Bộ trưởng giáo dục Phùng Xuân Nhạ sẽ từ chức ? (RFA, 20/02/2018)
Những ngày qua, dư luận trong nước quan tâm đến lời tuyên bố của Bộ trưởng Bộ Giáo dục-Đào tạo Phùng Xuân Nhạ, rằng cương quyết không công nhận ứng viên thiếu chuẩn giáo sư và phó giáo sư trong khi chính ông Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ bị tố cáo "đạo văn" trong hai bài báo khoa học đăng trên Asian Social Science và Scopus.
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát động Tết trồng cây trong toàn ngành Giáo dục. Hình chụp dịp Xuân Đinh Dậu-2017. Courtesy : www.moet.gov.vn
Ông Phùng Xuân Nhạ "đạo văn" ?
Bộ trưởng Bộ Giáo dục-Đào tạo Phùng Xuân Nhạ được dư luận yêu cầu giải trình sau khi Hội đồng Chức danh giáo sư Nhà nước công bố danh sách 1.226 giáo sư, phó giáo sư được xét duyệt trong năm 2017. Trong đó, Bộ trưởng Bộ y tế Nguyễn Thị Kim Tiến "đạt chuẩn giáo sư năm 2017", nhưng giới chuyên môn không rõ công trình nghiên cứu khoa học của bà Kim Tiến là gì.
Trước con số 1.226 giáo sư, phó giáo sư được cho là cao kỷ lục trong hơn 4 thập niên Nhà nước tổ chức xét phong/công nhận, truyền thông trong nước trích đăng nhiều ý kiến của các chuyên gia cho rằng "có tiêu cực" trong việc xét duyệt giáo sư, phó giáo sư ; như ông Vũ Hào Quang, Ủy viên Hội đồng Tư vấn Khoa học-Giáo dục và Môi trường của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khẳng định có đủ bằng chứng để chứng minh có tiêu cực trong Hội đồng liên ngành. Ông Vũ Hào Quang còn nhấn mạnh Nhà nước phải vào cuộc để làm rõ vấn đề này.
Văn phòng Chính phủ, hồi ngày 8 tháng Hai ban hành chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Bộ Giáo dục-Đào tạo và Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước xem xét, rà soát lại việc bổ nhiệm vừa nêu theo như phản ánh của dư luận, vào báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20 tháng Hai.
Vào ngày 9 tháng Hai, Bộ trưởng Bộ Giáo dục-đào tạo Phùng Xuân Nhạ yêu cầu các Chủ tịch hội đồng ngành, liên ngành báo cáo Chủ tịch Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước, do chính ông đảm nhiệm trước ngày 18 tháng Hai. Ông Phùng Xuân Nhạ nêu rõ trong quá trình rà soát, nếu phát hiện trường hợp nào không đáp ứng đủ tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư theo quy định thì Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước cương quyết không công nhận.
Tuy nhiên, dư luận một lần nữa dậy sóng vì cho rằng ông Phùng Xuân Nhạ bị "gậy ông đập lưng ông" qua thông tin Giáo sư-Tiến sĩ toán học Nguyễn Tiến Dũng, hiện đang giảng dạy tại Đại học Toulouse, Pháp gửi thư ngỏ "Đề nghị kiểm tra tư cách giáo sư của ông Phùng Xuân Nhạ" đến Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước.
Trên trang Facebook cá nhân, Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, vào ngày 11 tháng Hai công khai những thông tin liên quan đề nghị Chính phủ và và giới khoa học Việt Nam cần làm sáng tỏ trường hợp của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ. Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng đưa ra bằng chứng để khẳng định ông Phùng Xuân Nhạ "đạo văn" trong hai bài báo trong danh sách Scopus (cơ sở dữ liệu trắc lượng khoa học) và đăng trên tờ Asian Social Science. Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng còn bình luận hai bài báo khoa học của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ có nhiều lỗi sai về tiếng Anh, mặc dù ông Phùng Xuân Nhạ trong lý lịch khoa học của mình đã tự nhận học cao học ở Đại học Manchester, Anh, có học bổng Fulbright tại trường Georgetown University, Hoa Kỳ và từng giảng dạy bằng tiếng Anh trong một dự án ở Lào.
Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng và rất nhiều cư dân mạng nêu lên thắc mắc rằng có phải ông Phùng Xuân Nhạ, trong cương vị Chủ tịch Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước, đã tự ký quyết định phong cho ông thành giáo sư hồi năm 2016 hay không, bởi vì theo phạm trù khoa học thì ông Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ là "giả khoa học".
Kêu gọi từ chức
Vào ngày 19 tháng Hai, Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ trên Facebook rằng Giáo sư Trần Văn Nhung cho biết Hội đồng đã nhận được báo cáo của ông về vụ việc của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ và Hội đồng sẽ đưa ra trả lời trong thời gian tới.
Đài Á Châu Tự Do liên lạc với Giáo sư-Tiến sĩ Nguyễn Đăng Hưng, một người rất quan tâm vụ việc này và được ông nhận xét rằng rõ ràng Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ là người chưa đủ điều kiện để được phong giáo sư và ông Nhạ còn tự phong cho mình chức Chủ tịch Hội đồng chức danh thì hai chuyện đó là điều không thể chấp nhận được của một người đứng đầu ngành giáo dục Việt Nam. Trả lời câu hỏi của chúng tôi về phúc đáp của Giáo sư Trần Văn Nhung cho Giáo sư Nghuyễn Tiến Dũng, Giáo sư Nguyễn Đăng Hưng nói :
"Hội đồng chức danh khi xác nhận người được là giáo sư, phó giáo sư thì họ đã nghiên cứu hồ sơ cả năm trời. Vấn đề là tại sao họ nghiên cứu thế nào để một người như ông Phùng Xuân Nhạ với một trình độ như vậy, với một hành động lố bịch như vậy mà lại được phong làm giáo sư ?Cho nên, tôi nghĩ họ sẽ nghiên cứu lại, nhưng tôi không hy vọng họ sẽ có câu trả lời dứt khoát điều gì cả để đưa ra quyết định. Bởi vì, theo tôi chỉ có một quyết định có thể có được là bãi chức giáo sư của ông Phùng Xuân Nhạ và yêu cầu ông Phùng Xuân Nhạ từ chức Bộ trưởng Bộ Giáo dục-đào tạo".
Đài RFA ghi nhận trên mạng xã hội cũng xuất hiện nhiều lời kêu gọi Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ từ chức. Nhà báo độc lập Huy Đức, qua trang Facebook cá nhân Truong Huy San viết rằng :
"Ông Phùng Xuân Nhạ từ chức Bộ trưởng Giáo dục là cách duy nhất cứu vãn uy tín, vốn đã rách tả tơi, của ngành Giáo dục. Trong trường hợp, ông Nhạ bất chấp, Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc Hội nên chuẩn bị một bản điều trần trình bày tại Quốc Hội trước phiên họp toàn thể bỏ phiếu tín nhiệm các bộ trưởng. Trong trường hơp của ông Nhạ thì nên bỏ phiếu bất tín nhiệm".
Trong khi không ít người lên tiếng kêu gọi Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ từ chức, thì cũng có ý kiến cho rằng vụ việc rồi cũng không đi đến đâu và ông Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cũng sẽ "bình chân như vại", như ý kiến của Facebooker Huynh Thi Xuan Mai, một cô giáo nghỉ hưu :
"Nếu ông có lòng tự trọng thì ông phải từ chức. Nhưng các cán bộ Cộng sản không có lòng tự trọng. Họ còn tìm cách lên chức, chứ dễ họ gì từ chức. Bởi vì, những đảng viên họ làm điều sai trật thì ít khi họ bị gì lắm. Cấp trên bao che cho họ hết. Tôi đi dạy mấy chục năm thấy vậy".
Chúng tôi cũng nhận được ý kiến của một chuyên gia giáo dục ở trong nước, không muốn nêu tên cho rằng Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ sẽ chính thức lên tiếng về vụ việc này, bởi vì ông là một người thông minh và chịu khó lắng nghe. Và, thông tin mới nhất chúng tôi ghi nhận vào tối ngày 20 tháng Hai, Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng thông báo tài khoản Facebook của ông bị tấn công trùng hợp thời điểm ông vừa công bố bài báo cáo phân tích về sự giả khoa học của ông Phùng Xuân Nhạ trên Facebook ; đồng thời Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng còn nhận được tin nhắn Tổng cục 5 tung tin sang Pháp điều tra ông, nhưng Đài RFA chưa kiểm chứng được thông tin này.
Hòa Ái
*******************
Giáo sư ở Pháp : Bộ trưởng Nhạ ‘tự đạo văn, không xứng đáng với chức vụ nào’ (VOA, 20/02/2018)
Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng tại Đại học Toulouse, Pháp, mới đây gửi một báo cáo đến Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước của Việt Nam, đưa ra bằng chứng là bộ trưởng giáo dục và đào tạo đương nhiệm "tự đạo văn". Bản báo cáo cũng được công bố trên mạng, dẫn đến những lời kêu gọi vị bộ trưởng từ chức.
Một báo cáo của Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, ĐH Toulouse, nói Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ tự đạo văn
Bản báo cáo 10 trang được Giáo sư Dũng gửi hôm 18/2 tới tổng thư ký của hội đồng, Giáo sư Trần Văn Nhung, nói về "sự giả khoa học" cũng như "thiếu cả về đạo đức và trình độ" của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ.
Hai vấn đề được đề cập ở các vị trí đứng đầu trong báo cáo là các hành vi "tự đạo văn" và "trích dẫn khống" của ông Nhạ.
Giáo sư Dũng và các cộng sự tập trung vào các bằng chứng trong hai bài báo bằng tiếng Anh của ông Nhạ và một tác giả khác, công bố năm 2013 và 2014, để nhận định ông Nhạ đã tự đạo văn, một thuật ngữ chỉ việc sao chép bài viết hoặc báo cáo cũ của bản thân đã từng công bố chính thức, nay giả vờ là mới.
Thẩm định của nhóm Giáo sư Dũng với phần mềm tra cứu Turnitin cho thấy có 48% nội dung của bài năm 2013 được sao chép lại y nguyên vào bài năm 2014. Nhưng nếu tính cả những chỗ được viết lại, vẫn cùng nội dung nhưng dùng câu chữ khác đi để ngụy trang, có thể nói hai bài giống nhau gần 100%, báo cáo do Giáo sư Dũng công bố cho hay.
Về vấn đề trích dẫn, bản báo cáo nêu ra 3 bài viết khoa học do ông Nhạ và một số người khác làm tác giả. Các biểu hiện bất thường về trích dẫn trong các bài này gồm viết tên tác giả người phương Tây bằng tên riêng thay vì tên họ đối với một số bài trong danh sách tài liệu tham khảo ; nhiều bài được đưa vào danh sách tham khảo song không thấy được trích dẫn trong bài viết khoa học ; một số câu ông Nhạ và đồng tác giả viết là họ trích dẫn từ các học giả khác, song trên thực tế không thể truy ra nguồn, hay còn gọi là trích dẫn khống.
Một điều bất thường nữa mà vị giáo sư tại ĐH Toulouse chỉ ra là 2 bài báo của ông Phùng Xuân Nhạ được cho là đã công bố quốc tế thực ra lại đăng trên một tạp chí "giả khoa học". Theo Giáo sư Dũng, 2 bài báo của ông Nhạ được đăng trên tạp chí Asian Social Science năm 2014. Nhưng danh mục Scopus - cơ sở dữ liệu lớn nhất về các tạp chí khoa học có uy tín - không công nhận đó là tạp chí khoa học và đã loại nó khỏi danh sách Scopus từ sau năm 2015.
Báo cáo của Giáo sư Dũng cũng lưu ý đến trình độ tiếng Anh không tốt của Bộ trưởng Nhạ. Báo cáo nói các bài báo bằng tiếng Anh của ông Nhạ có quá nhiều lỗi sai và cấu trúc câu lủng củng như thể đã được dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh một cách gượng gạo.
Với các bằng chứng thu thập được, báo cáo gửi đến Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước khẳng định ông Phùng Xuân Nhạ "vừa thiếu đạo đức vừa kém về trình độ" và "hoàn toàn không xứng đáng" với chức danh giáo sư mà ông được phong năm 2016.
Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng và các cộng sự viết trong báo cáo rằng việc phong giáo sư cho ông Nhạ cần được rà soát lại một cách rất nghiêm túc, bởi một hội đồng thẩm định độc lập, không chịu bất kỳ sức ép hay sự thao túng nào nào từ phía ông Nhạ. Bộ trưởng GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ hiện cũng là chủ tịch Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước.
Báo cáo nhấn mạnh những bằng chứng như vậy cho thấy người đang nắm chức bộ trưởng giáo dục và đào tạo lại là "một gương xấu" cho nền giáo dục và khoa học Việt Nam. Không chỉ dừng ở nhận xét đó, vị giáo sư ở Pháp và các cộng sự còn nhận định rằng vì "tính giả khoa học" của bộ trưởng Nhạ, nên các chính sách và khuyến cáo mà ông ta đưa ra "đều không đáng tin cậy và có thể gây ra các thiệt hại lớn cho đất nước".
Sau khi báo cáo được gửi đi cũng như được đăng trên một số trang mạng và diễn đàn của giới khoa học Việt Nam, nó đã được chia sẻ rộng rãi bởi nhiều người sử dụng mạng xã hội, thu hút hàng nghìn "phản ứng" và hàng trăm ý kiến bình luận.
Một số người có ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội như nhà báo Trương Huy San, còn biết đến với tên Huy Đức, thậm chí đã kêu gọi ông Nhạ từ chức bộ trưởng.
Từ Pháp, Giáo sư Dũng đưa ra ý kiến ngắn gọn với VOA :
"Theo tôi, một người đã là giả khoa học thì không xứng đáng với một chức vụ nào hết. Nếu hội đồng thẩm định công nhận chuyện ông Phùng Xuân Nhạ là một người giả khoa học, thì theo tôi ông ta sẽ không đủ tư cách để giữ một chức vụ quản lý nào hết".
Giáo sư Dũng cho VOA biết hôm 20/2 là sau khi báo cáo của nhóm ông gửi đến hội đồng của Việt Nam và cá nhân ông Nhạ, đã có trả lời từ Giáo sư Nhung, người đứng đầu hội đồng, rằng họ đã nhận được báo cáo, còn ông Nhạ chưa có hồi âm gì. VOA đã cố gắng liên lạc với ông Nhạ và ông Nhung để ghi nhận ý kiến từ phía của họ, nhưng họ không hồi đáp.
Từ bề dày hiểu biết trong công việc và kinh nghiệm sống ở Việt Nam, Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Ánh, một giảng viên đại học ở Hà Nội, người cũng quan tâm nhiều đến câu chuyện của liên quan đến vị bộ trưởng GD-ĐT, đưa ra dự báo với VOA về những gì Bộ GD-ĐT nói chung và Bộ trưởng Nhạ nói riêng có thể làm :
"Không bao giờ có thể hy vọng hệ thống chính trị này có một lời trả lời nào. Sau đó họ có sửa hay không, chúng ta không bao giờ có thể biết được. Nhưng thường là có thay đổi chút ít. Đấy là câu trả lời của họ, nhưng là câu trả lời gián tiếp. Họ không bao giờ cho chúng ta một câu trả lời trực tiếp đâu".
Đánh giá rằng báo cáo của Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng là một "đóng góp tốt", song bà Ánh cho rằng chuẩn mực học thuật, điều kiện làm việc, bối cảnh của Việt Nam và thế giới rất xa nhau, do đó, dùng chuẩn thế giới để "đo" giới học thuật Việt Nam có thể là "khiên cưỡng".
Mặc dù vậy, nữ giảng viên đại học cũng nhận xét rằng việc góp ý, phê phán từ các đồng nghiệp ở nước ngoài là cần thiết để Việt Nam nhìn thấy ngành giáo dục, khoa học của mình đang cách thế giới bao xa. Theo bà, điều đó sẽ có tác dụng như một "gợi ý" hay "sức ép" để nhà nước thay đổi chuẩn về giáo sư, phó giáo sư
Đối với các ý kiến này, Giáo sư Dũng đưa ra quan điểm :
"Nếu mà người nước ngoài họ làm được 10 công trình, người Việt Nam làm được 2 công trình thôi cũng tính được làm giáo sư, cái chuyện đấy thì không sao cả. Tức là anh ở Việt Nam, điều kiện anh ít hơn thì có thể anh làm được ít hơn. Cái đấy theo tôi là bình thường. Cái chuyện mà tôi nêu ra không phải vấn đề đấy. Cái chuyện tôi nêu ra ở đây là giả khoa học, tức là một người không làm, làm bậy bạ, mà vẫn giả vờ như là làm được. Đấy là hai chuyện hoàn toàn khác nhau".
Bảng so sánh số Giáo sư, Phó Giáo sư được phong theo các năm
Tính chính danh của học hàm giáo sư của ông Nhạ bị nghi ngờ khi cách đây hơn 1 tuần dư luận xôn xao về số lượng người được công nhận giáo sư, phó giáo sư năm 2017 đã tăng đột biến so với các năm trước.
Sự ồn ào của dư luận đã dẫn đến việc thủ tướng Việt Nam gửi công văn yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo "xem xét, rà soát" lại quy trình.
Trong một cuộc phỏng vấn, vị giáo sư lâu năm Đặng Hùng Võ dự báo với VOA rằng một số lượng người "đáng kể" sẽ bị tước học hàm do việc rà soát lại.
Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước hồi đầu tháng này công bố số lượng các tân giáo sư, phó giáo sư được công nhận năm 2017 là 1.226 người, trong đó đại đa số là giáo sư. Con số này gần gấp đôi năm 2016 và gấp 3 lần năm 2011.
****************
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nên từ chức (Osinhuyduc, 20/02/2018)
Ông Phùng Xuân Nhạ từ chức Bộ trưởng Bộ Giáo dục là cách duy nhất để cứu vãn uy tín, vốn đã rách tả tơi, của ngành Giáo dục. Trong trường hợp ông Nhạ bất chấp, Uỷ ban Văn Hoá Giáo dục của Quốc hội nên chuẩn bị một bản điều trần trình bày tại Quốc hội trước phiên họp toàn thể bỏ phiếu tín nhiệm các bộ trưởng. Trong trường hợp của ông Nhạ thì nên bỏ phiếu bất tín nhiệm.
Có thể trong một môi trường chính trị cả nể và trong một nền giáo dục xuê xoa, nhiều người sẽ cho rằng sai phạm của ông Nhạ là "không đáng kể". Nhưng, như Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng đã phân tích, "đạo văn" trong bất cứ nhà trường có giáo dục nào cũng đều bị xếp vào phạm trù đạo đức. Học sinh hay nghiên cứu sinh mà phạm lỗi "đạo văn" thì ngay lập tức sẽ bị đánh rớt hoặc đuổi học.
Một trong những phát biểu của ông Phùng Xuân Nhạ. Ảnh : Zing
Một người sử dụng những bài báo khoa học không những không có giá trị khoa học mà còn xào nấu từ những bài báo trước của mình thì không đủ tiêu chuẩn để làm một thầy giáo bình thường, nói chi đến vị trí mô phạm như Bộ trưởng kiêm Chủ tịch hội đồng phong các chức danh mà xã hội tôn kính như Giáo sư, Phó Giáo sư.
Khi bình luận về phản ứng của ông Nhạ trước sự kiện các nữ giáo viên ở Hồng Lĩnh bị điều đi tiếp khách tôi đã nhận xét, cái ông Nhạ thiếu là nền tảng giáo dục. Sự kiện "đạo văn" này của ông lại càng củng cố thêm nhận xét đó. Ông Nhạ là một người ứng xử với hệ thống chính trị này rất khôn ngoan. Nhưng tôi cho rằng, hệ thống chính trị này cũng cần phải khôn ngoan để cứu uy tín của chính nó và điều quan trọng hơn là tái lập những chuẩn mực đạo đức cho nền giáo dục.