Một đảng đối lập non trẻ, ủng hộ các giá trị dân chủ, đã giành chiến thắng ngoạn mục trong cuộc bầu cử mới đây của Thái Lan. Điều này được những người hoạt động cho dân chủ tại Việt Nam đón nhận thế nào ?
Lãnh đạo Đảng Move Forward và ứng cử viên thủ tướng Pita Limjaroenrat ăn mừng thắng cử ngày 15 tháng 5 năm 2023. Reuters
Bước tiến cho nền dân chủ Thái
Đảng Move Forward, chỉ mới được thành lập vào năm 2019, nhưng đã giành chiến thắng với 152 ghế trong Quốc hội. Trong khi đó, các đảng phái được sự hậu thuẫn của quân đội nước này giành được số ghế khá khiêm tốn, với đảng Palang Pracharat giành được 40 ghế và United Thai Nation chỉ có 36.
Nền tảng của Move Forward là ứng cử viên trẻ tuổi đã thu hút các cử tri thuộc thế hệ Y và Z (những người sinh từ năm 1982 đến 2010), những người chiếm gần một nửa tổng số cử tri.
Cô Pup Kornkanok Khumta, một người trẻ thuộc đảng Commoners, hoạt động với tôn chỉ tôn trọng quyền con người, tin tưởng vào sự phát triển bình đẳng, chất lượng cuộc sống và môi trường, đã tham gia ứng cử vào Quốc hội trong kỳ bầu cử vừa rồi. Cô nói với RFA rằng dù kết quả không thành công, nhưng cô vẫn ủng hộ cho đảng Move Forward :
"Kết quả cuộc bầu cử vừa qua là một bước tiến cho nền dân chủ ở Thái Lan. Đảng Move Forward chiếm phần đông số ghế, điều này cho thấy người dân thực sự muốn được lãnh đạo bởi một đảng tiến bộ hơn".
Theo cô Pup, giới trẻ là nhóm cử tri năng nổ nhất trong kỳ bầu cử lần này. Không chỉ tham gia bầu cử, họ còn trực tiếp giám sát các đơn vị bầu cử để đảm bảo không xảy ra gian lận.
Tuy nhiên, cô Pup cũng bày tỏ mối lo ngại bởi kết quả bầu Thủ tướng là người của đảng nào vẫn chưa chính thức ngã ngũ. Quốc hội Thái Lan bao gồm 500 nhà lập pháp ở Hạ viện và 250 Thượng nghị sĩ. Trong 60 ngày tới, cả hai viện sẽ bỏ phiếu để chọn ra Thủ tướng mới, người chiến thắng phải giành được ít nhất 376 tổng số phiếu bầu :
"Chúng tôi bỏ phiếu cho đảng Move Forward. Tuy nhiên vẫn còn nhiều trở ngại. Vì vậy, chúng tôi vẫn chúng tôi vẫn còn lo sợ. Những đảng khác nên tôn trọng đòi hỏi của người dân".
Giới trẻ lên tiếng
Nhận định về kết quả cuộc bầu cử này, Nam Khánh, một nhà hoạt động cho dân chủ tại Việt Nam, trả lời RFA qua email, cho biết không ít những ứng cử viên trẻ tuổi của đảng Move Forward bước ra từ phong trào phong trào biểu tình đòi cải cách chế độ quân chủ năm 2020.
Lần đầu tiên một phong trào xã hội được dẫn dắt bởi những người rất trẻ, chủ yếu là học sinh và sinh viên. Thậm chí là những học sinh cấp II. Và một trong những yêu cầu của họ là cải cách chế độ quân chủ - một chủ đề cấm kỵ, chưa từng xuất hiện trong bất kỳ một phong trào nào tại Thái trước đó.
Do đó, ông Khánh cho rằng, người trẻ đóng vai trò "định hình kết quả bầu cử và góp phần phân chia lại sự ảnh hưởng của các đảng phái trên vũ đài chính trị Thái Lan".
Ông Khánh lý giải thêm, để huy động được các cử tri trẻ tuổi, những người vốn chưa tham gia sâu vào đời sống kinh tế, xã hội và chưa chịu nhiều ảnh hưởng bởi các chính sách, là điều không dễ dàng.
Nhưng Move Forward đã làm rất tốt, bằng cách giới thiệu các ứng cử viên trẻ tuổi ra tranh cử. Đảng này đã thành công khi thể hiện mình là một tổ chức chính trị trẻ trung, đầy lôi cuốn, khiến họ nhận được được sự quan tâm, ủng hộ cuồng nhiệt của giới trẻ và chiến thắng ngoạn mục trong cuộc bầu cử lần này :
"Tất cả những điều đó khiến hàng triệu cử tri trẻ tuổi cảm thấy mình trở nên quan trọng, mình được lắng nghe, được trao cơ hội để dự phần vào sự thay đổi. Và rằng đời sống chính trị Thái Lan luôn có chỗ dành cho họ và vì họ.
Những người Thái trẻ tuổi tham gia phản kháng năm 2020 sau đó bị đàn áp, nay khiến chính quyền quân đội phải lắng nghe họ qua lá phiếu".
Theo ông Khánh, để đạt được kết quả như vậy, giới trẻ Thái Lan đã được trải nghiệm thực hành dân chủ từ sớm, nhiều bạn trẻ ở các cuộc biểu tình năm 2020 từng được ba mẹ họ mang theo trong những lần xuống đường của phe áo đỏ một thập niên trước. Ý thức về quyền được xây dựng, phong trào học sinh, sinh viên được ươm mầm từ những thực hành đó.
Tạo cảm hứng cho nhà hoạt động Việt Nam
Giới trẻ Hà Nội biểu tình phản đối Hà Nội chặt 6700 cây xanh vào năm 2015. Ảnh : Facebook
Ông T. một người quan tâm đến tình hình chính trị - nhân quyền Việt Nam, chia sẻ với RFA rằng ông thật sự khâm phục khát khao và ý chí đấu tranh cho dân chủ của người Thái :
"Mặc dù dân chúng Thái sống trong chế độ quân quản nhưng không vì thế mà họ từ bỏ đi quyền tự do của mình. Mặt khác, việc bầu cho một lãnh đạo trẻ cũng cho thấy dân chúng phần lớn kỳ vọng vào những người trẻ năng động, nhiệt huyết thay vì những người lãnh đạo già nua, mang tính bảo thủ".
Nhìn về Việt Nam, ông T. đánh giá Việt Nam rất khó để làm được điều mà Thái Lan đã đạt được trong kỳ bầu cử vừa qua. Nguyên do, theo ông là bởi người dân không có cơ hội thực hành dân chủ, như bầu cử tự do hay biểu tình thể hiện chính kiến ; Giới trẻ thì lại bị giáo dục, nhồi sọ từ từ lúc mới bắt đầu bước vào ghế nhà trường. Hơn nữa, ông cũng chưa nhìn thấy được một tổ chức nào đối lập có đủ uy tín hay người lãnh đạo đủ tầm đối đầu với hệ thống cầm quyền hiện nay.
Ông Nam Khánh cũng cho rằng kết quả bầu cử đầy lạc quan của Thái Lan sẽ không đủ để gây ảnh hưởng lên chính phủ Việt Nam. Tuy nhiên, nó sẽ tạo thêm động lực, niềm cảm hứng cho giới hoạt động dân chủ trẻ tuổi, cũng như người dân quan tâm đến chính trị xã hội ở Việt Nam.
"Những sự kiện như cuộc bầu cử lần này ở Thái Lan sẽ truyền cảm hứng tích cực đến những người Việt Nam cổ xúy dân chủ, nhân quyền. Vì gần gũi về mặt địa lý và có sự tương đồng về văn hoá, nên sẽ có nhiều điều mà chúng ta có thể học hỏi và áp dụng được cho Việt Nam, kể cả học hỏi từ những thất bại của họ".
Khi theo dõi quá trình đấu tranh không ngơi nghỉ của người Thái, Ông Khánh rút ra được ba bài học quan trọng có thể sẽ hữu ích cho Việt Nam :
Điều đầu tiên và quan trọng nhất : vừa đấu tranh nhưng phải luôn xây dựng và đào tạo thế hệ trẻ làm đội ngũ kế thừa. Đấu tranh cho dân chủ luôn là một hành trình dài và gian nan, không có gì đảm bảo thành công sẽ đến trong thế hệ hiện tại. Vì vậy, chuẩn bị lực lượng kế thừa để phong trào đấu tranh không đứt gãy, hụt hơi.
Thứ hai : tôn trọng, lắng nghe thế hệ trẻ, tạo không gian và trao cơ hội cho họ.
Thứ ba : đối lập và đấu tranh với nhau nhưng thống nhất khi cần. Move Forward và bảy đảng không thân quân đội và hoàng gia khác đã liên minh với nhau sau khi có kết quả bầu cử. Tất cả đều kêu gọi lắng nghe và tôn trọng nguyện vọng của người dân.
Kết quả bầu cử sẽ khiến chính quyền mới ở Bangkok trở nên càng khác biệt hơn so với Hà Nội, người Thái sẽ có nhiều không gian tự do hơn nữa so với người Việt. Trong khi đó, Việt Nam vẫn đang bịt miệng các tiếng nói đối lập bằng các Điều 117 và Điều 331.
Nguồn : RFA, 20/05/2023