóm ly khai ở Abkhazia và đặc biệt ở nam Ossetia, giống hệt tình hình ở Donbas hiện nay. Do vậy, quan hệ hai nước đã có nhiều lúc rất căng thẳng.
Cựu Tổng thống Georgia Mikheil Saakashvili lúc còn tại chức - Ảnh minh họa
Mikheil Saakashvili, một luật sư người Georgia, từng học ở luật ở Ukraine và Mỹ, đã lãnh đạo phong trào Hoa Hồng, một phong trào ôn hòa buộc tổng thống Eduard Shevardnadze từ chức. Saakashvili trúng cử tổng thống hai nhiêm kỳ 2004-2013. Là người rất thân phương Tây, trong thời gian 2 nhiêm kỳ này, Saakashvili đã làm nhiều cải tổ, hiện đại hóa nền kinh tế và tăng cường các quan hệ để tiến lại gần với Châu Âu.
Năm 2008, khi bị quân ly khai nam Ossetia thân Nga quấy phá nhiều quá, tổng thống Georgia Saakashvili mở chiến dịch quân sự tấn công quân ly khai ở vùng nam Osettie. Lấy cớ bảo vệ người Nga, Putin (đúng hơn là Dimitri Medvedev, lúc đó làm tổng thống tạm thời thay Putin) tung quân vào xâm lược Georgia, giống hệt như Nga tiến đánh Ukraine. Lúc đó Putin chưa nghĩ ra chủ bài diệt phát xít. Trong vụ đánh nhau này thì Georgia thua to vì Georgia chỉ là một nước nhỏ xíu với 3,7 triệu dân và cũng chẳng được trang bị vũ khí hiện đại, nhất là được sự hỗ trự mạnh mẽ của phương Tây như Ukraine hiện nay.
Tổng thống Pháp lúc bấy giờ là Nicolas Sarkozy, đồng thời cũng là chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu đã đứng ra làm trung gian hòa giải. Hai nước Nga-Georrgia đồng ý ký hiệp ước đình chiến, chấm dứt xung đột sau vài tháng xung đột. Nga rút quân và quan sát viên quốc tế đến đó giám sát tình hình. Tuy nhiên ngay sau đó, Nga vẫn chơi cái trò bẩn là công nhận độc lập của hai vùng là Nam Ossetia và Abkhazia. Georgia mất 1/5 lãnh thổ. Cả thế giới lên án nhưng chẳng làm gì được Nga.
Sau khi làm tổng thống, Saakashvili bị kết án nhiều "tội" như lạm dụng quyền lực, tham nhũng… Những tội của Saakashvili chủ yếu có tính chất chính trị…
Được ông bạn cùng học ở Kiev đang làm tổng thống ở Ukraine là Petro Poroshenko cho quốc tịch Ukraine và mời làm Tỉnh trưởng Odessa, Saakashvili đã chạy sang Ukraine. Vẫn với cái tính mạnh mẽ, Saakashvili muốn cải tổ tận gốc rễ nạn tham nhũng ở Odessa. Ông ta sa thải một nửa trong số 600 nhân viên hành chính của vùng, đề xuất 30 bộ luật để cải tổ hải quan Odessa. Nhưng Saakashvili đã đụng phải tổ kiến lửa. Ukraine là là một ổ tham nhũng lớn, khó có thể cải tổ một cách nhanh chóng và ngay cả ông bạn thời sinh viên kia đang làm tổng thống cũng không ưa các việc làm của Saakashvili. Saakashvili từ chức vào tháng 11/2016, nhưng đã trở thành một nhân vật đối lập rất nổi tiếng của Ukraine. Nhân một chuyến đi của Saakashvili sang Mỹ, Poroshenko tước quốc tịch Ukraine của Saakashvili khiến ông trở thành người vô tổ quốc, không thể trở về Ukraine nữa. Tháng 9/2017 Saakashvili đã bí mật trở về Ukraine qua ngả Ba Lan, nhưng nhanh chóng bị bắt và bị Poroshenko gán cho tội "nhân viên Nga", trong khi chính Saakashvili là một trong những kẻ thù số 1 của Putin. Nể tình bạn cũ, Poroshenko không giết Saakashvili mà chỉ trục xuất ra khỏi Ukraine. Phải đợi đến khi Zelenski lên làm tổng thống Ukraine, Saakashvili mới được phục hồi quốc tịch Ukraine và được mời về làm chủ tịch Ủy ban thừa hành thuộc Hội đồng cải tổ quốc gia.
Tuy nhiên, Saakashvili là một người Georgia yêu nước, luôn luôn chỉ muốn trở về Georgia làm một cái gì đó cho đất nước của mình. Mặc dù bạn bè và gia đình, đặc biệt là bà mẹ của ông, can ngăn và cái án 6 năm tù vẫn treo lơ lửng trên đầu, Saakashvili đã bí mật trở về Georgia qua đường biển, rồi nấp trong một xe tải đến một điểm hẹn chờ một chiếc xe nhỏ khác đến đón và chở về Batumi. Tại đây, Saakashvili công bố 2 video trên Facebook và nói "Tôi đã trở về giúp các bạn, đừng sợ". Rất tiếc là hôm sau ông bị chính quyền Georgia bắt. Kể từ đó đến nay, cuộc đời của một cựu tổng thống trải qua một chuỗi ngày đen tối, bị đánh đập tra tấn dã man, bị hành hạ ngày đêm, và tồi tệ hơn cả là bị đầu độc bằng chất độc có kim loại nặng. Cơ thể Saakashvili hiện chỉ như một bộ xương, mặt mày biến dạng. Hàng ngày mẹ của ông mang "cơm" vào tù cho anh, và anh chỉ dám ăn, đồ ăn của mẹ mang vào.
Tình hình chính trị của Georgia rất phức tạp và rất khó hiểu, do có nhiều biến cố và nhiều xu hướng chính trị khác nhau. Hiện nay, tổng thống là bà Salomé Zourabichvili, một người lưỡng quốc tịch Pháp-Georgia, con của một nhà đối lập Georgia sống ở Pháp. Bà này đã từng là Đại sứ của Pháp ở Georgia. Đương nhiên là bà này có xu hướng thân phương Tây, nhưng không có thực quyền. Người có thực quyền là thủ tướng Irakli Garibachvili, cấu kết với Bidzina Ivanichvili, tỷ phú. Đảng của họ là đảng Giấc Mơ Georgia chiếm đa số trong Quốc hội. Bên ngoài, chính phủ này có vẻ hướng tới Châu Âu, nhưng thực chất lại ngả theo Putin, đặc biệt từ mùa hè năm 2022. Putin đang nhắm Bidzina Ivanichvili và muốn biến nhân vật này thành "Nicolas Maduro" của Georgia (Maduro tổng thống Venezuela).
Đã có một phong trào quần chúng đang dân lên rất mạnh mẽ ở Georgia để đưa Georgia vào Châu Âu, nhưng phong trào này bị khựng lại do cuộc chiến tranh của Nga đánh vào Ukraine.
Gần đây nhất, trước áp lực của đường phố, Quốc hội Georgia đã phải hủy bỏ việc thông qua luật "người nước ngoài", một thứ luật giống hệt của Nga nhằm đàn áp chính trị, giới hạn tự do…
Tóm lại chính sách của Putin đối với Georgia cũng giống như với Ukraine và đương nhiên là cũng là con đường mà Putin muốn thực hiện đối với tất cả các nước cộng hòa cũ của Liên Xô, như đã làm với Belarus và sắp tới là Modolvia. Thắng lợi của Ukraine sẽ là một thắng lợi vô cùng quan trọng của dân chủ đối với độc tài ở Châu Âu và trên toàn thế giới. Nó sẽ là dấu chấm hết cho mộng bá quyền, mở rộng ảnh hưởng của mẫu hình xã hội độc tài. Thực ra hành động xâm lược của Putin vào Ukraine đích thực là một hành động trong một cơn tuyệt vọng muốn cứu lấy mẫu hình này và thực tại đang cho thấy đó là một hành động giẫy chết.
Chuyện của Georgia là vô cùng rắc rối. Tôi đã cố đơn giản hóa và viết ngắn nhất để các bạn hiểu và để so sánh với Ukraine.
Hoàng Quốc Dũng
(22/04/2023)
