Vụ Việt Á : Có "bỏ lọt tội phạm" khi miễn trách nhiệm hình sự hai thứ trưởng ?
RFA, 21/08/2023
Đại án kít test Việt Á được coi là một trong những vụ việc tiêu cực liên quan đến lĩnh vực y tế lớn nhất từ trước tới nay, cả về quy mô, tính chất, mức độ phạm tội. Hàng loạt quan chức cấp cao đã bị khởi tố, bắt tạm giam, trong đó có cả cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long ; Nguyễn Văn Trịnh, cựu Trợ lý Phó thủ tướng Chính phủ…
Những đối tượng liên quan vụ án. Ảnh : hanoimoi.vn
Xử theo ý Đảng
Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an hôm 19/8 ban hành kết luận điều tra được truyền thông Nhà nước đăng tải cho biết, quyết định miễn truy cứu trách nhiệm hình sự hai cựu thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn và Trương Quốc Cường vì không thông đồng, không thỏa thuận, không được hưởng lợi, không có động cơ vụ lợi trong vụ Việt Á.
Nhà báo độc lập Nguyễn Ngọc Già từ Sài Gòn hôm 21/8 nhận định với RFA :
"Việc hai Thứ trưởng - ông Sơn, ông Cường theo báo chí cho biết là họ không vụ lợi, không thông đồng… thì những cái này đã được quy định trong bộ luật hình sự và cần phải xem đó là những tình tiết tăng nặng hay giảm nhẹ. Thứ hai, khi biến hai ông Sơn và Cường từ những người đủ yếu tố cấu thành tội phạm chuyển sang vô tội, thì sẽ tạo tiền lệ xấu, cản trở việc điều tra, truy tố và tuyên án về sau. Có nghĩa là người ta có thể xé luật, người ta có thể làm một cách bất chấp, miễn sao cuối cùng chứng minh trong sạch, không hối lộ, không tham nhũng…"
Như vậy, theo nhà báo Nguyễn Ngọc Già thì "còn gì gọi là luật pháp". Bởi lẽ, ông cho rằng "nó sẽ tạo ra một xã hội hỗn loạn vô chính phủ".
Qua kết luận của C03, vị nhà báo này cho rằng nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đang "xử theo ý Đảng". Ông giải thích :
"Không truy tố ông Sơn, ông Cường phơi bày cho dư luận xã hội thấy rõ là người ta đang xử theo ý Đảng qua chủ trương đốt lò, chứ không phải xử theo luật. Tóm lại luật Việt Nam và thi hành luật ở Việt Nam luôn luôn phản khoa học, họ xử theo chủ nghĩa duy tình, nhằm mục đích giữ hình ảnh cho Đảng cộng sản Việt Nam, chứ không thượng tôn pháp luật và càng không phải để phụng sự cho quốc gia và người dân".
Với lập luận trên, nhà báo Nguyễn Ngọc Già gọi đó là đức trị, chỉ mang tính tạm bợ, lỗi thời, không phù hợp với luật pháp quốc tế… trong bối cảnh Việt Nam luôn nói mình hội nhập quốc tế.
Dàn xếp bản án ?
Kết luận của C03 "biện minh" cho việc "miễn truy cứu trách nhiệm hình sự" với thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn là do ông này "có" thừa nhận Công ty Việt Á chưa đủ điều kiện để được cấp số đăng ký lưu hành, nhưng "vẫn" ký cấp số đăng ký tạm thời… vì mong muốn kịp thời có kit xét nghiệm để phòng, chống dịch và do nhận thức pháp luật hạn chế (!?).
Còn với trường hợp của thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường, Cơ quan Cảnh sát điều tra cho rằng ông Cường không thông đồng, thỏa thuận để làm lợi cho ông Phan Quốc Việt và Công ty Việt Á, không được hưởng lợi, không có động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác. Mặc dù C03 vẫn xác định ông Cường có dấu hiệu né tránh, đùn đẩy trách nhiệm cho ông Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế trong việc kiểm tra, chỉ đạo kết luận kiểm tra giá hiệp thương, sau đó dẫn đến việc Công ty Việt Á nâng giá kit xét nghiệm.
Bình luận về diễn biến trong vụ Việt Á từ kết luận của C03, luật sư Nguyễn Văn Đài từ Đức Quốc nói với RFA hôm 21/8 :
"Nếu hỏi tất cả người Việt Nam ở trong nước, thì tôi tin rằng không ai tin vào những lập luận của cơ quan điều tra cho rằng hai quan chức cấp thứ trưởng bộ y tế lại không vụ lợi. Bản chất trong chế độ độc tài là họ luôn luôn đấu đá, tranh giành quyền lực với nhau để có những lợi ích vật chất và mọi mặt từ quyền lực của họ. Cho nên khi đã ngồi vị trí quyền lực như Thứ trưởng Bộ Y tế thì có rất nhiều lợi ích gắn liền với vị trí đó".
Theo luật sư Đài, đây là dấu hiệu "bỏ lọt tội phạm", vì khi phê duyệt cấp phép cho công ty Việt Á để sản xuất bộ kit test và tạo rất nhiều điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp này, thì đương nhiên chắc chắn có những khoản tiền hối lộ. Ông Đài dẫn chứng :
"Một trong những biểu hiện rất rõ nét đó là vào tháng 5 năm 2022, ông Tô Ân Xô trong một cuộc họp báo Chính phủ đã công bố số tiền Việt Á mang đi biếu xén quan chức lên đến 800 tỷ đồng. Thế nhưng trong kết luận điều tra mới vừa được công bố, thì họ chỉ quy được trách nhiệm 106 tỷ đồng, như vậy là gần 700 tỷ đồng đã mất trong hơn một năm điều tra vụ kit test này. Các vị Thứ trưởng và một số quan chức khác không bị truy trách nhiệm hình sự, mà nói rằng họ không có vụ lợi… Thì tôi cho rằng, những khoản tiền đã mất vào túi các quan chức không bị truy tố trong vụ án này".
Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á, theo thông tin từ truyền thông loan, bị cáo buộc đã thổi giá bộ xét nghiệm Covid-19 lên khoảng 45% và lại quả cho các đối tác 800 tỷ đồng. Đến nay, đã có gần 150 người bị khởi tố, trong đó có gần 100 quan chức ở cấp trung ương và địa phương, có cả những lãnh đạo cấp cao của Chính phủ như cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long, cựu Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc, cựu Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Chu Ngọc Anh và hàng chục lãnh đạo, cán bộ CDC, sở y tế các tỉnh, thành phố…
Tuy nhiên theo Kết luận điều tra vụ kit test Việt Á công bố hôm 19/8, C03 chỉ quy trách nhiệm công ty này hối lộ hơn 106 tỷ đồng.
Trước đó, Vụ án "Chuyến bay giải cứu" khép lại sau 18 ngày xét xử với bốn bản án cao nhất được tuyên là chung thân đối với cựu thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Trung Kiên nhận hối lộ hơn 42,6 tỷ đồng ; nguyên Cục trưởng Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao Nguyễn Thị Hương Lan nhận hối lộ hơn 25 tỷ ; nguyên Phó Trưởng phòng Tham mưu, Cục Quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an Vũ Anh Tuấn nhận hối lộ hơn 27 tỷ và điều tra viên Hoàng Văn Hưng tội lừa đảo chiếm đoạt 800 ngàn đô la, tương đương hơn 18 tỷ đồng.
Tại phiên tòa xét xử vụ "Chuyến bay giải cứu" hôm 14/7/2023, bị cáo là cựu điều tra viên Hoàng Văn Hưng đề nghị Hội đồng xét xử làm rõ việc bỏ lọt tội phạm trong vụ án này.
Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ ở Na Uy khi trao đổi với RFA liên quan vấn đề này hôm 21/8, cho rằng :
"Trong hệ thống chính trị độc đoán của Việt Nam hiện nay, khi mà cả ba nhánh hành pháp, lập pháp và tư pháp đều nằm trong tay một đảng, thì việc án như thế nào trong các vụ việc đình đám là đều có sự chỉ đạo của giới lãnh đạo Đảng cộng sản. Hơn nữa, khi hệ thống tư pháp không độc lập thì khó có chuyện các quan toà có thể đưa ra các quyết định xét xử công bằng. Vì vậy mà chúng ta không hi vọng gì sẽ có những bản án công tâm, đúng người đúng tội. Các bản án, do đó là một sự dàn xếp và đút lót chính trị".
Nguồn : RFA, 21/08/2023
***************************
Một luồng dư luận nói không trông mong vào phiên tòa vụ Việt Á
VOA, 21/08/2023
Ít ngày sau khi giới chức chống tham nhũng Việt Nam thông báo đã khởi tố 111 bị can trong vụ bê bối được gọi là "đại án Việt Á", có một luồng dư luận cho rằng vẫn không trông mong được gì vào những phiên tòa sắp tới khi căn cứ vào dấu hiệu mới nhất, đó là có tin cựu quan chức Chu Ngọc Anh không bị xử lý tội nhận hối lộ dù ông này đã nhận 200.000 đô la.
Các bị can vụ Việt Á
Hôm 16/8, ông Nguyễn Văn Yên, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương thuộc Đảng cộng sản Việt Nam, nói với báo giới trong nước rằng liên quan đến "chùm án Việt Á" - theo cách dùng từ của ông Yên - các cơ quan có thẩm quyền "đã khởi tố 33 vụ án, trên 111 bị can với 6 tội danh".
Các vụ án đã đến giai đoạn "có thể kết thúc điều tra, phấn đấu đến cuối năm kết thúc điều tra, truy tố xét xử cả ‘chùm án’ Việt Á này", ông Yên được báo chí dẫn lời cho hay.
Hai ngày sau, hôm 18/8, các báo Việt Nam đưa tin rằng công an đã có kết luận về một vụ trong "chùm án" và đề nghị Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao truy tố 38 bị can, bao gồm cả cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long và cựu Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học-Công nghệ Chu Ngọc Anh.
Như VOA đã đưa tin, vụ Việt Á xảy ra trong giai đoạn cao điểm của đại dịch Covid-19 ở Việt Nam hồi năm 2020 và 2021.
Khi đó, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Phan Quốc Việt của công ty Việt Á đã hối lộ các quan chức 106 tỉ đồng để được lưu hành và nâng khống giá bộ xét nghiệm (kit test) Covid-19 do công ty sản xuất. Hành vi này khiến ngân sách nhà nước mất 432 tỉ đồng chạy vào túi doanh nghiệp này.
Cũng nhờ việc nâng khống giá thiết bị, chi phí nguyên vật liệu đầu vào đi cùng với các khoản chi ngoài hợp đồng, công ty Việt Á đã thu lợi bất chính. Trong doanh thu khoảng 4.000 tỷ đồng, Việt Á chi "hoa hồng" lót tay cho các đơn vị, cá nhân gần 800 tỷ đồng.
Trong số các quan chức nhận tiền của Việt Á có ông Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học-Công nghệ, cựu Chủ tịch UBND Hà Nội.
Các báo trong nước đưa tin hôm 18/8 rằng cách đây 2 năm, ông Ngọc Anh - khi đó là bộ trưởng - đã nhận một ba lô "quà" của ông Phan Quốc Việt nhưng ngay khi đó không biết rằng bên trong đựng 200.000 đô la, mà một tháng sau mới biết khi ông Ngọc Anh mở ba lô ra.
Cơ quan tố tụng truy tố ông Ngọc Anh về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" theo Điều 219 Bộ luật Hình sự. Họ xác định rằng ông Ngọc Anh không trao đổi, bàn bạc, thỏa thuận gì với ông Việt về việc đưa nhận tiền. Cựu bộ trưởng cũng không gây khó khăn nhằm mục đích phải đưa tiền, vẫn theo cơ quan tố tụng.
Trên mạng xã hội, nhiều người cho rằng thật là mỉa mai về quyết định truy tố như vậy, theo quan sát của VOA.
Bác sĩ Võ Xuân Sơn, với trang cá nhân có gần 100.000 người theo dõi, nhấn mạnh với VOA rằng ai cũng biết phải có sự giúp sức của Bộ Khoa học-Công nghệ và Bộ Y tế, Việt Á mới "hoành hành", "tác động" làm cho công cuộc chống dịch của Việt Nam "đi sai đường rất nhiều".
Với các hoạt động đưa, nhận hối lộ, Việt Á và các quan chức đã làm những việc mà bác sĩ Sơn gọi là "lũng đoạn chính sách" và "táng tận lương tâm", gây hại đến "cuộc sống và tính mạng" của người dân. Ông bình luận thêm :
"Bây giờ lại bảo là nhận 200.000 đô la mà không phải là hối lộ thì thực sự tôi cũng không hiểu được. Cho nên cũng giống như phiên tòa chuyến bay giải cứu lần trước, chắc là cũng không có hy vọng nhiều vào việc sẽ xử lý các vấn đề này một cách rốt ráo".
Dưới góc nhìn của mình, bác sĩ Sơn cho rằng một phiên tòa có kết quả tốt phải là đi đến xác định được - với các bằng chứng - ai là người chỉ đạo, đứng đầu những vụ này ; đường đi của các kit test là như thế nào, có đúng là Việt Á sản xuất không ; có tác động gì mà một loạt các giám đốc CDC, giám đốc sở y tế và các quan chức các tỉnh dính vào vụ này.
"Như thế, người dân mới thấy có sự rốt ráo trong việc xử lý những vụ việc này", ông Sơn nói.
Phiên toà về vụ Việt Á cần khắc phục thiếu sót của phiên toà về vụ chuyến bay giải cứu, Facebooker Nguyên Tống, với hơn 19.000 người theo dõi đưa ra ý kiến trên trang cá nhân và đồng ý cho VOA trích dẫn.
Bản thân việc móc ngoặc, hối lộ để "sản xuất" kit test và nâng giá rất cao để chiếm đoạt tiền của dân trong dịch bệnh đã là trọng tội, ông Tống nhận xét.
Bên cạnh đó, các "chính sách" buộc người dân và doanh nghiệp phải test định kỳ 3 ngày một lần, hay phải test mới được ra đường… đã gây ra "hậu quả cực kỳ nghiêm trọng" và "sâu rộng" đến toàn xã hội, "làm kiệt quệ nền kinh tế vốn đã èo uột, gián tiếp làm chết hàng ngàn sinh mạng người dân và làm phá sản hàng triệu doanh nghiệp", vẫn lời ông Nguyên Tống.
Theo ông, những người phạm tội trong vụ Việt Á "đã táng tận lương tâm tới mức không còn nhân tính, hành vi hút máu người dân đã gần như bản năng rồi, khó mà nói chuyện răn đe hối cải gì nữa".
Dưới con mắt của ông, "không thể có tiền nào khắc phục được hậu quả mà chúng gây nên" và ông bình luận thêm : "Nếu chỉ khắc phục bằng tiền và chỉ trong số tiền chúng chiếm đoạt mà không tính đến hậu quả và thiệt hại của những bên liên quan thì có lẽ phải bỏ tội danh thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng vì chẳng có gì để khắc phục cả mà đương nhiên được giảm án, xóa án ?"
Từ những lập luận của mình, ông Nguyên Tống đề nghị : "Luật pháp và công lý nên một lần chứng tỏ sự nghiêm minh và tính răn đe với kẻ khác đi, đừng lấy lí do nhân văn nữa. Chúng ta đã ‘Nhân văn’ rất nhiều lần trong dịch rồi và hậu quả là lòng tin của dân đã bị xói mòn hết rồi, cán bộ hư hỏng gần hết rồi. Hãy một lần cứu vãn lòng tin của người dân vào luật pháp, vào công lý và vào chế độ đi, dù có thể là đã muộn".
Facebooker này thậm chí bày tỏ hy vọng tới cả Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam khi viết rằng "Mong chú Trọng và thuộc cấp lắng nghe và hãy để công lý làm phận sự của mình, đừng áp đặt ý chí chủ quan nhân văn của mình vào những vụ án tày đình thế này nữa".
Nguồn : VOA, 21/08/2023