Việc xét xử đại án 'Chuyến bay giải cứu' có tính chính trị ?
BBC, 16/07/2023
Trong đại án 'Chuyến bay giải cứu', nhiều quan chức cấp cao bị đưa ra xét xử, trong đó có ông Tô Anh Dũng, cựu thứ trưởng Bộ Ngoại giao và ông Nguyễn Quang Linh, cựu trợ lý cho Phó thủ tướng Phạm Bình Minh.
Nhiều quan chức cao cấp bị đưa ra xét xử trong vụ 'Chuyến bay giải cứu'
"Đại án chuyến bay giải cứu có liên quan đến quan chức ngoại giao cấp cao, điều này đã làm xấu rất nhiều hình ảnh của Bộ Ngoại giao Việt Nam", Giáo sư Zachary Abuza từ Đại học National War College (Mỹ) nói với BBC News Tiếng Việt.
"Cấp dưới của ông [cựu Phó thủ tướng thường trực kiêm Bộ trưởng Ngoại giao] Phạm Bình Minh và [cựu Phó thủ tướng] Vũ Đức Đam đều bị đem ra xét xử", nhà nghiên cứu chính trị chuyên về Đông Nam Á nhận xét. "Tất cả chuyện này tạo nhiều áp lực sau hậu trường và có thể nhằm hạn chế tầm ảnh hưởng của họ trước Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 14, dự kiến được tổ chức vào đầu năm 2026".
Chủ trương thực hiện các chuyến bay giải cứu được chính phủ đưa ra vào tháng 4/2020.
Ban đầu, đây là các chuyến bay do hành khách trả tiền vé, còn các chi phí khác trong thời gian cách ly tại các cơ sở quân đội hoàn toàn do nhà nước đài thọ. Về sau bắt đầu có cả các chuyến bay 'combo', theo đó hành khách phải chi trả trọn gói toàn bộ các chi phí phát sinh.
Từ đầu năm 2020 đến giữa năm 2021, khoảng hơn 1.000 chuyến bay đã được cấp phép, đưa hơn 200.000 công dân về nước.
Bộ Ngoại giao Việt Nam đề xuất Chính phủ phê duyệt 772 chuyến, trong đó có 400 chuyến bay giải cứu, 372 chuyến bay combo.
Dư luận Việt Nam trong khoảng thời gian một năm này đã bàn luận rất nhiều về tình trạng bị "chặt', "chém" để được một suất trên chuyến bay về nước.
Đến tháng 1/2022, quá trình điều tra và truy tố được tiến hành, sau khi số tiền hàng trăm tỷ đồng đã chảy vào túi một số quan chức.
Trách nhiệm chính trị
Giáo sư Vũ Tường, chuyên ngành khoa học chính trị từ Đại học Oregon (Hoa Kỳ) đánh giá với BBC News tiếng Việt :
"Chi phí một người Việt Nam phải nộp để được đi một "chuyến bay giải cứu" rất cao. và thông tin này được dân chúng bàn luận nhiều trên mạng, coi là vô lý và có tính 'chặt', 'chém'. Cũng như vụ kit test Việt Á, không khó để phát hiện".
"Tuy nhiên, chính ông [Tổng bí thư] Nguyễn Phú Trọng cấp giấy khen cho Việt Á, lẽ ra ông ấy phải nhận trách nhiệm chính trị và từ chức. Phó giám đốc Công an Hà Nội, Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn nhận tiền chạy án trong vụ 'chuyến bay giải cứu', nhưng Bộ Công an chưa có ai nhận trách nhiệm chính trị và từ chức cả", Giáo sư Vũ Tường đánh giá.
Trong phiên họp bất thường của Trung ương Đảng Cộng sản cuối năm 2022, cơ quan này đã "đồng ý cho Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh và Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thôi nhiệm vụ". Hai ông xin rút lui với "lý do cá nhân", theo thông tin chính thức từ Đảng Cộng sản.
Trước đó, ông Vũ Đức Đam đảm nhận vị trí Trưởng ban Chỉ đạo Quốc gia phòng chống dịch Covid-19 trong thời gian từ 1/2020 đến 8/2021.
Theo quy định pháp luật, Ủy ban Kiểm tra Trung ương là cơ quan kiểm tra, giám sát chuyên trách của Ban Chấp hành Trung ương, thực hiện kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng theo quy định của Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam.
Nhận định về vai trò của ủy ban này, Giáo sư Zachary Abuza đánh giá : "Cơ quan điều tra hàng đầu là Ủy ban Kiểm tra Trung ương lại không phải là cơ quan nhà nước. Với nguồn lực điều tra và truy tố có hạn, thì các đại biểu quốc hội phải chọn vụ án nào để đưa ra xét xử".
"Khi tham nhũng trở thành một đại dịch thì công cuộc điều tra chống tham nhũng ở Việt Nam sẽ luôn luôn được biến thành một loại vũ khí, được dùng để chống lại đối thủ chính trị", Giáo sư Zachary Abuza nói thêm.
Chống tham nhũng
Trong một bình luận với BBC News tiếng Việt, nhà văn Trần Trung Đạo từ Pháp nhấn mạnh để chống tham nhũng, "xã hội Việt Nam cần phải được thay đổi phải bắt đầu từ gốc rễ, tức từ cơ chế".
"Vì nhận thức chính trị của đa số người dân Việt Nam còn thấp nên khi một lãnh đạo bị ra tòa, không ít dân chúng vỗ tay tán thưởng", ông nói.
Tuy nhiên, "Khi đất nước bị đặt trọn trong tay một nhóm người nắm mọi quyền hành mà không có những biện pháp kiểm soát và chế tài độc lập như tam quyền phân lập, tôn trọng quyền tự do phát biểu của người dân, tự do báo chí, tự do phản biện của các tổ chức xã hội dân sự nhóm người đó, thì chắc chắn đất nước đó sẽ còn xảy ra lạm quyền, tham nhũng", nhà văn Trần Trung Đạo nhận định.
Từ khía cạnh khoa học chính trị, Giáo sư Vũ Tường nói rằng quyền lực công phải được kiểm soát.
"Nhân loại đã nghĩ ra nhiều cơ chế kiểm soát, bao gồm đảng đối lập, bầu cử công bằng và tự do, tam quyền phân lập hay ít nhất tòa án, tư pháp độc lập, tự do ngôn luận, báo chí, và hội họp, và kiểm toán độc lập".
Và một trong những yếu tố then chốt giúp kiểm soát tốt chính là cần đạt được sự minh bạch, theo Giáo sư Vũ Tường.
Ông nói :
"Minh bạch nghĩa đơn giản là công khai tất cả việc bổ nhiệm, quyết định chính sách, và thu chi, chỉ trừ một phạm vi rất nhỏ chính sách, chi tiêu cho quốc phòng cần phải bí mật, nhưng các đại diện dân cử vẫn phải biết".
"Minh bạch nghĩa là làm theo luật pháp và có tư pháp độc lập để công tâm phán xét mỗi khi có mâu thuẫn".
"Minh bạch nghĩa là chính quyền không có quyền giới hạn thông tin một cách tuỳ tiện, mà phải tôn trọng quyền được thông tin của dân chúng".
Hiện chỉ số Corruption Perceptions Index (CPI) của Việt Nam là 42/100, xếp thứ 77/180 quốc gia. 100 điểm được xem là minh bạch nhất, theo Transparency International.
Giáo sư Zachary Abuza thì cho rằng nền báo chí độc lập cũng đóng vai trò quan trọng trong vấn đề chống tham nhũng. "Không có báo chí hoặc tư pháp độc lập, thì các cuộc điều tra chống tham nhũng ở Việt Nam sẽ luôn mang màu sắc chính trị, xét về bản chất", ông nói.
Năm 2023, tổ chức Phóng viên Không biên giới (RSF) đánh giá Việt Nam tụt hạng, gần "đội sổ" tự do báo chí, đứng cuối bảng ở vị trí 178 trong tổng số 180 quốc gia trên thế giới, chỉ trên Trung Quốc (179/180) và Bắc Hàn (180/180).
Nguồn : BBC, 16/07/2023
****************************
18 người bị đề nghị ở khung hình phạt có án tử hình, trùm cuối vụ chuyến bay giải cứu vẫn chưa lộ diện và con số bí ẩn !
Thu Phương, Thoibao.de, 15/07/2023
Ngày 11/7 vừa qua, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội đã đưa ra xét xử vụ án chuyến bay giải cứu, sau 450 ngày điều tra. Đây là vụ án lớn chưa từng có, với 54 bị cáo. Trong đó có đến 18 người bị đề nghị ở khung hình phạt có mức án cao nhất là tử hình. Đây là hình phạt rất nặng dành cho những con người gây ra tội ác không thể dung thứ, đấy là ăn trên đầu trên cổ nạn nhân Covid-19, và trong đó, có những người đã chết.
Đây là vụ án lớn chưa từng có, với 54 bị cáo, trong đó có đến 18 người bị đề nghị ở khung hình phạt có mức án cao nhất là tử hình nhưng "trùm cuối" vẫn chưa xuất đầu lộ diện.
18 án ở khung hình phạt có mức tử hình là con số kinh khủng, nó cho thấy mức độ tán tận lương tâm của những con người này, và cho thấy quy mô của việc cấu kết để gây tội ác. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, trong 18 án ấy, đã có trùm cuối chưa ?
Câu trả lời là không có trùm cuối trong số 18 người này.
Cho đến nay, người bị dính với vụ chuyến bay giải cứu ở cấp cao nhất là ông Phạm Bình Minh, cựu Phó Thủ tướng Thường trực và cựu Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Ông Minh chỉ bị khai trừ khỏi Trung ương Đảng và được về nhà an toàn, mà không hề có bất kỳ sự bắt bớ nào cả. Dưới ông Phạm Bình Minh có cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng.
Trên cương vị là Phó Thủ tướng phụ trách ngoại giao, mà để cho Bộ Ngoại giao thực hiện tội ác trên quy mô lớn, thì làm sao ông Phạm Bình Minh có thể nhẹ tội hơn thuộc cấp được ?
Ở cương vị Phó Thủ tướng, ông Phạm Bình Minh nếu không đồng lõa với cấp dưới, thì chí ít, ông cũng phạm tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng". Nhưng tại sao ông Phạm Bình Minh đến giờ vẫn không bị luật pháp sờ gáy. Có người cho rằng, Bộ Chính trị đã xử lý trường hợp ông Minh là duy tình, chứ không phải duy lý.
Con số đưa nhận hối lộ không khớp nhau, đã phơi bày ra những "vùng cấm" trong vụ án
Ông Phạm Bình Minh để cho cấp dưới tung hoành, và để cho trợ lý của mình tham gia vào đường dây nhận hối lộ, thì ông không thể nhẹ tội hơn thuộc hạ. Còn trên ông Phạm Bình Minh có ai nữa thì không biết. Có tin đồn cho rằng, vợ ông cựu Chủ tịch nước không những dính đến vụ Việt Á, mà còn dính cả vụ chuyến bay giải cứu.
Ngoài ra, trong vụ chuyến bay giải cứu này, lãnh đạo Vietnam Airlines đóng vai trò là kẻ thực hiện những chuyến bay trên, giá vé là do Vietnam Airlines quy định. Hàng ngàn bà con bị móc túi với tổng số tiền lên đến 4.000 tỷ đồng, nhưng cơ quan điều tra không đả động gì tới lãnh đạo của doanh nghiệp này. Phải chăng, đây là vùng cấm của ông Tổng ?
Ngoài việc trùm cuối vẫn chưa xuất hiện, thì những con số trong vụ này khiến một số người đặt câu hỏi. Tại sao, tổng số tiền đưa hối lộ là 226 tỷ đồng, mà tổng số tiền nhận hối lộ chỉ có 165 tỷ đồng ? Vậy còn lại 61 tỷ đồng, ai đã nhận ?
Theo một số thông tin cho biết, cựu Phó Giám đốc Công an thành phố Hà Nội đã nhận khoản tiền này, nhưng không bị xử lý hình sự. Đây rõ ràng là công khai "vùng cấm" mà !
Một con số chênh lệch khác : Có đến 400 lần đưa hối lộ, nhưng số lần nhận hối lộ thì tới 500 lần. Vậy, 100 lần đưa hối lộ kia sao không khui ra ? Phải chăng, những nhân vật đã đưa 100 lần hối lộ ấy là nhân vật không thể bị điều tra ?
Rõ ràng, những con số này thể hiện những vùng cấm ngay trong vụ chuyến bay giải cứu. Vậy thì, ông Nguyễn Phú Trọng hô hào "chống tham nhũng không có vùng cấm", mà lính Tô Lâm lại sợ vùng cấm, thì đấy khác nào là lời nói suông ?
Chống tham nhũng mà cứ để vùng cấm thì chỉ là công cốc. Tham nhũng chỉ cần chui vào trú ẩn trong các vùng cấm, thì xem như bình an vô sự. Tha hồ mà đánh chén.
Thu Phương (Tổng hợp)
Nguồn : Thoibao.de, 15/07/2023
**************************
Việt Nam xử đại án 'Chuyến bay giải cứu' : Chi 2,65 triệu USD 'chạy án' không thành
BBC, 11/07/2023
Sáng 11/7, Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội mở phiên tòa xét xử vụ án "Chuyến bay giải cứu" và dự kiến kéo dài trong 30 ngày.
Phiên tòa của vụ án "Chuyến bay giải cứu" dự kiến diễn ra trong 1 tháng, kể cả thứ bảy và chủ nhật
Theo hồ sơ, 54 bị can trong vụ án bị đưa ra xét xử với 5 tội danh là "Đưa hối lộ", "Nhận hối lộ", "Môi giới hối lộ", "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" và "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
10 bị cáo được tại ngoại, 44 bị cáo còn lại bị tạm giam trong vụ án được giới quan sát cho là thể hiện nỗ lực làm trong sạch bộ máy và bảo vệ hình ảnh của thể chế tại Việt Nam.
Hơn 120 luật sư đăng ký bào chữa cho 54 bị can bao gồm hàng loạt các quan chức cấp cao như ông Tô Anh Dũng - cựu thứ trưởng Bộ Ngoại giao - và ông Nguyễn Quang Linh - cựu trợ lý cho Phó thủ tướng Phạm Bình Minh- cùng bị đưa ra xét xử về tội nhận hối lộ, với khung truy tố có mức hình phạt cao nhất là tử hình.
Đây là vụ án có số lượng luật sư bào chữa kỷ lục. Riêng cựu thứ trưởng Tô Anh Dũng có 3 luật sư, cựu trợ lý Phó thủ tướng, ông Nguyễn Quang Linh, có 2 người bào chữa…
Kế hoạch "chạy án" triệu đô
Đáng chú ý, truyền thông Việt Nam trước đó dẫn nguồn cơ quan điều tra mô tả việc "các bị can đối phó rất quyết liệt khiến cơ quan điều tra tương đối tốn thời gian trong công tác điều tra, xác minh vụ việc".
Ngoài hành vi đưa nhận hối lộ, cáo trạng cáo buộc ông Nguyễn Anh Tuấn, cựu Phó Giám đốc Công an Hà Nội, đã nhận 2,65 triệu USD (khoảng 61,6 tỷ đồng) trong khoảng một năm (từ tháng 1 – tháng 12/2022), để chạy án cho hai bị cáo Lê Hồng Sơn và Nguyễn Thị Thanh Hằng, Tổng Giám đốc và Phó Tổng giám đốc Công ty Bầu trời xanh.
Cơ quan công an xác định hành vi của bị can Nguyễn Anh Tuấn phạm vào tội Môi giới hối lộ, với số tiền môi giới hối lộ là 2,65 triệu USD (tương đương gần 62 tỉ đồng). Trong đó, ông Nguyễn Anh Tuấn phải chịu trách nhiệm đối với số tiền 1,85 triệu USD (tương đương gần trên 42,8 tỉ đồng).
Truyền thông Việt Nam miêu tả kế hoạch chạy án vụ chuyến bay giải cứu ly kì như một kịch bản phim.
253 lần hối lộ cho thư ký thứ trưởng
Một vấn đề được quan tâm khác trong vụ án này là người bị cáo buộc nhận hối lộ nhiều nhất là ông Phạm Trung Kiên, cựu thư ký của Thứ trưởng Bộ y tế Đỗ Xuân Tuyên. Cáo trạng cho thấy ông Kiên đã có 253 lần nhận hối lộ với số tiền lên tới 42,6 tỷ đồng trong vòng 11 tháng.
Trên Facebook cá nhân, nhà báo Trương Huy San đặt câu hỏi : "Bạn nghĩ, 253 lần đưa hối lộ ấy là cho thư ký hay cho thứ trưởng ?"
Ông Trương Huy San cũng viết rằng khi đó, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên là người được Bộ Y tế phân công xem xét, "phê duyệt hoặc không phê duyệt các chuyến bay giải cứu theo đề xuất của Bộ Ngoại giao". Và, để được thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên phê duyệt, thư ký riêng của ông đã "yêu cầu các bên liên quan nộp một mức phí từ 50 - 200 triệu/1 chuyến bay hoặc 500 nghìn đồng đến 2 triệu đồng/1 khách đối với chuyến bay combo và từ 7 đến 15 triệu đồng/1 khách đối với khách lẻ tùy thời điểm".
Bài đăng có đoạn : "trong phiên tòa hôm nay không có tên ông Đỗ Xuân Tuyên ; trong số những người bị kỷ luật tới mức phải về hưu cũng không có tên ông Đỗ Xuân Tuyên" của ông San đã nhận được hơn 6,000 lượt thích và hàng trăm lượt chia sẻ sau vài giờ đồng hồ.
Phiên tòa của vụ án dự kiến diễn ra trong 1 tháng, kể cả thứ bảy và chủ nhật.
Giới quan sát cho rằng nỗ lực chống tham nhũng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng được đẩy lên một bước với các vụ đại án "chuyến bay giải cứu" và Việt Á.
Tuy thế, cũng có các bình luận rằng để chống tham nhũng thành công thì đảng cộng sản cầm quyền ở Việt Nam cần cho phép báo chí hoạt động cởi mở hơn và dần cho tiến tới cơ chế tam quyền phân lập, điều mà "rào cản thể chế" không cho phép.
Nguồn : BBC, 11/07/2023