Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Việt Nam

24/11/2023

Hòa thượng Tuệ Sỹ ra đi để lại một lỗ hổng thừa kế

Tổng hợp

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch

BBC, 24/11/2023

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, người từng bị chính quyền Việt Nam kết án tử hình, lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất - một tổ chức tôn giáo không được chính quyền Việt Nam công nhận, vừa qua đời.

phatgiao5

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ

Báo Giác Ngộ xác nhận Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch lúc 16 giờ ngày 24/11/2023, thọ 81 tuổi.

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ vốn nổi tiếng là một nhà tu hành uyên bác, là dịch giả của nhiều bộ kinh, luật, luận, tác giả của các công trình nghiên cứu Phật học giá trị.

Ông thông thạo nhiều ngoại ngữ, là nhà thơ, dịch giả và từng có nhiều hoạt động được cho là bất đồng với chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Nhà thơ, thiền sư Tuệ Sỹ là một trong những tên tuổi trẻ có uy tín nhất trong những danh tính nổi bật của văn học miền Nam giai đoạn 1963-1975, theo các tài liệu sau này công bố ở hải ngoại.

Nhà văn Viên Linh từng viết về uy tín của thầy Tuệ Sỹ trên lĩnh vực Phật học và Triết học ở Viện Đại học Vạn Hạnh :

"Trong các nhà tu hành trẻ tuổi hồi thập niên ’70, khuôn mặt của Tuệ Sỹ, vóc dáng của một hiền giả, nhìn vào, nói tới, là nhìn vào, nói tới một tinh thần, một phong cách sáng lạn".

Giai đoạn sau 1975

Trong số các sự kiện gây chấn động Phật giáo Việt Nam thời gian trước là việc ông bị bắt năm 1984, sau đó bị chính quyền Việt Nam tuyên án tử hình năm 1988, với tội danh "âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân".

Sau các đợt vận động và sự can thiệp của các tổ chức quốc tế, tu sĩ Thích Tuệ Sỹ thoát án tử năm 1998.

Cũng trong năm này, ông cùng bảy người Việt khác được Tổ chức Human Rights Watch tặng giải thưởng nhân quyền Hellmann-Hamett Awards.

Thời điểm tháng 9/2022, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ đã nhận vai trò lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, thay Hòa thượng Thích Quảng Độ, người viên tịch vào ngày 22/02/2020. Đây là giáo hội không được nhà nước công nhận.

Trên mạng xã hội, nhiều người bày tỏ lòng tiếc thương trước sự ra đi của Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ. Một số người trích đăng lại một đoạn trong ‘Thư gửi các tăng sinh Thừa Thiên-Huế’ của ông :

"Nhẫn nhịn đời nhưng không để cho quyền lực đen tối của đời sai sử. Tùy thuận thế gian, nhưng không tự đánh chìm trong dòng xoáy ô trược của thế gian. Các con hãy tự rèn luyện cho mình một tín tâm bất hoại ; một đức tính dũng mãnh vô úy ; nỗ lực tự huân tập trí tuệ bằng văn, tư, tu để nhìn rõ sự tướng chân ngụy, để thấy và biết rõ mình đang ở đâu, đang đi về đâu ; không nhắm mắt phóng càn theo cỗ xe lộng lẫy bên ngoài nhưng rệu rã bên trong, đang lao xuống dốc dài không định hướng...".

Các quan điểm nói trên không được báo chí chính thống Việt Nam thừa nhận và đăng tải.

Báo Giác Ngộ chỉ giới thiệu đóng góp của ông về mặt học thuật, triết học và Phật học và không đề cập đến phần hoạt động khác :

"Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ được biết nổi tiếng về sự uyên bác, thông thạo nhiều loại cổ ngữ lẫn sinh ngữ như : Hán văn, Phạn văn, Tạng văn, tiếng Anh, Pháp, Đức, Nga… Trong gần trọn cuộc đời, Hòa thượng dành phần lớn thời gian và tâm huyết của mình cho việc phiên dịch và chú giải kinh điển, đặc biệt là tạng kinh A-hàm. Các dịch phẩm nổi bật của Hòa thượng đã được xuất bản chính thức, đến với độc giả trong và ngoài nước".

BBC sẽ đăng thêm các bài về Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ và Phật giáo Việt Nam trong những ngày tới.

BBC, 24/11/2023

******************************

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch

RFA, 24/11/2023

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư ký Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất), viên tịch

phatgiao6

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư ký Xử lý thường vụ Viện Tăng thống Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất - Thầy Hạnh Viên

Mạng báo Giác Ngộ loan tin Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch vào lúc 16 giờ chiều ngày 24/11/2023 tại Chùa Phật Ân, tỉnh Đồng Nai.

Ông sinh năm 1943 tại Paksé (Lào), nguyên quán tại tỉnh Quảng Bình, pháp úy Nguyên Chứng.

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ từng bị chính quyền Hà Nội bắt đi học tập cải tạo ba năm từ năm 1978. Vào tháng 9/1988, ông bị tuyên án tử hình với cáo buộc "hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân". Tuy nhiên, do sự vận động của quốc tế, án tử hình đối với ông được giảm xuống chung thân. Ông được trả tự do vào ngày 1/9/1998. Vào năm 2003, ông bị chính quyền Việt Nam áp lệnh quản chế hai năm.

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ được suy cử làm Chánh Thư ký xử lý thường vụ Viện Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vào tháng 8/2022 theo di chúc của Đệ ngũ Tăng thống Thích Quảng Độ, người viên tịch trước đó vào tháng 2/2020.

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ là một học giả uyên bác về Phật Giáo. Ông còn làm thơ và viết truyện ngăn.

Tổ chức Giám sát Nhân quyền Human Rights Watch vào năm 1998 trao cho ông giải Hellman-Hammet.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không được chính quyền Việt Nam hiện nay thừa nhận. Lãnh đạo cùa giáo hội bị nhà cầm quyền đàn áp, sách nhiễu kể từ sau khi cuộc chiến Việt Nam kết thúc vào tháng 4 năm 1975.

RFA, 24/11/2023

*****************************

Thích Tu S, v tu sĩ ‘xut chúng’ v tri thc và giáo dc

VOA, 24/11/2023

Đi lão Hòa thượng Thích Tu S là mt bc tăng tài xut chúng ca Pht giáo Vit Nam vi kiến thc uyên bác, Pht hc uyên thâm và có nhiu đóng góp vào công vic giáo dc và nghiên cu kinh đin Pht giáo, nhng người tng quen biết Hòa thượng nói vi VOA.

phatgiao7

Hòa thượng Thích Tu S (phi) đng cnh Hòa thượng Thích Huyn Quang (gia), Đc Đ T Tăng thng, và Hòa Thượng Thích Qung Đ (trái), Đc Đệ ngũ Tăng thng

Hòa thượng Tu S sinh năm 1943 ti Lào, trưởng thành trong cái nôi ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht min Nam trước năm 1975. Ông tng là giáo sư ca Đi hc Vn Hnh t khi còn rt tr.

Sau năm 1975, ông không tham gia vào Giáo hi Pht giáo Vit Nam do chính quyn cng sn vn đng thành lp. Ông b bt vào năm 1984 v ti Hot đng lt đ chính quyn nhân dân và b kết án t hình, nhưng sau 4 năm thì được th dưới áp lc ca cng đng quc tế.

Hi tháng 9/2022, Hòa thượng Tu S cho biết ông đã làm theo di nguyn ca c Đi lão Hòa thượng Thích Qung Đ, Đc Đệ ngũ Tăng thng, là tái lp Hi đng Giáo phm Trung ương ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht và Hi đng này đã suy c ông làm Chánh thư ký X lý Thường v Vin Tăng thống.

Bên cnh là mt nhà giáo dc Pht giáo, ông còn được đến như là nhà văn, nhà thơ và dch gi. Ông được cho là thông tho nhiu ngoi ng như tiếng Phn, tiếng Pali, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Hoa và tiếng Nht.

'Làm sáng t Pht giáo bng ngôn ng hin đi'

T min nam California, Giáo sư Đoàn Viết Hot, người cùng ging dy vi Hòa thượng Tu S ti Đi hc Vn Hnh trước năm 1975, nói ông rt kính trng người đng nghip tr hơn ông mt tui này.

"Thy còn tr mà đã rt già dn, là ging viên đi hc có hiu biết và kiến thc thông tu", Giáo sư Hot nói vi VOA hi tháng 10/2023, lúc Hòa thượng lâm trng bnh.

Giáo sư Hot nhn xét : "Cái hay ca thy Tu S là, dù là mt tu sĩ nhưng ông giao tiếp vi xã hi như là mt người bình thường, tc là ông rt d gn".

Ông cũng ch ra Hòa thượng Tu S là người rt trc tính, tôn trng s tht, nói sao nghĩ vy ch không gi ming nhiu. "V tu sĩ như thy Tu S thì không th nào thích hp dưới chế đ cng sn", ông nói.

V nhng điu Hòa thượng Tu S tng lên tiếng, Giáo sư Hot nói không đ cp đến chính tr mà ch nói v tư tưởng, các vn đ v con người, v xã hi.

Sau năm 1975, Hòa thượng Thích Tu S đã đi ngược đường vi người thy mà ông rt mc tôn kính và xem như bn sư là Hòa thượng Thích Trí Th, lúc đó là Vin trưởng Vin Hóa đo ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht nhưng sau đó tham gia vào công cuc vn đng thng nht Pht giáo ca chính quyn và tr thành lãnh đo ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam.

Đánh giá v đóng góp ca Hòa thượng Tu S, giáo sư Hot nói : "Công lao ln nht ca ông là v mt tư tưởng, hiu theo nghĩa là làm sáng t đo Pht".

Giáo sư Hot ch ra nhng bài viết ca Hòa thượng Tu S trong nhng n bn ca Đi hc Vn Hnh cũng như nhiu nơi khác là ‘đã làm sáng t Pht giáo bng ngôn ng hin đi.

Trong ging dy, Hòa thượng Tu S ging dy cho sinh viên s cao sâu ca đo Pht bên ngoài kinh sách, cũng theo li v giáo sư đng nghip này ca hòa thượng.

‘Tm gương cho tăng ni

Sau khi chp chưởng công vic ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht, Hòa thượng Thích Tu S đã mi thêm các v hòa thượng đ năng lc đ b sung vào Hi đng Phiên dch Đi Tng Kinh vn có 18 v khi thành lp vào năm 1973 nhưng đến gi đã viên tch hết ch còn li bn thân Hòa thượng Tu S và Đi lão Hòa thượng Thích Thanh T, người sáng lp Thin phái Trúc Lâm hin đã 100 tui.

Hin Hi đng đã dch và in xong 29 tp ca b Thanh Văn Kinh, tc là mt phn ca Tam Tng Kinh, và đã cho công b hi đu năm nay. Hi đng s tiếp tc dch các phn còn li ca Đi Tng Kinh ra tiếng Việt.

Thượng ta-Tiến sĩ Thích Nht T, phó Vin trưởng thường trc ca Hc vin Pht giáo Vit Nam ti thành ph H Chí Minh thuc giáo ca Nhà nước, đánh giá cao công trình dch kinh đin ca Hòa thượng Tu S.

"Đóng góp ca Hòa thượng Tu S xng đáng là đc nht trong cng đng tăng ni chiu sâu, thut ng, chú thích rt đng cp", ông nói và cho biết ông là tng biên tp ca d án dch Đi Tng Kinh ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam vn din ra song song vi công vic ca nhóm Hòa thượng Tu S.

"Riêng phn đóng góp ca Hòa thượng Tu S thì phong cách dch ca hòa thượng rt là chuyên môn, có đ sâu và tính hc thut cao. Rt khó tìm được nhà nghiên cu Pht hc có đng cp tương đương thi đim hin nay".

Nói vi VOA hi tháng 10, Thượng ta-Tiến sĩ Thích Nht T đưa ra nhn đnh v ba phương din ca hòa thượng Tu S : th nht là thn đng Pht giáo vì đã có nn tng v Pht hc khi còn tui thơ ; th hai là trong nghiên cu, Hòa thượng Tu S đã ‘đi rt là xa so vi các hòa thượng cùng la tui ; th ba là có đng cp quc tế.

"Tm gương ca Hòa thượng Tu S đã tr thành nim khích l rt ln đi vi các thế h tăng ni bt lun đi theo bt c ý thc h giao tiếp nào, sa môn pháp phái nào".

Khi được hi v vic Hòa thượng Tu S chng đi Giáo hi Pht giáo Vit Nam vn là t chc do nhà nước qun lý, Thượng ta Thích Nht T nói không có gì đáng tiếc vì mi người mt hnh nguyn hành đo riêng.

‘Sc hút đc bit

T Sài Gòn, nhà thơ Đ Trung Quân nói vi VOA hi tháng 10, rng ông đã được đc các tác phm ca Hòa thượng Tu S và có cơ duyên tiếp xúc vi thy tương đi gn, trong đó có ln ông đến d dp Hòa thượng ra mt mt tp thơ và đến thăm Hòa thượng mt ln trước khi đi dch bùng phát.

c thơ ca Thy tôi phi đc vi cm quan ca mt người biết ít nhiu v Pht hc trong khi tôi không có nn tng Pht hc nhiu và sâu", nhà thơ Đ Trung Quân, vn là người Công giáo, nói vi VOA. "Thơ ca thy phi đc dưới mt ch".

"Tôi không dám nghĩ rng mình cm nhn được s uyên bác ca thy trong thơ, không dám nói mình có th hiu được hết", ông nói thêm.

Khi được hi có n tượng như thế nào v Hòa thượng Tu S, ông Đ Trung Quân nói : "Mt người gy gò nhưng có sc thu hút ln đi vi người đi din, ít nht là tôi. Tôi cm thy Thy là người khiêm nhã nhưng uy lc thu hút mnh m.

Theo li ông thì Hòa thượng Tu S là người rt im lng nhưng có n cười ca mt hin gi.

Nhà thơ này ch ra Hòa thượng Tu S là bc chân tu có đy đ bi, trí, dũng tc là t bi, trí tu và dũng khí’. "T bi là thy không dám làm đau mt cành hoa", ông gii thích.

"Thy đã bước qua tt c nhng kh nn mà chính quyn đã dành cho thy cũng trên dưới hơn 10 năm. Thy ung dung, t ti đi qua mi kh nn mt cách can đm".

Ngoài thơ thì ông Đ Trung Quân còn đc các trước tác ca Hòa thượng Tu S v văn chương, chng hn như cun Nhng phương tri vin mng viết v thi sĩ Tô Đông Pha mà ông cho rng giúp ông m mang mt tng nc văn chương không được hc nhà trường’.

VOA, 24/11/2023

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: BBC, RFA, VOA
Read 590 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)