Chỉ thị rút bỏ tác phẩm hội viên Ban vận động Văn Đoàn độc lập ra khỏi sách giáo khoa : hằn học chính trị ? (VNTB, 27/03/2018)
Vào ngày thứ Ba (13/3/2018), Ban Tuyên giáo của Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam ra chỉ thị do ông Phó Trưởng ban thường trực Võ Văn Phuông kí yêu cầu tổ chức đảng của Bộ Giáo dục và đào tạo : Rút toàn bộ tác phẩm của các tác giả tham gia tổ chức "Văn Đoàn Độc Lập" ra khỏi chương trình sách giáo khoa môn học ngữ văn mới.
Nhà văn Nguyễn Quang Lập : 3 câu hỏi gửi ban Tuyên giáo trung ương
Nhỏ nhen bởi định hướng lỗi thời !
Câu chuyện ‘rút toàn bộ tác phẩm’ chỉ vì những nhà văn, nhà thơ tham gia ‘Văn đoàn độc lập’ nó nhỏ nhen và ích kỷ. Thậm chí nếu một chương trình Ngữ văn bị rút bỏ như thế thì sau cùng, nó sẽ là loại hình ngữ văn nào. Là ngữ văn làm thêm yêu tổ quốc, yêu đồng bào, chia sẻ về những giá trị chân – thiện – mỹ (dài dòng hơn như tiêu chí của đề án văn là phải phản ánh tinh thần yêu nước, độc lập dân tộc, ý thức về chủ quyền quốc gia, tính nhân văn, lòng nhân ái, khoan dung), hay là ngữ văn cho thấy một tình yêu giai cấp, một sự thiếu bao dung, một chương trình nặng tính Đảng ?
Mà với học sinh, cái các em cần đọc là ‘ngữ văn’ chứ nào đâu phải là ‘văn kiện đảng’, với những bài thơ văn mô tả sự trung thành ?
Công văn này cũng cho thấy, cách thức hành xử có phần đối nghịch giữa lời nói và hành động của một cơ quan thuộc Đảng. Bởi cách đây không lâu, ông Võ Văn Thưởng - Trưởng ban Tuyên giáo trung ương (cơ quan phụ trách tuyên truyền của đảng) đã khẳng định rằng : Chúng ta không sợ đối thoại, không sợ tranh luận.
Quan điểm này gây ra nhiều tranh cãi, có người nghi ngờ, nhưng có người lại hy vọng và ủng hộ (vì tính chấp nhận đa chiều). Ông Thưởng chưa đề cập chi tiết đối tượng ‘không sợ’ là ai, nhưng có thể hiểu là các quan điểm chính trị và sự tồn tại đa nguyên của nó. Thậm chí, nhiều người còn kỳ vọng, nó sẽ mở ra cuộc đối thoại với các nhà văn, nhân sĩ – trí thức ở nước ngoài, tiến tới cái gọi là hòa hợp dân tộc. Nhưng với công văn lần này, có lẽ những hy vọng và kỳ vọng đó bị xé nát, bởi tính ‘thù hằn’ với ngay cả những nhân sĩ trong nước (chỉ vì lên tiếng hiện tình quốc gia, chỉ vì mong muốn một sân chơi với sự đổi mới và đẩy mạnh tính sáng tạo trong nghệ thuật). Giờ đây, ai còn dám tin rằng Ban tuyên giáo Trung ương sẽ ‘đối thoại ; tranh luận’ thẳng thắn được nữa !.
Cần nhấn mạnh một thực tế rõ ràng rằng, Ban tuyên giáo Trung ương với nhiệm vụ là ‘định hướng’ theo quan điểm của Đảng cộng sản Việt nam, nhưng định hướng trong thời đại này phải trên tinh thần ‘đối thoại’, chứ không phải là ‘định hướng không được thì cấm’. Cái tư duy cũ kỹ của thế kỷ XX đó đã là dĩ vãng, và có lẽ nó là thứ xứng đáng bị ‘đào thải’, nhất là trong bối cảnh Nhà nước Việt nam luôn nhấn mạnh tính pháp quyền của mình.
Đê tiện vì hằn học chính trị lên đầu tác phẩm
Nếu hành xử theo hướng ‘chỉ thị’ thì có thể sử dụng lại hàm ý của học giả An Chi, và đó là sự ‘đê tiện’.
"Đê tiện nhất trong tranh luận là chụp mũ chính trị", học giả An Chi trong lần chia sẻ PLO ngày 20/03 cho hay.
Khi tranh luận không được thì chụp mũ phản động ; khi cấm không được thì ra công văn - rõ ràng, nó là sự ‘đê tiện’, là sự ‘hằn học chính trị’. Chính những yếu tố đó khiến Ban tuyên giáo Trung ương ‘mạnh dạn’ sử dụng quyền lực ‘ngăn sông cấm chợ’ để cắt bỏ những thứ vốn thuộc về giáo dục nhân văn (và bản thân chính tác phẩm chứa đựng tính nhân văn). Nói như Facebooker Trần Kim Thập thì : Rút hết các tác phẩm của các nhà văn thuộc văn đoàn độc lập ra khỏi các sách giáo khoa chỉ chứng minh cho sự thô bỉ của đảng đối với nền giáo dục nước nhà. Học sinh, sinh viên mà không có tư duy độc lập thì chỉ có thể làm những con vẹt ! Lấy gì làm hành trang để phát triển trí tuệ cho giới trẻ ?
Và nếu như ‘công văn’ lần này thành công và đề án giáo khoa ngữ văn mới không còn chứa đựng tác phẩm của những văn sĩ chính kiến thì sao ? Có lẽ như Facebooker Nguyen Nguyen, đó có thể là một sự may mắn khi nhìn nó trên một phương diện khác. Bởi ‘sự may mắn hơn nhân loại văn minh ở chỗ được tận mắt chứng kiến sự bẩn thỉu, đê tiện và hèn hạ của một nhà nước chuyên chế nhưng đầy bạc nhược’.
Và quả thật, chỉ thị đã tiếp tục cho thấy tinh thần ‘bẩn, đê, hèn’ của một sản phẩm đặc trưng thời chuyên chế bạo ngược. Là bước tiến cho sự điêu tàn trong giáo dục giá trị 'nghệ thuật và tự do' cho những chủ nhân tương lai đất nước.
Cuối cùng, đây sẽ là một phép thử, bởi nó sẽ cho thấy phản ứng của giới văn sĩ trong và ngoài nước (những con người nhạy cảm với thời cuộc) đến đâu. Bởi lên tiếng là lương tâm và cả trách nhiệm của người cầm bút, nó không cổ vũ cho một ‘văn đoàn độc lập’, mà nó nhấn mạnh cho một sự phân minh giữa tác phẩm văn học và chính kiến xã hội của chủ thể xã hội. Xã hội sẽ rất khó nếu cả xã hội im lặng, xã hội sẽ chao đảo nếu ngay cả những người nghệ sĩ chỉ vì yêu cầu được tự do sáng tác bị đe dọa, nạt uy và kìm hãm như thế mà không có những đồng nghiệp lẫn người dân đứng ra bảo vệ. Điều quan trọng, sẽ không ai nói về một tương lai tự do, một nền nghệ thuật chân chính và cởi mở nếu không ai đứng ra lên tiếng phản bác và bảo vệ chính những tác phẩm bị ‘chỉ thị’ loại bỏ.
Ánh Liên
*******************
Ban Tuyên giáo ‘công kích’ Văn đoàn Độc lập (VOA, 26/03/2018)
Ban Tuyên giáo trung ương của Đảng cộng sản Việt Nam vừa ra chỉ thị yêu cầu tổ chức đảng của Bộ Giáo dục và đào tạo phải rút toàn bộ tác phẩm của các tác giả tham gia tổ chức "Văn Đoàn Độc Lập" ra khỏi chương trình sách giáo khoa môn học ngữ văn mới.
Nhà văn Nguyên Ngọc, Trưởng ban vận động Văn Đoàn Độc Lập. (Ảnh : Vanviet.Info)
Nhà văn Phạm Đình Trọng, một thành viên của Văn Đoàn Độc lập tại thành phố Hồ Chí Minh, nói với VOA rằng việc loại bỏ tác phẩm của các nhà văn tham gia Văn Đoàn Độc lập ra khỏi sách giáo khoa ngữ văn trong nhà trường là "việc làm nhỏ nhen, thiển cận và rất phi chính trị của những nhà chính trị cộng sản".
"Đây là một quyết định của Ban Tuyên giáo, một việc làm nhỏ nhen, hẹp hòi và phi chính trị, vì một nền chính trị lành mạnh thì phải hướng đến nhân dân, hướng đến một nền văn hóa của nhân dân chứ không phải là của đảng phái, phe nhóm vì đó không phải là một chính trị chân chính".
Cựu nhà văn quân đội từng phục vụ dưới chế độ cộng sản nói thêm rằng quyết định này của lãnh đạo Ban Tuyên giáo là hành động "chống lại nhân dân, chống lại đất nước về văn hóa, làm méo mó, xấu xí, nghèo nàn gương mặt văn hóa đất nước với thế hệ trẻ hôm nay và ngày mai".
Trong tuần, trang Văn Việt, một diễn đàn của Ban Vận động Văn đoàn Độc lập và trang facebook của nhà văn Nguyễn Quang Lập có đăng tải chỉ thị 4112 do Phó Trưởng ban Ban Tuyên giáo trung ương Võ Văn Phuông ký về việc "rút toàn bộ tác phẩm của các tác giả tham gia Tổ chức ‘Văn Đoàn Độc lập’ ra khỏi Chương trình sách giáo khoa".
Công văn của Ban Tuyên giáo trung ương về việc rút tác phẩm của tác giả trong Văn Đoàn Độc Lập ra khỏi sách giáo khoa. (Ảnh Facebook Nguyễn Quang Lập)
Báo Văn Nghệ của Hội nhà văn Việt Nam cho biết vào tháng trước, hội này đã tổ chức cuộc Tọa đàm về chương trình sách giáo khoa ngữ văn mới do Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tiến hành và xin ý kiến rộng rãi. Trong đó, Hội nhà văn Việt Nam cho rằng việc lựa chọn tác phẩm đưa vào sách giáo khoa "phải hết sức lưu ý đến tác giả", từ "nhân cách" đến "văn cách".
Nhà văn Phạm Đình Trọng nói rằng chỉ thị của Ban Tuyên giáo trung ương là nhằm vào nhà văn Nguyên Ngọc, Trưởng ban Vận động Văn đoàn Độc lập.
"Tôi nghĩ rằng việc này nhằm vào Nguyên Ngọc bởi vì trong Văn Đoàn Độc Lập vì Nguyên Ngọc có nhiều tác phẩm trong sách giáo khoa nhất. Những tác phẩm của Nguyên Ngọc là những tác phẩm rất xứng đáng. Các tùy bút của Nguyên Ngọc thì sang sảng và đầy cảm hứng nghệ sĩ, đầy chất văn hóa. Rất xứng đáng để thế hệ trẻ học về nhân cách con người, học về lòng yêu nước, học về cảm ứng với cuộc sống hay những vấn đề của cuộc sống đặt ra".
VOA đã liên lạc với nhà văn Nguyên Ngọc nhưng chưa nhận được phản hồi.
Phản hồi trước quyết định của Ban Tuyên giáo, nhà báo Phạm Chí Dũng cho biết trong một bài viết cho Cali Today News :"Đây là hành động công kích chưa có tiền lệ của đảng cầm quyền nhắm vào nhà văn Nguyên Ngọc – người đang giữ cương vị "thủ lĩnh" của Ban vận động Văn Đoàn Độc Lập. Sau hành động này, có thể hiểu là những tác phẩm "Đất nước đứng lên" và "Rừng xà nu" trong sự nghiệp "chống Mỹ cứu nước" của ông Nguyên Ngọc sẽ không còn được nhìn thấy trong Sách giáo khoa môn học Ngữ văn mới.
Trên trang Facebook cá nhân, nhà văn Phạm Đình Trọng viết : "Rừng Xà Nu, Đường Chúng Ta Đi của nhà văn Nguyên Ngọc, chủ soái của Văn Đoàn Độc Lập là hào khí của một thời lịch sử bi tráng. Hào khí đó đã nâng một dân tộc đứng lên trong máu và nước mắt".
Ông Phạm Đình Trọng nhận định thêm rằng một nền giáo dục cố tình "loại bỏ, ngăn chặn những tác phẩm văn chương đó, loại bỏ, ngăn chặn những tư cách nhà văn đó trong sách giáo khoa ngữ văn chỉ chứng tỏ đó là một nền giáo dục thấp kém, què quặt và độc tài".
Nhà văn Nguyễn Quang Lập, một nhà văn không thuộc Văn đoàn độc lập, cũng không có tác phẩm trong sách giáo khoa, nhận định trên Facebook hôm 25/3 rằng ông lên tiếng trước quyết định của Ban Tuyên giáo trung ương vì cho rằng đó là "chuyện nực cười và phi lý".
Trong một diễn biến liên quan, vào tuần trước, nhà thơ Bùi Minh Quốc, một thành viên của Ban vận động Văn Đoàn Độc Lập nói với VOA rằng ông đã bị công an cửa khẩu sân bay Tân Sơn Nhất hôm 20/3 cấm xuất cảnh sang Mỹ, vì lý do "an ninh".
Nhà thơ Bùi Minh Quốc (Ảnh : Hợp Âm Việt)
Ngay từ khi thành lập vào năm 2014, Ban vận động Văn Đoàn Độc Lập từng bị vu là tổ chức "phản động, do các thế lực thù địch giật dây" ; các thành viên Ban vận động Văn Đoàn Độc Lập bị Ban Chấp Hành Hội Nhà Văn Việt Nam xóa tên không cho tham dự đại hội Hội Nhà Văn Việt Nam.
Vào tháng 5/2015, nhà văn Nguyên Ngọc cùng khoảng 20 nhà văn, nhà thơ tại Việt Nam ra tuyên bố từ bỏ Hội Nhà Văn Việt Nam.
Trong một cuộc phỏng vấn với báo Người Việt, nhà văn Nguyên Ngọc nói ông "không coi văn học và nhà văn là công cụ của ai hết", các thành viên Văn Đoàn Độc Lập đã "tập hợp những người cầm bút độc lập, sống, viết một cách độc lập và chịu trách nhiệm về cái viết của mình trước cuộc sống, trước đất nước và công chúng của mình".
Từ khi thành lập cho đến nay, nhiều thành viên của Văn Đoàn Độc lập thường xuyên bị ngăn cản khi họ họp mặt hay tổ chức trao giải thưởng văn học hàng năm.