Lời tòa soạn : Nhất Linh Nguyễn Tường Tam (1906-1963) là một nhân vật lịch sử của nước Việt Nam trong thế kỷ 20. Vừa là một nhà văn lỗi lạc vừa là một lãnh tụ chính trị. Trước tháng 8/1945 khi hầu hết người Việt Nam không biết Hồ Chí Minh (1890-1969) là ai thì Nhất Linh, kém Hồ Chí Minh 16 tuổi, đã danh tiếng như cồn. Ông làm chủ bút báo Phong Hóa (1932) và thành lập Tự Lực Văn Đoàn (1934) - dùng văn chương và tư tưởng tạo ra một trào lưu, đem lại một sinh khí mới cho xã hội Việt Nam đang chìm đắm trong chế độ bảo hộ của người Pháp. Nhất Linh và nhóm Tự Lực Văn Đoàn trong thập niên 1930’s đã làm thay đổi xã hội Việt Nam một cách sâu xa.
Năm 1939, Nhất Linh cùng với các thành viên Tự Lực Văn Đoàn ra mặt chống thực dân Pháp - lập đảng Đại Việt Dân Chính để tranh đấu giành độc lập cho đất nước và thiết lập một chế độ dân chủ thực sự. Đại Việt Dân Chính sát nhập với Việt Nam Quốc Dân Đảng năm 1945 và Nhất Linh Nguyễn Tường Tam trở thành một lãnh tụ của Việt Nam Quốc Dân Đảng với chức Bí thư trưởng.
Tháng 3/1946 trong chính phủ liên hiệp Quốc-Cộng (lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng), Nguyễn Tường Tam làm bộ trưởng Ngoại giao trong nội các Hồ Chí Minh. Tháng 5/1946, vì bất đồng chính kiến với Hồ Chí Minh, Nguyễn Tường Tam rời chức vụ và lưu vong. Đảng cộng sản Việt Nam phản ứng bằng cách vu cáo, chụp mũ ông đào nhiệm và biển thủ công quỹ.
Kế tiếp công an và quân đội cộng sản mở cuộc tàn sát nhằm vào phe quốc gia. Hàng ngàn hay hàng vạn đảng viên và cảm tình viên của các tổ chức Việt Quốc, Việt Cách, Đại Việt, Duy Dân, Cao Đài, Hòa Hảo… đã bị giết, ám sát hay bị thủ tiêu cùng với các lãnh tụ như Nhượng Tống, Trương Tử Anh, Lý Đông A, Huỳnh Phú Sổ… Đó cũng là trường hợp của nhà văn Khái Hưng, một lãnh tụ trọng yếu khác của Việt Nam Quốc Dân Đảng, người đồng chí thân thiết như hình với bóng của Nhất Linh Nguyễn Tường Tam. Sự tàn độc của Đảng cộng sản Việt Nam từ những ngày tháng đầu tiên ấy đã châm ngòi cho cuộc nội chiến, phân tranh Quốc-Cộng "nồi da, xáo thịt" kéo dài 30 năm, lấy đi mấy triệu sinh mạng… mà di lụy "nhân tâm ly tán" vẫn còn cho đến hôm nay.
Đọc truyện ngắn "Bác Hòa Hàng Cơm" trích trong tập trường thiên "Xóm Cầu Mới" của Nhất Linh để "cảm" cái nghệ thuật văn chương của bậc văn hào - gọn, nhẹ, tinh tế, sâu sắc, dí dỏm, ly kỳ và bất ngờ như truyện trinh thám, sống động như diễn ra trước mắt. Một mối tình quê nghèo đằm thắm, lãng mạn mà chân thực của một góa phụ trẻ với chàng công nhân kéo xe cũng rất trẻ trong bối cảnh xã hội miền Bắc Việt Nam một trăm năm trước. Nhà văn đã thực sự hòa hợp với đời sống và tâm tình của người dân Việt với một trái tim nhân ái, yêu nước, yêu người.
Phải chi nhà chính trị Nguyễn Tường Tam - không phải nhà chính trị Hồ Chí Minh - cũng thành công như nhà văn Nhất Linh thì nước Việt Nam đã được hòa bình, hạnh phúc biết bao !
Thông Luận trân trọng mời qúy độc giả thưởng thức đoản văn "Bác Hòa Hàng Cơm" của Nhất Linh.
Thông Luận
Tranh vẽ nhà văn Nhất Linh (1906-1963) của họa sĩ Nguyễn Gia Trí.
——-
Bác Hòa hàng cơm
Bến Cháy có độ mươi nóc nhà và trong đó có hàng cơm của bác Hòa. Mỗi lần Nhỡ kéo xe đến vùng lân cận đấy, vì xa Xóm Cầu Mới đêm tối không về được nên thường phải ngủ trọ ở hàng cơm bác Hòa, sáng hôm sau đón khách mới để khỏi phải kéo xe không về. Vì bến Cháy xa, nên họa hoằn lắm mới có khách đi từ Xóm Cầu Mới về ; lần này sở dĩ có khách vì con đường từ các ga gần bến Cháy bị ngập nước.
Xe kéo được kéo bởi một người "cu-li" và đôi khi được thêm hai người khác đẩy. Nếu là quan lớn thì thường có người trẻ đi kế bên người phu kéo, tay cầm ống thuốc lào hoặc một khay trầu nếu người ngồi trên xe là phụ nữ.
Lúc kéo xe qua, thấy bác Hòa ở trong ngửng mặt nhìn ra, tự nhiên Nhỡ thấy vui vẻ như là vẫn mong đợi được gặp mặt nàng từ lâu, tuy những lúc thường Nhỡ không bao giờ nghĩ đến bác ta cả. Chàng cũng thấy thích là đến gần nửa năm không gặp mà bác ta nhận ngay được mình, nét mặt bác tươi hẳn lên tỏ vẻ vui mừng :
"Bác Nhỡ lát nữa ra đây nhé !"
Rồi bác Hòa chào người khách ngồi trên xe :
"Ông Chánh đi Hải Phòng về".
Nhỡ để ý đến chỗ Hòa hỏi mình trước rồi mới chào ông Chánh sau. "Khách nhớ nhà hàng, nhà hàng không nhớ khách". Thế mà bác Hòa lại nhớ cả tên mình và gọi mình không chút lưỡng lự như quen thuộc từ đã lâu lắm.
Hòa ngồi nhìn theo cho đến khi cái xe khuất sau bụi tre đầu con đường rẽ vào làng Me. Bây giờ đã chiều, mà con đường ra ga ngập nước, rất có thể không có khách nào đêm nay. Hòa bế đứa con lên bốn của mình, đặt ngồi trên cái ghế đẩu rồi đi thổi cơm chiều.
Hòa góa chồng đã gần bốn năm nay từ trước khi đẻ đứa con đầu lòng. Lần đầu tiên gặp Nhỡ bác đã thấy mình mê ngay không để ý gì đến chỗ nàng hơn Nhỡ đến sáu bẩy tuổi. Vừa làm cơm Hòa vừa loay hoay xếp đặt cách thức tiếp đãi Nhỡ. Nàng nghĩ :
"Kéo ông Chánh đến tận làng Me, ra đến đây chắc vừa tối".
Thổi cơm xong, trời đã tối, nàng lên đèn mà cũng chưa thấy Nhỡ ra.
"Ngộ có việc gì ngăn cản không ra được chăng ?"
Nàng nhìn về phía bụi tre, ngồi yên đợi. Một người khách vác một cái tay nải vào ngồi ở ghế, lật bát nước chè. Hòa rót nước xong mới nhận thấy mình không đon đả chào hỏi gì người khách như lúc thường. Nàng nhìn người khách ngẫm nghĩ, cố nhớ xem người này đã có lần nào đến ngủ trọ chưa. Đã nhiều đêm nhà chỉ có mình nàng với một người khách đàn ông, nên nàng đã quen rồi và tuy có một vài người khách sàm sỡ song nàng không bị sa ngã bao giờ ; nhưng nàng vẫn không ưa những đêm như thế vì sáng hôm sau nàng không khỏi thấy ngường ngượng với những người bên hàng xóm. Nàng cũng biết là họ cho nàng làm cái nghề cơm này không hợp với cảnh một người đàn bà góa, nhưng không làm thì không có cách gì nuôi thân nàng và nuôi con. Nhưng lần này thì nàng lại chỉ mong cho ông khách này không ngủ trọ ở đây.
Hòa nghĩ nếu hỏi ông ta thì biết ngay nhưng nàng không hỏi. Nàng thấy người khách nhìn vào trong nhà, rồi lại nhìn cái tay nải. Uống xong bát nước người ấy một tay cầm lấy đầu tay nải một tay móc túi lấy tiền. Lúc giơ tay nhận tiền nàng thấy bàn tay mình hơi run run. Bỗng nàng thấy người khách đến đường cái đứng dừng lại một lúc, lưỡng lự rồi quay trở vào.
"Bác bán cho một bao diêm".
Hòa thở nhẹ một cái. Lần này thì người khách đi thẳng. Cái sợ có người khách ngủ trọ và cái vui thoát được người khách lại làm cho nàng hồi hộp hơn. Tuy đã quá giờ đóng cửa, nàng cũng đợi một lúc lâu mới dám đóng. Nàng trải cái chiếu mới lên giường, bưng mâm cơm đặt ở giữa, rồi lấy một chai rượu con và hai cái chén đặt ở cạnh mâm. Nàng ra sau nhà múc một chậu nước đặt trên ghế, cạnh chậu vắt sẵn cái khăn mặt mới. Nàng đưa mắt nhìn mâm cơm và cái chậu thau. Tuy thường thường nàng vẫn bưng mâm, thau hầu khách như thế nhưng chỉ đêm nay nàng mới thấy là nàng nghĩ đến công việc mình làm, đến từng cử chỉ một. Mâm cơm sang bằng mâm cơm dọn cho người khách sang nhất.
Dọn cơm xong, nàng vào buồng, lục rương lấy ra cái váy sồi và cái áo the hoa mà nàng đã mặc hôm cưới, rồi nàng thay quần áo và lấy gương ra soi ngắm nghía mặt mình. Nàng thấy nàng đẹp và mím môi ngắm nghía mình một lúc lâu. Rồi nàng đi ra ngoài nhà, ngồi đợi và nghe ngóng tiếng bên ngoài. Thằng Lương con nàng vẫn ngồi yên trên cái ghế đẩu. Nó gọi mẹ đòi ăn nhưng nàng bảo nó đợi ; con nàng còn thức thì nàng ăn cùng mâm và uống rượu với Nhỡ tự nhiên hơn. Bỗng Hòa đứng dậy cầm một cái chén ở mâm cơm đem cất đi ; nàng thấy để đến hai cái chén có vẻ lộ quá.
Có tiếng xe lăn lạch cạch ở đầu phố, Hòa ngồi thẳng người lắng tai nghe. Nàng cũng có cái cảm tưởng như là ngày trước lúc nàng ngồi đợi chồng về ăn cơm. Rồi nàng mỉm cười ngẫm nghĩ :
"Nhưng mà chồng trước ngồi trên xe cơ !"
Cái xe mỗi lúc một gần và đỗ lại ở sân rồi có tiếng nón quạt. Hòa cất tiếng hỏi :
"Sao về muộn thế ?"
Tiếng nàng có nhiễm vẻ trách móc một cách thân yêu và nàng vừa nói vừa lắng tai nghe tiếng của mình. Hòa đứng lên mở cửa, đợi Nhỡ vào rồi thong thả cài then. Nhỡ đưa mắt nhìn mâm cơm sang và cái chậu thau với chiếc khăn trắng còn mới nguyên, không phải để dành cho hạng khách phu xe ăn cơm dưa cà như chàng.
"Hôm nay có khách nào thế ?"
"Không có khách nào cả".
"Thế mâm cơm ?"
Hòa yên lặng và lấy tay chỉ vào Nhỡ rồi lại chỉ vào mình như người câm làm hiệu. Nhỡ thấy là lạ cũng không nói, chỉ gật nhanh một cái và mở to mắt để tỏ vẻ ngạc nhiên. Chàng cũng thấy thích bắt chước Hòa làm người câm. Hòa gật gật đầu một lúc mấy cái. Nhỡ mỉm cười nhìn nàng một lúc và nàng cũng mỉm cười lại, rồi nàng cất tiếng nói nhưng rất khẽ :
"Hôm nay nhà tôi có giỗ".
Nhỡ nhìn vào mâm cơm :
"Thảo nào, thảo nào cơm sang thế này".
Lúc đó chàng mới để ý đến bộ quần áo khá sang của Hòa, không phải quần áo để mặc lúc thường nhật. Hòa nói :
"Bác đến vừa may".
Nàng chỉ cái thau nước, bảo Nhỡ :
"Mời bác đi rửa mặt cho mát".
Thấy vẻ mặt ngơ ngác của Nhỡ nàng tiếp theo :
"Hôm nay bác là khách đến ăn cỗ cơ mà. Phải thịnh soạn một tí chứ".
Nhỡ lau mặt thong thả, rồi cầm chậu thau định đem đổ. Hòa đã chạy ngay lại đỡ lấy chậu thau. Nhỡ giằng lại :
"Bác để tôi rửa chân. Hôm nay ăn cỗ cơ mà".
Không có guốc đàn ông, Hòa đưa cho Nhỡ đôi guốc của mình. Nhỡ rửa xong chân đi vào, vừa đi vừa gõ guốc xuống nền đất cho kêu coong coong ; chàng thấy hơi là lạ ở hai bàn chân sạch và hơi man mát, đã lâu lắm mới lại đặt chân lên guốc. Trước mặt chàng dưới ánh đèn lại có mâm cỗ sang, lại có cả rượu nữa. Nét mặt Hòa dưới ánh đèn đương nhìn chàng đi lại, chàng thấy có vẻ êm dịu và vui lắm. Lúc nãy mới trông mặt Hòa chàng vui vui trong lòng không phải vì chàng coi Hòa như một người đàn bà mà chàng thấy muốn yêu : ngay từ lần đầu tiên gặp Hòa, Nhỡ để ý đến nàng không phải vì nhan sắc, Hòa không đẹp lại hơn tuổi nhiều quá. Nhưng nét mặt người bán hàng cơm ấy có cái gì hợp với chàng lắm ; chàng mới nhìn đã thấy thân ngay như một người chị cả hiền từ và tốt bụng.
Nhỡ cười lên một tiếng rồi nói :
"Nào bây giờ ăn cỗ của bà chị".
Chàng ngồi lên trên giường, xếp bằng tròn rồi chống tay vào đùi, cúi mặt nhìn mâm đồ ăn, cười xòa một tiếng. Hòa lấy hai tay bưng bát đũa cho chàng rồi rót rượu vào chén trước mặt Nhỡ.
"Mời bác xơi tí rượu. Cả ngày đi chắc mệt".
Nhỡ mỉm cười vì lần đầu được người hầu hạ mình cung kính như thế, và chàng thấy hơi có cái gì lạ trong những cử chỉ hơi quá lễ phép của bà hàng cơm.
"Bà cũng xơi một chén chứ ?"
"Tôi không biết uống".
"Uống một tí thôi không sao".
Nhỡ bước vội xuống giường với cái chén rồi rót rượu đưa cho Hòa :
"Mời bà".
Hòa cầm lấy chén, tay run run.
"Nể bác quá".
Bỗng Nhỡ cảm thấy có cái gì khang khác ở trong nhà.
Hòa hỏi :
"Cái gì thế bác ?"
Nhỡ quay nhìn đứa bé ngồi trên ghế đẩu ; đứa bé ngồi xếp bằng tròn trên cái ghế, yên lặng, hai mắt mở to. Bấy giờ chàng mới nhận ra là từ lúc chàng mới vào nhà nó cũng ngồi yên như thế. Đầu nó lại cạo trọc nên trông như một nhà sư đương ngồi tụng kinh. Hòa hiểu ý Nhỡ, vội nói :
"À thằng Lương".
Rồi Hòa nói cho Nhỡ biết là tìm được cách ấy tiện cho nàng lắm ; những lúc bận tay nàng cứ đặt nó ngồi trên cái ghế đẩu và nó cứ ngồi yên thế hàng giờ đồng hồ. Hễ nó xuống đất là vớ được cái gì nó đập cái ấy ngay. Cả vùng này ai cũng gọi nó là "sư cụ".
Nhỡ cười đứng lên bế nó :
"Mời sư cụ lại xơi cơm với chúng cháu".
Rồi Nhỡ đặt nó ngồi cạnh mình. Hòa vui mừng vì thấy Nhỡ có vẻ thích đứa bé lắm, Nhỡ vừa ăn vừa gắp cho đứa bé ăn. Chàng đã uống đến chén thứ hai nên cười đùa với đứa bé vang cả nhà. Hòa vẫn chưa nhắp một hụm rượu nào. Nàng không dám tự mình uống, còn Nhỡ thì mải chơi với đứa bé nên không nghĩ tới mời nàng.
"Thôi bác đưa cháu đây, tôi cho nó ăn rồi cho nó đi ngủ".
Nàng thấy con nàng như cướp mất cả Nhỡ. Lúc đặt xong đứa con đi ngủ, ở trong buồng bước ra, Hòa đứng dừng lại : Nhỡ ngồi che lấp ánh đèn xoay lưng về phía nàng, một bên má và một bên cổ hơi hồng hồng ; nàng đứng lại nhìn trộm Nhỡ lâu lắm và có cái cảm tưởng như người ngồi ở mâm là chồng nàng đương ngồi đợi nàng ra ăn cơm. Nàng thong thả đi ra phía giường, đi thong thả lắm, và vén áo nhẹ nhàng ngồi xuống cạnh mâm, mặt cúi xuống. Không phải nàng ngượng nên có những dáng dấp ấy, nàng làm thế chỉ vì nàng thấy thích làm thế. Nàng nhớ lại độ mới lấy chồng, có một đêm ở trong buồng ra, chồng nàng cũng ngồi ăn cơm xoay lưng vào nàng che lấp ánh đèn như Nhỡ hôm nay.
"Mời bà xơi rượu đi chứ. Chén còn đầy nguyên thế kia ?"
Hòa cầm lấy chén rượu rồi ngửng nhìn Nhỡ :
"Mời bác".
Nàng nhắc chén uống một hụm to rồi ngừng lại. Nàng thoáng vẳng nghe lời của chồng nàng một hôm nào nói với một người bạn trong khi hai người bàn về một chuyện trai gái gì đó :
"Cố nhiên, đàn ông thì bao giờ họ từ chối".
Rồi nàng dốc chén uống một hơi cạn, khiến Nhỡ mở to mắt nhìn một cách kinh hãi :
"Bà uống rượu giỏi nhỉ".
Hòa thở hà một tiếng mạnh, giơ tay vuốt ngực, mỉm cười :
"Tôi sợ uống rượu lắm nên phải uống thế cho chóng xong đi".
Nàng đã say bàng hoàng nên mạnh bạo hơn, mời Nhỡ và giục Nhỡ ăn luôn miệng. Có lần tìm được một miếng ngon, nàng gắp bỏ vào bát Nhỡ, dịu giọng nói :
"Bác xơi".
Rồi nàng hỏi về Nhỡ, về gia đình Nhỡ :
"Sao lâu lắm bác không kéo xe về vùng này ?"
Nhỡ mỉm cười nói :
"Nếu cứ đến đây có cỗ ăn như thế này thì tôi muốn đến luôn, nhưng ít khách về vùng này lắm".
Thấy Hòa hỏi về nhà mình, chàng sực nghĩ đến chồng bà hàng cơm, và hơi lấy làm lạ là nhà có giỗ mà ông ta lại đi vắng :
"Ông nhà đi đâu giờ chưa về ?"
Hòa hơi khó chịu vì câu hỏi ấy đã cho nàng biết là Nhỡ không để ý gì đến nàng ; tuy mấy lần trước Nhỡ đến ngủ trọ nhà có đông khách nhưng nếu Nhỡ để ý một tí tất phải nhận ra là nàng đã góa chồng.
"Thầy cháu mất đã lâu, ngay từ khi chưa sinh cháu Lương".
"Thế à ?"
Tuy không nhìn thẳng nhưng Hòa nhận thấy có vẻ gì khác trên nét mặt Nhỡ. Nhỡ đưa mắt nhìn chung quanh nhà rồi lại nhìn ra cửa. Nàng biết là Nhỡ đã để ý đến sự nàng góa chồng và cả nhà hôm nay chỉ có mình nàng với chàng.
Nhỡ cũng để ý đến chỗ đó ; thấy một đêm ngủ chung nhà mà chỉ có mình với một người đàn bà góa, Nhỡ cũng thấy hơi bất thường và thấy hồi hộp trong lòng. Hai người lại ngồi ăn cùng một mâm và uống rượu với nhau nữa. Nhỡ nhắc chén để lên môi nhìn trộm nét mặt Hòa một lúc, lần này chàng uống một hụm khá to hơn mọi lần.
Nhỡ cũng không hỏi thêm về cái chết của chồng Hòa. Chàng mong bữa cỗ giỗ hôm nay không phải là bữa cỗ giỗ chồng bà ta và vì nghĩ thế chàng mới để ý nhìn lên bàn thờ. Nhìn kỹ bàn thờ, Nhỡ cúi đầu vờ gắp đồ ăn để tránh cái nhìn của Hòa và để chàng có thể mỉm cười được một cái cho tự nhiên. Nhỡ muốn uống cho thật say.
Ăn xong, Nhỡ đứng lên giúp Hòa dọn mâm. Chàng lại rửa bát nhưng Hòa nhất định từ chối và sau cùng vì Nhỡ cứ nhất quyết, nàng phải để Nhỡ cùng rửa bát đĩa với mình. Tay hai người hễ có dịp là đụng vào nhau và nhiều lúc đụng vào nhau lâu hơn là sự cần bắt buộc ; như là lúc cất bát đĩa vào chạn, việc ấy đáng lẽ chỉ một người làm tiện hơn, nhưng Nhỡ cứ đứng cạnh rổ bát cầm từng chiếc một đặt vào tay Hòa để nàng cất, cất từng cái một, vào trong chạn bát.
"Ăn cỗ có khác. Lắm bát đĩa quá. Tôi mỏi cả tay".
Nhưng Hòa cứ yên lặng giơ tay đón, không cản Nhỡ. Nhỡ nói tiếp :
"Bà bảo không biết uống rượu, thế mà vẫn không đánh vỡ một đĩa nào. Tài thật".
Cất xong bát đĩa, Hòa cầm đèn đưa Nhỡ lên nhà rồi nàng ra đóng nốt cái cửa sau xuống bếp. Căn nhà như chật hẳn lại.
"Bây giờ mời bác đi nghỉ".
Hòa lắng tai nghe bên ngoài. Cả phố chắc nhà nào cũng đã ngủ ; không có tiếng trẻ con chơi đùa nữa. Nàng ra lấy chổi phất trần quét giường, đặt cái gối ngay ngắn ở giữa rồi đứng lên giường mắc màn. Chiếc màn nâu dầy, nên ngồi ở ngoài Nhỡ chỉ nhìn thấp thoáng bóng nàng. Chàng chăm chú để ý đến từng cử chỉ một của Hòa trên giường. Sao nàng lại giắt màn lâu thế. Chiếc màn vá rất nhiều mảnh nhưng vẫn còn nhiều chỗ hở. Nàng không cần phải giắt một cách quá cẩn thận như thế. Như lúc khác thì Nhỡ đã cất tiếng nói đùa một câu về chỗ đó, nhưng chàng chỉ ngồi yên và chàng lại cố giữ mình không cất một tiếng nói nào. Sau cùng một bàn tay Hòa lộ ra ở cửa màn :
"Thôi mời bác đi nghỉ. Đêm đã khuya rồi".
Nghe tiếng Hòa nói một cách thong thả và ấm cúng, từ trong màn đưa ra, Nhỡ biết là nếu chàng đi vội một tí để đến lúc đến cửa màn vừa gặp Hòa ở trong màn bước ra thì hai người tất sẽ cầm lấy tay nhau tự nhiên. Nhưng Nhỡ vẫn ngồi yên ở giường không nhúc nhích.
Hòa bước xuống đất đi về phía Nhỡ ngồi và nhắc lại :
"Mời bác đi nghỉ".
Rồi nàng ra chỗ chõng nước, cúi xuống loay hoay xếp dọn các thứ, yên lặng không nói gì với Nhỡ nữa. Nhỡ vào giường đặt mình nằm, cầm cái quạt phe phẩy. Chàng tự trách mình sao đối với Hòa chàng lại nhút nhát thế. Chàng biết là nếu cứ nói đùa luôn với Hòa chắc rất dễ dàng có dịp cầm tay nàng nhưng tự nhiên chàng lại sợ không dám nói đùa với Hòa nữa. Như những lúc hút thuốc lào, chàng rất có thể nhân cái cớ hút vào thì mê man bất tỉnh để đùa Hòa và thử ý nàng, nhưng bao nhiêu cơ hội chàng đều bỏ qua. Lại còn lúc Hòa bỏ màn nữa, sao chàng không chạy đến tranh bỏ màn, để đến nỗi bây giờ phải nằm suông thế này. Thật là bực mình.
Xếp dọn xong, Hòa cầm cây đèn rồi rón rén đi về phía giường Nhỡ, đi thật nhẹ bước như sợ Nhỡ đã thiêm thiếp ngủ. Nàng đặt đèn ở cái ghế cạnh đầu giường Nhỡ. Nhỡ liếc nhìn tự hỏi :
"Tại sao lại phải để đèn ở đây ?"
Chàng thấy Hòa nhìn nhanh về phía giường rồi cúi xuống. Chắc nàng định tắt đèn, chàng nghĩ thế và toan ngồi thẳng dậy. Nhưng Hòa không tắt đèn và vì thế Nhỡ cứ nằm yên ; nàng thong thả vặn cho thấp ngọn đèn, nhưng nàng không vặn bé quá đợi cho ngọn lửa đứng yên rồi đi về phía buồng. Nhỡ lắng tai nghe nhưng không thấy nàng đóng hay khép cửa buồng lại. Nhỡ lại nhìn ngọn đèn và ngẫm nghĩ :
"Nhà không có giỗ lại nói dối là có giỗ để ngồi uống rượu với mình, nhưng sao một người đàn bà góa đêm hôm nhà không có ai, rất có thể vờ say rượu, nhưng sao uống nhiều mà vẫn tỉnh và cố giữ cho tỉnh rượu. Lại còn cái ngọn đèn !"
Ngọn đèn tuy vặn nhỏ thật nhưng nếu Hòa có ý gì thì không đời nào lại để đèn như muốn ngầm bào chàng cứ ngủ yên đi đừng có nghĩ ngợi lôi thôi. Nhưng tại sao nàng lại không đóng cửa buồng riêng lại, như thế chắc chắn hơn là để đèn sáng.
"Hay là buồng không có cửa ?"
Nhỡ ngồi thẳng lên và nhìn về phía cửa buồng. Rõ ràng có cánh cửa. Nhỡ ngồi lâu lắm nhìn vào chỗ bóng tối trong buồng ở sau cái cánh cửa mở rộng như muốn mời chàng vào. Chỉ đứng lên đi một vài bước rồi đứng lại ở cửa gọi bác ta, và tùy theo tiếng bác ta trả lời lại là có thể biết chắc được. Không có gì nguy hiểm cả. Nếu bác ta trả lời lại tỏ vẻ ngạc nhiên về cử chỉ của mình thì có thể nói là…
Nhỡ loay hoay nghĩ xem viện cớ gì cho tự nhiên nhưng loay hoay nghĩ mãi mà không tìm ra được cớ gì cả ; chẳng lẽ đêm hôm lại đến gọi một người đàn bà góa dậy chỉ để than phiền là màn thủng nhiều chỗ mà trí Nhỡ lúc đó lại chỉ nghĩ ra được có cái cớ màn thủng. Nhỡ mỉm cười một cái rồi lại nằm xuống và đành tự an ủi mình bằng cái thú đợi Hòa ra ; không có hy vọng gì lắm nhưng chỉ còn cách ấy thôi ; như thế chàng lại có thể nếu giấc ngủ đến thì cứ ngủ đi không tai hại gì. May ra được một giấc mơ mà nếu ban đêm giấc mơ không đến thì lúc biết trời đã sáng rồi không phải băn khoăn nữa.
"Hay là mình tắt đèn đi".
Nhỡ thấy việc tắt một cái đèn mà nàng cứ muốn để cho sáng một cách vô lý cũng đủ khiến cho nàng nghĩ ngợi chú ý mà không có gì nguy hiểm cho chàng cả. Nhỡ đưa mắt nhìn ngọn đèn toan ngồi dậy. Bỗng chàng thấy thoáng có bóng Hòa ở cửa buồng, rồi Hòa đi về phía giường chàng. Nhỡ vội vắt tay lên che ngang mắt để có thể nhìn nàng mà nàng không biết. Quả tim chàng đập mạnh.
Hòa từ lúc vào buồng vẫn không nằm xuống ; nàng ngồi yên ở cạnh giường, người hơi nghiêng về một bên vì như thế nàng có thể trông qua cửa buồng nhìn ra chỗ Nhỡ nằm. Ánh ngọn đèn mà nàng định tâm đặt ở phía bên kia chiếc màn khiến nàng nhìn thấy Nhỡ rất rõ ràng. Lâu lắm Nhỡ không phe phẩy quạt nữa, có lẽ Nhỡ đã ngủ rồi chăng. Nhưng không Nhỡ chưa ngủ vì nàng thấy Nhỡ hơi quay đầu như ngước nhìn ngọn đèn. Câu nói của chồng vẳng bên tai nàng ; nhưng từ tối đến giờ nàng thấy Nhỡ say rượu mà vẫn nghiêm trang quá. Nếu Nhỡ có gì thì sao lúc nàng đến cạnh giường vặn nhỏ đèn, Nhỡ không cất tiếng hỏi một vài câu để nàng có thể đứng lại lâu hơn. Nhỡ có thể vờ say rượu nhưng Nhỡ vẫn cố giữ đứng đắn. Dẫu sao Hòa cũng biết chắc là nếu bây giờ nàng lại bước ra tìm cớ lấy một vật gì để đến gần chỗ giường Nhỡ nằm và hỏi Nhỡ một vài câu chuyện thì chắc Nhỡ sẽ biết ý nàng. Nhưng Hòa vẫn ngồi yên và đợi.
Bỗng nàng thấy Nhỡ ngồi dậy nhìn về buồng mình. Hòa vội ngồi thẳng lên để che mặt khuất sau cánh cửa, tưởng như Nhỡ có thể nhìn thấy mình được, quả tim nàng đập mạnh và Hòa lặng người đi, nhắm mắt lại, lấy tay sờ xuống chiếu rồi đặt mình nằm xuống cố tránh để không có một tiếng động nhỏ nào. Một lúc lâu, Hòa lại hơi mở mắt nhìn ra phía cửa buồng nhưng vẫn không thấy Nhỡ vào. Nàng ngồi dậy nghiêng người nhìn và vừa lúc đó thấy Nhỡ lại nằm xuống. Nàng đứng thẳng lên rồi đi ra phía cửa buồng như người đi trong một giấc mơ ; nàng dừng lại một lúc trước ánh sáng ở nhà ngoài rồi đi về phía giường Nhỡ. Nàng dừng lại ở cạnh giường rồi giơ tay mở một bên mép màn nhìn vào trong. Nhỡ lúc đó đương nằm vắt tay ngang trán nên nàng không biết rõ Nhỡ nhắm mắt hay đương nhìn mình. Không thấy Nhỡ động đậy, Hòa ngồi xuống cạnh giường, ngồi rất nhẹ ; nàng thả tay bỏ rơi cửa màn, hất nhẹ một cái cho hai mép cửa màn khép lại rồi nàng nhắm mắt và đặt mình nằm xuống cạnh Nhỡ. Nàng thấy một bàn tay Nhỡ đương đặt lên vai nàng. Nàng mở mắt ra thấy Nhỡ đương nhìn mình hơi mỉm cười ; nàng giơ tay nắm lấy bàn tay Nhỡ đương đặt trên vai mình và mỉm cười với Nhỡ. Lúc đó nàng không còn thấy ngượng gì nữa. Nhỡ cũng vậy, và cả hai người đều cảm thấy như là thân nhau đã từ lâu rồi.
Nhỡ cất tiếng nói trước :
"Nằm sát vào đây".
Rồi chàng cho tay xuống đặt lên đùi nàng, nhưng chàng ngạc nhiên thấy nàng bẻ gập tay chàng lên, có vẻ giận. Tuy thế Nhỡ lại thấy chính nàng tự ý nằm sát vào Nhỡ và đặt tay lên người chàng, rồi nàng lại gục đầu vào ngực chàng, cựa quậy đầu mấy cái như đứa bé nằm trong lòng mẹ. Rồi nàng lại ngửa mặt nhìn Nhỡ nói :
"Này".
Mắt nàng mở to và Nhỡ thấy nàng không nói thêm gì nữa.
Chàng hỏi :
"Này… cái gì ?"
"Lạ lắm cơ, nhưng mà thẹn lắm không nói được".
Nhỡ đặt tay lên người nàng nhưng lần này cũng bị nàng bẻ tay gập lên. Nhỡ nói :
"Thẹn gì, nằm với nhau như thế này còn thẹn gì".
Chàng thấy Hòa nắm mạnh một cái vào người mình rồi nói :
"Thế này nhé, đằng ấy phải thề làm theo thế nhé. Thề đi đã".
Nhỡ mỉm cười thấy hơi là lạ :
"Tôi xin thề. Nhưng thề cái gì mới được chứ !"
Tay Hòa đưa lên vuốt má Nhỡ :
"Nào thì nói, thế này nhớ. Tôi với đằng ấy bây giờ coi nhau như hai người bạn, ở với nhau cả đời. Nhưng không bao giờ…"
Nàng ngừng lại, tìm lời nói. Nhỡ hỏi :
"Không bao giờ cái gì ?"
"Thôi không cần nói, đằng ấy hiểu rồi… Thỉnh thoảng đằng ấy lại đến đây, tôi làm cơm cho mà ăn, xong rồi đến đêm lại nằm với nhau nói chuyện suông như thế này và thề không bao giờ… Đằng ấy hiểu rồi chứ ?"
Nhỡ lại thấy người nàng đè mạnh vào người chàng. Nhỡ mỉm cười một mình, rồi nhìn Hòa gật gật.
"Tôi hiểu rồi ! Tôi thề không bao giờ…"
"Đằng ấy thề rồi cơ mà ; đã thề rồi mà thề lại thì hỏng. Đằng ấy có thích thế không ?"
"Thích hay không thích nhưng đã thề rồi cơ mà".
"Thế thì được. Bây giờ tôi nói cho mà nghe".
Nhỡ cảm thấy có cái gì là lạ trong người đàn bà góa này nó như kích thích chàng bằng một cái thú khác thường và mới mẻ. Hòa ngỏ cho Nhỡ biết là nàng đã mê ngay Nhỡ từ lần đầu tiên gặp, nàng tả những nỗi buồn vui của nàng khi Nhỡ đến và đi. Nhỡ ngạc nhiên thấy khác hẳn lúc thường, nàng nói chuyện khéo lắm, nói về những chuyện yêu thương và nàng nói có duyên tệ khiến Nhỡ lúc nghe thì không nhịn cười được lúc thì cảm động phiêu phiêu cả người. Chàng thấy mình mê Hòa nói chuyện, mê cả cái giọng nói của nàng nữa, lúc thủ thỉ chuyện trò có một thứ duyên đầm ấm. Như về hôm đầu tiên chàng đến hàng cơm, nàng nói :
"Con mắt đằng ấy cứ mỗi lần nhìn người ta thì lại khiến người ta hết cả hồn cả vía, rủn cả người đi như là cua gặp ếch hay là ếch gặp rắn. Đổ cả nước sôi lên ngón tay mà hôm sau mới biết là bỏng. Bỏng đến mấy hôm mới khỏi, đau chết người nhưng mà thích đáo để. Đến hôm khỏi là thấy tiêng tiếc và nhớ đằng ấy hơn. Một tháng sau, đúng ra là ba mươi ba ngày, đằng ấy lại đến. Lại muốn rót nước sôi vào ngón tay một lần nữa, nhưng không dám, sợ đau. Nhưng lần này thì mê đặc rồi. Sao lần thứ hai đến lại cứ hay nhìn người ta luôn thế, nhìn trừng trừng như là chính đằng ấy mê tớ chứ không phải tớ mê đằng ấy. Hỏi thực đằng ấy chắc cũng mê đằng này ?"
Nàng lay lay vai Nhỡ giục trả lời ; chàng mỉm cười, gật :
"Ừ, cũng phải nói là mê đặc".
"Thế sao không đến luôn".
"Không có khách thì đến thế nào được".
"Đằng ấy nói dối rồi, nếu cũng mê đặc thì trời long đất lở cũng đến được. Mình đi rồi, mình là mình ấy chứ không phải là mình này, mình này đêm ngày ốm tương tư buồn thờ thẫn đến nửa tháng, cơm chẳng buồn ăn, đầu tóc bơ phờ, mặt xanh xao làm hàng xóm người nào hễ nhìn mình là có vẻ nghĩ ngợi, có vẻ lo lắng ; nhưng không phải họ lo đằng này chết đâu, họ muốn đằng này chết lắm, hạng đàn bà góa mà cứ ngủ chung với khách trọ đàn ông, chung nhà này, rồi chỉ ông vua bếp là biết rõ, biết đâu không chung giường chung chăn, chung một trăm thứ bà dằn nữa. Họ có vẻ lo lắng là vì họ lo mình có thai, đẻ ra một lũ "sư cụ" nữa, mỗi "sư cụ" ngồi ở một ghế đẩu, để tụng kinh sám hối cho bà mẹ hư thân".
Nói đến đây nàng gác chân lên đùi Nhỡ :
"Nói chứng minh có ông vua bếp, đêm nay là đêm đầu tiên ngủ với khách trọ. Bây giờ thì họ nghi không oan nữa".
Thấy tay Nhỡ đặt lên đùi mình, Hòa cầm lấy bẻ gập cánh tay đưa lên đặt trên vai. Nhỡ nhận thấy nàng có sức khoẻ lạ thường những lúc nàng cầm tay chàng bẻ gập lên.
"Này nếu đằng ấy cứ nhất định muốn có sư cụ thì tuyệt tình nhân nghĩa ngay bây giờ cho mà xem. Tôi sẽ hô hoán đánh thức cả xóm dậy. Họ sẽ chạy đến và từ giờ trở đi cả xóm ai cũng phục góa này đoan chính ; xưa nay họ vẫn lấy làm lạ là bao nhiêu lần ngủ chung với khách trọ mà không xẩy ra một chuyện lung tung to tiếng nào, vì thế họ chắc chỉ toàn xẩy ra những chuyện lung tung lặng tiếng, chết điếng người đi".
Nhỡ véo vào tai Hòa một cái :
"Con khỉ. Cứ nói chuyện thế thì ai chịu nổi".
"Đã thề rồi cơ mà ?"
Nói thế Hòa lại ôm người Nhỡ chặt hơn.
"Bây giờ đằng này kể cho đằng ấy nghe về chuyện các bác khách trọ định tán tỉnh đằng này. Nhiều chuyện hay lắm cơ. Nhưng thôi để hôm khác. Bây giờ nói chuyện riêng chúng mình đã. Này mình không biết góa chồng khó chịu lắm cơ. Nhất là mỗi buổi chiều đến, trời tranh tối tranh sáng, lên đèn ngồi ăn cơm một mình nó lạnh lẽo thế nào ấy. Thành thử chiều nào tôi cũng nhớ mình.
Rồi nàng cất tiếng hát rất khẽ. Nhỡ thấy giọng nàng hát hay quá :
"Sao đằng ấy hát hay thế. Hát nữa đi".
"Chuyện ! Lúc còn con gái, đằng này có đi hát đám mấy năm. Lấy chồng thì thôi".
Nhỡ nói :
"Tôi cũng biết hát".
Rồi chàng cũng cất tiếng hát theo giọng "gửi thư".
"Ồ đằng ấy hát lại hay hơn tôi nhiều. Tối nào chúng mình cũng hát cho nhau nghe. Thích quá nhỉ".
Nhỡ mỉm cười :
"Tối nào cũng hát ? Mai tôi phải về cơ mà. Đằng ấy làm như chúng mình là vợ chồng rồi".
"Thế này không là vợ chồng à. Lại thích hơn là vợ chồng nữa".
"Chết chửa hát thế này ai nghe thấy thì chết".
"Không sợ ai nghe thấy đâu. Đầu nhà này thì cách vườn rau, đầu nhà kia thì cách cái ao. Chúng mình tha hồ tự nhiên. À nhân nói đến chuyện vợ chồng tôi lại nghĩ đến độ ấy, cứ chiều chiều nhớ mình, tôi lại ngồi nhìn về cuối phố, nhìn con đường đi Phủ Lệ. Hễ thấy cái xe tay nào từ phía ấy đi đến là lại chết lặng người đi một lúc. Sao gặp bao nhiêu khách trọ mà tôi không thấy một người nào nhìn vừa mắt cả. Nhìn mình đầu tiên tôi muốn mình là chồng tôi ngay".
Giọng nàng Nhỡ thấy trở nên nghiêm trang :
"Nhưng tôi nghĩ, này đằng ấy đừng cãi vội, tôi nghĩ tôi già rồi năm nay đã hai mươi sáu (nàng nói bớt đi hai tuổi) nên cứ tương tư muốn lấy mình thì tương tư đến chết mất. Thấy độ ấy mình nhìn tôi hình như có vẻ yêu, nhưng tôi không dám mong hão. Thế rồi một hôm tôi nghĩ đến cô Thúy Kiều…"
Nhỡ hơi ngơ ngác :
"Cô Thúy Kiều ?"
"Đằng ấy không nhớ giai đoạn tái hồi Kim Trọng à ?"
Rồi nàng khe khẽ ngâm :
"Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy".
"Đằng ấy nhớ Kiều nhỉ ?"
"Chuyện ! Đọc mãi".
Nhỡ ngạc nhiên :
"Đằng ấy đọc được truyện ?"
Hòa cười và cũng muốn khoe với Nhỡ :
"Thuở bé tôi học mãi chữ nho, thầy tôi là ông thầy đồ".
Hòa thấy bàn tay Nhỡ đương nắm lấy vai mình tự nhiên thả lỏng ra, nàng biết là Nhỡ ngạc nhiên lắm khi biết nàng là con gái một ông đồ. Nàng nói tiếp :
"Thôi bây giờ nói về Thúy Kiều, Kim Trọng. Hai người lấy nhau, nhưng cả đời chỉ là bạn suông như chúng mình bây giờ. Thế rồi tôi nghĩ đến cách có được mình làm chồng, nhưng chỉ riêng hai người biết với nhau thôi. Tôi chỉ mong thỉnh thoảng được mình đến nằm với nhau nói chuyện như hai vợ chồng… nhưng cũng suông như Thúy Kiều, Kim Trọng".
Hòa bíu chặt lấy hai vai Nhỡ, mở to mắt nhìn thẳng vào mắt Nhỡ :
"Ngờ đâu, bây giờ… như thế này… có được anh làm chồng. Chồng của em đây".
Nhỡ thấy hai con mắt nàng ướt nước mắt, chàng lay vai nàng một cái như để hỏi. Hòa cúi mặt xuống chiếu, mím môi lại như cố giữ cho khỏi khóc, nhưng nước mắt lại trào ra nhiều hơn. Nhỡ giơ hai bàn tay ấp lấy hai bên má nàng và nhìn thẳng vào hai con mắt long lanh ướt. Hai con mắt Hòa, chàng mới nhận ra là cũng có vẻ đẹp riêng, lòng chàng cũng đã đổi khác, chàng bắt đầu đã thấy hơi hơi yêu Hòa như yêu một người vợ. Chàng ngạc nhiên vì cái may được gặp một người đàn bà lạ lùng như Hòa và sao nàng lại nghĩ ra được cái lối vợ chồng kỳ quặc nhưng rất lý thú này. Tuy nàng lúc còn con gái đã đi hát mấy năm, góa chồng mà lại thường ngủ cùng nhà với khách trọ đàn ông, tự nhiên lại đến nằm cạnh chàng trước cử chỉ và lời ăn tiếng nói đĩ thõa, nhưng Nhỡ vẫn tin là ngoài chàng ra nàng chưa biết một người đàn ông nào khác, đúng như lời nàng nói. Nàng lại là con gái một ông đồ. Trong lòng yêu của Nhỡ có lẫn thêm lòng trọng nể Hòa. Chàng dịu giọng hỏi :
"Em… tên con gái em là gì nhỉ ?"
Nghe Nhỡ gọi mình là em, nàng thấy nàng như trẻ hẳn ra. Lúc nãy xưng em với Nhỡ nàng thấy ngượng mồm lắm, thế mà Nhỡ lại gọi nàng là em được mà giọng vẫn tự nhiên. Nàng cho là nàng tuổi cao nhưng nét mặt chắc còn trẻ. Nàng đáp lại và lần này nàng có ý nói dằn vào mấy tiếng nàng xưng em với Nhỡ :
"Em ấy à ? Tên em… em tên là Xuân".
"Tên em là Xuân à ? Thích nhỉ. Thảo nào mà nét mặt em còn xuân thế".
"Giễu nhau làm gì, đằng này già rồi còn gì nữa".
Hòa cãi lại để cốt gợi Nhỡ nhắc lại lần nữa là Nhỡ thấy nàng còn trẻ.
"Đằng ấy hai mươi sáu cơ mà. Tôi trông tôi tưởng chỉ độ hai mươi hai".
"Thật à ? Cha đời đứa nào nói dối nhé !"
Nhỡ lay vai Hòa một cái, gật gật nhưng chàng tránh không cất tiếng thề. Hòa nói :
"Này ban tối lúc ăn cơm, uống rượu rồi dọn giường bỏ màn, tôi tưởng y như là đám cưới chúng mình. Thế mà hóa ra đám cưới thật…"
Nàng lấy chân cặp chặt lấy người Nhỡ và kéo đầu Nhỡ đặt vào ngực mình :
"Thích quá nhỉ, bây giờ quả nhiên em có người chồng nằm cạnh".
Nhỡ úp mặt mình vào hai bầu vú của Hòa và thấy có mùi hăng hắc của vải yếm mới nhuộm nên chàng nhắm mắt lại và mỉm cười nghĩ thầm :
"Thế này mà lại bảo là nằm cạnh".
Bỗng Hòa bỏ người Nhỡ ra ngồi dậy mở màn đi xuống đất. Nàng ra cạnh chõng nước lấy ấm rót vào chén. Nàng uống thong thả vừa uống vừa đưa mắt nhìn quanh. Cái mái nhà, cái cột nhà, bức tường đã lở nhiều chỗ và cái giường trong đó có một người đàn ông nằm ; đứng riêng một mình ở ngoài nhìn vào nàng nhận thấy rõ ràng hơn đấy là sự thực và nàng lại cảm thấy mạnh hơn cái sung sướng nó đương thấm trong khắp thân thể nàng và làm run run ở bàn tay cầm chén nước. Nàng ngừng uống, nghiêng tai nghe ngóng, hai mắt yên lặng mở to, ngạc nhiên, ngơ ngác trước sự sung sướng của mình.
Nàng rót chén nước khác rồi đi lại phía giường :
"Anh dậy xơi nước".
Nhỡ ngồi dậy toan giơ tay đỡ, thì Hòa ngồi xuống, nghiêng người cầm chén đưa lên môi Nhỡ và dốc chén cho Nhỡ uống. Nàng ôm lấy người Nhỡ và ngửi thấy mùi mồ hôi ở lưng áo Nhỡ xông lên. Nàng thấy ngồi ôm nhau lại có một cái thú là lạ hơn là nằm ôm nhau.
"Anh xơi thuốc".
Nàng đem cái điếu lại, dịt thuốc và đánh diêm cho Nhỡ hút. Chồng nàng trước kia cũng nghiện thuốc lào, tuy nàng không ưa gì mùi thuốc nhưng nàng cũng thích Nhỡ hút để có mùi thuốc ở trong màn.
Khi Nhỡ say, nàng đặt đầu Nhỡ vào ngực, ôm lấy lưng chàng đợi chàng tỉnh. Nhỡ mở mắt mỉm cười và cứ nằm yên thế trong lòng Hòa. Có một thứ gì êm dịu từ ở người Hòa đưa ra bao phủ lấy chàng. Nằm dựa đầu vào ngực Hòa, chàng chỉ nhìn thấy cái cổ nàng và một bên cằm ; chàng giơ tay khẽ bá vai Hòa và làm hiệu để nàng cúi xuống nhìn mình. Chàng muốn nhìn hai con mắt của Hòa để xem lại là có đẹp không. Chàng lại thấy đẹp hơn và nét mặt nàng nữa chàng cũng bắt đầu thấy có một vẻ đẹp kín đáo, một thứ duyên riêng mà trước kia chàng chưa nhận thấy.
"Thôi chỉ còn mấy giờ đồng hồ nữa thôi".
"Cũng chẳng sao. Thế một hai tháng sau đằng ấy lại đến nhớ".
Nhỡ gật gật :
"Đến sớm hơn cũng chưa biết chừng".
"Đừng đến nhiều quá, người ta sinh nghi".
Chính nàng, nàng phải định tâm trước là một hai tháng mới gặp Nhỡ một lần ; định trước thế nàng không sợ buồn những lúc xa Nhỡ lâu và thất vọng vì Nhỡ chẳng đến.
Nhỡ hỏi :
"Này, sao lúc nãy đằng ấy lại để đèn sáng".
Hòa cười :
"Không để đèn sáng thì làm thế nào biết được ông khách trẻ này ngồi dậy, nhìn trừng trừng vào cửa buồng người ta, quả tim cu cậu chắc đập như trống làng, cu cậu muốn mò vào lắm nhưng lại sợ, nên lại đành nằm xuống vuốt bụng thở dài. Đối với một ông khách trọ thế mà bây giờ được bà hàng cơm tự ý đến nằm xuống bên cạnh thì còn gì ngon hơn nữa. Vì nghĩ thế nên đằng này mới đủ bạo để đến nằm bên cạnh đằng ấy. Lúc buông màn, sao mình không để ý là tôi ngồi lâu lắm ở trong màn".
"Có, nhưng không dám vào".
"Lúc ấy em đợi đằng ấy đến. Em thấy như là trước kia mỗi buổi tối buông màn đợi chồng về. Nhưng lâu lắm, lại phải chuồn ra và tức cu cậu lắm".
Nhỡ cười rồi ngồi dậy :
"Đằng ấy để đèn sáng cũng láu đấy, mưu mô của đằng ấy có vẻ chắc chắn nhưng giá nếu đằng ấy lúc đó mà tắt đèn thì có phải đã thành vợ chồng sớm hơn được đến nửa giờ".
Hòa nghĩ ra :
"Ừ nhỉ, lúc đó mình cứ sợ tắt đèn mà cu cậu vẫn còn nhát thì thật là hết. Chẳng lẽ tắt đèn, không thấy có gì rồi lại ra thắp đèn lại. Vô lý và thẹn chết. Nhưng mình không nghĩ ra là tự nhiên đem cái đèn đặt bên cạnh giường khách trọ rồi lại thổi cho tắt ; ông khách trọ cho dẫu ngu độn như đằng ấy đi nữa tất cũng phải hiểu chứ ?"
Hòa đặt Nhỡ xuống giường, để chàng gối vào đầu tay mình rồi nói :
"Thôi bây giờ ngủ đi. Phải ngoan đấy".
Nhưng cũng đến hơn nửa giờ sau hai người mới ngủ được.
***
Lúc Hòa tỉnh dậy thì đầu Nhỡ vẫn đặt trên cánh tay nàng. Hòa kéo tay ra rất khẽ để Nhỡ không thức giấc, rồi nàng ngồi dậy, nghiêng người, chống hai tay nhìn ngắm Nhỡ ngủ. Nàng mỉm cười với Nhỡ và hất hất cằm mấy cái như điệu bộ nói với một đứa trẻ con. Sau một giấc ngủ, tỉnh dậy nhận rõ Nhỡ nằm đấy, nàng có cái cảm tưởng như độ nào đẻ thằng Lương, sau một cơn mê man nàng được cái thú lần đầu tiên ngắm đứa con nằm cạnh mình. Nàng cầm hai tay Nhỡ kéo ngồi dậy :
"Dậy đi thôi, mình".
Nhỡ thức giấc và bốn mắt nhìn nhau một lúc như ngơ ngác hỏi nhau không biết nằm mê hay sự thực. Hòa mỉm cười cúi mặt xuống rồi gục đầu vào ngực Nhỡ.
"Tôi đi làm cơm mình ăn sớm rồi về, như thế cả xóm không biết là mình ngủ đây đêm qua".
Nhỡ nói :
"Phải đấy, như thế độ năm mười hôm nữa tôi lại đến được mà không sợ gì".
Tuy thích nhưng Hòa cũng vội cản :
"Không được, nhiều nhất cũng chỉ một tháng một lần thôi".
Rồi nàng xuống bếp lấy nước đem lên cho Nhỡ rửa mặt. Nàng đi vào buồng lấy gạo thổi cơm. Khi Hòa đi ngang qua trước mặt Nhỡ, Nhỡ ngừng rửa mặt, gọi :
"Này".
"Gì thế mình".
"Không có gì cả".
Chàng mỉm cười vì chàng gọi thế chỉ cốt Hòa quay mặt lại để chàng nhìn. Chàng nhận thấy nét mặt Hòa sáng nay lại đẹp hơn lên một tí.
Bữa cơm hôm nay tuy không sang như hôm qua, nhưng cũng nhiều thức ăn. Bữa cơm hôm nay lại khác hôm qua ở chỗ hai người không ngồi hai bên mâm mà lại ngồi cả về một phía. Ăn cơm uống nước xong, sắp đến lúc Nhỡ phải đi, hai người đều trở nên tư lự ít nói. Nhỡ cầm tay Hòa bảo ngồi xuống giường, rồi chàng ngồi xuống cạnh. Cả hai đều không nghĩ đến ôm lấy người nhau hay nhìn nhau nữa ; họ ngồi thế lâu lắm, rồi Nhỡ nói :
"Tháng sau không có khách đến đây tôi cũng đến".
Chàng lấy làm lạ là lúc từ biệt nhau lại không tìm được câu gì thân yêu để nói. Hòa ban đêm nói chuyện khéo thế mà bây giờ cũng không buồn nói gì cả như băn khoăn nghĩ ngợi gì. Nhỡ thấy nàng cứ nhìn vào buồng luôn. Ngồi một lúc lâu rồi Hòa đứng lên đi vào buồng. Nhỡ nghe có tiếng mở hòm rồi có tiếng nàng gọi chàng vào.
"Cái gì thế ?"
Nhỡ vừa hỏi vừa bước lại phía góc buồng tới chỗ Hòa đương đứng. Hòa yên lặng đặt vào tay Nhỡ mấy đồng bạc đồng :
"Mình cầm lấy".
Từ lúc nghe tiếng lục rương, Nhỡ cũng đoán biết nhưng chàng cũng giật nẩy mình một cái :
"Chết chửa tôi không lấy đâu".
Thấy Nhỡ cứ khăng khăng từ chối mãi, Hòa nói có vẻ giận :
"Vợ chồng mà sao mình lại cứ ngại. Đằng ấy hai cha mẹ đều nghèo, mình cầm lấy giúp thêm ít nhiều cho em vui lòng. Em không giầu nhưng cũng có vốn để dành. Gọi là có ít tiền của cô nàng dâu mới mà !"
Nàng nói đùa rồi cất tiếng cười để cho Nhỡ khỏi ngượng khi nhận lấy tiền. Nhỡ biết là nếu nhất định không lấy, Hòa sẽ tủi thân tưởng là chàng nghĩ nàng cho tiền chàng như thế là khinh chàng. Hòa tiếp theo :
"Nhưng đừng nói thầy bu là của em nhé !… Hừ, nói đến hai tiếng thầy bu sao mà ngượng mồm thế !"
Nhỡ mở nắp cái ví dây lưng và mặc dầu không muốn lấy, tay chàng cũng run run khi cho tiền vào ví.
"Năm đồng bạc. Cả một cái vốn liếng to".
Từ thuở bé đến giờ, Nhỡ chưa bao giờ có một cái vốn to như thế. Ra đến cửa buồng sáng, Nhỡ thấy Hòa đứng lại, và quay mặt đi đưa vạt áo lên lau mắt. Rồi nàng ngửa mặt hai con mắt còn ướt chớp mau có vẻ tươi cười nhìn chàng :
"Thôi mình về. Tháng sau lại đến nhé".
Nét mặt Hòa lúc đó Nhỡ thấy đẹp hẳn và chàng lấy làm lạ sao trước kia chàng lại không nhận thấy ; lòng chàng lúc đó cũng cảm thấy đã yêu Hòa mê man.
Hòa ra mở cửa, nhìn hai bên rồi làm hiệu cho Nhỡ ra. Nhỡ vác áo xe rồi đi về phía cửa. Lúc sắp bước ra chàng ngừng lại nhìn Hòa. Hòa đứng nép sau cánh cửa, yên lặng nhìn lại chàng rồi nàng sẽ hất cằm một cái và mỉm cười như nhắc lại lời hẹn. Nhỡ gật gật đầu rồi bước ra ngoài phố. Trời đã sáng nhưng các nhà ở bên còn đóng cửa hết. Nhỡ kéo xe thật thong thả và vì nhớ đường có nhiều cỏ nên tiếng kêu cũng không đến nỗi to lắm. Sao lòng chàng lại vui một cách dồn dập đến thế.
Đi đã xa và khuất hẳn không trông thấy bến Cháy đâu nữa, lại thấy cả quãng đường vắng ấy không có bóng người, Nhỡ ngừng xe lại. Chàng đặt xe bên đường, rồi lên ngồi trên xe, chân bắt chữ ngũ, ngả lưng vào thành xe ngửa mặt nhìn trời và mỉm cười. Chàng cho tay mở cúc cái ví rồi nhắm một bên mắt nhìn vào trong và mỉm cười một cái nữa.
"Cuộc phù thế nhân sinh ơi ! Năm đồng bạc !"
Chàng thong thả rút từng đồng bạc ra, vừa rút vừa đếm :
"Một, hai, ba, bốn, năm…"
Chàng như đếm cái sung sướng của mình.
Đồng bạc nào cũng còn mới nguyên cả. Nhỡ nghĩ chắc tiền Hòa để dành và xem tình trạng cửa hàng Hòa, thì số tiền để dành của nàng cũng không quá hai ba chục bạc. Thế mà Hòa lại cho chàng những năm đồng bạc, đó là triệu chứng chắc chắn là Hòa yêu chàng lắm.
Nhỡ tung những đồng bạc lên cao rồi giơ tay đón bắt và sóc sóc trong lòng bàn tay. Các đồng bạc sáng sủa kêu coong coong nghe rất vui tai. Rồi Nhỡ yên lặng ngẫm nghĩ về cuộc tình duyên mới mẻ với Hòa, mắt vẫn không rời những đồng bạc ; cuộc tình duyên ấy cũng đầy hứa hẹn và chắc nịch như những đồng bạc trắng của nàng, nó đương đè nặng trên lòng bàn tay chàng, đến thích.
Nhất Linh