Ông Trương Duy Nhất 'hiện bị điều tra' là ai ? (BBC, 27/03/2019)
Một nhà báo Việt Nam trong nước nói với tôi rằng Trương Duy Nhất là một con người có những quan hệ rất phức tạp. Tin chính thức mới nhất là công an Việt Nam nói ông liên quan đến vụ án tham nhũng đất đai của cựu "sĩ quan tình báo" Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ Nhôm).
Trương Duy Nhất là ai ?
Ông Vũ Nhôm được cho là đã lợi dụng chức vụ của mình để mua nhà cửa đất đai do nhà nước quản lý với giá rẻ rồi bán lại kiếm lời. Công an Việt Nam nói ông Nhất đã giúp ông Vũ mua căn nhà số 82 đường Trần Quốc Toản, thành phố Đà Nẵng, vốn là trụ sở báo Đại đoàn kết, mà ông Nhất từng làm trưởng đại diện tại miền Trung trong một thời gian.
Mặt khác ông Trương Duy Nhất cũng là một blogger, viết cho đài Á Châu Tự do, với khá nhiều bài viết chỉ trích những chính sách của Đảng cộng sản cầm quyền.
Sự khác biệt của hai lần bắt giữ
Sau khi người nhà và bạn bè ông, vào cuối tháng 1/2019, đưa ra những lo lắng rằng ông có thể đã bị bắt cóc về Việt Nam khi đang tìm đường tị nạn tại Thái Lan, nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền, bảo vệ ký giả… đã lên tiếng bảo vệ ông. Tên ông xuất hiện trên cả một tờ báo lớn của Mỹ là tờ Wall Street Journal.
Vậy ông Trương Duy Nhất, đang bị nhà cầm quyền Việt Nam xem là một kẻ tiếp tay cho tham nhũng, nhưng đang được các tổ chức nhân quyền xem là người đấu tranh cho dân chủ.
Sự khác biệt này rất lớn, lớn hơn hẳn lần ông Nhất bị chính quyền Việt Nam bỏ tù vì tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ vào năm 2014.
Ông Trương Duy Nhất ra tòa hồi tháng 3/2014, khi đó ông bị kết án 2 năm tù vì vi phạm điều 258
Lần đó cả hai phía đều đưa quan điểm dựa trên cùng một sự việc là những bài viết chỉ trích của ông trên trang Một góc Nhìn khác của Trương Duy Nhất. Cơ quan pháp luật Việt Nam xem những bài viết đó là phạm tội, nhưng đối với các xã hội mở phương Tây thì đó là quyền tự do ngôn luận.
Thời gian nổi tiếng nhất của trang web Một góc Nhìn khác, trước khi ông bị bắt vào cuối năm 2013, cũng là thời gian ông Nguyễn Bá Thanh cầm quyền tại thành phố Đà Nẵng với vai trò Bí thư thành ủy.
Những mối quan hệ phức tạp
Ông Trương Duy Nhất là người rất ủng hộ ông Nguyễn Bá Thanh, so sánh ông với các cán bộ cộng sản khác mà ông cho là nhạt nhẽo theo lối mòn. Ông Nguyễn Bá Thanh nổi tiếng với những phát biểu rất mạnh mẽ, những hành động mang tính dân túy nhưng không phải là không được lòng một số người dân, ví dụ như ông móc tiền lì xì cho những người lái xích lô đạp chẳng hạn.
Dư luận Đà Nẵng lúc đó chia làm đôi về ông Nhất. Một số đông xem ông là một nhà báo mạnh dạn. Một số ít hơn, và thường không công khai thì nói rằng ông Nhất là cái loa của ông Nguyễn Bá Thanh.
Cũng trong thời gian đó ở Đà Nẵng xảy ra vụ án xử vị tướng công an Trần Văn Thanh, vào năm 2009.
Ông Thanh công an được xem là một đối thủ chính trị của ông Thanh bí thư. Ông Trần Văn Thanh phải ra tòa trong hình ảnh một người đang được truyền dịch trên giường bệnh. Một hình ảnh làm dân chúng bất bình, một hình ảnh có thể biểu hiện sự đoạn tình đoạn nghĩa của những đồng chí cộng sản với nhau.
Nhưng ông Thanh công an lại cũng có quan hệ với ông Trương Duy Nhất.
Ông Nguyễn Bá Thanh lúc còn sống và ông Trần Văn Thanh lúc ra tòa - Ảnh minh họa
Trước khi ông Nhất về phụ trách báo Đại Đoàn Kết, ông làm ở báo Công an Đà Nẵng, tờ báo "chuyên ngành" nằm dưới quyền của ông Trần Văn Thanh.
Một số nguồn tin giấu tên ở Đà Nẵng, nói rằng trong cuộc đối đầu giữa hai ông Thanh đó, lúc đầu ông Nhất phải ủng hộ sếp mình là ông Thanh công an, sau đó ông chuyển phe, ủng hộ ông Thanh Bí thư.
Bạn đọc nếu theo dõi chặt chẽ đời sống chính trị Việt Nam hẳn nhớ giai đoạn cuối đời của ông Nguyễn Bá Thanh là giai đoạn ông được điều ra Hà Nội để giữ chức Trưởng Ban nội chính trung ương, cơ quan chống tham nhũng của Đảng Cộng sản, từ năm 2012 đến lúc ông mất năm 2015.
Ông Trương Duy Nhất bị bắt vào năm 2013.
Trước đó, trong một kỳ đại hội đảng toàn quốc, ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thành công trong việc giành quyền kiểm soát cơ quan chống tham nhũng từ tay Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, đối thủ chính trị của ông.
Mà Thủ tướng Dũng vốn cũng xuất thân từ ngành công an, có ảnh hưởng rất lớn trong ngành này lúc đó.
Giới thạo tin tại Đà Nẵng cho rằng việc ông Trương Duy Nhất bị bắt vào năm 2013 vì ông chuyển phe, làm "cái loa" cho ông Nguyễn Bá Thanh.
Có phần chắc là công luận sẽ không bao giờ biết chắc chắn chuyện gì đã xảy ra... nhưng có một điều lạ là cho đến giờ này chính quyền Việt Nam vẫn chưa nói rằng họ bắt giữ ông Trương Duy Nhất, dù gia đình ông đã nói với BBC rằng họ đã được báo là ông bị tạm giam tại trại giam của Bộ Công an T16 ở ngoại thành Hà Nội, và người thân của ông còn thấy được quyển sổ theo dõi của nhà tù là ông Nhất bị nhập trại vào ngày 28/1/2019.
Đây là câu chuyện hành trình mất tích của ông Trương Duy Nhất, cũng không kém mờ ảo như những quan hệ chằng chịt của ông tại Đà Nẵng.
Có hai tổ chức dân sự của người Việt hải ngoại cho người viết biết rằng ông Trương Duy Nhất đã nhập cư bất hợp pháp vào Campuchia, rồi sang Thái Lan tìm quy chế tị nạn tại Cao ủy tị nạn của Liên Hiệp Quốc tại Bangkok.
Cả hai tổ chức này đều cho biết ông Nhất liên lạc với họ để tìm đường đi nước bước với tấm hộ chiếu Việt Nam kèm visa đi Canada còn hiệu lực mà trước đó ông Nhất đã có được trong một lần sang Mỹ và Canada.
Cho tới giờ này, ngoài những tin đồn, thì hành tung của ông Trương Duy Nhất trong "hành trình mất tích" của ông, chỉ có một đoạn ngắn rõ ràng được BBC điều tra. Đó là giai đoạn ông cư trú trong một khách sạn mini ở thủ đô Bangkok.
Với áp lực của một số tổ chức báo chí và nhân quyền, cảnh sát Thái Lan hứa sẽ điều tra xem vụ ông Trương Duy Nhất là như thế nào. Nhưng họ cũng chính thức tuyên bố là họ không có ghi nhận gì về sự có mặt của ông Nhất trên đất Thái Lan cả.
Tức là cho đến nay, đối với chính quyền các quốc gia trên bán đảo Đông Dương, ông Trương Duy Nhất vẫn còn tại Việt Nam, với lần ghi nhận sau cùng là ông trở về từ Bắc Mỹ trước đây ít lâu.
Tại sao ông Nhất phải bỏ trốn ?
Ông Nhất "mất tích" vào thời điểm tròn một năm sau khi ông Vũ Nhôm bị Singapore trục xuất về Việt Nam. Sau đó ông Vũ Nhôm bị ra tòa về tội trạng lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi trong vụ mua bán nhà cửa đất đai.
Với cáo buộc hiện nay là ông Trương Duy Nhất đã giúp ông Vũ Nhôm phạm tội, mà cả hai ông đều có dính líu tới ngành công an, gần hơn nữa là công an Đà Nẵng, thì những đồn đoán nói rằng hai ông có thời rất thân thiết với nhau không phải là không có cơ sở.
Nhưng tại sao ông Nhất lại chờ đến một năm mới bỏ trốn, và có vẻ vội vàng, thiếu chuẩn bị như vậy ?
Thực ra việc này không khó hiểu nếu đặt nó vào mối quan hệ chằng chịt của ông Trương Duy Nhất với các phe phái chính trị kinh tài phức tạp tại Đà Nẵng. Một nhà quan sát chính trị người Việt tại nước ngoài là ông Vũ Hồng Lâm, có nhận xét rằng các phe phái chính trị kinh tài tại Việt Nam không phải là cố định, người ta có thể chuyển từ phe này sang phe kia dễ dàng.
Và dĩ nhiên sự tính toán phe phái lại nhiều khi không đúng, và thế là người tính toán phải trả giá.
Ông Nhất sẽ ra tòa như thế nào ?
Những người quan sát trong và ngoài Việt Nam dễ dàng đồng ý với nhau rằng hà Nội sẽ ung dung xử ông Nhất như là một nhân chứng, một đồng lõa trong một vụ án tham nhũng. Ngay từ đầu chính quyền Việt Nam đã giữ cho vụ việc ở tầm mức rất nhỏ bé, tầm thường, như một nhân chứng tham nhũng hay đồng phạm tầm thường.
Ngay khi tin đồn về ông Trương Duy Nhất bị bắt cóc từ Thái Lan đem về Việt Nam, một nhà báo Việt Nam tại Hà Nội cho người viết biết rằng cơ quan chủ quản của tờ báo, cũng như Ban tuyên giáo trung ương, cơ quan tuyên truyền chỉ huy tất cả các cơ quan truyền thông Việt Nam, không có dặn dò nhắn nhủ, định hướng gì về vụ Trương Duy Nhất cả.
Mà Hà Nội cũng sẽ không bận tâm phải giải quyết "hậu quả bắt cóc" như đã phải khốn đốn "xử lý" như vụ Trịnh Xuân Thanh bên Đức, đến nay vẫn chưa xong.
Về mặt chính thức, cả hai chính quyền Thái Lan và Việt Nam không phiền hà gì với nhau về chuyện có hay không có việc "bắt cóc" ông Nhất.
Vậy ông Trương Duy Nhất là ai ?
Chúng ta chỉ biết chắc chắn rằng ông từng viết báo cho ngành công an, cho báo Đại Đoàn Kết, viết blog, chủ trang Một góc Nhìn khác.
Ông là một nhà báo lên tiếng về dân chủ và nhân quyền hay là một người đồng lõa tham nhũng ?
Những bài báo chỉ trích Đảng Cộng sản của ông là có thật, ông lên tiếng đòi hỏi dân chủ, đòi hỏi phải có sự kiểm soát quyền lực...cũng có thật.
Nhưng có thể là thực tế cuộc sống ở đâu cũng vậy, mà ở Việt Nam càng thấy rõ, không phải chỉ có hai màu trắng và đen.
Timmothy Tran
Tác giả là một nhà báo tự do sống ở Virginia, Hoa Kỳ.
*****************
Bộ Công an : Trương Duy Nhất liên quan tội ‘lợi dụng chức vụ, quyền hạn’ (VOA, 27/03/2019)
Sau gần hai tháng kể từ khi nhà báo-blogger Trương Duy Nhất "mất tích", Bộ Công an hôm 25/3 có cuộc họp báo cho biết ông Trương Duy Nhất đang bị giam giữ để điều tra vì có liên quan tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn.
Ông Trương Duy Nhất - Ảnh minh họa
Truyền thông Việt Nam dẫn lời Trung tướng Trần Văn Vệ, Chánh văn phòng cơ quan Cảnh sát Điều tra, Bộ Công an, cho biết cơ quan công an bước đầu xác định ông Trương Duy Nhất có liên quan trong vụ án Vũ "nhôm" về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn, nhưng không cho biết thông tin cụ thể về nơi giam giữ cũng như quá trình bắt giam ông.
Ông Trương Duy Nhất được cho là đã đến Thái Lan xin tị nạn vào đầu năm nay và mất tích kể từ ngày 26/1/2019, theo lời người thân và blogger Bạch Hồng Quyền, người trực tiếp giúp ông Nhất trong thời gian ở Thái Lan, nói với VOA.
Sau khi truyền thông quốc tế và các tổ chức nhân quyền lên tiếng về vụ mất tích bị nghi là do an ninh Việt Nam thực hiện, chính phủ Thái Lan hứa sẽ điều tra vụ việc này.
Trong lá thư kêu cứu gửi cho VOA vào ngày 8/3, ông Bạch Hồng Quyền cho biết ông đang rơi vào tình trạng rất nguy hiểm vì cảnh sát Thái Lan kết hợp với đại sứ quán Việt Nam để truy lùng nhằm bắt giữ và trục xuất ông về Việt Nam "với mục đích xóa dấu vết ông Trương Duy Nhất đến Thái Lan".
Tổ chức Ân xá Quốc tế hôm 21/3 kêu gọi giới hữu trách Việt Nam và Thái Lan làm rõ nguyên nhân "mất tích" của ông Nhất trên đất Thái, sau khi có thông tin cho biết ông đang bị giam giữ ở Hà Nội sau gần hai tháng mất tích. Đại diện của tổ chức này nói đây là điều "cực kỳ đáng quan ngại".
Cho đến nay, việc ông Nhất bị bắt như thế nào và đã từng có mặt trên đất Thái hay không vẫn chưa được trả lời chính thức.
Ông Nhất trước đây từng giữ chức Trưởng văn phòng đại diện khu vực miền Trung của báo Đại Đoàn Kết.
Trong cuộc họp báo ngày 25/3, đại diện Bộ Công an được báo chí dẫn lời nói rằng ông Nhất đã lợi dụng giấy tờ của báo Đại Đoàn Kết để mua nhà đất không qua đấu giá, gây thất thoát lãng phí. "Tuy nhiên, hiện vụ việc đang trong quá trình điều tra nên chưa thể cung cấp thông tin cụ thể", đại diện Bộ Công an nói thêm.
Ông Nhất bị cho là đã "bắt tay" cùng Vũ "nhôm" (Phan Văn Anh Vũ) để thâu tóm căn nhà công sản 82 Trần Quốc Toản mà sau này trở thành nhà riêng của Vũ "nhôm".
Theo báo Thanh Niên, ông Nhất là người đã ký công văn của Báo Đại Đoàn Kết xin UBND thành phố Đà Nẵng mua căn nhà trên theo diện công sản để làm văn phòng đại diện. Nhưng căn nhà có giá trị 674.483.400 đồng này sau đó đã "chạy lòng vòng" và rơi vào tay Vũ "nhôm".
Ông Trương Duy Nhất từng bị kết án tù 2 năm vào năm 2014 về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ vì các bài viết trên trang blog "Trương Duy Nhất - Một góc nhìn khác" do ông sáng lập.
Ông cũng được tổ chức Phóng viên Không biên giới, có trụ sở tại Pháp, vinh danh là một trong 100 "anh hùng thông tin" của thế giới vào năm 2014.
****************
Công an Việt Nam nói họ điều tra ông Trương Duy Nhất vì 'liên quan Vũ Nhôm' (BBC, 25/03/2019)
Bộ Công an Việt Nam lần đầu tiên xác nhận đang điều tra ông Trương Duy Nhất nhưng không khẳng định ông đã bị bắt hay chưa.
Có tin nói ông Trương Duy Nhất 'trốn sang Thái Lan'
Các báo Việt Nam chiều 25/3 tường thuật lời chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an Trung tướng Trần Văn Vệ tại cuộc họp báo.
Tướng Vệ nói ông Nhất liên quan một cuộc điều tra doanh nhân Phan Văn Anh Vũ (hay Vũ Nhôm) đã bị tù giam.
'Liên quan Vũ Nhôm'
Theo người đại diện công an Việt Nam, ông Trương Duy Nhất có liên quan ông Vũ Nhôm trong vụ án lợi dụng chức vụ quyền hạn.
Tướng Vệ nói ông Nhất khi làm Trưởng đại diện báo Đại đoàn kết tại Đà Nẵng đã lợi dụng giấy tờ của báo để mua nhà đất không qua đấu giá, gây thất thoát lãng phí.
"Việc này cơ quan điều tra đang điều tra, xác minh nên chưa cung cấp cụ thể", Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra cho hay.
Đáng chú ý, mặc dù đề cập tên ông Nhất, Bộ Công an hoàn toàn không xác nhận đã bắt được ông hay chưa, và hiện ông đang ở đâu.
Sau gần hai tháng kể từ khi blogger Trương Duy Nhất mất tích, gia đình ông nói rằng họ được thông báo ông đang bị giam ở T16, một trại giam ở Thanh Oai, gần Hà Nội.
Được biết ông Trương Duy Nhất từng làm việc cho báo Công an tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, và sau đó làm cho báo Đại Đoàn Kết tại Đà Nẵng tới đầu 2011.
Đã bị giam ở Việt Nam ?
Hôm 20/3, từ Canada, cô Trương Thục Đoan, con gái ông Nhất cho BBC News tiếng Việt biết : "Một người, hôm 15/3, không biết là ai, gọi cho mẹ ở Việt Nam báo là ba hiện đang bị giam ở T16".
"Mẹ nửa tin nửa ngờ nên nhờ luật sư Trần Vũ Hải kiểm chứng bằng cách lên làm giấy tờ hay cho gặp mặt".
Cùng ngày 20/3, cây bút Phạm Xuân Nguyên ở Hà Nội đăng bài trên Facebook cá nhân, viết rằng vợ của ông Nhất đã từ Đà Nẵng bay ra Hà Nội.
Ông Nguyên cho biết ông đã chở vợ ông Nhất đến trại giam T16 ở Thanh Oai.
"Trại chưa cho thăm gặp nhưng đã cho tiếp tế. Vợ Nhất mang rất nhiều thức ăn và quần áo từ Đà Nẵng ra cho chồng, nhưng quy định của trại chỉ cho chuyển vào rất ít, cùng với một số tiền gửi nhất định để mua thức ăn ở căng tin trại".
Và trại đã cấp cho vợ ông Nhất một "Sổ tiếp tế, thăm gặp" cho những lần sau.
Theo sổ này thì ông Nhất bị bắt ngày 28/1/2019 và trong cùng ngày đã chuyển đến trại T16, theo lời ông Nguyên.
Nhưng theo tường thuật trên báo Việt Nam ngày 25/3, Trung tướng Trần Văn Vệ không khẳng định đã bắt giữ ông Nhất, mà chỉ nói công an đang điều tra ông Nhất.
Khi được một phóng viên hỏi tin ông Trương Duy Nhất "đã bị bắt có chính xác không", ông Vệ lại nói về vụ Vũ Nhôm.
Theo tướng Vệ, trong quá trình điều tra mở rộng, cơ quan điều tra có xác định ông Trương Văn Nhất, cựu Trưởng Văn phòng đại diện Báo Đại Đoàn Kết tại Đà Nẵng, có liên quan đến vụ án Lợi dụng chức vụ quyền hạn liên quan Vũ Nhôm.
Theo đó, ông Nhất bị cho là có hành vi "đưa các giấy tờ của báo Đại Đoàn Kết để mua nhà đất không qua đấu giá".
Các bài trên báo Việt Nam về cuộc họp báo hôm 25/03 cũng đồng loạt đăng tin về việc ông Nhất trước đây bị công an bắt tháng 5/2013 về hành vi "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam".
Năm 2014, ông bị tòa ở Đà Nẵng tuyên 2 năm tù và rồi ra tù tháng 5/2015.
Đầu tháng 2/2019, người đứng đầu cơ quan di trú Thái Lan, ông Surachate Hakparn nói với Reuters rằng không có hồ sơ chính thức về việc ông Nhất đã nhập cảnh Thái Lan.
Tuy vậy, văn phòng di trú Thái Lan đang xem xét có phải ông Nhất đã nhập cảnh Thái Lan bất hợp pháp và xem chuyện gì đã xảy ra với ông.
"Tôi đã ra lệnh điều tra vụ này", ông Surachate nói với Reuters ngày 7/2.
Dư luận quốc tế đã quan tâm đến tin nói ông Nhất "mất tích" ở Thái Lan hồi đầu năm.
Ngoài các tổ chức như Ân xá Quốc tế, RSF, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hôm 08/02 cũng nói họ hoan nghênh cuộc điều tra của chính phủ Thái Lan về vụ mất tích của ông Nhất và cho biết Mỹ "theo dõi chặt chẽ tình hình