Thông Luận

 

 

Rõ ràng là vòng quay của bánh xe lịch sử đã cố ý chơi khăm chính thể độc đảng ở Việt Nam và những kẻ bắt cóc : chẵn một năm sau thời điểm Chính phủ Đức tuyên bố tạm ngừng quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam bởi vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, một quốc gia khác nằm trong khối Liên minh châu Âu là Slovakia còn trừng phạt mạnh tay hơn cả thế : tạm ngừng quan hệ với Việt Nam !

Trịnh Xuân Thanh bị áp giải tới tòa Hà Nội. Ảnh minh họa 

Đóng băng quan hệ !

"Quan hệ song phương Việt Nam-Slovakia sẽ bị đóng băng cho đến khi Slovakia nhận được lời giải thích khả tín từ Hà Nội về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh" - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Slovakia Boris Gandel nói với hãng thông tấn nhà nước TASR hôm 19/10, trong một phản ứng trước lời kêu gọi của đảng Tự do và Đoàn kết đối lập (SaS) đòi phải trục xuất đại sứ Việt Nam (VOA).

Điều trớ trêu là nếu có thời Đức còn bị giới quan chức Việt Nam xem là ‘tư bản phương Tây’ và ‘theo đuôi Mỹ’, thì Slovakia lại luôn được Hà Nội khen tặng danh hiệu ‘đối tác thân thiện’ hoặc ‘đối tác tin cậy’ của Việt Nam, trong đó hàm ý nguồn gốc xuất thân của Slovakia từ ‘khối các nước xã hội chủ nghĩa anh em’, tức Tiệp Khắc ở Đông Âu, trước khi Liên Xô chính thức tan rã vào năm 1990.

Nhưng bước sang thế kỷ 21 và vào lúc này đây, ngay cả quá khứ được xem là khắng khít về ý thức hệ cũng chẳng còn nghĩa lý gì nữa. Bạn sẽ nghĩ sao nếu bạn bị một kẻ nào đó lợi dụng bạn để lén lút giấu một nạn nhân bị bắt cóc ngay trong nhà bạn ?

Chính phủ và cả thể diện quốc gia Slovakia đã trở thành nạn nhân thứ hai - bị lợi dụng như thế. Chính sự thật khó tưởng tượng đó - nhưng từ đầu tháng Tám năm 2018 đến nay đã được các cơ quan cảnh sát và công tố của Slovakia phối hợp với Đức tìm ra nhiều bằng chứng về vụ ‘vận chuyển Trịnh Xuân Thanh’ qua sân bay Bratislava của Slovakia vào tháng Bảy năm 2017 - đã khiến Quốc hội Slovakia thực sự công phẫn và lên án, gây áp lực đủ mạnh đối với chính phủ của Thủ tướng Peter Pellegrini để phải có những biện pháp ngoại giao đủ nghiêm khắc đối với những kẻ bắt cóc, cho dù vào tháng Năm năm 2018 ông Peter Pellegrini còn lắc đầu với báo chí quốc tế trước câu hỏi Slolvakia có dính líu đến vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.

Nhưng sau hai tháng điều tra của cảnh sát và công tố Skovakia, đến đầu tháng Mười năm 2018 Thủ tướng Peter Pellegrini đã lần đầu tiên tuyên bố "Việt Nam sẽ nhận lãnh các hậu quả về ngoại giao do vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh gây ra"(báo Pravda.sk ngày 2/10/2018).

"Quan điểm của chúng tôi rất rõ ràng. Nếu thật sự Slovakia đã bị lợi dụng và phái đoàn Việt Nam đã lạm dụng một chuyến thăm để đưa một công dân của mình từ Slovakia ra khỏi khu vực Schengen – ra ngoài khối Liên minh châu Âu, thì sẽ phải chịu hậu quả nghiêm trọng mà Bộ trưởng Ngoại giao Slovakia đã thông báo. Và chúng tôi sẽ phản ứng rất mạnh đối với Việt Nam, bởi vì không thể tưởng tượng được rằng một quốc gia ngoài Liên minh châu Âu (EU) có thể thực hiện các hoạt động như vậy tại một nước thành viên của EU, một nước thành viên của khối NATO [khối quân sự Bắc Đại Tây Dương]" - Thủ tướng Pellegrini tuyên bố.

Nhưng với hàng triệu người đang hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp là nạn nhân của một chế độ Việt Nam dung dưỡng cho nạn tham nhũng kinh hoàng từ trên xuống dưới và đàn áp hầu hết tiếng nói và hành động phản ứng về tình trạng bất công ấy, và đặc biệt là với hàng trăm người hoạt động nhân quyền mà mỗi người đã phải chịu cảnh bị công an mặc thường phục bắt cóc ít ra vài ba lần, chẳng có gì là khó tưởng tượng.

Giới hạn của sự kiên nhẫn

"Bộ trưởng Tô Lâm là người đầu tiên bước lên chiếc chuyên cơ của chính phủ Slovakia, tiếp theo là các thành viên của phái đoàn Việt Nam, tất cả 12 người. Trịnh Xuân Thanh là người cuối cùng được đưa lên máy bay, rõ ràng là ông ta bị thương, trông có vẻ đờ đẫn và được hai mật vụ Việt Nam xốc nách hai bên dìu đi…" - tờ Frankfurter Allgemeine Zeitungn của Đức mô tả như thế trong một bài báo tường thuật vào ngày 3/8/2018. Đó là một phát giác mới : chính cựu Bộ trưởng Nội vụ Slovakia Robert Kaliňák đã giúp Bộ trưởng Công an Việt Nam Tô Lâm đưa Trịnh Xuân Thanh ra khỏi khu vực Schengen bằng chuyên cơ của chính phủ Slovakia.

Trong khi đó, vụ Tòa án Thượng thẩm Berlin ở Đức đưa ra xử vụ án Nguyễn Hải Long tham gia vào đường dây bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đã làm dày hẳn hồ sơ chứng cứ của vụ này : để được hưởng mức án giảm nhẹ chỉ còn 3 năm 10 tháng tù giam, Nguyễn Hải Long đã khai sạch toàn bộ các ‘đạo diễn’ và ‘diễn viên’ Việt Nam đã tổ chức và thực hiện vụ bắt cóc Thanh tại Berlin vào tháng Bảy năm 2017.

Nhưng cũng như người Đức, chính phủ và Bộ Ngoại giao Slovakia đã khá kiên nhẫn để chờ câu trả lời từ Bộ Chính trị và chính phủ Việt Nam về vụ ‘Tô Lâm làm bình phong’ cho vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.

Song từ tháng Năm đến cuối tháng Bảy năm 2018, đại sứ Việt Nam tại Slovakia là Dương Trọng Minh đã chỉ một mực "Trịnh Xuân Thanh chưa bao giờ có mặt tại Slovakia" - lối thanh minh được quy chiếu bởi phát ngôn của Bộ Công an Việt Nam về ‘Trịnh Xuân Thanh tự nguyện về nước đầu thú’.

Đến lúc đó, Slovakia bắt đầu mất dần kiên nhẫn.

Sau khi báo chí Đức và Slovakia tung loạt bài điều tra về thực chất Trịnh Xuân Thanh đã bị ‘vận chuyển’ qua sân bay Bratislava, đến tháng chín năm 2018 Ngoại trưởng Slovakia Miroslav Lajcak đã tuyên bố không bổ nhiệm đại diện ngoại giao của Slovakia tại Hà Nội - hành động phản ứng cứng rắn đầu tiên và làm tiền đề cho hậu quả ‘tạm ngừng quan hệ với Việt Nam’ sẽ xảy ra chỉ một tháng sau đó.

Còn sau khi Ngoại trưởng Miroslav Lajcak một lần nữa hối thúc Việt Nam phải trả lời vụ Trịnh Xuân Thanh trong cuộc tiếp xúc với Ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh tại New York vào cuối tháng Chín năm 2018, cho đến nay "Bộ Ngoại giao Slovakia hiện vẫn chưa nhận được câu trả lời từ phía Việt Nam sau cuộc họp của bộ trưởng ngoại giao hai nước ở New York gần đây" - theo lời phát ngôn viên Gandel của Slovakia.

"Slovakia là một quốc gia nghiêm túc và sẽ có hành động ngoại giao nghiêm khắc đối với Việt Nam ngay khi những nghi ngờ nghiêm trọng mà Việt Nam đang đối mặt được xác nhận đầy đủ và chính thức", TASR dẫn lời ông Gandel nói.

Đã có một điểm tương đồng đặc biệt trong cơn địa chấn mang tên Trịnh Xuân Thanh : cả hai cơ quan cảnh sát Đức và Slovakia đều tạm kết thúc giai đoạn đầu tiên về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh trong vòng khoảng 2 tháng, tuy khác nhau về thời gian. Với người Đức là từ tháng Tám đến tháng Mười năm 2017, còn với Slovakia là từ tháng Tám đến tháng Mười năm 2018.

Sau 2 tháng điều tra, Viện Công tố Slovakia đã ra quyết định bắt đầu tiến hành truy tố hình sự (khởi tố) về vụ án dùng chuyên cơ chính phủ Slovakia đưa Trịnh Xuân Thanh ra khỏi khu vực Schengen. Hai cảnh sát (hộ tống phái đoàn công an cấp cao do Bộ trưởng Tô Lâm dẫn đầu) đã khai với cơ quan điều tra Slovakia rằng họ đã nhìn thấy một người đàn ông Việt Nam, có lẽ là Trịnh Xuân Thanh, bị kéo lết lên chuyên cơ của chính phủ Slovakia.

Quyết định bắt đầu tiến hành truy tố hình sự (khởi tố) về vụ án ‘dùng chuyên cơ chính phủ Slovakia đưa Trịnh Xuân Thanh ra khỏi khu vực Schengen’ của Viện Công tố Slovakia cho thấy vụ Trịnh Xuân Thanh đã không thể chìm xuồng ở Slovakia theo cách mà giới chóp bu Việt Nam hết sức mong muốn.

Một số thông tin cho biết trước đó đã có những ‘vận động’ từ phía Bộ Ngoại giao Việt Nam và cả những hứa hẹn ‘sẽ tạo môi trường thuận lợi về đầu tư và thương mại ở Việt Nam cho Slovakia’, nhưng đã không được chính phủ của Thủ tướng Peter Pellegrini hồi đáp.

Quyết định khởi tố vụ án Trịnh Xuân Thanh của Viện Công tố Slovakia cũng cho thấy quan điểm của những lãnh đạo cấp cao nước này là lạnh lẽo và cứng rắn hơn nhiều so với những gì thể hiện trước đó với giới chóp bu Việt Nam, và chiều hướng của ngành tư pháp Slovakia là rất có thể sẽ dẫn tới một phiên tòa lớn để xét xử những quan chức Slovakia dính líu đến vụ ‘tiếp tay cho bắt cóc’, theo cách mà Tòa án Thượng thẩm Berlin vào tháng Tư năm 2018 đã mở phiên tòa xử Nguyễn Hải Long.

Những giả thiết về kịch bản chế tài ngoại giao của Slovakia đối với Việt Nam - như ‘hạ cấp ngoại giao’, triệu hồi đại sứ của Slovakia về nước (hiện tại chỉ là Đại biện lâm thời), và tuyên bố trục xuất Đại sứ của Việt Nam tại Slovakia về nước - té ra là không xa sự thật. Nhưng với tuyên bố ‘tạm ngừng quan hệ với Việt Nam’, Slovakia còn trừng phạt nặng nề hơn cả thế.

Sự kiên nhẫn đã chạm vào giới hạn cuối cùng của nó.

Sự thể cay đắng và quá bỉ mặt đối với giới chóp bu Việt Nam là động tác trừng phạt của Slovakia lại xảy ra đúng vào thời gian Việt Nam đang rất kỳ vọng rằng EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Việt Nam- châu Âu) sẽ được Hội đồng châu Âu chấp thuận cho Ủy ban châu Âu chính thức ký kết vào cuối năm 2018.

Nhưng với tốc độ lan truyền chóng mặt của cơn địa chấn mang tên Trịnh Xuân Thanh từ Đức sang Slovakia và lan ra cả Pháp, Ba Lan, Nga…, chẳng có gì chắc chắn là Nghị viện châu Âu - mà các nghị viện Đức, Pháp, Slovakia, Ba Lan đều là những thành viên - sẽ dễ dàng phê chuẩn EVFTA cho dù hiệp định này có được ký chăng nữa.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 22/10/2018

Chính thể độc đảng ở Việt Nam đang phải đối mặt với một nguy cơ đặc thù chưa từng có và không hề nhỏ trong lịch sử tồn tại có lẽ chẳng còn kéo dài được nhiều năm nữa của nó : chẳng bao lâu nữa, quốc gia mà Hà Nội luôn ve vuốt là ‘đối tác thân thiện’ - Slovakia - có thể sẽ thẳng tay chặt đứt mối quan hệ giao hảo bấy lâu nay giữa hai nước.

Robert Kaliňák và Tô Lâm

"Quan hệ song phương Việt Nam-Slovakia sẽ bị đóng băng cho đến khi Slovakia nhận được lời giải thích khả tín từ Hà Nội về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh" - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Slovakia Boris Gandel nói với hãng thông tấn nhà nước TASR hôm 19/10, trong một phản ứng trước lời kêu gọi của đảng Tự do và Đoàn kết đối lập (SaS) đòi phải trục xuất đại sứ Việt Nam (VOA).

Đây là lần đầu tiên Bộ Ngoại giao Slovakia lên tiếng dứt khoát như thế, sau khi những quan chức cấp cao của chính phủ này đã không ngớt cảnh báo Việt Nam về một tương lai chẳng tốt đẹp gì nếu Việt Nam không làm rõ được vụ Trịnh Xuân Thanh.

Có thể xem 'đóng băng' hay ‘tạm ngừng quan hệ’ là cấp độ hạn chế ngoại giao cao nhất, nhưng không chỉ liên quan đến phương diện ngoại giao mà còn cả về kinh tế, văn hóa, quốc phòng và các chương trình, dự án đang lên kế hoạch hoặc đang được triển khai giữa hai nước. Ngay trước mắt, Slovakia có thể làm giống như Cộng hòa Czech cách đây vài tháng là tạm ngừng cấp visa cho lao động Việt Nam. Mà Czech và Slovakia lại là hai thị trường khá chủ yếu tiêu thụ số lao động dôi dư của Việt Nam.

Vì sao chỉ là một quan chức cấp nhỏ như Trịnh Xuân Thanh mà có thể khiến quan hệ Slovakia - Việt Nam bị đóng băng ?

Nhưng lý do đơn giản hơn là Việt Nam đã có gần nửa năm và nhiều cơ hội để giải thích cho ‘nước bạn’ biết rõ làm sao Trịnh Xuân Thanh đã ‘tự nguyện về nước đầu thú’ chứ không phải bị bắt cóc ở Berlin, sau đó bị tống lên xe hơi đưa sang Slovakia và rồi bị hai nhân viên an ninh Việt Nam ‘dìu’ trong trạng thái lảo đảo lên một chiếc máy bay mà đoàn ‘đàm phán’ của Bộ trưởng công an Tô Lâm mà đã mượn chính phủ Slovakia thông qua vai trò giúp đỡ tích cực và có lẽ không hoàn toàn trong sáng của bộ trưởng nội vụ Slovakia khi đó là Robert Kaliňák.

Song từ tháng Năm đến cuối tháng Bảy năm 2018, đại sứ Việt Nam tại Slovakia là Dương Trọng Minh đã chỉ một mực "Trịnh Xuân Thanh chưa bao giờ có mặt tại Slovakia" - lối thanh minh được quy chiếu bởi phát ngôn của Bộ Công an Việt Nam về ‘Trịnh Xuân Thanh tự nguyện về nước đầu thú’. Chắc chắn Dương Trọng Minh nói theo chỉ đạo của Bộ Ngoại giao Việt Nam, nhưng điều lạ lùng là đã chỉ có ông Minh xuất hiện chứ không hề thấy các quan chức cao cấp ngoại giao Việt Nam hiện hình.

Đến lúc đó, Slovakia bắt đầu mất dần kiên nhẫn.

Sau khi báo chí Đức và Slovakia tung loạt bài điều tra về thực chất Trịnh Xuân Thanh đã bị ‘vận chuyển’ qua sân bay Bratislava, đến tháng Chín năm 2018 Ngoại trưởng Slovakia Miroslav Lajcak đã tuyên bố không bổ nhiệm đại diện ngoại giao của Slovakia tại Hà Nội - hành động phản ứng cứng rắn đầu tiên và làm tiền đề cho hậu quả ‘tạm ngừng quan hệ với Việt Nam’ sẽ xảy ra chỉ một tháng sau đó.

Trước đó, Lajcak đã có một bài viết trên báo Slovakia và đã dùng từ ngữ ‘giá treo cổ’ để ám chỉ một biện pháp trừng phạt đối với những quan chức Slovakia đã ‘giúp đỡ’ những kẻ bắt cóc đến từ Việt Nam, mà còn đối với chính những kẻ bắt cóc.

Còn sau khi Ngoại trưởng Miroslav Lajcak một lần nữa hối thúc Việt Nam phải trả lời vụ Trịnh Xuân Thanh trong cuộc tiếp xúc với Ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh tại New York vào cuối tháng Chín năm 2018, cho đến nay "Bộ Ngoại giao Slovakia hiện vẫn chưa nhận được câu trả lời từ phía Việt Nam sau cuộc họp của bộ trưởng ngoại giao hai nước ở New York gần đây" - theo lời phát ngôn viên Gandel của Slovakia.

Vì sao Phạm Bình Minh im lặng ?

Sẽ không khó hiểu nếu người ta biết rằng ông Minh đã im lặng trước vụ Trịnh Xuân Thanh ngay từ tháng Tám năm 2017 khi Bộ Ngoại giao Đức ra tuyên bố phẫn nộ phản đối vụ bắt cóc, và đến tháng Mười năm 2017 thì Phạm Bình Minh ‘tắt tiếng’ luôn cho đến nay.

Phạm Bình Minh (phải) và Nguyễn Phú Trọng

Tháng Mười năm 2017 cũng là một thời điểm rất đặc biệt trong cuộc đời làm chính trị mà trước đó chỉ biết lên chưa biết xuống của ông Minh : lần đầu tiên ông ta, với tư cách bộ trưởng ngoại giao, nhưng lại được Tổng bí thư Trọng phân công đọc một báo cáo chuyên đề về dân số tại Hội nghị trung ương 6 - một hành động bị xem là ‘sỉ nhục cá nhân’ mà đã khiến dư luận ồn ào và nghĩ rằng Phạm Bình Minh đã bị thất sủng trong mắt Nguyễn Phú Trọng, thậm chí cái ghế bộ trưởng ngoại giao của ông ta không còn mấy chắc chắn.

Có lẽ đó là nguồn cơn sâu xa khiến Phạm Bình Minh, trong khi hoàn toàn không muốn dính líu về trách nhiệm - dù chỉ là trách nhiệm gián tiếp hay trách nhiệm phải đi làm những thủ tục vớ vẩn để cứu vãn tình hình - về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh và Bộ Công an của Tô Lâm là địa chỉ bị cho là đã tổ chức chiến dịch bắt cóc, càng không nhiệt tình chuyển đạt lời yêu cầu của Bộ Ngoại giao Slovakia làm rõ vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh cho Bộ Chính trị đảng ở Việt Nam.

Nói cách khác, Phạm Bình Minh có thể đã ‘lãn công’ trước Nguyễn Phú Trọng - người mà sau Tô Lâm, giờ đây có thể là quan chức chính yếu, và duy nhất, phải tìm mọi cách để giải tỏa các áp lực căng thẳng quốc tế về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh. Thậm chí bị xem là phải chịu trách nhiệm toàn bộ về vụ này và những hậu quả khó lường đã, đang và sẽ xảy ra.

Nhất là khi ông Trọng đang ngấp nghé cái ghế chủ tịch nước - được thừa hưởng từ cái chết chẳng mấy minh bạch của ông Trần Đại Quang.

Không chỉ Phạm Bình Minh im lặng, mà cả Bộ Chính trị Việt Nam cũng ‘rứa’. Điều không còn lạ lùng và khá khôi hài là thái độ nín lặng ấy đã kéo dài suốt từ cuộc khủng hoảng Đức - Việt đến khủng hoảng Slovakia - Việt. Giống như một trạng thái á khẩu chính trị mà rất có thể phản ánh tâm thế bấn loạn của trong những nhân sự cao cấp nhất của đảng trước vụ này. Nhiều cuộc họp có thể đã được tổ chức để bàn về phương án xử lý khủng hoảng quốc tế, và chắc chắn không còn ai nêu ra quan điểm ‘chấp nhận trả giá đối ngoại để ưu tiên giải quyết đối nội’ khi bắt và xử tù Trịnh Xuân Thanh. Mà kết quả dễ hình dung nhất là sau nhiều cuộc họp căng thẳng và nhiều phương án được nêu ra, người ra đã chẳng thể quyết định được một phương án nào khả dĩ ra hồn. Mọi cặp mắt trong Bộ Chính trị đều hướng vào Tổng bí thư Trọng và trông chờ sự quyết định cuối cùng của ông ta. Nhưng nếu ông Trọng tỏ ra có một chút quyết đoán thì tại sao cho đến nay khủng hoảng Đức - Việt vẫn còn nguyên ngòi nổ ?

Khủng hoảng Slovakia - Việt cũng thế.

Từ ngữ ‘đóng băng’ mà phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Slovakia Boris Gandel dùng vào ngày 19/10 không còn là lời cảnh báo hay đe dọa, mà có lẽ đang gần, hoặc rất gần với thực tế.

Những giả thiết về kịch bản chế tài ngoại giao của Slovakia đối với Việt Nam - như ‘hạ cấp ngoại giao’, triệu hồi đại sứ của Slovakia về nước (hiện tại chỉ là Đại biện lâm thời), và tuyên bố trục xuất Đại sứ của Việt Nam tại Slovakia về nước - té ra là không xa sự thật. Nhưng nếu chính thức tuyên bố ‘tạm ngừng quan hệ với Việt Nam’, Slovakia còn trừng phạt nặng nề hơn cả thế.

Bài học đáng giá đối với giới lãnh đạo Việt Nam là từ người Đức. Vào năm 2017, sau hai tháng điều tra của cảnh sát và cơ quan công tố mà cũng chẳng nhận được bất kỳ câu trả lời thỏa đáng nào từ phía Việt Nam, Nhà nước Đức đã phải tuyên bố tạm ngừng quan hệ đối tác chiến lược Đức - Việt, được xem là một hình thức trừng phạt cao cấp. Sau đó, Đức còn hủy bỏ luôn hiệp định với Việt Nam về miễn visa cho quan chức Việt đi công tác ở Đức.

Không phải là một quốc gia có vị thế kinh tế và chính trị hàng đầu châu Âu như Đức, thậm chí dân số chỉ vỏn vẹn 4 - 5 triệu người và gái trị thương mại song phương hàng năm với Việt Nam chỉ khoảng 4 tỷ USD, biện pháp trừng phạt ‘tạm ngừng quan hệ với Việt Nam’ mà Slovakia ra tay có thể không khiến những người vẫn mang danh chủ nghĩa cộng sản phải quá lo lắng.

Tuy nhiên, Slovakia lại là một thành viên của khối Liên minh châu Âu, trong khi cuộc khủng hoảng mang tên Trịnh Xuân Thanh đã trở nên quốc tế hóa rộng khắp không chỉ về an ninh mà còn về ngoại giao và chính trị. Về thực chất, Việt Nam còn phải đối diện với một cuộc khủng hoảng với cả Liên minh châu Âu, nếu chế độ được xem là cộng sản này không biết cách xử lý êm thắm khủng hoảng, trongkhi thời gian đang là kẻ thù của những kẻ không biết hối lỗi là gì.

Cũng cần nói thêm là cho tới nay Việt Nam đã chỉ tìm cách ve vuốt người Đức nhưng vẫn chưa đưa ra bất kỳ lời xin lỗi hoặc ‘cam kết sẽ không tái phạm’ nào. Đó là lý do khiến Đức vẫn hờm sẵn biện pháp trừng phạt ‘tạm ngừng quan hệ với Việt Nam’. Và nếu Đức làm thế, cái mất của Việt Nam sẽ không còn nhỏ bé như những lợi ích kinh tế mà Việt Nam mất đi từ mối quan hệ với Slovakia. Mà đó sẽ là tai họa khủng khiếp đối với chế độ lấy đu dây chính trị làm đầu và đang thủ sẵn một tá ‘đối tác chiến lược toàn diện’ trong túi nhưng đã từ lâu rơi vào nỗi cô độc tuyệt đối trên trường quốc tế.

Thường Sơn

Nguồn : VNTB, 21/10/2018

Khủng hoảng ngoại giao của Việt Nam với Châu Âu lớn hay nhỏ ? (RFA, 14/08/2018)

Một năm sau vụ bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh tại Đức, một hội nghị của ngành ngoại giao Việt Nam lần thứ 30 được tổ chức tại Hà Nội. Hội nghị này không thấy đề cập đến những đổ vỡ ngọai giao giữa Việt Nam với Đức, Cộng hòa Séc, Slovakia, rồi có thể là tới đây với nước Pháp nữa, do các cơ quan ngoại giao Việt Nam tại các quốc gia này được cho là có liên quan đến vụ bắt cóc.

Phiên tòa xử mật vụ tham gia bắt cóc Trịnh Xuân Thanh tại Berlin (4/2018).  AFP

Nhận định về bài diễn văn dài hơn 6 trang giấy của ông Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị ngành ngoại giao lần thứ 30, Giáo sư Mạc Văn Trang từ Hà Nội nói với Đài Á Châu tự do :

"Các nhà lãnh đạo Việt Nam xưa nay là thế, mà không phải chỉ Việt Nam mà cộng sản nói chung là thế, họ tuyên truyền một chiều, nói lấy được, nói lấy phải một mình, rồi khoe thành tích, thậm chí những thành tích không xứng đáng cũng khoe. Bao giờ cũng che đậy những khuyết điểm, những cái xấu của mình đi, mà nếu có đưa ra thì cũng là do nguyên nhân khách quan, do kẻ địch xúi giục, do âm mưu thù địch…".

Bài diễn văn ông Tổng Bí thư đặt ra câu hỏi rằng trong quan hệ với các nước lớn, có điểm "nghẽn" nào cần tháo gỡ, hoặc khâu "đột phá" nào cần mở ra, nhưng tuyệt nhiên không nhắc đến sự căng thẳng với các quốc gia Châu Âu sau vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, mà nhà báo Lê Trung Khoa, người theo dõi câu chuyện ngay từ đầu, từ Berlin, nước Đức cho là một cuộc khủng hoảng lớn nhất của ngành ngoại giao của nhà nước cộng sản Việt Nam từ trước đến nay.

Tuy nhiên Giáo sư Vũ Tường, thuộc Bộ môn chính trị, Đại học Oregon, Hoa Kỳ lại không lượng định vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ở tầm mức lớn như vậy :

"Tôi không nghĩ là một khủng hoảng lớn nhất, nó chỉ là một cuộc khủng hoảng thôi. Chuyện vừa rồi cho thấy họ vẫn quen cách làm cũ như thời chiến tranh lạnh. Do đó họ gặp khủng hoảng. Thiệt hại đối với họ thì tôi nghĩ là họ nghĩ rằng không lớn, so với cái mà họ được".

Theo ông Vũ Tường, khi nhà nước Việt Nam quyết định bắt cóc Trịnh Xuân Thanh trên đất Đức, họ nghĩ rằng họ có thể cứu chữa được những thiệt hại mà vụ bắt cóc này có thể sẽ gây ra. Ngoài ra ông cũng đồng ý rằng mục tiêu lớn của vụ bắt cóc là chuyện chính trị nội bộ, chuyện chống tham nhũng của đảng cầm quyền, có tầm mức lớn hơn, theo quan điểm của họ, những thiệt hại mà họ có thể gánh chịu.

Một vấn đề khác được đặt ra là liệu Bộ ngoại giao Việt Nam nói chung, và các Đại sứ quán Việt Nam tại Châu Âu nói riêng có biết hay không ? Có tham gia vào quyết định trong vụ bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh hay không ?

Giáo sư Vũ Tường nói tiếp :

"Tôi nghĩ là Bộ Ngoại giao chỉ có trách nhiệm thừa hành thôi. Những quyết định quan trọng là do Bộ chính trị quyết định. Bộ Ngoại giao cũng có tiếng nói vì ông Bộ trưởng là Ủy viên Bộ Chính trị, nhưng chỉ là tiếng nói thôi, mà lại khá yếu. Tôi nghĩ vừa rồi không phải là một quyết định do Bộ Ngoại giao chủ xướng".

Bộ trưởng Ngoại giao hiện nay của Việt Nam là ông Phạm Bình Minh. Ông Minh bắt đầu đảm nhận chức vụ Bộ trưởng từ năm 2011, nhưng chỉ mới được vào Bộ Chính trị, bộ máy quyền lực lớn nhất nước từ đầu năm 2016, sau Đại hội lần thứ 12 của đảng cầm quyền.

Bị cáo Nguyễn Hải Long, một công dân Việt Nam sống tại Cộng hòa Séc tại phiên tòa (4/2018). AFP

Trong những lần trao đổi trước đây với RFA, Giáo sư Tường cũng nói rằng các nhân vật phụ trách đối ngoại trong Đảng Cộng sản mới có quyền quyết định về chính sách đối ngoại, hơn là ông Bộ trường Ngoại giao.

Theo ông Đặng Xương Hùng, một cựu nhân viên ngoại giao Việt Nam hiện đang tị nạn chính trị tại Thụy Sĩ thì các nhân viên an ninh trong các đại sứ quán Việt Nam nhận nhiệm vụ từ cơ quan an ninh, mà ông đại sứ có khi cũng không biết được hoạt động của họ.

Liên quan đến vụ Trịnh Xuân Thanh và trách nhiệm của tòa Đại sứ Việt Nam tại Berlin trong vụ này, nhà báo Lê Trung Khoa nói với chúng tôi :

"Theo nguồn tin mà tôi nhận được thì ngay trong Đại sứ quán Việt Nam tại Berlin, thì ông Đại sứ đặc mệnh toàn quyền là ông Đoàn Xuân Hưng rất bất ngờ, và các cán bộ của họ trong này bắt buộc phải làm theo cái điều đó khi nó xảy ra rồi, tức là họ không được báo trước, hoặc là họ bắt buộc phải làm bởi vì họ là nhân viên nhà nước".

Đã có những cố gắng mà một số nhà quan sát cho rằng phía Việt Nam đã thực hiện trong vòng một năm qua để hàn gắn mối quan hệ giữa Việt Nam và Đức, cũng như với các quốc gia Châu Âu. Đó là Việt Nam liên tục thực hiện những chuyến thăm cấp cao tới các nước thành viên của EU để thúc đẩy EU thông qua hiệp định thương mại tự do : Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ thăm Bỉ, Slovakia, Thụy sĩ vào tháng 9/2017, ông Hoàng Bình Quân, Trưởng Ban đối ngoại của Đảng Cộng sản Việt Nam thăm nước Đức vào tháng 7/2017. Gần đây nhất là vào cuối tháng 3/2018, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam ông Nguyễn Phú Trọng sang thăm Pháp.

Theo thông tin từ Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu chính trị Việt Nam tại Singapore, vào đầu tháng 9/2018, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lại sẽ sang thăm ba quốc gia Châu Âu, có thể là để xoa dịu sự bực bội của các nước này sau vụ Trịnh Xuân Thanh. Hiện tên của ba quốc gia này chưa được tiết lộ, nhưng ông Hà Hoàng Hợp cho biết là không có nước Đức.

Đánh giá về khả năng Việt Nam có đạt được hiệp định thương mại tự do với Châu Âu trong thời gian tới đây hay không, Giáo sư Vũ Tường nhận định :

"Tôi nghĩ là cuối cùng có thể họ cũng đạt được cái đó thôi, vì chuyện này (Trịnh Xuân Thanh) không lớn bằng Hiệp định với Âu Châu. Từ từ thì họ cũng có thể xoa dịu, mua chuộc được bên phía Âu Châu bỏ qua cho họ, bằng một thủ đoạn nào đó, thỏa thuận ưu đãi nào đó, thậm chí có thể trả tự do sớm cho Trịnh Xuân Thanh rồi cho ông ta đi Đức".

Một nhượng bộ lớn mà các nhà quan sát cho rằng Việt Nam đã thực hiện đối với nước Đức là cho phép Luật sư Nguyễn Văn Đài, người sáng lập Hội Anh em dân chủ, và người cộng sự là cô Lê Thu Hà được sang tị nạn chính trị tại Đức gần đây, sau một thời gian bị bỏ tù vì cáo buộc âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân.

Kính Hòa

*****************

Slovakia định cho phép 44 người tiết lộ bí mật vụ Trịnh Xuân Thanh (VOA, 14/08/2018)

Tổng công tố Slovakia vừa cho biết ông dự định cho phép 44 người được miễn trừ quy chế giữ bí mật trong vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh để "không ai có thể nói rằng chúng tôi đã không làm những việc cần làm", trang Tyden của Cộng hòa Czech hôm 14/8 đưa tin.

Trịnh Xuân Thanh bị áp giải ra tòa án ở Hà Nội vào ngày 22/1/2018.

Đây sẽ là nhóm viên chức thứ hai của Slovakia được "mở khóa" để tiết lộ các tình tiết về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh nếu như dự tính của Tổng công tố Jaromír Čižnár trở thành hiện thực.

Trước đó, 14 cảnh sát hộ tống phái đoàn quan chức Việt Nam trong chuyến công tác tại Slovakia đã được tân Bộ trưởng nội vụ Slovakia cho phép cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra, dẫn đến nhiều tình tiết về "quy trình" áp tải Trịnh Xuân Thanh tại Slovakia được tiết lộ.

Theo cáo buộc của các nhà điều tra Đức, trong chuyến công du Slovakia vào mùa hè năm ngoái, đoàn quan chức cấp cao Việt Nam, đứng đầu là Bộ trưởng công an Tô Lâm, đã sử dụng chuyên cơ mượn của chính phủ để áp tải Trịnh Xuân Thanh sau khi bắt cóc ông này ở Berlin.

Chính phủ Slovakia hiện đang đối mặt với nhiều chỉ trích và cáo buộc cho rằng đã tiếp tay với mật vụ Việt Nam để thực hiện vụ bắt cóc như thời chiến tranh Lạnh. Nghị viện và các cơ quan chính phủ Slovakia buộc phải "vào cuộc" để điều tra và chứng minh sự trong sạch của mình, sau khi phía Đức đã đưa ra nhiều bằng chứng và tuyên án bị cáo đầu tiên trong vụ này, là Nguyễn Hải Long với án tù 3 năm 10 tháng.

Hôm 13/8, Chủ tịch Ủy ban Giám sát Cơ quan tình báo thuộc Nghị viện Slovakia, Nghị sĩ Gábor Grendel, phủ nhận vai trò của tình báo Slovakia trong vụ bắt cóc. Ông nói với báo giới nước này rằng cơ quan tình báo Slovakia "không giấu bất cứ thông tin nào" và "không tham gia" vào vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.

"Nếu có bất kỳ sơ suất nào, thì chỉ có thể là ở phía Bộ Nội vụ", nhật báo SME dẫn lời ông Grendel nói.

Bộ trưởng công an Tô Lâm bị cáo buộc mượn chuyên cơ chính phủ Slovakia để đưa Trịnh Xuân Thanh về Việt Nam.

Nghị sĩ Grendel nói thêm rằng cơ quan tình báo Slovakia đã không nhận được yêu cầu từ Bộ Nội vụ trong việc hợp tác xác minh thông tin và tổ chức việc lưu trú cho phái đoàn Việt Nam trong chuyến thăm vào tháng 7 năm ngoái.

"Ngay vào thời điểm biết được thông tin, cơ quan tình báo đã gửi đi cho tất cả các cơ quan liên quan", tờ Spectator dẫn lời ông Grendel nói tại buổi họp bất thường diễn ra trong hai ngày liên tiếp (9-10/8) tại Nghị viện Slovakia liên quan đến vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, với sự hiện diện của các ủy ban chuyên trách về tình báo và an ninh quốc phòng nước này.

Trả lời VOA về cáo buộc "không hợp tác với tình báo", Bộ Nội vụ Slovakia hôm 14/8 cũng phủ nhận các cáo buộc và nói rằng yêu cầu tình báo hợp tác xác minh thông tin của một phái đoàn đi công cán như vậy là điều "bất thường".

"Bộ Nội vụ bác bỏ các cáo buộc. Sẽ là điều bất thường khi yêu cầu cơ quan tình báo hợp tác tổ chức một chuyến đi như vậy", người phát ngôn Bộ Nội vụ Petar Lazarov trả lời email của VOA.

Sau buổi họp ở nghị viện, Nghị sĩ Grendel nói rằng mối nghi ngờ về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đã trở nên gần như "chắc chắn", và "không có con đường nào khác", "chỉ có con đường Slovakia" để đưa công dân Việt Nam bị bắt cóc từ Đức ra khỏi Châu Âu.

Ông Grendel nói vấn đề bây giờ không còn là câu hỏi về việc Trịnh Xuân Thanh có bị bắt cóc trên lãnh thổ của Slovakia hay không nữa, mà là các quan chức nước này có biết và tiếp tay trong vụ này hay không.

Theo ông, vì Bộ Nội vụ Slovakia là cơ quan duy nhất tổ chức chuyến đi của phái đoàn quan chức Việt Nam, nên chỉ có cơ quan này mới có thể làm rõ được lý do tại sao và làm thế nào vụ bắt cóc xảy ra trên lãnh thổ Slovakia.

Trả lời VOA hôm 14/8, Bộ Nội vụ Slovakia khẳng định "đang hợp tác hết sức với các đồng nghiệp Đức" trong việc điều tra vụ bắt cóc đã gây ra rạn nứt quan hệ ngoại giao giữa một số nước Châu Âu và với Việt Nam.

Vụ bắt cóc đã khiến Đức dừng "quan hệ đối tác chiến lược" với Việt Nam, và đích thân Thủ tướng Đức Angela Merkel hồi tháng 5 lên tiếng yêu cầu Slovakia cung cấp thông tin liên quan đến sự can dự của nước này trong vụ bắt cóc.

Sau một thời gian bác bỏ có dính líu, Thủ tướng Slovakia tuần rồi nói sẽ "làm tất cả những gì có thể" để điều tra vụ này.

Tuy nhiên, theo lời Tổng công tố viên Slovakia, Jaromír Čižnár, hôm 13/8 cho biết phía Đức "không hứng thú với việc lập tổ điều tra chung" với Slovakia.

Trịnh Xuân Thanh, Nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị của Tổng công ty cổ phần xây lắp dầu khí PetroVietnam (PVC), bị bắt cóc trên đường phố ở Berlin hồi tháng Bảy năm ngoái, sau đó tái xuất hiện tại Việt Nam. Hà Nội nói ông Thanh tự nguyện về đầu thú, sau đó kết án ông Thanh hai án tù chung thân vào đầu năm nay vì tội tham ô.

Khánh An

*****************

Slovakia nên trục xuất đại sứ Việt Nam nếu vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh được xác nhận (RFA, 14/08/2018)

Slovakia nên trục xuất đại sứ Việt Nam tại Bratislava về nước nếu vụ bắt cóc cựu quan chức dầu khí Trịnh Xuân Thanh được xác nhận và Slovakia bị lợi dụng trong vụ việc này.

Cựu Bộ trưởng nội vụ Slovakia, Robert Kalinak (trái) và Bộ trưởng công an Việt Nam Tô Lâm ở Bratislava hôm 26/7/2017 - Courtesy Thoibao.de

Phó Chủ tịch quốc hội Slovakia và cũng là Chủ tịch đảng Most-Hid trong liên minh cầm quyền, ông Bela Bugar, phát biểu như vừa nêu vào ngày 14 tháng 8 và được thông tấn xã TASR loan đi cùng ngày.

Ông Bela Bugar cũng nhắc lại quan điểm nếu có xác nhận một số cơ quan Nhà nước Slovakia tham gia tích cực vào vụ bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh thì Đảng Most-Hid sẽ rút khỏi liên minh cầm quyền hiện nay ở Slovakia.

Bản thân ông Bela Bugar cho rằng cuộc điều tra không thể kéo dài qúa một vài tháng vì các dữ kiện có thể thu thập được trong khoảng thời gian đó. Ông này cũng cho rằng Giám đốc Cơ quan tình báo Slovakia nên đề xuất cuộc họp giữa các cơ quan liên quan để hợp tác và chia sẻ thông tin trong vụ việc này.

Tổng công tố Jaromir Ciznar có ý định cho phép 44 người tiết lộ thông tin về vụ Trịnh Xuân Thanh. Bộ Trưởng nội vụ Slovakia, Denisa Sakova, thuộc đảng Smer-SD, cũng sẵn sàng cho tất cả những ai mà bên hành pháp muốn phỏng vấn, được phép trả lời.

Cựu Bộ trưởng nội vụ Slovakia, ông Robert Kalinak, người từng bị nghi để cho phái đoàn của ông Tô Lâm, Bộ trưởng công an Việt Nam, lợi dụng mượn máy bay đưa Trịnh Xuân Thanh đến Nga qua ngả Slovakia, được TASR dẫn lời là kết quả điều tra sơ bộ cho thấy nước ông vô tình bị vướng vào vụ việc. Ông Kalinak bác bỏ mọi cáo buộc cho rằng ông trực tiếp có những chỉ thị trong vụ việc này.

Vào ngày 3 tháng 5 vừa qua, Bộ Ngoại giao Slovakia triệu Đại sứ Việt Nam, ông Dương Trọng Minh, đến để giải thích về những cáo buộc mà truyền thông Slovakia và Đức loan đi liên quan đến vụ bắc cóc ông Trịnh Xuân Thanh. Đại sứ Việt Nam Dương Trọng Minh nói sẽ có trả lời sau khi liên lạc với Hà Nội.

Đến ngày hai tháng 8, nhật báo Dennik N loan tin dẫn nguồn tờ Franfurter Allgemeine Zeitung của Đức về báo cáo theo đó các nhà điều tra Đức không nghi ngờ gì nữa về việc một máy bay công vụ của Slovakia được sử dụng trong vụ bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh.