Bế mạc Hội nghị Trung ương 9 : chọn chủ tịch nước, chủ tịch quốc hội và chốt nhiều nhân sự cấp cao
BBC, 18/05/2024
Đại tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an, được Trung ương Đảng giới thiệu cho chức danh chủ tịch nước và ông Trần Thanh Mẫn được giới thiệu để bầu làm chủ tịch Quốc hội.
Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13 đã bế mạc sáng 18/5
Văn phòng Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam cho hay đã thảo luận và thống nhất cao về "phương án kiện toàn chức danh chủ tịch nước, chủ tịch Quốc hội để giới thiệu Quốc hội xem xét, quyết định" tại kỳ họp thứ 7 dự khiến khai mạc ngày 20/5.
Nội dung trên được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập khi phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương Đảng lần thư 9 khóa 13 vào sáng 18/5.
Diễn ra từ ngày 16/5 đến 18/5 giữa bối cảnh nhân sự cấp cao của Đảng cộng sản Việt Nam có biến động dữ dội, hội nghị này đã đưa ra những quyết định quan trọng về các vị trí lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam.
‘Thống nhất cao phương án chủ tịch nước, chủ tịch Quốc hội’
Quy trình chọn lãnh đạo của Việt Nam là Đảng quyết trước rồi mới đến Quốc hội làm thủ tục bỏ phiếu, hoặc phê chuẩn tùy theo vị trí.
Việc giới thiệu nhân sự cấp cao để Đảng đoàn Quốc hội giới thiệu với Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa 15 là một trong những nội dung được chú ý tại hội nghị lần này.
Sau sự ra đi của ông Võ Văn Thưởng và ông Vương Đình Huệ, hai chiếc ghế chủ tịch nước và chủ tịch Quốc hội đang bị khuyết, khiến nhiều chuyến thăm của các lãnh đạo quốc tế bị ảnh hưởng và giới đầu tư nước ngoài e ngại.
"Từng có thông tin rằng Tổng thống Nga Putin có khả năng đến Việt Nam nhân chuyến thăm Trung Quốc, nên nếu ông Putin không tới là vì Việt Nam không thể lấp đầy hai chỗ trống này", Giáo sư Carl Thayer từ Đại học New South Wales, Úc nói với BBC hôm 17/5.
Theo nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm này, dù vị trí chủ tịch nước được cho là chỉ mang tính lễ nghi, nhưng chủ tịch nước là người xây dựng mối quan hệ với các nhà lãnh đạo quốc tế và tạo dựng sự tin cậy với họ.
"Tổng thống Mỹ Joe Biden có thể gặp Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, nhưng người đồng cấp của ông Biden thực sự là chủ tịch nước Việt Nam", Giáo sư Thayer nêu ví dụ, đồng thời nhấn mạnh Việt Nam cần phải giải quyết vấn đề này.
Còn về vị trí chủ tịch Quốc hội, Giáo sư Zachary Abuza từ trường National War College, Đại học National Defense (Mỹ) nhận định với BBC rằng đây là vị trí "vô cùng quan trọng cho tính chính danh của Đảng".
"Tôi nghĩ sẽ rất khó để đất nước vận hành mà không có chủ tịch Quốc hội khi mà luật và các quy định cần được thông qua. Việc không có chủ tịch Quốc hội sẽ gửi một tín hiệu rất xấu đến các nhà đầu tư nước ngoài", ông Abuza nói.
Ông Trần Thanh Mẫn (bìa trái) và ông Tô Lâm (thứ hai từ trái) đã được giới thiệu vào "Tứ Trụ"
Hiện Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đang giữ quyền chủ tịch nước và Phó Chủ tịch thường trực Trần Thanh Mẫn được phân công điều hành hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội.
Để đạt tiêu chuẩn đối với hai chức danh trong "Tứ Trụ", cá nhân cần tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên, theo Quy định 214-QĐ/trung ương của Bộ Chính trị.
Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức Quốc hội 2014 cũng quy định chủ tịch nước và chủ tịch Quốc hội đều phải là đại biểu Quốc hội.
Hiện những người thỏa mãn cả quy định của Đảng và quy định trong hiến pháp, pháp luật có ông Nguyễn Phú Trọng, ông Tô Lâm và ông Phạm Minh Chính.
Trong bốn người này, hiện ông Trọng và ông Chính đã ở trong "Tứ Trụ", nhưng khó có khả năng hai ông có thể kiêm nhiệm hoặc thay đổi vị trí khác.
Do đó, ông Tô Lâm là người duy nhất đủ tiêu chuẩn cho vị trí chủ tịch nước hoặc chủ tịch Quốc hội.
Cũng theo Quy định 214, Ban Chấp hành Trung ương có thể xem xét trường hợp đặc biệt đối với các chức danh trong "Tứ Trụ", có nghĩa là sẽ có thêm các ứng viên khác là các ủy viên Bộ Chính trị chưa tham gia trọn một nhiệm kỳ.
Việc ông Trần Thanh Mẫn được Trung ương Đảng giới thiệu để bầu chủ tịch Quốc hội là áp dụng "trường hợp đặc biệt" theo quy định này.
Sau khi ông Tô Lâm được giới thiệu để làm chủ tịch nước và ông Trần Thanh Mẫn được giới thiệu cho vị trí chủ tịch Quốc hội thì Đảng cộng sản Việt Nam sẽ phải tính toán phương án bộ trưởng Công an (thay ông Tô Lâm) và phó chủ tịch Quốc hội (thay ông Mẫn).
Trong đó, chức danh phó chủ tịch Quốc hội sẽ do Quốc hội bầu ; chức danh bộ trưởng sẽ do Quốc hội phê chuẩn.
Công tác cán bộ
Là người chủ trì Hội nghị Trung ương 9, ông Nguyễn Phú Trọng đã yêu cầu công tác chuẩn bị nhân sự và bầu cử cấp ủy thực hiện theo đúng Điều lệ, quy chế của Đảng.
"Khi làm nhân sự cần rà soát thật kỹ để lựa chọn, giới thiệu và bầu được người thật sự xứng đáng, đủ tiêu chuẩn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới", ông nhấn mạnh.
Nhân sự là một vấn đề nổi cộm dưới thời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam.
Chỉ tính riêng khóa 13 (từ đầu năm 2021) đã có khoảng 100 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý bị kỷ luật, trong đó nhiều người bị xử lý hình sự.
Có tới 6 ủy viên Bộ Chính trị mất chức do sai phạm, gồm : Phạm Bình Minh, Nguyễn Xuân Phúc, Trần Tuấn Anh, Võ Văn Thưởng, Vương Đình Huệ, Trương Thị Mai.
Trường hợp của bà Trương Thị Mai được cho là "hạ cánh an toàn" như các lãnh đạo cấp cao trước đây.
"Lí do bà Mai mất chức thật mơ hồ. Bà ấy đã không nêu gương như yêu cầu đối với một ủy viên Bộ Chính trị ? Bà ấy đã vi phạm những điều đảng viên không được làm ? Đó là gì ? Chúng ta không biết", Giáo sư Thayer đặt câu hỏi.
Theo ông, việc bà Mai mất chức tạo ra sự hỗn loạn. Trước đó, ông từng đánh giá bà Mai có khả năng sẽ vào "Tứ Trụ", tiếp tục đảm đương các trọng trách của nhà nước Việt Nam.
"Bà Mai từng là một trong ba người đủ tiêu chuẩn để kế nhiệm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Và tôi nghĩ đây có thể là một trong những nguyên nhân khiến bà ấy bị nhắm đến", Giáo sư Abuza nêu ý kiến.
"Nhìn vào vụ việc ở tỉnh Lâm Đồng, chúng ta có thể thấy Bộ Công an có thể đào sâu đến mức nào. Tôi đoán là bà Mai đã không thể phản công hoặc nhận được trợ giúp để giữ được ghế thường trực Ban Bí thư", ông nhận định.
Công an và Quân đội
Người được chọn thay thế bà Mai cho chức thường trực Ban Bí thư là Đại tướng Lương Cường, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam.
"Việc bà Trương Thị Mai từ chức đã tạo thêm áp lực khiến Đại tướng Tô Lâm phải rời Bộ Công an để làm chủ tịch nước. Sự kiện này cũng bó hẹp lựa chọn người kế vị cho vị trí đứng đầu Đảng hiện nay là ông Nguyễn Phú Trọng", Giáo sư Alexander L. Vuving, Trung tâm nghiên cứu an ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (Hoa Kỳ), nói với BBC News tiếng Việt hôm 18/5.
Theo ông Vuving, hiện chỉ còn hai người đủ tiêu chuẩn trên giấy tờ để kế nhiệm ông Trọng : Đó là Đại tướng Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính, cả hai đều có nền tảng từ Bộ Công an. Điều này "sẽ làm tăng cơ hội để ông Trọng làm nhiệm kỳ tổng bí thư thứ tư liên tiếp, chưa từng có tiền lệ, nếu ông còn sống".
"Việc thăng cấp thường trực Ban Bí thư cho Đại tướng Lương Cường giúp điều chỉnh lại cán cân quyền lực trong nhóm lãnh đạo cao nhất của Đảng, đặc biệt là giữa hai lực lượng vũ trang của Đảng – đó là công an và quân đội", Giáo sư Vuving đánh giá.
Giáo sư Abuza cũng đề cập tới vấn đề này, ông cho rằng ở thượng tầng, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng không còn có thể kiểm soát được chiến dịch chống tham nhũng của mình nữa.
"Ông Trọng đã trao cho ông Tô Lâm quyền lực để chống tham nhũng và ông Tô Lâm đã sử dụng quyền lực đó để hạ tới 5 hoặc 6 ủy viên Bộ Chính trị. Và điều này đã gây ra những bất ổn chính trị chưa từng thấy ở Việt Nam. Tôi không nghĩ rằng ông Trọng có thể kiểm soát được tình hình vào lúc này", ông nói thêm.
Vì vậy, theo ông hiện chỉ còn một đối trọng đối với Bộ Công an là quân đội.
16 ủy viên Bộ Chính trị
Sự ra đi của bà Mai khiến số lượng ủy viên Bộ Chính trị còn 12, giảm 6 người so với đầu khóa 13.
Hội nghị Trung ương 9 đã bầu bổ sung 4 gương mặt mới, bao gồm :
- Ông Lê Minh Hưng, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng ;
- Ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương ;
- Bà Bùi Thị Minh Hoài, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương ;
- Ông Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Nói về bốn tân ủy viên này, Giáo sư Carl Thayer cho biết họ đều đã là thành viên của Ban Chấp hành Trung ương và bản thân họ đều giữ các chức vụ trong các ủy ban của Trung ương Đảng.
"Họ sẽ không có đủ một nhiệm kỳ 5 năm ở Bộ Chính trị, vì vậy tất cả những gì họ có thể làm là hy vọng được bầu lại tại Đại hội tiếp theo, nhưng ít nhất họ cũng góp thêm những tiếng nói khác vào Bộ Chính trị", ông nói.
Trong khi đó, Giáo sư Abuza cho rằng việc ba trong bốn người không có nhiều kinh nghiệm trong quản lý nhà nước hay kinh tế thực sự cho thấy những mối quan tâm và một số bất an của chính Đảng cộng sản Việt Nam.
"Nếu bạn nhìn vào 4 ủy viên mới, bạn sẽ thấy Đảng đang lo lắng về công tác vận động quần chúng và sự kiểm soát của Đảng. Thế là họ đưa người đứng đầu Ban Dân vận vào, họ đưa người đứng đầu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vào, rồi họ đưa trưởng ban Tuyên giáo Trung ương vào", Giáo sư Abuza nhận xét.
Kỷ luật một số nhân vật cấp cao
Cũng trong Hội nghị Trung ương 9 khóa 13, hàng loạt nhân vật cấp cao đã bị kỷ luật.
Cựu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Lê Thanh Hải đã bị Ban Chấp hành Trung ương Đảng tước hết tất cả các chức vụ từng nắm giữ.
Ngoài ông Hải, trong số cựu quan chức Thành phố Hồ Chí Minh còn có ông Lê Hoàng Quân và ông Nguyễn Thành Phong cũng có sai phạm được xác định có liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC).
Hai ông này đã bị Bộ Chính trị kỷ luật cảnh cáo vào ngày 14/5.
Trong thông cáo ngày 16/5 của Văn phòng Trung ương Đảng, có hai người khác bị Ban Chấp hành Trung ương Đảng kỷ luật khai trừ khỏi Đảng, gồm :
- Ông Dương Văn Thái, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang
- Ông Mai Tiến Dũng, cựu Ủy viên Trung ương Đảng, cựu Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ
Cả hai ông Thái và Dũng đều đã bị khởi tố, tạm giam trước đó.
Hôm 14/5, ông Phạm Thái Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, trợ lý Chủ tịch Quốc hội, cũng đã bị Ban Bí thư khai trừ khỏi Đảng.
Tóm tắt nội dung Hội nghị
Sau ba ngày làm việc, dưới đây là một số diễn biến quan trọng trong Hội nghị Trung ương 9 :
- Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tái xuất sau thời gian dài không xuất hiện ;
- Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai bị cho thôi chức ;
- Đại tướng Lương Cường làm thường trực Ban Bí thư ;
- Bổ sung 4 người vào Bộ Chính trị ;
- Giới thiệu nhân sự để bầu chủ tịch nước và chủ tịch Quốc hội (giới thiệu để Quốc hội bầu : ông Tô Lâm làm chủ tịch nước, ông Trần Thanh Mẫn làm chủ tịch Quốc hội) ;
- Kỷ luật một số nhân vật cấp cao, trong đó có cựu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Lê Thanh Hải.
Nguồn : BBC, 18/05/2024
*****************************
Bộ trưởng Công an Tô Lâm được giới thiệu làm chủ tịch nước
Reuters, VOA, 18/05/2024
Bộ trưởng Công an Tô Lâm, người thi hành chiến dịch bài trừ tham nhũng ráo riết của Tổng bí thư Đảng cộng sản Nguyễn Phú Trọng, được giới thiệu bầu làm Chủ tịch nước sau một cuộc họp của các nhà lãnh đạo chủ chốt do ông Trọng chủ trì vào ngày 18 tháng 5.
Bộ trưởng Công an Tô Lâm được nhiều người coi là một trong những người quyền lực nhất Việt Nam.
Ông Trần Thanh Mẫn, Phó chủ tịch thường trực Quốc hội, được đề cử lên làm Chủ tịch Quốc hội, theo thông cáo của Văn phòng Trung ương Đảng.
Sự sắp xếp nhân sự cao cấp này diễn ra trong bối chính trường Việt Nam chứng kiến sự xáo trộn chưa từng thấy ở thượng tầng với việc hai chủ tịch nước và một chủ tịch Quốc hội bị buộc phải thôi chức trong vòng chưa đầy 18 tháng, tất cả đều do những "sai phạm" không được nêu cụ thể nhưng có phần chắc liên quan tới chiến dịch ‘đốt lò’ của ông Trọng.
Sau khi được Quốc hội biểu quyết chấp thuận, có thể diễn ra vào tuần sau, Đại tướng Tô Lâm, 66 tuổi, sẽ thay thế ông Võ Văn Thưởng, người đã từ chức hồi tháng 3 sau khi bị cáo buộc vi phạm điều lệ đảng, chỉ hơn một năm sau khi được bổ nhiệm.
Được nhiều người coi là một trong những nhân vật quyền lực nhất nước, ông Lâm đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng lựa chọn vào đầu tuần này, nhưng chính quyền và truyền thông nhà nước chỉ tiết lộ đề cử vào ngày thứ Bảy.
Chủ tịch nước giữ vai trò chủ yếu mang tính nghi lễ nhưng là một trong bốn vị trí ‘tứ trụ’ lãnh đạo cao nhất của Việt Nam. Những người còn lại là tổng bí thư, thủ tướng và chủ tịch Quốc hội.
Nhiều nhà quan sát coi việc bổ nhiệm ông là một bước khả dĩ để ông trở thành tổng bí thư, chức vụ hàng đầu ở đất nước độc đảng này, khi các nhiệm kì của các nhà lãnh đạo hiện tại kết thúc vào năm 2026 - hoặc thậm chí sớm hơn, nếu Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thôi chức trước khi nhiệm kì thứ ba của ông hết hạn.
Ông Mẫn, 61 tuổi, sẽ thay thế ông Vương Đình Huệ sau khi ông này bị miễn nhiệm vì những cáo buộc sai phạm cách đây hơn hai tuần.
Các đề cử được đưa ra khi Đảng bổ nhiệm bốn thành viên mới của Bộ Chính trị hôm thứ Năm, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đất nước, sau khi loại bỏ nhà lãnh đạo cao cấp thứ năm là bà Trương Thị Mai. Bà là người thứ sáu rời khỏi Bộ Chính trị kể từ cuối năm 2022 trong một loạt những vụ từ chức cao cấp chưa từng thấy.
Thịt bò dát vàng
Ông Lâm giữ chức bộ trưởng Bộ Công an từ năm 2016 và được đưa vào Bộ Chính trị vào năm 2021.
Ông cũng là Phó Trưởng ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng của Đảng kể từ năm 2021, đóng vai trò trọng yếu trong chiến dịch ‘đốt lò’ đã chứng kiến hàng ngàn quan chức và lãnh đạo doanh nghiệp cao cấp bị truy tố hoặc buộc phải từ chức.
Ông từng vướng vào một vụ lùm xùm hồi năm 2021 khi đầu bếp nổi tiếng "Salt Bae" đăng tải một video quay lại cảnh ông này đút cho ông Lâm ăn miếng bò bít tết dát vàng tại nhà hàng của ông ở London, trong khi Việt Nam đang bị phong tỏa vì Covid-19. Đoạn video lan truyền rộng rãi trên mạng trước khi đầu bếp người Thổ Nhĩ Kỳ Nusret Gokce gỡ nó xuống.
Một chủ quán bún bò ở Đà Nẵng sau đó đăng video nhại lại video của "Salt Bae" đã bị kết án năm năm tù vì tội "tuyên truyền chống nhà nước".
Ông Lâm đứng đầu Bộ Công an vào năm 2017 khi an ninh Việt Nam bị cáo buộc đã thực hiện một vụ bắt cóc cựu lãnh đạo doanh nghiệp Trịnh Xuân Thanh ở Đức qua ngả Slovakia. Vụ việc đã làm rạn nứt quan hệ giữa hai nước.
Nguồn : VOA, 18/05/2024
*******************************
Đại tướng Tô Lâm và ông Trần Thanh Mẫn được giới thiệu để bầu Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội
RFA, 18/05/2024
Đại tướng Tô Lâm, bộ trưởng Bộ Công an và ông Trần Thanh Mẫn - Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội được Trung ương giới thiệu bầu giữ chức Chủ tịch nước và Chủ tịch Quốc hội.
Ông Tô Lâm và ông Trần Thanh Mẫn - Nhà đầu tư
Truyền thông nhà nước loan tin trên trong ngày 18/5 sau phiên bế mạc Hội nghị Trung ương 9 khóa 13.
Ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam được nói đã chúc mừng việc Trung ương thống nhất rất cao giới thiệu đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Công an để Quốc hội khóa 15 bầu giữ chức Chủ tịch nước và ông Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó chủ tịch thường trực Quốc hội để Quốc hội bầu giữ chức Chủ tịch Quốc hội.
Tại cuộc họp các lãnh đạo chủ chốt diễn ra vào sáng 18/5, hầu hết các ý kiến đều khẳng định trong nửa đầu nhiệm kỳ khóa 13 và nửa đầu năm 2024, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, lãnh đạo chủ chốt, đứng đầu là ông Nguyễn Phú Trọng đã luôn luôn giữ vững sự đoàn kết, thống nhất, phối hợp chặt chẽ, lãnh đạo hoàn thành tốt các nhiệm vụ theo kế hoạch. Các cấp đã tổ chức thành công nhiều sự kiện chính trị quan trọng, xử lý kịp thời, có hiệu quả các vấn đề đột xuất phát sinh ; kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn cơ bản được bảo đảm.
Các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đạt nhiều kết quả tích cực.
Các lãnh đạo chủ chốt qua đó yêu cầu các cấp tiếp tục làm tốt công tác cán bộ, bảo vệ chính trị nội bộ ; tiếp tục làm tốt công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Đại tướng Tô Lâm hiện 67 tuổi, quê huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Ông là Ủy viên Trung ương Đảng ba khóa 11, 12, 13 ; Ủy viên Bộ Chính trị hai khóa 12, 13 ; Đại biểu Quốc hội hai khóa 14, 15.
Tháng 8/2010, ông làm Thứ trưởng Công an. Ông giữ cương vị Bộ trưởng Công an từ tháng 4/2016. Đầu năm 2019, ông Tô Lâm được Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, thăng quân hàm lên đại tướng, trở thành người thứ tư trong lịch sử công an nhân dân mang quân hàm cao nhất.
Ông Tô Lâm hiện là Phó ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực do Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng là Trưởng ban.
Ông Trần Thanh Mẫn 62 tuổi, quê huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang ; tiến sĩ Kinh tế. Ông là Ủy viên Trung ương Đảng ba khóa 11-13, Bí thư Trung ương Đảng khóa 12, Ủy viên Bộ Chính trị khóa 13, đại biểu Quốc hội ba khóa 13-15.
Từ tháng 4/2021, ông được bầu làm Phó chủ tịch Quốc hội. Ngày 2/5, ông Mẫn được Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân công điều hành Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội sau khi Quốc hội miễn nhiệm ông Vương Đình Huệ.
Nguồn : RFA, 18/05/2024
*******************************
Đại tướng Tô Lâm và ông Trần Thanh Mẫn được Đảng chốt vào 'Tứ Trụ'
BBC, 18/05/2024
Hội nghị lần 9 của Trung ương Đảng đã quyết định giới thiệu nhân sự để bầu chủ tịch nước và chủ tịch Quốc hội nhiệm kỳ 2021 - 2026, thay cho ông Võ Văn Thưởng và ông Vương Đình Huệ. Hai ông Tô Lâm và Trần Thanh Mẫn đã được chọn.
Ông Trần Thanh Mẫn và Đại tướng Tô Lâm được Ban Chấp hành Trung ương giới thiệu vào "Tứ Trụ"
Sau khi ông Võ Văn Thưởng rời ghế chủ tịch nước vào tháng 3 thì bà Võ Thị Ánh Xuân giữ quyền chủ tịch nước.
Còn đối với Quốc hội, sau khi ông Vương Đình Huệ xin thôi chức vào khoảng cuối tháng 4 thì Phó Chủ tịch thường trực Trần Thanh Mẫn được phân công điều hành hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội.
Tại Hội nghị Trung ương 9, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã cho ra hai cái tên :
- Đại tướng Tô Lâm được giới thiệu để bầu chủ tịch nước;
- Ông Trần Thanh Mẫn giới thiệu để bầu chủ tịch Quốc hội.
Theo Luật Tổ chức Quốc hội 2014, Quốc hội là cơ quan bầu ra nhiều vị trí trong bộ máy nhà nước, trong đó có ba chức danh trong "Tứ Trụ" :
- Chủ tịch Quốc hội được bầu trong số các đại biểu Quốc hội theo danh sách đề cử của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ;
- Chủ tịch nước được bầu trong số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ;
- Thủ tướng Chính phủ được bầu trong số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của chủ tịch nước.
Quốc hội cũng phê chuẩn các chức danh trong chính phủ (chẳng hạn bộ trưởng) theo đề xuất của thủ tướng.
Sau khi Bộ trưởng Công an Tô Lâm đã được giới thiệu để làm chủ tịch nước, thì vị trí bộ trưởng mà ông để lại cũng cần Quốc hội phê chuẩn.
Trên thực tế, với cơ chế Đảng lãnh đạo toàn diện, các sắp xếp trong Đảng cộng sản Việt Nam được coi là quyết định và việc bỏ phiếu tại Quốc hội là bước hợp thức hóa sự sắp xếp ấy của Đảng, bao gồm cả việc bầu hay miễn nhiệm các chức vụ.
Như vậy, trong cuộc họp thường kỳ lần 7 của Quốc hội khóa 15 sẽ khai mạc vào 20/5, hầu như chắc chắn ông Tô Lâm và ông Trần Thanh Mẫn sẽ chính thức được bầu vào "Tứ Trụ", đồng thời có khả năng công bố người thay thế ông Tô Lâm ở vị trí bộ trưởng Công an.
Đại tướng Tô Lâm
Nhiều nhà quan sát cho rằng Đại tướng Tô Lâm có tham vọng trở thành tổng bí thư, nhưng để làm được điều này, ông cần phải vào "Tứ Trụ" trước
Theo các chuyên gia, việc bà Trương Thị Mai từ chức đã tạo thêm áp lực lên Đại tướng Tô Lâm theo hướng ông sẽ rời Bộ Công an để làm chủ tịch nước.
Giáo sư Alexander L Vuving, Trung tâm nghiên cứu an ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (Hoa Kỳ), nói với BBC News Tiếng Việt rằng việc bà Trương Thị Mai được Đảng cho thôi khiến việc chọn người kế nhiệm chức tổng bí thư bị bó hẹp.
"Hiện chỉ còn hai người đủ tiêu chuẩn trên giấy tờ để kế nhiệm ông Trọng : Đại tướng Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính, cả hai đều có nền tảng từ Bộ Công an. Điều này sẽ làm tăng cơ hội để ông Trọng làm nhiệm kỳ tổng bí thư thứ tư liên tiếp, chưa từng có tiền lệ, nếu ông còn sống.
"Việc thăng cấp thường trực Ban Bí thư cho Đại tướng Lương Cường giúp điều chỉnh lại cán cân quyền lực trong nhóm lãnh đạo cao nhất của Đảng, đặc biệt là giữa hai lực lượng vũ trang của Đảng – đó là công an và quân đội", theo GS Vuving.
Về việc ông Tô Lâm trở thành chủ tịch nước, Tiến sĩ Bill Hayton trên trang web của Chatham House (Viện nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh) viết rằng Việt Nam sẽ càng tô đậm ấn tượng về một nhà nước "công an trị".
Bởi lẽ, khi đó "Tứ Trụ" sẽ có hai người đi lên từ ngành công an là ông Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính.
Tính cả ông Chính và ông Lâm thì Bộ Chính trị có 5 nhân vật xuất thân từ công an.
Một số nhà quan sát nói với BBC rằng, trở thành chủ tịch nước là "bàn đạp" để ông Tô Lâm có thể củng cố quyền lực để trở thành tổng bí thư trong tương lai.
Ông Tô Lâm hiện đã giữ chức bộ trưởng Công an hai nhiệm kỳ và không thể tiếp tục thêm một nhiệm kỳ nữa, theo Điều 41 Nghị định 138/2020/NĐ-CP.
Nếu không vào "Tứ Trụ", ông Tô Lâm sẽ phải về hưu vào 2026, nhưng Quy định 214 của Bộ Chính trị có xét "trường hợp đặc biệt" đối với các chức danh "Tứ Trụ".
Chưa kể, xét các đời tổng bí thư từ sau Đổi mới tới nay, có thể thấy một thông lệ rằng các vị này đều đã nắm chức vụ trong "Tứ Trụ" hoặc là thường trực Ban Bí thư (trường hợp Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh và Lê Khả Phiêu).
Giáo sư Carl Thayer từng thông tin rằng, vào năm 2023, khi Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc từ chức, ông Tô Lâm đã từng ứng cử vào chức vụ này, nhưng ông Võ Văn Thưởng là người được bầu.
Hiện ông Tô Lâm không phải là "Tứ Trụ" cũng như không là thường trực Ban Bí thư. Vì vậy, nếu ông Tô Lâm trở thành tổng bí thư vào năm 2026 là một sự "vượt cấp", theo nhận định của một nhà quan sát giấu tên từ Hà Nội.
Chính vì vậy, một khi Đại tướng Tô Lâm làm chủ tịch nước, ông sẽ có cơ hội cao hơn để kéo dài sự nghiệp chính trị của mình vào Đại hội Đảng 14, khi ông đã quá 65 tuổi.
Giáo sư Thayer đánh giá với BBC rằng tham vọng trở thành tổng bí thư của ông Tô Lâm không hoàn toàn thuận lợi, vì có vẻ ông không giành được sự ủng hộ cao từ các đồng chí của mình.
Bằng chứng là trong cuộc bỏ phiếu đối với 44 chức danh do Quốc hội bầu và phê chuẩn hồi năm ngoái, ông Lâm có số phiếu "tín nhiệm cao" khá thấp (kém người đứng đầu là Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang tới hơn 100 phiếu), trong khi nhận được nhiều phiếu "tín nhiệm thấp".
Đại tướng Tô Lâm dính bê bối khi tham dự bữa tiệc thịt bò dát vàng của đầu bếp Salt Bae tại London trong bối cảnh đất nước đang chống dịch Covid năm 2021
Ông Tô Lâm có một số vụ việc mà các đối thủ chính trị có thể khoét sâu vào.
Hồi năm 2021, trong chuyến công tác tới Anh, ông từng có mặt tại bữa tiệc thịt bò dát vàng của đầu bếp Salt Bae tại London, sự kiện gây chú ý cả trong nước lẫn quốc tế trong bối cảnh đất nước đang chống dịch Covid-19.
Vụ này không được truyền thông trong nước đưa tin, cũng như ông Tô Lâm không phải chịu bất kỳ kỷ luật, phê bình công khai nào về mặt đảng và chính quyền. Tuy nhiên, một số nhà quan sát đánh giá rằng danh tiếng và hình ảnh ông có thể đã bị ảnh hưởng.
Ở cương vị bộ trưởng Bộ Công an, công việc của Tô Lâm không phải đối ngoại nhiều nhưng nếu trở thành chủ tịch nước, ông sẽ đại diện nhà nước Việt Nam trong công tác đối ngoại, chẳng hạn đón các nguyên thủ quốc gia hoặc thực hiện các chuyến công du cấp nhà nước đến các quốc gia khác.
Nhiều nhà quan sát độc lập và chính trị gia nước ngoài cho rằng ông Tô Lâm có vai trò trong vụ bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh tại Đức hồi năm 2017, vụ việc đã gây ra một cuộc khủng hoảng ngoại giao cho Việt Nam.
Điều này sẽ khiến ông bất lợi trong quan hệ đối ngoại khi ông nắm giữ cương vị chủ tịch nước.
Ông Trần Thanh Mẫn là trường hợp ngoại lệ
Về các chức danh trong "Tứ Trụ", theo Quy định 214-QĐ/trung ương của Bộ Chính trị, để đạt tiêu chuẩn làm chủ tịch nước và/hoặc chủ tịch Quốc hội, cá nhân cần tham gia Bộ Chính trị trọn một nhiệm kỳ trở lên.
Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức Quốc hội 2014 thì quy định chủ tịch nước và chủ tịch Quốc hội đều phải là đại biểu Quốc hội.
Ông Trần Thanh Mẫn thỏa mãn điều kiện của luật và hiến pháp nhưng ông chưa tham gia trọn một nhiệm kỳ Bộ Chính trị. Vì vậy, việc ông được Đảng giới thiệu vào chức danh chủ tịch Quốc hội cho thấy ông là "trường hợp đặc biệt".
Quy định 214 nêu rằng Ban Chấp hành Trung ương có thể xem xét trường hợp đặc biệt đối với các chức danh trong "Tứ Trụ".
Theo đánh giá của Giáo sư Carl Thayer, một nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm, việc ông Mẫn làm chủ tịch Quốc hội được coi là giải pháp trước mắt để chờ tới Đại hội Đảng lần thứ 14 vào đầu năm 2026.
Về vùng miền, ông Mẫn là một trong ba ủy viên Bộ Chính trị hiếm hoi từ miền Nam. Vì vậy, nếu ông Mẫn vào "Tứ Trụ" thì có thể cơ cấu vùng miền sẽ được đảm bảo.
Ông Trần Thanh Mẫn đi lên từ hệ thống Đoàn và Đảng, là chính khách hiếm hoi từ miền Nam trong Bộ Chính trị
Sau khi chọn ông Mẫn cho vị trí chủ tịch Quốc hội, Quốc hội Việt Nam cần bầu thêm phó chủ tịch Quốc hội thường trực thay cho ông.
Ông Trần Thanh Mẫn sinh năm 1962, quê ở Hậu Giang, là tiến sĩ kinh tế, cử nhân chính trị.
Ông là ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng khóa 10 ; ủy viên Trung ương Đảng khóa 11, 12 và 13 ; bí thư Trung ương Đảng khóa 12 ; đại biểu Quốc hội các khóa 13, 14 và 15.
Ông Mẫn vào Bộ Chính trị vào tháng 1/2021 và được bầu làm phó chủ tịch thường trực Quốc hội vào 4 cùng năm tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa 14.
Đầu tháng 5/2024, ông được phân công điều hành Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội sau khi ông Vương Đình Huệ bị miễn nhiệm.
Chủ tịch nước có quyền gì ?
Nhiệm vụ và quyền hạn của chủ tịch nước được quy định tại Điều 88 Hiến pháp 2013, bao gồm một vài điểm chính như sau :
- Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh ;
- Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm phó chủ tịch nước, thủ tướng chính phủ ;
- Thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ chức chủ tịch hội đồng quốc phòng và an ninh ;
- Quyết định phong, thăng, giáng, tước quân hàm cấp tướng, chuẩn đô đốc, phó đô đốc, đô đốc hải quân ;
- Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức tổng tham mưu trưởng, chủ nhiệm tổng cục chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam…
Bên cạnh đó, chủ tịch nước là người ký các quyết định đặc xá, ân xá cho tù nhân.
Tháng 8/2022, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã ký các quyết định : đặc xá cho 2.438 người ; ân giảm án tử hình xuống tù chung thân cho 10 bị án.
Tháng 12/2023, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã ký quyết định ân giảm hình phạt tử hình xuống tù chung thân cho 18 bị án có đơn xin ân giảm gửi chủ tịch nước.
Vị trí này chính thức được coi là nguyên thủ quốc gia, dù trên thực tế gần đây thì người đóng vai trò "nguyên thủ quốc gia" trong nhiều hoạt động ngoại giao quan trọng, chẳng hạn như đối thoại và tiếp các nguyên thủ quốc gia nước ngoài, là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Chủ tịch Quốc hội có quyền gì ?
Nhiệm vụ và quyền hạn của chủ tịch quốc hội được quy định tại Điều 72 Hiến pháp 2023 và nêu chi tiết tại Điều 64 Luật Tổ chức Quốc hội 2014, bao gồm một vài điểm chính như sau :
- Chủ tọa các phiên họp của Quốc hội ;
- Ký chứng thực Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội ;
- Lãnh đạo công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ;
- Tổ chức thực hiện quan hệ đối ngoại của Quốc hội ; giữ quan hệ với các đại biểu quốc hội.
Tuy không thể nói rằng chức vụ chủ tịch quốc hội là không quan trọng, chức vụ này cơ bản xoay quanh việc "chủ tọa", "tổ chức" và "chứng thực" các hoạt động/nghị quyết của Quốc hội.
Khác với thủ tướng là thủ trưởng của các lãnh đạo bộ ngành, cơ quan thuộc chính phủ, chủ tịch quốc hội không phải là thủ trưởng của các đại biểu quốc hội.
Nguồn : BBC, 18/05/2024