Việt Nam : Nguyên tổng bí thư Đỗ Mười từ trần (RFI, 02/10/2018)
Theo tin từ Thông tấn xã Việt Nam và các phương tiện truyền thông khác trong nước, nguyên tổng bí thư Đỗ Mười đã qua đời, sau một thời gian lâm bệnh nặng, lúc 21 giờ 12 phút ngày thứ Hai 01/10/2018, tại Quân Y viện 108, Hà Nội, thọ 101 tuổi.
Đỗ Mười, nguyên tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, tại Đại hội Đảng lần thứ 11 ở Hà Nội (12/01/2011). HOANG DINH Nam / AFP
Tên thật là Nguyễn Duy Cống, ông Đỗ Mười sinh ngày 02/02/1917, tại Thanh Trì, Hà Nội. Ông đã làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam từ tháng 06/1991 đến tháng 12/1997.
Theo hãng tin Pháp AFP, nguyên tổng bí thư Đỗ Mười nổi tiếng vì tư tưởng bảo thủ và lập trường chống tư bản. Trong cuốn sách "Chính sách kinh tế của Việt Nam từ năm 1975" của Võ Nhân Trí, mà AFP trích dẫn, ông Đỗ Mười từng phát biểu : "Các nhà tư bản giống như những con chuột cống, bất cứ khi nào thấy chúng xuất hiện, ta phải đập chúng đến chết !". Sau năm 1975, chính ông đã chỉ đạo chiến dịch đánh tư sản ở miền Nam.
Tổng bí thư Đỗ Mười cũng đã là người giám sát nỗ lực của chính phủ Việt Nam để bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ vào năm 1995.
Tối hôm qua, Thông tấn xã Việt Nam cho biết thông tin về lễ quốc tang nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười sẽ được thông báo sau.
Thùy Dương
*******************
Cựu Tổng bí thư Đỗ Mười qua đời ở tuổi 101 (VOA, 02/10/2018)
Đỗ Mười, nguyên lão kỳ cựu nhất của Đảng Cộng sản Việt hiện tại, vừa qua đời ở Hà Nội, hưởng thọ 101 tuổi, báo chí Nhà nước Việt Nam đồng loạt loan tin vào rạng sáng thứ Ba ngày 2/10.
Ông Đỗ Mười phát biểu sau khi được bầu lại làm Tổng bí thư tại Đại hội Đảng lần thứ 8 vào năm 1996
Theo báo chí Nhà nước thì ông Mười qua đời vào tối ngày 1/10 tại Bệnh viện Quân đội 108 sau một thời gian lâm bệnh nặng.
Ông Mười đã kinh qua những vị trí lãnh đạo cao cấp nhất của Việt Nam : cựu Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, cựu Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (tức Thủ tướng) và cựu Cố vấn Ban chấp hành Trung ương Đảng.
Ông hai lần được bầu giữ cương vị người lãnh đạo cao nhất của Đảng tại Đại hội Đảng lần thứ 7 (1991) và thứ 8 (1996). Tuy nhiên, khi chưa đi được giữa nhiệm kỳ hai thì vào hội nghị trung ương 4 (khóa 8) vào tháng 12 năm 1997, ông Mười từ chức để nhường cho ông Lê Khả Phiêu lên thay. Khi đó ông Mười được cho là ‘tình nguyện thoái lui’ để tạo điều kiện cho thế hệ lãnh đạo trẻ hơn.
Sau đó, ông Mười được cử làm Cố vấn Ban chấp hành Trung ương Đảng, cùng thời với hai Cố vấn khác là các ông Lê Đức Anh (cựu chủ tịch nước) và Võ Văn Kiệt (cựu thủ tướng).
Tuy nhiên đến Đại hội 9 (2001), khi ông Lê Khả Phiêu bị mất chức Tổng bí thư mà nhiều luồng tin tức chưa được xác nhận cho là do tác động của hai ông Đỗ Mười và Lê Đức Anh thì cả ba vị Cố vấn Ban chấp hành Trung ương, trong đó có ông Mười, đều bị bãi chức.
Trước khi leo lên đến vị trí cao nhất của Đảng, ông Mười từng kinh qua các vị trí Thứ trưởng rồi Bộ trưởng Nội thương, Chủ nhiệm Ủy ban Vật giá, Phó thủ tướng, Chủ nhiệm Ủy ban kiến thiết Cơ bản, Bộ trưởng Xây dựng, phó Chủ tịch rồi Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng.
Đỗ Mười (tên thật là Nguyễn Duy Cống) sinh năm 1917, nguyên quán ở xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ông hoạt động cho Đảng Cộng sản từ khi ông 19 tuổi, tham gia vào Mặt trận Bình dân và gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương vào năm 1939. Ông từng bị thực dân Pháp bắt và kết án 10 năm tù tại nhà tù Hỏa Lò nhưng sau đó bốn năm ông vượt ngục thành công.
Trong những năm kháng Pháp, ông Mười chủ yếu hoạt động tại vùng đồng bằng Bắc Bộ và lần lượt làm bí thư các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình và thành phố Hải Phòng.
Ông Mười là một trong những tổng bí thư ít học nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam. Theo tiểu sử chính thức do Đảng công bố thì ông xuất thân trong gia đình trung nông, nhưng nhiều nguồn tin không chính thức nói rằng ông xuất thân làm nghề thiến lợn.
Ông thuộc thành phần bảo thủ của Đảng Cộng sản Việt Nam với lập trường quyết liệt trong việc đánh đổ đế quốc và xóa bỏ bóc lột cũng như kiên định đi theo con đường chủ nghĩa xã hội.
Sau khi quân đội miền Bắc tiến vào miền Nam năm 1975, ông Mười khi đó là phó thủ tướng đã được bổ nhiệm là ‘Trưởng ban Cải tạo Công thương nghiệp xã hội chủ nghĩa’. Do đó, ông đóng vai trò quan trọng trong công cuộc ‘đánh tư sản’ khiến cho nhiều gia đình tư sản và phú hộ ở miền Nam mất hết tài sản và tan nát nhà cửa.
Ông lên làm tổng bí thư kế nhiệm ông Nguyễn Văn Linh trong giai đoạn đất nước có nhiều chuyển đổi sâu sắc sau khi Đảng quyết định từ bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp và tiến hành quá trình đổi mới mở cửa cho kinh tế tư nhân trong nền kinh tế nhiều thành phần.
Thời gian đầu sau khi về hưu, ông Mười vẫn xuất hiện tại những sự kiện lớn của Đảng và Nhà nước. Nhưng trong những năm gần đây, ông hầu như biến mất khỏi công chúng và chỉ xuất hiện khi ông được các lãnh đạo đương nhiệm như Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng hay cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đến thăm hỏi.
Ông Mười qua đời vào lúc Việt Nam vừa tổ chức quốc tang cho ông Trần Đại Quang, chủ tịch nước mất khi đang đương nhiệm, cách đó vài ngày. Trước đó, sau khi ông Quang qua đời, trên mạng xã hội cũng đã xôn xao tin tức về ông Mười cũng đã qua đời nhưng không cho công bố. Tuy nhiên thông tin này sau đó đã bị báo chí chính thống trong nước bác bỏ.
Hiện chưa có chi tiết về tang lễ cho ông Mười, nhưng nhiều khả năng với vị trí và vai trò của ông trong Đảng, tang lễ của ông sẽ được tổ chức với nghi thức cao nhất là quốc tang. Nếu như thế thì Việt Nam sẽ trải qua hai quốc tang chỉ trong vòng có vài ngày.
Lúc ông Mười qua đời cũng là lúc các ủy viên trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam đang nhóm họp ở Hà Nội chuẩn bị cho Hội nghị trung ương 8 sẽ khai mạc vào sáng thứ Ba ngày 8/10 với công tác nhân sự là một trong những nội dung quan trọng được đưa ra bàn thảo.
Như vậy, sau khi ông Mười ra đi thì Việt Nam chỉ còn hai vị cựu tổng bí thư còn tại thế là các ông Lê Khả Phiêu và ông Nông Đức Mạnh. Một vị nguyên lão khác là ông Lê Đức Anh (cựu chủ tịch nước thời ông Mười làm tổng bí thư và là cộng sự thân cận của ông Mười) cũng đang được điều trị tại Bệnh y Quân Y 108.
*****************
Nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười qua đời (BBC, 02/10/2018)
Nguyên Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Đỗ Mười vừa từ trần tối ngày 1/10, Thông Tấn xã Việt Nam cho hay.
Nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười xem duyệt binh tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/2005
"Theo tin từ Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ Trung ương, đồng chí Đỗ Mười, nguyên Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, sau một thời gian lâm bệnh nặng... đã từ trần hồi 23 giờ 12 phút ngày 1/10/2018, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108", thông báo của TTXVN tối thứ Hai viết.
"Thông tin về lễ tang đồng chí Đỗ Mười sẽ được thông báo sau".
Ông Đỗ Mười ra đi chỉ hơn mười ngày kể từ khi Chủ tịch nước Trần Đại Quang qua đời. Tuy nhiên, thông báo này chưa nói rõ thể thức có phải là quốc tang và nếu có thì là bao nhiêu ngày cho ông Đỗ Mười.
Ông Đỗ Mười, tên thật là Nguyễn Duy Cống, sinh ngày 2/2/1917, tại xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, Hà Nội.
Ông là Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng thứ ba của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ tháng 6/1988 đến tháng 7/1991.
Trước đó, ông từng là Phó Thủ tướng kiêm nhiệm Trưởng ban Cải tạo Công thương nghiệp Xã hội chủ nghĩa, phụ trách vấn đề cải tạo Công thương nghiệp xã hội chủ nghĩa tại miền Nam.
Ông làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam từ tháng 6/1991 đến tháng 12/1997.
Từ tháng 12/1997, ông làm Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Trước đó, hôm 28/9, báo VietnamNet dẫn lời ông Phan Trọng Kính, trợ lý của ông Đỗ Mười khẳng định : "Cụ nằm ở bệnh viện 108 gần 6 tháng nay".
Từ một người nổi tiếng cứng rắn, bảo thủ ông lại gây ngạc nhiên khi ủng hộ cải cách tự do hóa kinh tế, theo một nhà quan sát từ Hoa Kỳ.
"Ông ấy đã tiếp nối được di sản tự do hóa kinh tế của Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh", nhà nghiên cứu Murray Hiebert từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) từ Hoa Kỳ nói với BBC.
Ông Vũ Quang Minh, Đại sứ Việt Nam tại Campuchia chia sẻ trên Facebook cá nhân :
"Thời gian ông làm Tổng bí thư là thời gian mà Việt Nam có những dấu mốc lịch sử có ý nghĩa chiến lược sống còn và những đột phá chưa từng có về đối ngoại : gia nhập ASEAN, ký Hiệp định Đối tác và Hợp tác Toàn diện với EU, bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ, bắt đầu đàm phán BTA…".
'Đánh tư sản mại bản'
Về di sản của cựu Tổng bí thư Đỗ Mười, trả lời BBC hồi cuối tháng Chín, nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai, cựu Vụ trưởng Nghiên cứu, Ban Dân vận Trung ương Đảng, hiện sống ở Hà Nội, nói :
"Một trong hai sự kiện nổi trội liên quan đến ông Đỗ Mười (cùng với việc dự Hội nghị Thành Đô) là chủ trương đánh tư sản hay còn gọi là "cải tạo công thương nghiệp".
"Theo như tôi hiểu, ông làm điều này rất hung hăng vì học vấn ít, và cuồng tín cao".
"Hệ lụy của việc cải tạo công thương nghiệp rất bi thảm, khốc liệt, để lại tai họa rất lớn cho dân tộc".
"Nhưng có vẻ là trong nhiều năm ông Đỗ Mười tự hào về mình đã làm được việc kinh thiên động địa".
"Đến lúc cuối đời, ông không có vẻ gì ăn năn, hối cải về sai lầm của mình cả".
'Cầu thị'
Trong khi đó, chuyên gia Lê Đăng Doanh, người từng làm thư ký kinh tế cho văn phòng của cựu Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, bình luận với BBC hồi tuần trước :
"Theo như tôi hiểu, ông Đỗ Mười là Đảng viên thực hiện nghiêm túc các chỉ thị của Đảng".
"Chủ trương "cải tạo công thương" là của tập thể lãnh đạo, còn những người khác có chức vụ cao hơn ông ấy trong Đảng".
"Nếu những người này không đồng tình thì mình ông ấy không thể làm gì được".
"Sau khi được bầu làm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng năm 1988, ông Đỗ Mười được ghi nhận gửi lời chúc doanh nghiệp làm ăn phát tài, thực hiện đầy đủ chính sách cải cách tiền tệ, chuyển đổi tỷ giá, phát triển kinh tế tư nhân...".
"Ông cũng là lãnh đạo đầu tiên đi Nam Hàn mời gọi đầu tư vào Việt Nam".
"Nói như vậy để thấy không nên quy trách nhiệm cá nhân cho ông Đỗ Mười vì đó là sai lầm của một thời kỳ".
****************
Nguyên Tổng bí thư cộng sản Việt Nam Đỗ Mười qua đời (CaliToday, 01/10/2018)
Nguyên Tổng bí thư cộng sản Việt Nam Đỗ Mười qua đời lúc 23g12 ngày 1/10, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
Ông Đỗ Mười (giữa) tại lễ tang Tướng Võ Nguyên Giáp tại Hà Nội hồi tháng 10/2013 - Ảnh VNE
Nguyên Tổng bí thư cộng sản Việt Nam Đỗ Mười tên thật là Nguyễn Duy Cống. Ông năm nay 101 tuổi, 78 tuổi Đảng, quê ở xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.
Một trong hai sự kiện nổi trội liên quan đến ông Đỗ Mười (cùng với việc dự Hội nghị Thành Đô) là chủ trương đánh tư sản hay còn gọi là "cải tạo công thương nghiệp".
" ông làm điều này rất hung hăng vì học vấn ít, và cuồng tín cao. Hệ lụy của việc cải tạo công thương nghiệp rất bi thảm, khốc liệt, để lại tai họa rất lớn cho dân tộc. Nhưng có vẻ là trong nhiều năm ông Đỗ Mười tự hào về mình đã làm được việc kinh thiên động địa. Đến lúc cuối đời, ông không có vẻ gì ăn năn, hối cải về sai lầm của mình cả.
Về việc đánh tư sản của Tổng bí thư Đỗ Mười, nhà báo Huy Đức viết trong cuốn Bên Thắng Cuộc :
"Công cuộc cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh" ở miền Nam, tiến hành từ sau 1975, đã cải tạo 3.560 cơ sở tư bản tư doanh công nghiệp, trong đó có 1.354 cơ sở của tư sản mại bản bị công hữu hóa, tịch thu, 498 cơ sở bị chuyển thành công tư hợp doanh ; chuyển 5.000 tư sản thương nghiệp sang sản xuất ; chuyển chín vạn tiểu thương sang sản xuất ; sử dụng 15.000 người vào mạng lưới thương nghiệp xã hội chủ nghĩa".
"Sau Cải tạo, dưới dạng kinh tế quốc doanh và công tư hợp doanh, Nhà nước nắm : 100% ngành năng lượng ; 45% ngành cơ khí ; 45% ngành xay xát lương thực ; 100% ngành bia, nước ngọt, bột ngọt, thuốc lá ; 45% trong các ngành chế biến đường, dầu thực vật ; 60% ngành dệt ; 100% ngành sản xuất giấy ; 80% ngành sản xuất bột giặt, xà phòng. Thương nghiệp quốc doanh nắm 80% nguồn hàng công nghiệp ; 92% số xã trên toàn miền Nam có hợp tác xã mua bán".
"Ông Võ Văn Kiệt thừa nhận : "Lúc đầu, tôi cũng cứ tưởng cải tạo tư sản sẽ khác với cải cách ruộng đất, một sai lầm mà những người ở miền Nam chúng tôi nhắc nhau phải tránh. Nhưng, tiến hành rồi mới thấy, cách cải tạo tư sản thương nghiệp mà anh Đỗ Mười làm, cũng không khác gì đánh tư sản mại bản nhưng tràn lan hơn", nhà báo Huy Đức viết trong cuốn sách nêu trên.
Cũng trong một bài của nhà báo Huy Đức hồi năm 2013 đăng trên BBC viết :
"Dưới thời Tổng bí thư Đỗ Mười, có những câu chuyện làm nhân sự nghe cứ như giai thoại : Trước Đại hội VIII (1996), ông Đỗ Mười cho gọi một vị phó thủ tướng tới bảo : "Kỳ này tôi nghỉ anh thấy sao ?". Vị phó thủ tướng, vốn là một trí thức lịch lãm, chân thành hỏi lại : "Ai sẽ thay anh ?".
Kết quả, ông bị loại ra khỏi danh sách tái cử. Ông Đỗ Mười lại cho mời một nhà lý luận bảo thủ tới và khi ông vừa dứt lời thì nhà lý luận này liền đập tay xuống bàn : "Trời ơi, đất nước đang như thế này anh nghỉ làm sao được". Kết quả, nhà lý luận giữ được ghế ủy viên Bộ chính trị.
Ngày 19/06/1996, tại Hội nghị Trung ương 12 (Hội nghị trước khi Đại hội VIII bắt đầu), Tổng bí thư Đỗ Mười đã yêu cầu Trung ương đưa vào danh sách đề cử ủy viên Bộ chính trị hai nhân vật bị Hội nghị Trung ương 11 đưa ra và yêu cầu tái cử thêm hai ủy viên Bộ chính trị quá tuổi, Đoàn Khuê và Nguyễn Đức Bình.
Tuy bị ba ủy viên trung ương phản ứng, khi ông yêu cầu "giơ tay biểu quyết", đa số Trung ương phải "chấp hành" ý kiến của ông. Sau Đỗ Mười, không có tổng bí thư nào có khả năng thô bạo với Trung ương như thế".
Tổng hợp