Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Việt Nam

21/05/2019

Thương mại : Việt Nam lươn lẹo muốn qua mặt cả Mỹ lẫn Châu Âu

Tổng hợp

Liệu Mỹ có trừng phạt Việt Nam vì chính sách thương mại 'na ná' Trung Quốc ? (BBC, 21/05/2018)

"Một quốc gia cộng sản có lượng nhân công rẻ, tỷ lệ hối đoái bị kiểm soát chặt chẽ, sản xuất số lượng lớn hàng hóa rẻ để tiêu thụ tại Hoa Kỳ và vẫn khá e dè trước các nhà đầu tư nước ngoài ở những mảng công nghiệp nhạy cảm và một lịch sử có hiềm khích với Mỹ".

Liệu Việt Nam có bị Mỹ coi là "thao túng tiền tệ"?

Liệu Việt Nam có bị Mỹ coi là "thao túng tiền tệ" ?

Đoạn văn trên tưởng chừng như đang mô tả Trung Quốc, nhưng thật ra nó mô tả về chính người láng giềng Việt Nam.

Các bài viết mới đây của Bloomberg cho rằng chính sách thương mại của Việt Nam đối với Hoa Kỳ 'từa tựa' với chính sách của Trung Quốc, và rất có thể Việt Nam sẽ rơi vào tầm ngắm của Washington.

Nhưng có thực sự như vậy không ? Và nếu vậy thì liệu chính quyền của ông Trump có trừng phạt Việt Nam như đã làm với Trung Quốc ?

Chính sách thương mại của Việt Nam giống Trung Quốc đến đâu ?

Bộ Tài chính Hoa Kỳ dự kiến sẽ công bố bản báo cáo tài chính, trong đó sẽ liệt kê danh sách các nước thao túng tiền tệ - một cáo buộc luôn gắn liền với Trung Quốc.

Theo Bloomberg, Hoa Kỳ có ba tiêu chí để xác định xem liệu một quốc gia có thao túng tiền tệ hay không : Thứ nhất là thặng dư tài khoản vãng lai hơn 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Thứ hai là thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Hoa Kỳ ít nhất là 20 tỷ đô la. Và cuối cùng là sự can thiệp liên tục vào thị trường tiền tệ vượt quá ít nhất 2% GDP.

Chín nước thặng dư thương mại với Hoa Kỳ vào 2018

Xét theo tiêu chí đầu tiên, thặng dư tài khoản vãng lai của Việt Nam là 3% vào cuối năm ngoái, và gần như trong khoảng đó vào 2016 và 2017, theo nguồn của Bloomberg.

Nhưng cũng theo nguồn của Bloomberg, Bộ Tài chính Hoa Kỳ dự định sẽ giảm giới hạn thặng dư tài khoản vãng lai xuống 2%. Như vậy thì Việt Nam đã không đạt tiêu chí này.

Ở tiêu chí thứ hai, theo Cục điều tra dân số Hoa Kỳ, thặng dư thương mại Việt Nam với Hoa Kỳ đã vượt quá 20 tỷ đô la kể từ năm 2014, đạt 39,5 tỷ đô la vào 2018, mức cao nhất kể từ 1990.

Vì vậy, Việt Nam cũng không đạt tiêu chí thứ hai.

Ở tiêu chí cuối cùng, mức độ can thiệp của Việt Nam vào thị trường tiền tệ đến đâu ?

Theo như bài phân tích tiêu đề "Việt Nam có phải là tân Trung Quốc ?" của Brad Setser trên Council for Foreign Relations, thì mức độ can thiệp là 5,6% GDP vào 2017, và 8% GDP vào nửa đầu 2018.

Tỷ giá lãi xuất bên ngoài ngân hàng BIDV hồi 2013

Tỷ giá lãi xuất bên ngoài ngân hàng BIDV hồi 2013

Như vậy, Việt Nam đều vượt quá ba tiêu chí của Hoa Kỳ, và hoàn toàn có thể bị đánh giá là một trong những nước thao túng tiền tệ.

Có đúng vậy không ?

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc thặng dư tài khoản vãng lai của Việt Nam không có lợi gì khác cho Việt Nam ngoài việc "trở nên đáng tin cậy hơn" đối với các quốc gia khác.

"Có nghĩa là trong các giao dịch quốc tế thì Việt Nam có tiền để mua, có khả năng thanh toán, yên tâm khi làm ăn với Việt Nam".

Việt Nam trước đó đã có một thời gian bị thâm hụt cán cân thanh toán và tài khoản vãng lai, đến thời gian gần đây mới có thay đổi.

Nhờ có sự hợp tác đầu tư nước ngoài mạnh mẽ, Việt Nam mới có thặng dư về tài khoản vãng lai và xuất siêu.

Theo chuyên gia, trong xuất khẩu của Việt Nam, 70% là của FDI, đầu tư trực tiếp nước ngoài, chỉ có 30% là của Việt Nam. Nếu tách ra thì Việt Nam còn chưa được thặng dư về thương mại cũng như tài khoản vãng lai.

Điều này lý giải phần nào về tiêu chí số hai, tình trạng thặng dư thương mại trên 20 tỷ đô la với Hoa Kỳ. Hầu hết là do sản phẩm sản xuất bởi công ty nước ngoài tại Việt Nam xuất sang Hoa kỳ.

Lao động nữ Việt Nam sản xuất giày Nike ở Hồ Chí Minh từ năm 1997

Lao động nữ Việt Nam sản xuất giày Nike ở Hồ Chí Minh từ năm 1997

Bà dẫn chứng như Samsung, sản xuất điện thoại tại Việt Nam để xuất sang Hoa Kỳ hàng năm, hay hãng giày dép Nike và các hãng may mặc khác của Mỹ, cũng đang đặt hàng tại Việt Nam đưa về Hoa Kỳ.

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê vào 2018, các mặt hàng xuất khẩu chính là điện thoại các loại và linh kiện và thứ hai là hàng dệt may và thứ ba là máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện.

"Đấy là một thực tế nên nhìn nhận, xem ai là người thực sự có lợi. Nhiều khi nếu trừng phạt, thì Hoa Kỳ đang trừng phạt chính các nhà đầu tư của họ".

Bà Phạm Chi Lan cũng cho biết Việt Nam rất muốn nhập hàng từ Hoa Kỳ, như máy bay Boeing, các thiết bị nặng của GE và các thiết bị xây dựng nhà máy sản xuất năng lượng tái tạo.

"Nếu điều này xảy ra thì cán cân thương mại sẽ thay đổi ngay lập tức".

Về chính sách kiểm soát tiền tệ, chuyên gia kinh tế cũng cho rằng chính sách của Việt Nam khác với Trung Quốc.

Việc thao túng tiền tệ để cố tình giữ giá Đồng thấp có thể giúp cho việc xuất khẩu nhưng không có lợi cho việc nhập khẩu, bà Lan phân tích.

Trước giờ Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ nhập siêu cao, cho nên tỷ lệ hối đoái, chính sách tiền tệ phải được điều chỉnh một cách phù hợp.

Trong ba năm trở lại đây, Việt Nam liên tục xuất siêu, nhưng chính phủ dự kiến sẽ lại nhập siêu vào 2019, theo VnEconomy.

********************

Việt Nam-EU phớt lờ Mỹ về mặt thương mại (VOA, 21/05/2019)

Việt Nam và Liên Hiệp Châu Âu có th tăng kim ngch mua bán bưởi và phô mai B Đào Nha trong tương lai gn nếu mt hip đnh thương mi có hiu lc, kết ni hai khu vc đang tìm kiếm mt phương án thay thế cho nhng căng thng thương mi mà M gây ra.

Image associée

Hiệp đnh Thương mi T do EU-Vit Nam.

Nghị viện Châu Âu lên kế hoch tho lun v hip đnh thương mi này vào ngày 28/05 ti đây, sau nhiu năm đàm phán gia Vit Nam và Liên Hiệp Châu Âu. Tha thun này có tm quan trng ln không ch bi nó s thúc đy giao thương các mt hàng như hoa qu nhit đới, mà nó còn đưa ra nhng cam kết v nhân quyn, công đoàn, và bo vic môi trường. Tuy nhiên có nhiu ý kiến ch trích cho rng Hip đnh T do Thương mi EU-Vit Nam s không thc s thc thi nhng tiêu chun nhân quyn và s tiếp tc khiến công ăn vic làm tht thoát ra nước ngoài, tác đng tiêu cc ti nhng người lao đng.

Đối vi EU, tha thun này là mt cách na đ tiếp cn các nn kinh tế đang tăng trưởng nhanh ca Châu Á, thiết lp mt hình mu trao đi thương mi vi các quc gia đang phát trin, đng thi buc quc gia đc đng là Vit Nam phi chu trách nhim vi nhng cam kết xây dng mt sân chơi công bng cho các doanh nghip.

Đối vi Vit Nam, đây là mt cơ hi đ chính quyn chng t s ci m vi công vic làm ăn kinh doanh, vi rt nhiều tha thun thương mi cũng như nâng cao cht lượng sn phm ti mc mà người tiêu dùng Châu Âu đòi hi.

"Nó bao gồm rt nhiu cam kết ci thin môi trường kinh doanh ti Vit Nam", ông Lê Thanh Liên, Phó Ch tch Thường trc UBND Thành phố Hồ Chí Minh cho biết trong mt s kin ca Phòng Thương mi Châu Âu ti Vit Nam.

Các quan chức Vit Nam thường nói cn có nhng yếu t ngoi lc đ giúp thúc đy gii quyết nhng ci cách ni b. Ví d như không d đ thuyết phc nhng người bo th cho phép công nhân t lp công đoàn độc lp ti Vit Nam. Tuy nhiên, nếu có mt tác đng t phía bên ngoài, ví d như t mi giao thương mnh m hơn vi EU, thì có th s tác đng đến các nhân vt bo th y.

Công đoàn độc lp tng là mt trong nhng mi quan tâm ca EU. Có mt th mà người Châu Âu cũng lo ngi không kém, đó là mt đi công ăn vic làm ph thông vào tay các nước Châu Á, trong đó có Vit Nam. Gii công nhân Châu Âu lo ngi rng nếu h nhn nhng công vic thi v như giao thc ăn, thay vì nhng công vic n đnh như trước đây, thì sẽ có ít đm bo hơn thông qua các công ty dài hn hay qua các chương trình do chính ph tài tr. Và còn có mt điu khác khiến nhiu người lo ngi mt khi tho thun được kí kết : "Chúng tôi có mt s quan ngi v tình hình nhân quyn ti Vit Nam, và chúng tôi đã thảo lun v vn đ này", Ch tch Văn phòng Thương mi Châu Âu Nicolas Audier nói.

Tổ chc Ân xá Quc tế hi tháng này cho biết con s tù nhân lương tâm ca Vit Nam tăng vt thành 128 người t con s 97 người hi năm ngoái, cho dù Hà Ni luôn khẳng đnh h không bt người vì lí do chính tr.

Một s người đt câu hi liu Châu Âu có áp dng mt tiêu chun nht quán khi kí hip đnh thương mi vi Vit Nam hay không, trong khi vn đang trng pht các nước láng ging như Myanmar và Cambodia v nhng vi phm nhân quyn. Brussels đang rút li quyn tiếp cn ưu đãi thương mi dành cho hai quc gia k trên trong sáng kiến "Mi th tr vũ khí", mt phn vì Campuchia đàn áp các chính tr gia đi lp trong kì bu c 2018 và sau các v thm sát nhm vào người Hi giáo Rohingya ti Myanmar.

Nhưng c Vit nam và EU đu mun tăng cường trao đi buôn bán bi mt đi tác thương mi chính ca c hai bên là Hoa Kỳ đang quay lưng li vi nn kinh tế thế gii. M đã rút ra khi Hip đnh Thương mi Xuyên Thái Bình Dương -TPP vào năm 2017, hy b mt trong nhng lí do chính mà Vit Nam đt bút kí tho thun, vn cho phép các công ty may mc ca Vit Nam tiếp cn rng rãi hơn th trường M. Châu Âu cũng phi gánh chu hu qu sau khi Washington áp thuế nhp khu lên thép và nhôm nhập khu vào năm 2018, và gi thì đang đe do áp thêm thuế lên ô tô nhp khu t Châu Âu.

Vì vậy, Vit Nam và Liên Hiệp Châu Âu vn đang xúc tiến hoàn thành hip đnh thương mi gia đôi bên, và điu này th hin trong lch trình làm vic sắp ti ca Th tướng Nguyn Xuân Phúc. Hi tháng tư, ông Phúc đã ti thăm hai nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu là Rumani và Cng hòa Séc, sau đó đón chuyến thăm cp nhà nước t Rumani vào tháng 5. Công tác vn đng hành lang cho hip đnh vn đang tiếp tc khi ông Phúc đón công chúa Thy Đin ti thăm hi tháng này, và s đáp l bng mt chuyến đi ti Stockholm trong thi gian ti.

Hà Nguyên

****************

Thương chiến Mỹ-Trung : Sang Việt Nam để tránh thuế (BBC, 20/05/2019)

Các công ty hoạt động tại Trung Quốc đang phải đối mặt với việc hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ phải chịu thuế ngày càng cao khi cuộc chiến thương mại giữa hai nước leo thang.

Résultat de recherche d'images pour "Thương chiến Mỹ-Trung : Sang Việt Nam để tránh thuế (BBC, 20/05/2019)"

Thương chiến Mỹ-Trung : trong bốn tháng đầu năm 2019, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam đã đạt khoảng 65% tổng số của cả năm 2018.

Vì vậy, có động lực để các nhà sản xuất ở Trung Quốc chuyển sang các nước không phải chịu các mức thuế này.

Và một trong những quốc gia hưởng lợi là Việt Nam.

Điều đầu tiên cần lưu ý là các công ty nước ngoài, bao gồm cả các công ty từ Trung Quốc, từ lâu đã tận dụng lợi thế lao động giá rẻ và môi trường kinh doanh hấp dẫn tại Việt Nam, trước khi Mỹ áp dụng vòng trừng phạt đầu tiên vào tháng Chín năm ngoái.

"Việt Nam đã và đang được lợi bởi tiền công đang tăng ở Trung Quốc", bà Mary Lovely tại Viện kinh tế quốc tế Peterson, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Hoa Kỳ nói.

Nhưng cũng có những dấu hiệu cho thấy đầu tư đã tăng tốc kể từ khi Mỹ áp dụng lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc vào năm ngoái.

Trong bốn tháng đầu năm 2019, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam đã đạt khoảng 65% tổng số của cả năm 2018.

Vì vậy, chắc chắn đã có sự bùng nổ trong đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam, nhưng bao nhiêu phần trăm của con số này có liên quan đến việc bị đánh thuế ?

Câu chuyện thành công của Việt Nam

Nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh chóng trong thập kỷ qua.

Ngành công nghiệp sản xuất của Việt Nam đã hoạt động rất tốt, với các công ty đa quốc gia như IKEA, chẳng hạn, đẩy mạnh hoạt động tại đây.

Và trong khi xu hướng phát triển của ngành công nghiệp là dài hạn, các chuyên gia cho rằng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy chính sách thuế quan ngày càng hà khắc của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc đang thúc đẩy đầu tư vào Việt Nam.

"Nhiều công ty đã đầu tư vào sản xuất bên ngoài Trung Quốc, đặc biệt là ở Đông Nam Á, trước cuộc xung đột thương mại hiện nay", theo công ty luật Baker & McKenzie, có trụ sở tại Hong Kong, nhưng "cuộc xung đột thương mại gần đây đã đẩy nhanh quá trình phát triển này . "

Tuy nhiên, có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy áp lực tăng trưởng nhanh chóng ở Việt Nam.

Chỉ có hơn 14,5 triệu lao động trong ngành công nghiệp Việt Nam năm 2018, theo Tổ chức Lao động Quốc tế.

Trong khi có tới hơn 200 triệu lao động hiện nay tại Trung Quốc.

Tăng chi phí lao động ở Việt Nam

Chi phí lao động ở Việt Nam đang tăng lên, và nguồn lao động mới tại Việt Nam ít hơn nhiều so với người hàng xóm khổng lồ Trung Quốc.

Khả năng Việt Nam tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài cũng sẽ bị hạn chế do giá đất và chi phí sản xuất tăng.

Theo JLL Vietnam, một công ty chuyên về bất động sản, giá cho thuê công nghiệp tăng 11% trong nửa cuối năm 2018 ở miền Nam Việt Nam. Điều này được cho là do các nhà sản xuất Trung Quốc chuyển sang Việt Nam, một phần để trốn thuế Mỹ.

Trừng phạt Việt Nam ?

Đối với các công ty đang chuyển tất cả hoặc một phần chuỗi cung ứng của họ từ Trung Quốc sang Việt Nam để tránh các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ, có nguy cơ Mỹ cũng trừng phạt Việt Nam.

Một số công ty đa quốc gia đang thực hiện chính sách "Trung Quốc cộng một" - giữ chân ở Trung Quốc đồng thời hoạt động tại một nền kinh tế chi phí thấp đâu đó ở Châu Á.

Chính quyền Mỹ nhận thức được việc các công ty Trung Quốc chuyển sang hoạt động sản xuất ở nước khác như một cách để tránh các lệnh trừng phạt.

Tổng thống Trump gần đây viết trên Twitter : "Nhiều công ty bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế của Mỹ sẽ rời Trung Quốc sang Việt Nam và các nước khác ở Châu Á. Đó là lý do tại sao Trung Quốc rất muốn đạt được một thỏa thuận !"

Trong cuộc chiến thương mại leo thang giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, nhãn "Made in Vietnam" trong tương lai có thể không đủ để tránh thuế quan của Mỹ.

Quay lại trang chủ
Read 520 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)