Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam mới đây tiếp tục yêu cầu hoàn thiện cơ chế khuyến khích người dân tố giác cán bộ tham nhũng.
Ông Lê Chí Thành lúc mới bị bắt (ảnh trái) và ông này lúc ra tòa sơ thẩm (ảnh phải). Facebook Lê Chí Thành/ RFA edit.
Yêu cầu vừa nêu được Bộ Chính trị đưa ra trong kết luận số 12 về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới ban hành vào tháng 4 năm 2022.
Kết luận số 12 dẫn Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 quy định công dân có quyền và nghĩa vụ phát hiện, tố cáo hành vi tham nhũng... từ đó yêu cầu cơ quan các cấp phải khuyến khích người dân tố giác cán bộ tham nhũng.
Theo Bộ Chính trị, muốn người dân không e ngại tố cáo tham nhũng, cần hoàn thiện cơ chế bảo vệ người tố giác.
Nhà báo Võ Văn Tạo nói với RFA từ Nha Trang hôm 13/4 về việc này :
"Nhà nước do một đảng cầm quyền, không có kiểm soát quyền lực thì tham nhũng là tất nhiên và rất nặng nề. Chính vì sợ tham nhũng quá nặng nề sẽ dẫn đến nguy cơ sụp đổ chế độ, nên ông Nguyễn Phú Trọng từ ngày lên chức cứ hô hào chống tham nhũng để lấy lại lòng tin của dân. Và việc yêu cầu bảo vệ người tố cáo tham nhũng cũng đã có từ lâu chứ không phải như mới gần đây Bộ Chính trị nhắc nhở như vậy đâu. Chủ trương là có từ lâu, nhưng không thực hiện được, cho nên mới có hiện tượng người đấu tranh chống tiêu cực bị trù dập, thậm chí có khi còn bị ở tù..".
Theo nhà báo Võ Văn Tạo, tình trạng tham nhũng tại Việt Nam đến độ chính một vị lãnh đạo cơ quan chống tham nhũng còn lo sợ, có thể chính cán bộ chống tham nhũng bị phát hiện tham nhũng :
"Tôi nhớ cách đây mấy năm có ông Đạt, lãnh đạo chống tham nhũng từng nói công khai với báo chí, cấp dưới của ổng đi làm chuyên môn của mình là chống tham nhũng thì có khi lại chết trước. Điều này chứng tỏ tham nhũng vẫn chưa giảm, và việc bảo vệ người tố cáo tham nhũng vẫn chưa đảm bảo được. Chính vì vậy Bộ Chính trị lại hâm nóng chuyện này, lại nhắc nhở, nhưng mà cũng như nhiều lần trước, tôi cho là không hiệu quả gì, chắc lần này cũng thế thôi. Bởi cái gốc của vấn đề là phải có kiểm soát quyền lực bằng đối lập chính trị, bằng tam quyền phân lập, tự do báo chí, tự do ngôn luận... thì mới là cơ bản giải quyết được. Nhưng Đảng cứ khư khư một mình tao giữ quyền thôi thì... ‘quyền lực tuyệt đối, tha hóa tuyệt đối’..".
Ở Việt Nam, giới chức lãnh đạo thường hay hô hào khẩu hiệu ‘do dân, nghe dân, vì dân’... nhưng thực tế hoàn toàn khác. Thường chính quyền ở Việt Nam ít lắng nghe sự đóng góp của người dân. Người dân cũng ít cơ hội hay phương tiện để biểu đạt như ở các nước dân chủ. Thậm chí nếu ai nói gì trái ý người có chức quyền có thể bị trả thù, trù dập hoặc thậm chí bị bị chụp mũ là phản động...
Đơn cử như trường hợp ông Lê Anh Hùng, một người từng có 70 đơn tố cáo các trường hợp tham nhũng tại Việt Nam, đã bị bắt đưa vào Trung tâm Bảo trợ Xã hội Hà Nội, nơi giam giữ những bệnh nhân tâm thần thể nhẹ.
Hay trường hợp ông Lương Xuân Bình, người tố cáo sai phạm ở dự án Metro Nhổn - ga Hà Nội lại bị phân công làm viên chức văn phòng, không đúng chuyên môn của ông. Ngay cả đến khi Thanh tra Chính phủ yêu cầu phục chức cho ông thì lãnh đạo cơ quan chủ quản vẫn làm ngơ.
Mới nhất là Cựu đại úy Công an Lê Chí Thành vì tố cáo tham nhũng ở trại giam và trực tiếp hoạt động của cảnh sát giao thông lên mạng xã hội... đã bị kết án hai năm tù giam với cáo buộc ‘Chống người thi hành công vụ’. Ngoài ra ông còn bị truy tố tội ‘Lợi dụng các quyền tự do- dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân’ theo Điều 331 Bộ Luật Hình sự năm 2015.
Pháp luật Việt Nam quy định việc bảo vệ người tố cáo tham nhũng, tiêu cực như thế nào ? Trao đổi với RFA hôm 13/4, Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Luật gia Việt Nam giải thích :
"Luật tố cáo và phòng chống tham nhũng có quy định về tố cáo hành vi vi phạm pháp luật và tố cáo cán bộ tham nhũng. Trong Luật tố cáo mà Quốc hội vừa sửa đổi bổ sung thì khi tố cáo thì người tố cáo sẽ được pháp luật bảo vệ và thông tin nhân thân về người này sẽ được bảo vệ bí mật. Trước đây là Luật Khiếu nại Tố cáo, bây giờ tách riêng là Luật Tố cáo, là cơ sở pháp lý để xử lý vi phạm, đặc biệt là trong phòng chống tham nhũng".
Tuy nhiên, Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, khi trao đổi với Đài Á Châu Tự Do gần đây liên quan vấn đề này cho biết, cơ chế bảo vệ người tố cáo tham nhũng ở Việt Nam chưa rõ ràng :
"Ở Việt Nam chuyện gì cũng có luật cả. Chuyện khuyến khích nhân dân tố cáo tiêu cực, tham nhũng không chỉ có văn bản quy định mà ngay cả những đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước cũng hô hào. Luật cũng quy định người tố cáo được bảo vệ, nhưng vấn đề là cơ chế để bảo vệ như thế nào thì chưa được cụ thể lắm".
Ban Bí thư Đảng cộng sản Việt Nam vào năm 2020 đã ban hành Chỉ thị số 27 về tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng trong công tác bảo vệ người phát hiện, tố giác tham nhũng… Chỉ thị 27 cũng nhìn nhận tình trạng để lộ thông tin của người tố cáo, không ít trường hợp bị trả thù… Nhưng theo khoản 1 điều 25 của Luật Tố cáo 2018 quy định không được tố cáo ẩn danh, khi nhận được thông tin có nội dung tố cáo nhưng không rõ họ tên, địa chỉ của người tố cáo hoặc dùng họ tên của người khác để tố cáo thì cơ quan có thẩm quyền không xử lý.
Liên quan vấn đề này, Luật sư Trần Quốc Thuận nhận định :
"Với tin thần của luật tố cáo, thì người tố cáo phải tố cáo đúng sự việc và đúng địa chỉ, chứ bây giờ giữa tố cáo và nói xấu này kia thì nó mênh mông lắm. Mà gởi không có địa chỉ thì cũng không có ai mà bám theo lời nói đó. Thường trên mạng xã hội nó nhiều ý kiến lắm, nhưng mà không phải cứ cái gì trên mạng xã hội là chuyển thành tố cáo phải giải quyết, cái đó thì không ổn vì nó không có chứng cứ gì cả ?
Luật tố cáo 2018, Chỉ thị 27 của Ban Bí thư và Kết luận số 12 của Bộ Chính trị khuyến khích người dân tố cáo và không loại bỏ người tố cáo dù là ở cương vị xã hội nào vẫn được bảo vệ... được dư luận cho là một biểu hiện tích cực và mong muốn việc này sẽ được diễn ra trong thực tế chứ không phải chỉ trong văn bản.
Nguồn : RFA, 13/04/2022