Với Khánh Ly cùng ‘Gia tài của mẹ’, Nhà hát lớn thực ra rất bé
Nguyễn Hữu Vinh (Ba Sàm), RFA, 28/09/2022
Văn hóa chửi
Có thể nhiều người nước ngoài tới Việt Nam sẽ thắc mắc, là tại sao dân xứ này, nhất là miền Bắc, khi tức tối ai đó thì hay chửi "Đ.mẹ mày !", "Đ. bố mày !", thậm chí là "Đ. cụ tổ bảy mươi đời nhà mày !" Không như xứ họ, chỉ chửi chính đối phương, "F* you !"
Ca sĩ Khánh Ly hát trong một chương trình biểu diễn ở Đà Lạt hôm 25/6/2022 - Lao Động
Thắc mắc bởi vì họ chưa hiểu mấy cái văn hóa chính trị nước Việt, mà càng về sau này nó càng đậm đà bản sắc mù mịt. Nhiều khi kẻ gây thù chuốc oán cũng chỉ là loại giơ đầu chịu báng thôi, phía sau, ở trên, nấp trong bóng tối mới là thủ phạm chính.
Sẽ có ngay câu chuyện mới đây để minh họa cho họ hiểu.
Khánh Ly hát ‘Gia tài của mẹ’
Bà có kế hoạch thực hiện một tua lưu diễn khắp trong Nam ngoài Bắc, khởi đầu ở Đà Lạt cuối tháng 6/2022. Thế nhưng, thật bất ngờ, trong buổi diễn, bà đã trình bày bản Gia tài của mẹ, không có trong danh sách "được cấp phép" trước đó, mà lại là bài rất "nhạy cảm" với chế độ.
Rộ lên bàn luận về hậu quả của buổi diễn, rồi mọi người thở phào, đơn vị tổ chức chỉ bị nhắc nhở thôi. Gợi nhớ cũng mới đây, vụ triển lãm tranh của Bùi Chát ở Thành phố Hồ Chí Minh không xin phép, cuối cùng cũng chỉ bị phạt, không bị bắt tiêu hủy như văn bản pháp luật quy định.
Thế nhưng đừng tưởng … Tư duy của "trên", ở trung ương ngoài Bắc có thể rất khác. Xưa "phá rào" kinh tế, cũng từ đất Nam kỳ, khi đói rã họng thì tạm chấp nhận – chuyện cái dạ dày. Còn "phá rào" văn hóa tư tưởng thì không dễ - chuyện cái đầu.
Tư duy cung đình
Những người cứ lao vào tranh cãi rằng câu "hai mươi năm nội chiến từng ngày" trong bản Gia tài của mẹ là có ý gì, khi nó được Trịnh Công Sơn sáng tác từ tận năm 1965, họ có tự đặt mình vào các nhà quản lý ở trung ương hay không ? Có nghĩ tới cái gọi là tiên tri hay không, khi mà đã từng có cả bản thống kê về những dự báo thiên tài của lãnh tụ ? Nếu có, chắc họ sẽ phải giật mình, "Ồ… hóa ra từ 1965, nhạc sĩ họ Trịnh đã tiên báo cuộc chiến từ 1955 đó sẽ kết thúc vào năm 1975, và ông gọi nó là NỘI CHIẾN trong bản nhạc để đời, sẽ đi vào lịch sử".
Cũng đặt mình vào các nhà quản lý đó, với nhãn quan lịch sử uyên thâm của họ, người ta sẽ nghĩ : lớp trẻ, các thế hệ mai sau, một khi nghe lời bài hát, chúng đâu quan tâm tới thời điểm sáng tác của nó. Chúng chỉ bị khắc ghi vào trong đầu một điều, rằng cuộc Chiến tranh Việt Nam 1955-1975 là một cuộc NỘI CHIẾN, cũng đúng như trang Bách khoa toàn thư mở-Wikipedia đã ghi nhận. Thật là tai hại.
Nỗi "oan" Nhà hát lớn
Và... đáng lo thêm. Vừa ồn ào hai vụ - Gia tài của mẹ và tranh Bùi Chát, thì lại xảy ra chuyện bộ phim Em và Trịnh bị Khánh Ly phàn nàn, kế đến là nặng hơn, (hình như do bà khuấy động – nói theo kiểu cảnh giác cách mạng của cơ quan chức năng) cả giáo sư Michiko Yoshii người Nhật cũng lên tiếng, dọa kiện nhà làm phim.
Cái bà Khánh Ly, tưởng đã thành "Việt kiều yêu nước" rồi, thế mà… Vậy thì phải bắn đi một viên đạn để giết hai, ba con thỏ cùng một lúc. Mà phải bắn từ… trong bóng tối.
Thế là xảy ra vụ phá hợp đồng từ Nhà hát lớn, viện cớ điện đóm để hủy buổi diễn được trông đợi từ lâu của Khánh Ly vào ngày 24/9/ 2022. Dư luận dậy sóng, Nhà hát lớn lãnh đủ, mặc dù "hiện trường vụ án" thì quá rõ : báo chí đăng lên rồi phải lặng lẽ rút sạch bài, thêm vài địa phương cũng hủy buổi diễn với đủ thứ lý do vớ vẩn không kém. Trẻ con nó cũng biết đạn được bắn ra từ đâu.
Chửi trúng đích
Quay lại văn hóa chửi trong dân gian. Ở thôn quê Bắc bộ, đôi khi có chuyện trứng gà trong ổ của nhà nào đó bị mất. Bà chủ nhà nghi hàng xóm, mà chẳng có bằng cớ nào, chỉ có cách : chửi đổng. Thế là những màn chửi liên tu bất tận, ngày này qua ngày khác, réo những từ ngữ tục tĩu nhất, ám chỉ nhà hàng xóm ăn cắp trứng của bà. Tới một ngày, bị "động lòng", tức không chịu được, nhà hàng xóm mới nhảy vào cuộc. Thế là bại lộ.
Nay, dư luận đang tức bực, mà không lẽ cứ "chửi" cái Nhà hát lớn thực ra rất bé quyền ?
Vậy thì quý vị hãy tập cách chửi đổng dân gian, "Đ… cái đứa ngồi trên Nhà hát lớn !"
Còn văn minh hơn, thì đồng lòng viết đơn thưa với các cấp thẩm quyền cao nhất về văn hóa tư tưởng, rằng sao cái Nhà hát lớn cỏn con đó lại dám làm chuyện tày đình vô văn hóa, qua mặt các vị ; phải chăng có trò tiêu cực vòi vĩnh gì trong đó ; rồi không ăn được thì đạp đổ ; để cho "các thế lực thù địch" nó lợi dụng xuyên tạc, làm dân mất lòng tin vào chế độ "đạo đức, văn minh" v.v.. ?
Nguyễn Hữu Vinh (Ba Sàm)
Nguồn : RFA, 28/09/2022
************************
Trò bẩn thỉu được thi thố một cách "quang minh chính đại"
Gần đây, nhiều thông tin ồn ào trên mạng xã hội về những cuộc viếng thăm của nhiều nghệ sĩ, ca sĩ từ hải ngoại về Việt Nam để thăm quê hương, để biểu diễn, để hành nghề tại Việt Nam…
Cũng qua đó, có nhiều vấn đề nảy sinh từ nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đối với không chỉ nền văn hóa, âm nhạc Nam Việt Nam trước 1975 và những dư âm còn lại, những kết quả cũng như thành tựu để lại cho dân tộc và đất nước, kèm theo đó là những cách hành xử "chẳng giống ai" của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đối với nền văn hóa này, nhất là âm nhạc.
Những cuộc loại trừ và sự trở lại
Ai cũng biết, một thời gian dài sau khi cuộc chiến xâm lược của miền Bắc Cộng sản thành công, những chiến dịch dai dẳng kéo dài nhiều thập kỷ nhằm cái gọi là "xóa bỏ tàn dư của chế độ cũ" để xây dựng chế độ mới, nền văn hóa mới và con người mới xã hội chủ nghĩa".
Những chiến dịch, hành động đó được chủ trương cổ vũ từ Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam cho đến những dân phòng, những cán bộ từ rừng núi trở về vốn quen với tiếng ếch nhái hơn những giọng ca "ủy mị và yếu ớt" làm băng hoại xã hội và mất khí thế con người" như lời tuyên truyền của các cán bộ cộng sản đã ra tay quét bằng sạch mọi sự hiện hữu của nền văn minh phương Tây, cũng như vốn văn hóa tích lũy từ nhiều đời ở mảnh đất phương Nam.
Những chiến dịch "bài trừ văn hóa phẩm đồi trụy" bằng cách đua nhau đốt sách vở, truy tìm và tiêu diệt các văn nghệ sĩ, những người sáng tác để cấm tiệt việc sáng tác dòng văn học "thiếu tính đảng và tính chiến đấu" trong đời sống xã hội.
Và vậy là một xã hội man di, mọi rợ được cổ vũ bằng những phong trào, những tấm gương hủy diệt tri thức nhân loại. Mọi sách vở không nằm trong diện được đảng ưu tiên, không phục vụ "sự nghiệp cách mạng" đều được biến thành độc hại và cần hủy bỏ.
Khốn thay, những tác phẩm, những sản phẩm văn hóa có "tính đảng, tính chiến đấu" ở miền Nam vốn không nhiều. Chỉ bởi cái văn hóa cướp bóc từ cướp chính quyền cho đến cướp quyền con người, quyền sống… vốn đã trở thành xa lạ với xã hội miền Nam khi đã có thời gian dài tiếp xúc với phương Tây.
Hẳn nhiên, chúng ta nói đến những vấn đề chung với cái nhìn tổng quát. Còn trong cụ thể và chi tiết, cũng phải thừa nhận rằng với cách nhìn đơn giản về đời sống xã hội bình thường, không hẳn rằng mọi cái đều hoàn toàn tốt đẹp. Tuy nhiên, đến mức phải truy cùng, diệt tận tất cả mọi sản phẩm văn hóa tại miền Nam sau 1975 là sự cực đoan và là sự man rợ.
Bằng chứng, là chỉ một thời gian ngắn sau đó, nền văn học, nét văn hóa và những sản phẩm văn hóa thời cộng sản sau này còn quá xa để đạt được những gì mà nhiều tác phẩm thời kỳ trước 1975 đã được hình thành và xuất bản.
Rồi tờ báo Nhân Dân đã viết : "Khoảng 10 năm trở lại đây, quan điểm ứng xử đối với văn học miền nam trước 1975 đã có nhiều thay đổi tích cực. Cách nhìn đối với bộ phận văn học này khoa học, cởi mở, rộng rãi hơn trước. Hoàn toàn có thể nói đến một nhu cầu đọc lại, đánh giá lại, giới thiệu, phổ biến trở lại một số giá trị của văn học từng bị coi là "bên kia chiến tuyến".
Và thế là có thể cách nhìn, cách đánh giá, cách hành động của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam không có gì mới, nhưng hành động của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam có nhiều thay đổi. Cần lưu ý rằng việc thay đổi hành động, không hẳn là sự chuyển biến về tư duy của người cộng sản. Xưa nay, việc nói xuôi làm ngược đã là chuyện bình thường.
Trước hết là những cách ứng xử với đội ngũ văn nghệ sĩ từ hải ngoại -Tương tự như việc đổi những đồng bào xa quê, Việt Kiều hải ngoại từ chỗ là những kẻ "bất hảo, cặn bã của xã hội, ma cô, đĩ điếm, trộm cướp, chây lười lao động, ngại khó ngại khổ, phản bội tổ quốc, chạy theo bơ thừa sữa cặn… " thành khúc ruột ngàn dặm của đảng khi mà những bơ thừa, sữa cặn được lực lượng "cặn bã xã hội" này gửi về với con số khổng lồ - những văn nghệ sĩ miền Nam vốn đã tham gia tích cực nhất trong những cuộc "bỏ phiếu bằng chân" với cộng sản, nay thành danh, thành tài, có tiền… lần lượt được đảng gọi bằng những tiếng gọi thân thương để quay về phục vụ đảng, để "nối liền bàn tay đoàn kết của đảng với Khúc ruột ngàn dặm của đảng".
Và họ về trong sự "trọng thị" của đảng, trong sự ghẻ lạnh của đồng bào hải ngoại. Họ về với mục đích đem "những sản phẩm đồi trụy" ngày xưa của miền Nam ra phục vụ bà con miền Bắc vẫn khát khao những gì tồn tại khẳng định giá trị của nó qua thời gian để… kiếm tiền.
Những hành động "giải mật ca khúc" nghĩa là bỏ việc kiểm duyệt bài hát trước 1975 là nhằm phục vụ mục đích câu nhiều hơn nữa, các ca sĩ đã một thời nổi tiếng "Chống cộng" nay trở về "Phục Cộng" để đảng được tự hào, được "chém gió" với nhân dân và trên trường Quốc tế về sự tử tế của đảng.
Thế nhưng, con đường trở về đâu phải vì đảng ưu ái, đảng cần và "phục cộng" là được êm ái, trơn tru.
Ngoại trừ những anh chàng "sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa", hay "luật sư", hoặc "nhà báo KBC" một thời ngày xưa hăng hái chống cộng bậc nhất nay trở cờ, không biết tích lũy được ở đâu nhiều nước mắt đến vậy, để cứ về gặp quan chức cộng sản là khóc. Họ khóc như cha chết, họ khóc như chưa bao giờ được khóc, họ khóc đến mức thiên hạ đồ rằng : Hễ cứ gặp quan chức cộng sản mà khóc được nhiều đến vậy, thì sẽ được thưởng huân chương.
Mặc dù sau đó, những "sĩ quan, luật sư, nhà báo" kia đã chẳng mấy chốc lộ hàng với những màn kiếm ăn bẩn thỉu và bất chính theo cách của đảng. Những "nhà báo" về nước nhằm câu gái… đã chấm dứt sứ mệnh "cầu nối" khi những "con nghiện nữ" – biệt danh của dư luận viên trong nước – đã lập hẳn nhóm "Dọn Rác" trên mạng xã hội và đưa các bằng chứng tố cáo việc quấy rối tình dục, gạ gẫm, dụ dỗ nhiều cô gái trong các nhóm hội mà "Nhà báo Việt Nam Cộng Hòa từ nước Mỹ" quay xe về nước.
Trừ những kẻ đó, phần còn lại được trở về "Phục vụ tổ quốc" - Thật ra, đa số là vì tiền nên chẳng được ưu ái nhiều. Lượng khán giả trong nước vẫn mê mệt những bản Bolero một thời đã làm nên các ca sĩ nổi danh vẫn là một mỏ vàng của các ca sĩ. Căn bệnh quan liêu, tham nhũng và hối lộ cũng như sự khinh thường vẫn là chủ đề mà quan chức cộng sản vẫn dành cho họ. Đặc biệt ở đó là sự kỳ thị, cảnh giác và luôn được… chơi bẩn.
Bỗng nhiên… mất điện !
Có lẽ ở Việt Nam, việc mất điện bất chợt, bất thình lình là chuyện hoàn toàn mang tính… khách quan.
Khi đó, mọi hậu quả, mọi thiệt hại thì ai dùng điện thì nấy chịu. Chưa bao giờ ngành điện lực Việt Nam phải chịu trách nhiệm khi bán hàng mà không bảo đảm được các yêu cầu của người mua, cũng chẳng bao giờ ngành điện lực có trách nhiệm trong việc cung cấp hàng hóa đến cho người tiêu dùng đảm bảo chất lượng.
Và cũng bởi vì chuyện đó là "khách quan" chẳng ai chịu trách nhiệm cũng như bão lụt, thiên tai, động đất… nên nó được tận dụng một cách rất sống sượng trong nhiều trường hợp.
Mới đây, chuyện ca sĩ Khánh Ly về Việt Nam hát rồi bị phạt, rồi bị chơi bẩn đến cuối cùng là Nhà hát lớn Hà Nội bị mất điện. Mất điện đến mức không thể dùng máy phát dự phòng, mất điện đến mức phải hủy biểu diễn mới chịu.
Và ai cũng biết rằng đó là "Biện pháp nghiệp vụ" của chính quyền Hà Nội - nơi là "trung tâm văn hoá chính trị của đảng vinh quang và vĩ đại" - khi mà chính quyền không muốn buổi biểu diễn diễn ra mà không có lý do nào chính đáng có thể viện dẫn để thuyết phục được người khác.
Chuyện đó không lạ với những ai nhẵn mặt chính quyền Hà Nội.
Người ta nhớ rằng Hà Nội vẫn còn đó vụ mất điện lâu nhất trong lịch sử, đến hôm nay đã là 8 năm 14 ngày kể từ sáng 11/9/2014 tại Bảo tàng Lịch sử Hà Nội khi bà con dân oan kéo đến xem triển lãm Cải cách ruộng đất đảng mới mở và dự tính để đến hết năm. Nhưng ngay từ đầu đã bị phản ứng quyết liệt.
Người ta vẫn nhớ "biện pháp nghiệp vụ" khi chính quyền Hà Nội cho công an giả thợ cắt đá để sửa tượng đài Lý Thái Tổ nhằm phá tưởng niệm liệt sĩ chống Tàu hoặc cho dân phòng mặc áo mưa ra tưới vườn hoa khi trời đang mưa rào để ngăn người ta đi biểu tình về vườn hoa cảm tử.
Thậm chí Hà Nội còn cho đám Trần Nhật Quang, Nhật Lệ ra cầm cờ đảng để phá tưởng niệm Gạc Ma để rồi khi bị lên án thì chối như dính hủi. Khổ cái đám Trần Nhật Quang được trận tẽn tò như chó bị đá vì xun xoe sai chỗ và từ đó tởn luôn đến giờ.
Tất cả là sự vẻ vang và quang minh chính đại của đảng. Có sao đâu. Chuyện vặt trong đời sống hành xử của đảng với dân. Cướp thì làm sao có thể đòi nó hành xử đàng hoàng được.
Chuyện ca sĩ Khánh Ly cố về Việt Nam để "Nhớ mùa thu Hà Nội" thì cũng là chuyện của bà ta. Sinh ra ca sĩ là để hát để kiếm tiền sống, để được người ta khen, hoặc đơn giản là để người ta không quên.
Có điều là cố quá thì lắm khi thành quá cố. Khánh Ly chẳng đã từng đứng khóc nức nở trên sân khấu mấy năm trước ở Việt Nam khi biểu diễn một mình vì "khán giả quay lưng lại khi tôi đã già" đó sao.
Khóc thì cứ khóc nhưng quy luật nghiệt ngã cuộc đời là vậy. Hoa hết màu hết hương thì ra đường hoặc vào thùng rác, đó là số phận và vị trí của mình đừng kêu ca hay oán thán.
Có điều nên nhớ là ở Việt Nam thì "Biện pháp nghiệp vụ" rất đa dạng.
Và khi không thể đàng hoàng, danh chính ngôn thuận không thể được, thì đảng sẽ "chơi bẩn". Măc cho :
Đường đường phương diện Quốc gia
Quan trên trông xuống, người ta trông vào.
Bởi đơn giản, ở Việt Nam có một chính quyền cộng sản.
J.B Nguyễn Hữu Vinh