Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Văn hóa

29/03/2023

Chợt nhớ những làn gió và bóng mát tự nhiên của Sài Gòn

Tuấn Khanh - Trân Văn

Sài Gòn, ký ức bóng mát

Tuấn Khanh, RFA, 29/03/2023

"Nghe nói Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất cần xây dựng một số mái che ở trung tâm cho mát…". Chuyện nghe như một bi kịch lạc quan. Nhưng đó là điều có thật, khi mười năm sau khi chương trình đốn hạ các cây xanh trăm năm tuổi ở Sài Gòn cho một dự án giải phẩu bộ mặt thành phố đầy ngạo nghễ của các quan chức, rồi hôm nay, họ chợt nhận ra cái nóng kinh hoàng đang phủ khắp nơi vì thiếu bóng mát.

saigon1

Còn đâu những hàng cây luôn xanh mát, dang rộng vòng tay mà bao bọc mọi người. Từ sáng sớm cho tới đêm khuya, không bao giờ thiếu đi những câu nói đùa vui rôm rả.

Làm lại chuyện cũ thì khó coi, nhưng mái che khắp nơi cùng quạt thông gió, thì lại là một dự án đầy tiền một cách cần thiết. Tự nhiên chợt nhớ những làn gió và bóng mát tự nhiên của Sài Gòn vẫn nằm trong trái tim nhiều người miền Nam, và nhớ tiếng máy cưa lạnh lùng đầy quả quyết cho một ngày mai mới cúa chủ nghĩa xã hội.

Nhưng sao lại phải nhớ những gì đã có ?

Tôi tin là bất kỳ ai trong số các bạn, kể cả tôi, những người đang nhớ về Sài Gòn trong những ngày buộc phải rũ chiếc áo xanh thay vào một bản vẽ tương lai, đều có quyền đặt ra một vài câu hỏi, dù là thì thầm hay hỏi thật to.

Vì sao phải thương nhớ một hàng cây, thương nhớ một hình dáng cũ ?

Trong những bức ảnh thời sự cuối tháng 7/2014, có thể thấy rất nhiều người đứng lại, tần ngần ngắm nghía Sài Gòn, chụp ảnh kỷ niệm với những chiếc lá xanh không quen biết. Chắc họ cũng đã không thể trả lời được rõ ràng cho câu hỏi này, vì ít có ai chuẩn bị đủ tâm lý cho một cuộc chia ly như vậy.

Sài Gòn tháng Bảy ấy bỗng không nóng bức như thường lệ. Cái lạnh đến sớm một cách khó hiểu, từng chiều, làm hiu hắt thêm một thành phố toác rộng, nhấp nhô với bê-tông. Tại vòng xoay phun nước, hai cụ già đang lóng ngóng thay phiên chụp ảnh nhau làm kỷ niệm. Trước đây, nơi này nhộn nhịp người qua lại bên hàng liễu xanh, giờ hoang vắng lạ. Chụp giùm cả hai cụ một tấm ảnh, nhân tiện hỏi vui "Chỗ này có kỷ niệm riêng của hai bác ?". Ông cụ cười, không trả lời mà lại hỏi "Người ta không chọn được một nơi nào khác để làm nhà ga sao cậu ?".

Câu hỏi đó tôi lại không thể trả lời, cũng như hàng triệu người thương mến thành phố của mình cũng không thể trả lời. Thậm chí, nhà ga hiện đại, to đẹp tương lai sắp tới, hầu như cũng không ai nhìn thấy được mô hình hay một bản vẽ giới thiệu về nó rõ ràng ở đâu, để mọi người có thể hình dung về sự đánh đổi này. Đây là điều tối thiểu mà bất cứ một cuộc làm mới nào ảnh hưởng đến con người, trên mọi quốc gia văn minh đều phải thực hiện.

Thành phố hơn 300 năm tuổi, được liệt vào hàng kỷ vật của cả thế giới đã đột ngột biến dạng trong mắt nhiều người. Nhìn những chiếc cưa máy gầm rú vật ngã từng cái cây đã đứng đó, lá cây rơi vãi như những trang nhật ký của đời, từng ghi lại bao thăng trầm của thành phố này mà lòng khó tả. À, vì sao chúng ta không thể chọn một vài phương án, và người dân ở thành phố này sẽ cùng bỏ phiếu chọn lựa cho con đường phát triển của chính mình ? Chắc chắn London, Paris hay Moscow… hay bất cứ đâu, khi xây một ga xe điện ngầm ở ngay một di tích nhiều tuổi của họ, người dân chắc cũng sẽ muốn được bỏ phiếu, thể hiện tâm nguyện như vậy. Và thôi, đừng nói với tôi về biểu quyết Hội đồng Nhân dân Thành phố, tôi không biết gì về họ, ngoài những hình ảnh vỗ tay nhiệt liệt và chơi game khi nhấn nút biểu quyết.

Tôi từng nhìn thấy những cái cây được bọc rễ cẩn thận, khi được nhổ ra nơi cư trú của nó giữa Sài Gòn. Chắc chắn đã có ai dặn dò việc chuyển giao nó về một nơi nào đó để giữ lại trong tiếc nuối. Nhưng tôi cũng nhìn thấy những cái cây được kéo xuống, cưa nhỏ và mang đi. Cây và củi là hai ý nghĩa khác nhau, nhưng củi có tuổi 100 năm lại là một khái niệm khác. Đại lộ Lê Lợi, một trong những đại lộ đẹp nhất Việt Nam với gió, nắng và lá… được thay vào đó bằng điện, sắt và hầm ngầm, dù gọi là để phát triển, thì dĩ nhiên cũng phải có chút chạnh lòng.

Ai cũng muốn đất nước mình đẹp hơn, hiện đại hơn. Việc xây dựng và buộc phải hy sinh một điều gì đó, đôi khi là điều cần thiết, không thể chối cãi. Nhưng với những gì lâu nay mà từng người dân Việt được biết, thì việc tiếc nuối pha lẫn sự lo âu là một điều có thật.

Ai cũng nhớ rằng Sài Gòn là một vùng đất lún, cần hàng ngàn tỉ để phục hồi nhưng vẫn chưa làm được. Ai cũng nhớ rằng cả nước đã có những công trình kéo dài ngày này qua ngày khác và xuống cấp do thiếu tổ chức và đồng bộ. Nhưng điều đó không quan trọng rằng, ai ai cũng nhớ rằng trên đất nước này, đã có rất nhiều công trình được gắn mác hạng mục quốc gia, quan trọng hơn cả ga xe điện ngầm này, được ca ngợi hết mực, nhưng bị đục ruỗng, chỉ vài tháng, hoặc một năm đã hư hỏng, đã rời rã. Thậm chí những con đường sinh lộ của cả quốc gia được tìm thấy cốt tre pha xi-măng dỏm. Một cái cầu vừa xây xong, tháng sau đã không dùng được nữa, v.v. nhưng không hề thấy có ai phải chịu trách nhiệm. Những câu chuyện có thật và liên tục như vậy đã hoang phí ngân khố và niềm tin của cả quốc gia đến tận cùng.

Tất cả những điều đó xảy ra, buộc người dân có quyền bồi hồi và lo sợ cho cái sẽ đến, đánh đổi, rằng liệu có thật sự đáng giá hay không ? Họ cũng cần được nghe một ai đó nói cho họ, quả quyết về tương lai hoặc có ai đó chịu trách nhiệm rõ ràng cho những bất cập sẽ tới. Đơn giản vì họ là cư dân, là chủ nhân của thành phố này. Nhưng tiếc là, chỉ có tiếng gầm rú của cưa máy, của những công nhân hò nhịp thay cho tiếng nói của họ, hạ gục từng cái cây quen thuộc và tin cậy của họ gục xuống.

Cây có linh hồn không ? Thật ngớ ngẩn cho câu trả lời, nhưng nếu như hàng cây đã từng ngắm nhìn thành phố qua bao thế hệ, chắc chắn đã chia sẻ cùng con người nơi này những điều bí ẩn, nhưng đủ để hồi sinh nhau qua nhiều khốn khó.

Nếu nhắc lại, có thể chúng ta sẽ bật cười khi nhớ đến nhiều bài báo lo về sinh mạng của một con rùa già ở Hồ Gươm, Hà Nội. Thậm chí đã có các báo cáo khoa học đòi cải thiện tình trạng ô nhiễm của nước hồ để cứu con rùa đó. Người ta ca ngợi đó là di vật, là niềm tin.

Nhưng hạ gục thật nhiều hàng cây trăm tuổi, lấy đi lá phổi của hàng triệu người thì đã chẳng có một sự chất vấn nào xứng đáng cho di vật hay niềm tin. Hay Sài Gòn là nơi có quá nhiều điều không cần, hay không nên gìn giữ ?

Một người bạn trên Facebook, anh Alvin Tango, nhắc tôi về câu chuyện được đăng trên báo Trung Quốc, rằng có người đàn ông đã bán một trái thận để mua Ipad, để sống với đời hiện đại của mình. Người Sài Gòn khi chịu cắt đi hơi thở quen và lịch sử của mình, chắc cũng cần nghe một lời giải thích chân tình hơn là một mệnh lệnh đanh thép.

Tất cả mọi người hiện chỉ nhìn thấy những tiếng thở dài về một Sài Gòn quen thuộc. Phải chăng thói quen nhẫn nại chịu đựng và chấp nhận mọi thứ, việc tăng liên tục xăng, điện… cho đến những cuộc tấn công máu lạnh của công an vào dân thường ngay trên đường phố, mỗi ngày nhìn thấy trên báo chí, đã khiến mọi người chỉ còn khả năng đóng kín cửa, thì thầm và sụp đổ khả năng tư duy phản biện về điều thiết thân của mình ?

Và có thể vì vậy, lặng lẽ thương nhớ những hàng cây cũ run rẩy giữa tiếng máy cưa, là điều duy nhất những người yêu Sài Gòn có thể còn giữ lại.

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 29/03/2023

***********************

Lại dựng ‘mái’ để ‘che’ ?

Trân Văn, VOA, 28/03/2023

Liu ln này, UBND Thành phố Hồ Chí Minh có là"mái" đ "che" cho "sáng kiến" ca S Quy hoạch và kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh như trước nay, h thng công quyn t trung ương ti đa phương vn làm như thế vi đ loi "sáng kiến" bt k thường dân xúm vào phân tích thit hơn thế nào ?

leloi1

Lê Lợi là tuyến đường sầm uất bậc nhất Thành phố Hồ Chí Minh và có vị trí đắc địa, kết nối nhiều địa danh lâu đời của trung tâm thành phố.

T Tui tr va công b kết qu cuc kho sát ý kiến đc gi v "sáng kiến" mà S Quy hoạch và kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh va đ trình UBND Thành phố : Làm "mái che" cho va hè đường Lê Li trên đa bàn qun 1.

Theo kết qu cuc kho sát va đ cp thì 84,4% không tán thành "sáng kiến" ca S Quy hoạch và kiến trúc. Theo h, "mái che" s sm hư hng do thi tiết. Mun to bóng mát, tt nht là trng thêm cây trên l ca trc đường này(1).

***

"Sáng kiến" dng "mái che" có chiu ngang 4 mét, chy dc va hè đường Lê Li được gii thiu hi cui tun trước. S Quy hoạch và kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh cho rng cn làm điu này vì ĐườngLê Li đã được tái lp nguyên trng, giao thông thông thoáng nhưng cnh quan và các tin ích cho hot đng mua sm, đi b ca người dâncũng như du khách vn chưa được đáp ng đy đ, trong khi đây là trc đường có tính cht thương mi, nơi dng chân ca du khách và là cu ni ca các công trình trng đimcho nên cn phi nghiên cu xây dng trc đường nàytr thành khu ph thương mi đi b thân thin, hin đi.Bi không th b trí ngay cây và mng xanh đ ln, đ dày đ to bóng mát cho va hè như trướcnên cn đu tưt 20 t đến 30 ttăng cường mái che nng mưa, to không gian đi b(2).

Kết qu cuc kho sát do t Tui Tr thc hin đã giúp hình dung dân chúng đánh giá "sáng kiến" dng "mái che" trên va hè đường Lê Li thế nào. Còn các chuyên gia ? H cũng thế !

Không có chuyên gia nào tn tình ng h "sáng kiến" dng "mái che" khi tr li phng vn ca VnExpress. Ông Võ Kim Cương (cu Phó Kiến trúc sư trưởng Thành phố Hồ Chí Minh), bà Nguyn Th Lan Thi (Ging viên Đi hc Khoa t nhiên Thành phố Hồ Chí Minh), khng đnh h không đng tình vì "mái che" làm gim s thông thoáng, ngoài chi phí đu tư còn phi chi thêm tin bo trì, không an toàn nếu mưa to gió ln. Mái che va hè thường ch được dng nhng khu vc đã có metro hoc mng lưới giao thông công cng đng b nhưng đường Lê Li chưa hi đ các yếu t này. Cách tt nht trong vic khôi phc cnh quan, to bóng mát là trng li cây. Ông Nguyn Hu Nguyên (Hi Quy hoch phát trin đô th Thành phố Hồ Chí Minh), bà Hoàng Ngc Lan (Đi hc Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh), không ph nhn "sáng kiến" nhưng lưu ý phi đánh giá k hiu qu gia chi phí đu tư và tác dng. Ông Nguyên nhc đến chuyn đang "rt thiếu nhà v sinh công cng", còn bà Lan thì đ cp đến vic phi bo đm "yếu t thm m, cnh quan khu vc" (3).

***

Vic thi công h tng cho tuyến metro Bến Thành Sui Tiên đã khiến phn ln va hè dc trc Lê Li trc lóc. Khôi phc cnh quan, bóng mát khu vc trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh là chuyn tt nhiên nhưng ti sao S Quy hoạch và kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh không tha thiết vi chuyn trng cây như suy nghĩ ca đa s dân chúng và chuyên gia mà li thích gii pháp tm thi là dng "mái che" – vn phc tp và d dàng dn ti nhiu chuyn phin toái hơn trong tương lai ? Ti sao trong vic gii quyết nhng vn đ liên quan đến dân sinh, tư duy ca nhng viên chc hu trách vn khác hn vi đa s thường dân đi tượng th hưởng phúc li ?

Liu ln này, UBND Thành phố Hồ Chí Minh có làm "mái" đ "che" cho "sáng kiến" ca S Quy hoạch và kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh như trước nay, h thng công quyn t trung ương ti đa phương vn làm như thế vi đ loi "sáng kiến" bt k thường dân xúm vào phân tích thit hơn thế nào ?

Trân Văn

Nguồn : VOA, 28/03/2023

Chú thích

(1) https://tuoitre.vn/tren-84-ban-doc-khong-dong-y-de-xuat-lam-mai-che-via-he-duong-le-loi-20230327103647845.htm

(2) https://zingnews.vn/de-xuat-lap-mai-che-via-he-rong-4-m-o-trung-tam-tphcm-post1415183.html

(3) https://vnexpress.net/chuyen-gia-de-xuat-trong-cay-thay-vi-lap-mai-che-duong-trung-tam-sai-gon-4585618.html

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Trân Văn
Read 638 times
More in this category: « Vũ Nhi luận »

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)