 | Tổng quan: | 3070402 |
Mấy hôm trước, tôi có dịp về bệnh viện K - Tân Triều để tham gia hoạt động chụp ảnh chân dung từ thiện cùng Help Portrait Việt Nam. Help Portrait là cộng đồng tập hợp những người chụp ảnh trên toàn thế giới, tự nguyện cống hiến thời gian, thiết bị và chuyên môn của mình để chụp ảnh cho những người có hoàn cảnh khó khăn.
Bé gái này đang trong quá trình truyền hóa chất, đã rụng hết tóc, phải cắt bỏ chân trái. Nhưng em vẫn nén cơn đau đang hành hạ mình để gắng gượng ngồi xe lăn ra chụp ảnh cùng nhiều bạn khác. Hãy nhìn sâu vào ánh mắt của nó đi, bạn có thấy điều gì trong đó không ? Tương lai của em rồi sẽ ra sao ?
Help Portrait ở Việt Nam có bề dày lịch sử hoạt động từ 10 năm nay, với 9000 tay máy cùng các tình nguyện viên hỗ trợ, với 458 điểm từng chụp, đa phần là ở các bệnh viện, đa phần là bệnh nhân ung thư. Đã có khoảng hơn 73 ngàn bức chân dung được tổ chức này thực hiện. Những hình ảnh này rồi hầu hết sẽ là hình bóng cuối cùng của một ai đó đã từng sống ở trên cõi đời này. Và đáng buồn là có rất nhiều trẻ em trong những bức hình đó.
Theo thông tin trên báo chí : ông Trần Văn Thuấn - giám đốc Bệnh viện K, viện trưởng Viện Nghiên cứu ung thư - cho biết năm 2018 Việt Nam có thêm trên 164.000 người mắc ung thư và trên 114.000 người tử vong do ung thư.
Theo Bệnh viện Ung bướu Thành phố Hồ Chí Minh, ung thư ở trẻ em đang tăng ở mức báo động với khoảng 250.000 trẻ em mắc phải. Mỗi năm có thêm khoảng 160.000 trẻ em bị ung thư và 90.000 trẻ em chết vì ung thư.
Những con số này thật là kinh hoàng, nhưng quả thật nó cũng chỉ là một con số thống kê khô khan, chưa đáng sợ bằng những hình ảnh mà tôi có dịp ghi lại khi đồng hành cùng Help Portrait Việt Nam. Phải nói ngay rằng nguyên tắc số một của chúng tôi khi tác nghiệp là không được khai thác những góc hình bi thương. Chúng tôi phải cố gắng cười nói, giao lưu với các bệnh nhân, đặc biệt là với các em nhỏ để sao cho hình ảnh là tươi vui yêu đời nhất. Nhưng mỗi khi về bình tĩnh xem lại từng khuôn hình, có đôi lúc tôi bắt gặp những ánh mắt, cái mím môi, bàn tay siết nhẹ... một nỗi đau hiện hữu bằng hình ảnh không lời nào tả được.
Tôi đã từng được ngắm nhìn trực tiếp dãy ảnh chân dung các nạn nhân trong nhà tù Tuol Sleng của Pol Pot. Tôi cũng biết ở đâu đó bên Châu Âu có một bộ sưu tập ảnh các nạn nhân lò hơi ngạt của phát xít Đức. Nếu bây giờ tập hợp được các bức chân dung mà Help Portrait Việt Nam thực hiện trong 10 năm qua thì chúng ta cũng sẽ có một bộ sưu tập thật là kinh dị về những nạn nhân ngay giữa thời bình.
Đau đớn thay, nhiều người trong chúng ta còn chưa ý thức được rằng bệnh ung thư không tự dưng mà có. Nó đến từ một chính sách điên rồ, duy ý chí, bất chấp hậu quả môi trường, bất chấp hệ luỵ xã hội... ấy là chủ trương công nghiệp hóa hiện đại hóa từ cách đây hơn 30 năm. Ung thư về mặt tư tưởng. Đó mới là căn bệnh ung thư khủng khiếp nhất đang từng ngày hủy hoại đất nước chúng ta.
30 năm phát triển công nghiệp, từ một đất nước nhiệt đới xanh tươi, cho đến nay chúng ta có gì ngoài một môi trường tan nát, những nhà máy thép khói bụi, những thủy điện phá nát rừng đầu nguồn, những nhiệt điện bụi mờ không khí, những đồng ruộng bờ xôi ruộng mật bị cưỡng chế cho công nghiệp rồi bỏ hoang hàng chục năm. Và trên hết là một lực lượng bệnh nhân ung thư hùng hậu nhất hành tinh.
Không chỉ hủy hoại môi trường, chế độ này còn đàn áp và ngăn cản những nỗ lực nhằm minh bạch thông tin về môi trường một cách có hệ thống, có tổ chức. Mới gần đây, ngày 19/12/2019 Bộ Tài nguyên và môi trường đã ngang nhiên đuổi các nhà báo ra khỏi phòng trong cuộc họp với các Bộ, ngành, địa phương về giải pháp cấp bách kiểm soát chất lượng môi trường không khí. Xa hơn nữa, chúng ta không khó để thấy trường hợp các nhà hoạt động môi trường bị bỏ tù như Đinh Đăng Định, Hoàng Đức Bình, Nguyễn Văn Hóa, Nguyễn Thị Xuân... khi họ chỉ làm một việc duy nhất, ấy là đấu tranh bảo vệ môi trường.
Có một điều an ủi là bệnh ung thư chia đều cho tất cả chúng ta. Các tác nhân gây ung thư có ở khắp nơi trong môi trường. Giàu hay nghèo. Sang hay hèn. Già hay trẻ. Ở đô thị hay nông thôn. Có yêu đảng yêu bác hay không... tất cả đều không quan trọng gì nữa khi chúng ta đều có cơ hội là ngang nhau để đón nhận căn bệnh tử thần này.
Vì thế, các bạn dư luận viên bảo vệ chế độ nên bình tĩnh, đừng vội nhảy dựng lên mà chửi tôi như mọi khi nhé. Hãy từ từ mà tận hưởng "tính ưu việt" của chế độ, chưa thấy quan tài chưa đổ lệ đâu. Còn đến lúc hiểu ra rồi thì vẫn chưa muộn, tôi sẽ vẫn chờ các bạn ở đây, để chúng ta cùng chung tay xóa bỏ chế độ khốn nạn vô nhân tính này.
Nguyễn Lân Thắng
Nguồn : RFA, 20/12/2019 (nguyenlanthang's blog)
Khi một người Hồng Kông đứng lên, cả triệu người Hồng Kông che chắn, nhưng khi một người Việt Nam đứng lên, họ phải xác định không gia đình, không sự nghiệp, không bạn bè. Đôi khi, một mình họ chống lại cả thế giới này.
Đỗ Cao Cường
Trời kêu ai nấy dạ không chỉ là một thành ngữ mà còn là một triết lý sống của người dân Việt. Ai cũng chịu "gọi dạ" và "bảo vâng" như thế cả, và ai cũng chỉ mong sao là "ổng" kêu ai cũng được – trừ mình. Điều đáng lo là vài thập niên qua (rõ ràng) Trời kêu có hơi nhiều, và kêu tới tấp, kêu lia chia, kêu lia lịa khiến thiên hạ hóa bất an !
Từ Hải Phòng, FB Thảo Dân tường thuật : "Hôm trước, đi từ nhà tới trường có 5' xe máy, đầu đường là một đám tang người chết sinh năm 1960, đoạn giữa một người năm 1958. Gần trường là cậu sinh năm 1977… Họ đều chết vì ung thư".
Để tiết kiệm tiền – thay vì dùng Taxi – tôi cũng hay thuê xe máy để đi lòng vòng nhiều đô thị lớn (lân cận với Việt Nam) như Phnom Penh, Vientiane, Yangon… nhưng chưa bao giờ mà nhìn thấy quá nhiều đám tang như vậy trong vòng năm phút. Năm giờ hay năm ngày cũng thế.
Asia Times cho hay : "Theo thống kê chính thức, khoảng 115.000 công dân Việt thiệt mạng vì ung thư vào năm 2018 – nghĩa là hơn 300 người chết vì căn bệnh này mỗi ngày" (1).
Sao mà chết dữ vậy cà ?
Câu trả lời có thể tìm được qua trang Giáo Dục Việt Nam , đọc được vào hôm 28 tháng 9 năm 2019 : "Hàng triệu dân Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh khổ vì nước bẩn, không khí ô nhiễm".
Những tỉnh thành khác tình trạng cũng đều thế cả và vấn đề không chỉ giới hạn vào ô nhiễm không khí hay nước uống mà còn ở tiếng ồn, rác thải, vi sinh, và thực phẩm nữa. Theo ghi nhận của Bộ Y Tế : "Tính đến năm 2007, có khoảng 51 làng, xã nằm rải rác ở 25 tỉnh/thành phố trong cả nước được ghi nhận là những ‘làng ung thư.’ Tập trung chủ yếu ở miền Bắc, miền Trung - nơi diễn ra các hoạt động tiểu thủ công nghiệp và làng nghề cao với cường độ cao (Hà Tây, Bắc Ninh, Nam Định), gần các khu công nghiệp cũ (như Thái Nguyên, Phú Thọ) hoặc gần các kho bảo vệ thực vật cũ (Nghệ An, Hà Tĩnh)...
Trái : xếp hàng chờ khám ung thư ở Hà Nội. Ảnh : Lê Nguyễn
Phải : giường bệnh chữa ung bướu ở Sài Gòn. Ảnh : Hương Thu
Con số làng ung thư, đến nay, chắc phải nhiều hơn hẳn. Và Bộ Y tế cũng chỉ "ghi nhận" vậy thôi chứ hoàn toàn không có một "động thái" nào khác nữa. Bộ Tài nguyên và môi trường cũng vậy. Sau tất cả những "sự cố" liên quan đến môi sinh, ông Trần Hồng Hà đều lên tiếng trấn an rằng sự việc "chưa đáng quan ngại " hay vẫn ở ngưỡng "an toàn ". Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã từng dõng dạc tuyên bố là "kiên quyết không đánh đổi môi trường để lấy lợi ích kinh tế".
Tuy người đứng đầu chính phủ "kiên quyết" như thế nhưng dân chúng đều "thầm" hiểu rằng Trời kêu ai nấy dạ, và chỉ cầu mong sao cho "ổng" quên cái tên mình. Nếu không có điều kiện để đi tị nạn môi sinh (ở một quốc gia xa xôi nào khác) thì đành cam phận, sống theo thời, và vâng mệnh Trời là thái độ chung của tất cả mọi người dân Việt hiện nay – trừ Đỗ Cao Cường.
Nhân vật này được Nghiệp đoàn Báo chí Việt Nam (VNJU, Vietnamese Journalists Union-Syndicat des Journalists Vietnamiens) giới thiệu như sau : "Đỗ Cao Cường sinh ra ở Hải Phòng, là cựu sinh viên của trường đại học Quốc gia Hà Nội. Ngay từ thời sinh viên, anh đã có nhiều bài viết chống tiêu cực trong xã hội… Cường là người phóng viên dám đi vào thực địa để chụp ảnh, quay phim tố cáo cái xấu, cái ác làm hại người chung quanh. Cho nên anh là người gặp nguy hiểm nhiều nhất trong báo giới Việt Nam. Nhà báo Đỗ Cao Cường từng nhiều lần bị dọa giết do đăng tải các phóng sự không qua kiểm duyệt trên mạng xã hội".
Sao mà tới nỗi "bị dọa giết" lận cà ? Rảnh, đọc qua đôi đoạn nhà báo Đỗ Cao Cường viết về những làng ung thư ở Việt Nam sẽ hiểu ra cớ sự :
Tôi đã tới nhà máy nhiệt điện Duyên Hải (Trà Vinh), các nhà máy nhiệt điện ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình… Các làng ung thư bên cạnh các nhà máy nhiệt điện Trung Quốc mọc theo, những cái chết cam chịu và đau đớn, trong tương lai sẽ không còn chỗ chứa tro xỉ, xỉ than thẩm thấu và phát tán nhanh các thành phần độc hại như thạch tín, chì ra môi trường nước, giết chết loài người cùng tất cả các loài sinh vật…
Tôi cũng đã tới nhà máy đạm Ninh Bình, cũng vay vốn Trung Quốc, cũng do nhà thầu Trung Quốc thi công, họ đưa các thiết bị lạc hậu vào sử dụng, khi bị thua lỗ nhà đầu tư nước khác không dám nhảy vào đầu tư, chỉ sau 4 năm hoạt động nhà máy này lỗ hơn 2.700 tỷ đồng. Nhiều người sống gần đó bị ung thư và chết trẻ. Hầu hết đứa trẻ trong làng bị mắc các bệnh liên quan tới đường hô hấp, phải đeo khẩu trang đi ngủ vì mùi quá hôi thối. Trâu bò uống nước cạnh nhà máy còn chết. Chất amoni khó nhận biết, dễ gây ung thư có lúc vượt từ 26 đến 1.030 lần.
Tôi cũng đã tới nhà máy thép Shengli ở Thái Bình, cũng do Trung Quốc làm chủ. Trong 10 năm nhà máy này hoạt động, nhiều người dân ở thị trấn An Bài (huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình) chết trẻ do ô nhiễm nguồn nước, khói bụi, tiếng ồn phát ra từ nhà máy… Cho nên, đi theo Trung Quốc chỉ có một con đường, đó là con đường chết.
Đỗ Cao Cường còn là đạo diễn của nhiều thước phim mầu xám, ghi nhận những hình ảnh cuộc sống ngắc ngoải của con người và cảnh vật xám xịt xung quanh (Thảm Hoạ Formosa, Lời Kêu Cứu Muộn Màng,Để Tang Đất, Xác Sống Ở Hà Nội, Làng Chết Ở Hải Phòng…) với hy vọng khán giả nhận thức được diện được "những tên tội phạm, những kẻ sát nhân, chúng không chỉ chống lại loài người mà còn tước đoạt quyền sống của các loài sinh vật khác".
Cái giá phải trả cho những cuốn phim ngắn ngủi này hoàn toàn không rẻ. Em không chỉ bị đe dọa mà còn bị vu vạ bởi những lời lẽ bẩn thỉu và ti tiện từ nhiều phía. Dù tuyệt đối đơn độc, Đỗ Cao Cường vẫn không hề nao núng hay phẫn nộ :
"Tôi xin phép gửi lời thương xót vô tận dành tặng các bạn dư luận viên cùng tất cả những người con thiếu học, thiếu chiều sâu, vô cảm trong cái đất nước này, nếu nhìn kỹ, không cần đợi đến tương lai, bản thân các bạn và gia đình các bạn cũng đang là nạn nhân, nạn nhân của một học thuyết không tưởng, nạn nhân của những vấn nạn vô phương cứu chữa".
May mà có em đời còn dễ thương !
Tưởng Năng Tiến
Nguồn : RFA, 09/10/2019 (tuongnangtien's blog)
(1) According to official statistics, almost 115,000 citizens in Vietnam were killed by cancer in 2018 – meaning more than 300 died of the disease each day.
Không còn nghi ngờ gì nữa Việt Nam là đất nước có con số tử vong về ung thư và tai nạn giao thông cao nhất nhì thế giới. Những con số không biết nói dối về hiện trạng này đang đánh thức sự lơ là của công chúng về những cái chết được báo trước mà chính người dân, do thiếu hiểu biết về cuộc sống đã tự chuốc lấy cho mình.
Việt Nam là đất nước có con số tử vong về ung thư và tai nạn giao thông cao nhất nhì thế giới
Người Việt rất thờ ơ với căn bệnh ung thư. Với nhiều người đây là căn bệnh "trời kêu ai nấy dạ" và không hề để ý tới những nguyên nhân xa hay gần để tránh nó. Gần là rượu và thuốc lá, xa là ô nhiễm môi trường hay an toàn thực phẩm, mọi thứ đều có thể lên tiếng để cộng đồng, nhà nước tiếp tay bảo vệ. Bộ y tế đã chạy tội khi con số ung thư cao vượt tầm kiểm soát. Thiếu giường, thiếu thuốc, thiếu năng lực đào tạo đang làm Bộ y tế khủng hoảng và do đó việc phòng chống ung thư xem ra không thiết thực với những đòi hỏi sát sườn.
Tai nạn giao thông là một vấn nạn khác đang giết người dân mỗi ngày ngoài đường. Con số người bị thương và chết ngày một tăng cao tỷ lệ thuận với việc mở đường hay xây những con đường cao tốc mới. Người dân cũng cho rằng tai nạn gia thông không ai muốn xảy ra và vì vậy cũng là dạng "trời kêu ai nấy dạ".
Nếu sống tại những nước có nền kinh tế phát triển cao hơn, một thể chế dân chủ thật sự hơn thì sự thể đã khác, nhất là lĩnh vực tai nạn giao thông, thứ có thể kiểm soát dễ dàng bằng những biện pháp giao thông hiện đại chắc chắn sẽ giúp bảo vệ sinh mạng người dân an toàn hơn do quy hoạch và các bản vẽ giao thông phù hợp.
Hai vụ tai nạn giao thông mới và đau lòng nhất đều do xe có tải trọng lớn gây ra có thể tránh được nếu Bộ Giao thông Vận tải nắm bắt tình trạng lưu thông của từng khu vực. Chiều ngày 2 tháng 1 năm 2019 xảy ra một vụ tai nạn do lái xe đầu kéo chở thùng container 40 feet trên Quốc lộ 1A, hướng từ miền Tây về Thành phố Hồ Chí Minh. Khi đến ngã tư Bình Nhựt, đoạn gần cầu Bến Lức, tỉnh Long An, xe bất ngờ tông hàng loạt xe máy dừng đèn đỏ phía trước gây cho 4 người chết tại chỗ hơn 20 người khác bị thương.
Cơ quan điều tra xác nhận tài xế vừa uống rượu trong một đám giỗ vừa dương tính trong khi thử nghiệm có sử dụng ma túy hay không.
Kết quả này cho thấy luật lệ giao thông áp dụng cho tài xế các loại xe vận tải hết sức lỏng lẻo. Ai cũng biết ma túy là chất gây ảo giác khiến con người có cảm tưởng mình sáng suốt và mạnh mẽ hơn sau khi sử dụng. Đây là lý do mà cánh tài xế xe tải đường dài thường tìm tới chúng như một phương thuốc khiến buồn ngủ, mỏi mệt bị đánh tan. Nhưng sự thật ngược lại hoàn toàn với niềm tin ngu muội này. Ma túy là chất giúp cho con người bay bổng trong ảo giác và sự bay bổng ấy làm cho một tài xế bình thường không thấy được hình ảnh phía trước anh ta một cách chính xác. Tai nạn xảy ra do ảo giác là điều có thể tránh nếu luật giao thông quy định chặt chẽ và biện pháp chế tài thật gắt gao may ra mới tránh được tình trạng sử dụng ma túy trong giới tài xế đường dài.
Biện pháp hay nhất là cấm tài xế xe đường dài lái xe liên tục trong 10 tiếng đồng hồ. Trạm cân xe có thể theo dõi tình trạng ngủ đủ giấc của tài xế và đôi khi kiểm tra ma túy đột xuất khiến tài xế lo sợ không dám sử dụng chúng nữa.
Tai nạn thứ hai vừa xảy ra vào khoảng 14 giờ 15 ngày 21/1, xe tải biển số 29C - 719.53 lưu thông trên Quốc lộ 5, đoạn qua xã Kim Lương (huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương) đã đâm vào đoàn người đang trên đường đi thắp hương tại một đài tưởng niệm liệt sĩ ở gần đó trở về. Theo thông tin tại hiện trường, vụ tại nạn làm 8 người tử vong, 7 người bị thương.
Nguyên nhân được cơ quan điều tra xác nhận là tài xế gây ra tai nạn cũng dương tính sau khi xét nghiệm ma túy trong máu của đương sự.
Vụ tai nạn này còn một điểm sai trái dẫn đến tai nạn là chiếc cầu vượt dành riêng cho người đi bộ. Hình ảnh báo chí đăng tải cho thấy chiếc cầu băng ngang quốc lộ 5 và người đi bộ được dẫn xuống trên lề đường của xa lộ trong phạm vi mà xe lưu thông có thể va chạm bất cứ lúc nào.
Nạn nhân của vụ tai nạn này băng qua đường bằng cầu vượt và họ dẫn nhau đi hàng một trên lề đường để đến điểm ra khỏi xa lộ. Chiếc xe mất lái đã cán những người này khi họ không hề hay biết gì. Còn sự thương tâm nào hơn do tắc trách của một bản vẽ ngu dốt ?
Chiếc cầu cho thấy tư duy làm cho có việc bất kể phương pháp và nhất là mức độ an toàn phải được tính tới đầu tiên trong bất cứ hoạt động nào của giao thông công cộng. Một bảng chỉ đường không phù họp, một lằn kẻ sai quy tắc lưu thông hay lề đường quá hẹp đều là nguyên nhân dẫn đến tai nạn. Sở giao thông vận tải của địa phương là nơi chịu trách nhiệm đầu tiên khi sự cố xảy ra. Bộ Giao thông và vận tải liên đới trách nhiệm và tất cả các tai nạn giao thông ra tại Việt Nam cần phải có chỉ đạo từ Bộ để từ đó các kỹ sư cầu đường có trách nhiệm hơn trong các bản vẽ của họ.
Quy hoạch đường bộ là trách nhiệm của Bộ giao thông Vận tải vậy chiếc cầu vượt gián tiếp gây ra chết người này là lỗi của Bộ hay của Sở ?
Hơn 6.000 người chết trong 9 tháng đầu năm 2018 có phải là con số bình thường như các quan to thường phán hay không ?
Sau nhiều năm công luận kêu gọi xóa bỏ loa phường vì tính bất cập của nó, gần đây cơ quan chức năng Hà Nội đã có động thái đáp ứng. Đó là dùng thiết bị thông minh gắn tại nhà dân để phường xã phát thanh trực tiếp đến từng nhà. Người dân và các chuyên gia thông tin truyền thông nghĩ gì về việc này ?
Hệ thống phát thanh loa phường ở Hà Nội. (Ảnh minh họa chụp trước đây) - RFA PHOTO
Loa phường, một sản phẩm thường thấy ở các nước cộng sản, với mục đích tuyên truyền cổ động các chính sách của nhà nước. Vào ngày 9 tháng 1 năm 2017, phát biểu tại hội nghị triển khai công tác năm 2017 của Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Hà Nội, ông Nguyễn Đức Chung đã nhận định ‘loa phường’ đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử, do vậy cần đánh giá, nếu thấy không hiệu quả thì nên bỏ. Ý kiến của ông Nguyễn Đức Chung khi đó được sự đồng tình của người dân. Có lẽ đây là một trong số ít lần, ý kiến của vị chủ tịch thành phố Hà Nội được người dân hưởng ứng nhiều như vậy.
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, Anh Trọng, một người dân ở Hà Nội, cho biết ý kiến của mình về chiếc loa phường:
"Với góc độ là người dân Hà Nội sống trong nội đô thì Anh thấy bỏ loa phường là rất tốt, bởi vì nó đỡ hẳn một cái kênh ô nhiễm tiếng ồn, bởi vì trong nội đô vì đã phải tiếp xúc với rất nhiều thể loại âm thanh khác nhau rồi. Với lại trong nội đô người ta đã có nhiều cách tiếp cận với nhiều nguồn thông tin, kể cả thông tin từ cơ sở. Trong khi loa phường đưa thông tin lại mang tính áp đặt, có thông tin không cần thiết mà nó cứ văng vẳng ở tai rất khó chịu. Thứ nữa là cái thời đại bây giờ có nhiều cách để các cấp chính quyền từ trung ương cho đến địa phương truyền tải thông tin đến người dân, kể cả thông qua mạng xã hội. Cho nên cái việc bỏ loa phường là anh thấy ủng hộ".
Nhận xét về loa phường, Ông Nguyễn Lâm Thanh, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội truyền thông số Việt Nam đưa ra nhận định:
"Tôi nghĩ nó sẽ phụ thuộc vào tính chất, chẳng hạn như những nơi mà thông tin nhiều như ở thành phố thì chắc là nó không cần thiết. Còn tính năng cảnh báo, trường hợp đột xuất thì có nhiều cách khác nhau. Ở những nơi vùng sâu vùng xa mà thông tin rất thiếu thì có thể loa phường còn tác dụng, còn ở thành phố thì tôi nghĩ nó không cần thiết".
Tuy nhiên ý kiến của Chủ tịch Ủy ban nhân dân Hà Nội Nguyễn Đức Chung khi đó lại không được sự đồng tình của Sở Thông tin và truyền thông Hà Nội. Ý kiến ngược lại này phải chăng là do lợi ích nhóm, vì mỗi lĩnh vực, mỗi ngành nghề đều có những dự án, những lĩnh vực thuộc quyền lợi của mình.
Cho đến tháng 8 năm 2017, chính quyền Hà Nội đã tìm ra giải pháp có lẽ sẽ vẫn đảm bảo quyền lợi của các các "nhóm" ! ? Một trong những nội dung của đề án "Sắp xếp lại và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động đài truyền thanh phường, xã, thị trấn trên địa bàn thành phố", là dùng thiết bị thông minh gắn tại nhà dân để thay thế loa phường.
Thiết bị thông minh mới này có tên M-Gateway, hiện do công ty Mobifone sản xuất và gắn thử nghiệm tại 200 hộ dân tại các quận Ba Ðình, Cầu Giấy và Hoàn Kiếm thuộc trung tâm thành phố Hà Nội.
Thiết bị thông minh M-Gateway dự định đặt tại nhà dân để thay thế hệ thống phát thanh loa phường ở Hà Nội. Courtesy Mobifone
Theo thông tin từ Trung tâm công nghệ thông tin MobiFone, thiết bị M-Gateway có chức năng phát trực tiếp các bản tin của chính quyền đến từng hộ dân, có thể kết nối với điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng… tuy nhiên tất cả mọi chức năng cần phải kết nối internet mới sử dụng được.
Nhật xét về việc dùng thiết bị thông minh thay thế loa phường, Anh Trọng sống ở Hà Nội, cho biết:
"Cái thiết bị mới đặt trong nhà này, Anh thấy là khó khả thi, trừ khi họ có cái chế tài để bắt từng gia đình phải mua trang bị. Nếu mà để cho người dân tự nguyện thì anh nghĩ nhu cầu của người dân cũng không đến mức họ tự nguyện lắp ở trong nhà đâu. Tại vì, thứ nhất đối với tầng lớp thanh niên hay tuổi trẻ thì họ cũng có nhiều cách để tiếp cận thông tin, còn đối với một số người cao tuổi một chút mà có nhu cầu nghe loa phường, nghe chương trình thời sự qua kênh loa phường thì có lẽ họ cũng khó sử dụng cái thiết bị mà phải cắm qua internet ở trong nhà như thế".
Theo ông Nguyễn Lâm Thanh, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội truyền thông số Việt Nam, kêu gọi lắp đặt thiết bị thông minh tại nhà dân để thay thế loa phường là xâm phạm quyền riêng tư của người dân. Ông nói tiếp:
"Theo tôi dùng thiết bị thông minh thay thế loa phường là không khả thi vì không ai làm như thế cả. Thực ra thì chính quyền có thể để ra một cái địa chỉ trên mạng, rồi thông báo cho người dân biết các việc ấy. Chứ còn lắp một cái thiết bị ở trong nhà dân chắc là chẳng ai đồng ý. Còn nếu người ta đồng ý thì sau đó người ta cũng phá đi chứ chẳng ai để cái đó trong nhà. Còn nếu kêu gọi mua thì tôi nghĩ cũng chẳng ai mua, vì cái đó xâm phạm cái quyền riêng tư ở trong nhà người ta".
Chúng tôi liên hệ bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó trưởng phòng Văn hóa Thông tin quận Hoàn Kiếm, là một trong các quận tại Hà Nội được lắp thử nghiệm thiết bị thông minh thay thế loa phường, để tìm hiểu thêm thông tin liệu có bắt buộc người dân gắn thiết bị mới này không, thì được bà Hiền trả lời như sau:
"Anh ơi nếu anh muốn làm việc thì phải đến quận anh ạ, anh ra đấy đến phòng em làm việc đi, ai lại làm việc qua điện thoại thế anh".
Một người dân sống tại quận Cầu Giấy, Hà Nội cho biết ông cũng muốn có thiết bị này, tuy nhiên ông chỉ lo lắng về chi phí:
"Nếu trang bị toàn dân thì kinh phí nhà nước có đảm bảo không ? Cái thứ hai là dân cũng muốn có nhưng có phải mất cước hàng tháng không ? "
Theo Kỹ sư Đoàn Quang Hoạt, thiết bị thông minh thay thế loa phường cũng là một cái ý tưởng hay:
"Thiết bị này vẫn có thể dùng được mục đích của loa phường, thông tin công cộng, thông tin phục vụ cộng đồng, nhưng mà cách thức nghe, thời gian nghe và âm lượng nó cũng phù hợp với từng người hơn. Tôi nghĩ vì phục vụ cho cộng đồng nên chi phí phải là do cộng đồng, tức là nếu nhà nước có điều kiện để trang bị là tốt nhất".
Tuy nhiên theo Anh Trọng thì nếu để người dân tự nguyện lắp đặt thì không khả thi, trừ khi là có chế tài gì bắt buộc người dân phải mua, mà như thế thì người dân cũng không thấy thoải mái. Anh nói tiếp:
"Nếu thay loa phường bằng thiết bị thông minh gắn trong nhà thì Anh nghĩ đúng là bình mới rượu cũ, nó cũng chẳng giải quyết được vấn đề gì. Trừ khi họ dùng cái giải pháp công nghệ gì đấy cao hơn, không phát sinh chi phí trang bị thiết bị mới. Tại vì nếu người dân không mua mà nhà nước trang bị thì thật ra cũng là từ tiền thuế của dân thôi, nó cũng chẳng khác gì".
Vào đầu tháng 10 năm 2018, Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội tổ chức khảo sát, ý kiến người dân về đài truyền thanh phường sau một năm thực hiện đề án "Sắp xếp lại và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động đài truyền thanh phường, xã, thị trấn trên địa bàn thành phố Hà Nội". Theo thông tin từ Cổng thông tin điện tử của chính quyền Hà Nội, tính đến ngày 10 tháng 10 năm 2018, chỉ có 50% ý kiến đồng ý thay thế loa phường bằng thiết bị thông minh.
********************
‘Tàu lạ’ lại tấn công ngư dân Quảng Nam (RFA, 16/10/2018)
Một tàu cá của ngư dân Quảng Nam bị một ‘tàu lạ’ tấn công đâm vào đuôi khiến nước tràn vào khoang rồi bỏ chạy khỏi hiện trường.
Một tàu cá Việt Nam bị tàu Trung Quốc đâm chìm ngày 2/6/2014. AFP photo
Truyền thông trong nước loan tin hôm 16/10 ; theo đó vụ việc được nói diễn ra trưa ngày 15/10 khi tàu cá mang số hiệu QNa 90398TS do ông Huỳnh Tèo (ngụ tại xã Tam Quang, huyện Núi Thành, Quảng Nam) làm thuyền trưởng cùng 13 ngư dân đang đánh cá tại khu vực đảo Đá Bắc (quần đảo Hoàng Sa.)
Báo trong nước nói các ngư dân thấy ‘tàu lạ’ không treo cờ và có ghi chữ nước ngoài, nhưng không nói rõ là chữ nước nào và nội dung là gì.
Sau khi bị tấn công, ông Huỳnh Tèo đã phát tín hiệu cầu cứu và được một tàu vỏ thép của ông Huỳnh Văn Tạo, cũng ở xã Tam Quang đến và đưa các thuyền viên lên tàu vỏ thép an toàn.
Tin cho biết tàu cá bị đâm của ông Tèo đang được tàu vỏ thép của ông Tạo dắt vào bờ nhưng chưa rõ thời gian và địa điểm cập bến.
Trao đổi với báo trong nước vào sáng 16/10, ông Ngô Tấn, Phó Giám đốc sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam, xác nhận sự việc trên, đồng thời cho biết vẫn chưa xác định được ‘tàu lạ’ gây ra vụ việc là của ai và vẫn đang trong quá trình xác minh.
Từ trước đến nay, tình trạng tàu cá của ngư dân Việt Nam bị tàu Trung Quốc tấn công trong khu vực Hoàng Sa thường xuyên diễn ra. Trong nhiều trường hợp, truyền thông trong nước không nói rõ là tàu Trung Quốc mà chỉ dùng cụm từ ‘tàu lạ.’
Tuy nhiên, sự việc gần đây nhất được báo trong nước nói rõ bị tàu Trung Quốc tấn công là vụ tàu cá Quảng Ngãi số hiệu QNg 90546 TS bị đâm chìm gần Quần Đảo Hoàng Sa sáng ngày 7/8/2018.
Một số khảo sát tại các thành phố Việt Nam cho thấy, ngoài tiếng ồn do xe cộ lưu thông trên đường, một số cửa hàng kinh doanh quần áo thời trang, điện tử, điện máy, nhiều quán ăn và ngày cả bán hàng rong… cũng sử dụng loa công suất lớn để quảng cáo thu hút khách hàng. Thế rồi chính người dân sống trong cộng đồng cũng gây ra nhiều tiếng ồn quá mức cho phép.
Giờ cao điểm tại Hà Nội. (Ảnh minh họa) AFP
Chúng tôi có liên lạc với một người dân tại Nghệ An và được chia sẻ như sau :
"Các cửa hàng buôn bán như điện máy, điện tử và điện thoại di động mở loa quá to, đối với người dân ở đây chúng tôi cũng đã phản ánh vài lần rồi nhưng mà cũng không được cải thiện lắm, cho nên đề nghị cơ quan chức năng có biện pháp để giải quyết giúp cho đời sống nhân dân ổng định hơn".
Một bạn trẻ thì lại tỏ ra rất bức xúc về âm thanh quá lớn khắp nơi, bạn nói với chúng tôi :
"Em thì rất bực bội vì làm việc gì cũng không hiệu quả được như học tập làm việc hay bất cứ việc gì. Ngay cả trong nhà mình nói chuyện với nhau, giao tiếp ảnh hưởng rất là nhiều".
Đại diện của một cửa hàng kinh doanh điện thoại tại quận 3 cho biết vì sao lại sử dụng loa với công suất lớn :
"Khi truyền thông về các phương tiện về loa thì nó thu hút được rất nhiều, bởi vì khi họ đi ngang họ nghe tiếng họ sẽ nghĩ ở đây đang có chương trình gì đó thì ít nhất người ta cũng sẽ lắng nghe, còn truyền thông bằng các kiểu khác nhiều khi bị loãng".
Kết quả khảo sát và kiểm tra của cơ quan quản lý đô thị tại Sài Gòn thì hầu hết các cửa hàng kinh doanh điện tử, các quán án quán nước… với tiếng ồn đều vượt mức cho phép từ 17 đến 35 (dBA).
Thực tế cho thấy tiếng ồn không chỉ gây khó chịu nhất thời mà về lâu về dài còn gây ảnh hưởng tiêu cực và đến sức khỏe con người.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, âm lượng khoảng 76 decibels (dB) là bắt đầu chạm ngưỡng tiếng ồn gây ra cảm giác khó chịu. Ngưỡng nghe trong giới hạn chịu đựng của con người là khoảng 110 dB. Âm thanh quá lớn làm giảm thính lực và làm hỏng các tế bào tiếp nhận âm thanh. Các tế bào này không thể tái tạo nên người nghe rất khó phục hồi thính giác.
Đồng ý với việc tiếng ồn gây ảnh hưởng lớn đến thính giác và nguy hại không thể phục hồi, một vị bác sĩ xin được giấu tên hiện đang làm việc tại Bệnh viện Tai- Mũi-Họng Sài Gòn giải thích ảnh hưởng ô nhiễm tiếng ồn được phân ra làm hai nhóm chính là thính giác và ảnh hưởng toàn cơ thể. Vị bác sĩ cho biết thêm :
"Với tiếng ồn cường độ thấp gây ra đau đầu, rối loạn giấc ngủ hay các biểu hiện về tim mạch. Đặc biệt đối với trẻ em cơ thể rất là nhạy cảm nên tiếng ồn thấp đó sẽ gây cho trẻ em mất tập trung. Đây là một vấn đề công cộng rất là lớn mà chúng ta cần quan tâm, sự ảnh hưởng lớn nhất đối với tiếng ồn là sự giảm nghe không thể hồi phục".
Bác sĩ Huỳnh Hoa từng làm việc tại bệnh viện Đa khoa Hà Nội chia sẻ với chúng tôi :
"Chúng ta tiếp xúc tiếng ồn hằng ngày nhưng tai chúng ta chỉ chịu đựng được tiếng ồn ở mức độ là sinh hoạt thôi là 60 đến 80 decibels (dB) là cùng nếu vượt qua ngưỡng 85 db thì sẽ dễ bị tổn thương thính lực. Nếu chúng ta tiếp xúc với tiếng ồn thường xuyên thì tai chúng ta sẽ giảm đi và gây điếc tai và qua chừng một tiếng đồng hồ coi chừng bị điếc tai trong và điếc tai trong là điếc không hồi phục rất nguy hiểm".
Theo điều 17 nghị định 155 do chính phủ Việt Nam ban hành năm 2016 về việc xử phạt vi phạm môi trường về tiếng ồn thì mức phạt đối với các trường hợp vi phạm thấp nhất là 1 triệu đồng và cao nhất là 160 triệu đồng đối với cá nhân. Còn đối với tổ chức, doanh nghiệp thì mức thấp nhất là 2 triệu đồng và cao nhất lên tới 320 triệu đồng.
Một vị chuyên gia về môi trường không muốn nêu tên hiện đang sống tại Sài Gòn cho rằng việc xử phạt ô nhiễm tiếng ồn thật sự khó. Ông cho biết :
"Vấn đề tiếng ồn nó rất khó trong việc xử phạt, bởi vì ngay cả trong một cơ sở sản xuất thôi có thể bình thường người hoạt động gây ồn nhưng khi được người dân phản ánh thì chỉ cần điều chỉnh về âm lượng một cái thì có thể giảm tiếng ồn dưới tiêu chuẩn liền và như vậy không có cơ sở để xử phạt người ta".
Một ý kiến khác được Phó giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng việc này hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức của người dân.
"Tôi cho là không khó, thật sự mà nói nó phụ thuộc vào dân trí. Ví dụ một anh lái xe nếu mà ý thức được rằng việc bóp còi nó ảnh hưởng đến thính giác người khác thì anh ta sẽ không làm. Nếu tất cả mọi người ý thức được ô nhiễm tiếng ồn gây nguy hại cho sức khỏe con người, gây mất trật tự thành phố thì tức khắc mọi người sẽ dẹp đi, tôi cho rằng phụ thuộc vào dân trí khá nhiều và đưa ra các quy tắc ứng sử để không có tiếng ồn nữa thì tôi cho là chúng ta làm được và tất nhiên cần một thời gian nhất định".
Khoản thời gian nhất định đó là bao lâu thì chưa thể tìm được lời giải đáp. Lý do vì thực trạng ô nhiễm tiếng ồn hiện nay chưa thấy cơ quan chức năng có biện pháp giảm thiểu hữu hiệu. Trong khi đó thì mức độ mỗi lúc một tăng thêm đáng quan ngại qua số lượng phương tiện giao thông gây ồn không hề được giới hạn, cơ sở sản xuất phát ra âm thanh quá lớn chưa được khống chế…
********************
Công an Việt Nam thu giữ 1 lượng lớn ma túy đá (RFA, 16/10/2018)
Công an Việt Nam phát hiện một lượng hàng lớn bị nghi ngờ là ma túy đá (methamphetamine) trị giá khoảng 3 triệu USD trong 1 chiếc xe tải chạy quá tốc độ.
Hai người H'mong bị bắt ngày 2/1/2018 tại tỉnh Tây Bắc Điện Biên Phủ do nhập lậu 489 túi heroin trị giá khoảng 3 triệu USD từ Lào. AFP
AFP trích dẫn tin từ cơ quan chức năng Việt Nam hôm thứ Ba 16 tháng 10 với thừa nhận đây là vụ phát hiện mới nhất tại Việt Nam nơi mà tình trạng sử dụng các loại ma túy tổng hợp đang tăng đáng kể.
Theo AFP, 2 người đàn ông đã thoát khỏi hiện trường nhưng sau đó một trong 2 người, mang quốc tịch Lào đã bị bắt. Công dân Lào này khai ông ta được hứa trả 10.000 USD để đưa số hàng ma túy đến thành phố Đà Nẵng, một trung tâm du lịch trên bờ biển miền Trung Việt Nam.
Một viên chức công an nói với AFP rằng nhà chức trách vẫn đang tìm kiếm nghi phạm thứ hai là công dân Việt Nam. Theo người này cho biết, họ tìm thấy12 túi màu xanh lá cây có chứa các gói nhỏ của một chất trắng có trọng lượng tổng cộng 309 kg.
Tuy Việt Nam có luật pháp nghiêm ngặt về sử dụng ma túy nhưng lại là trung tâm vận chuyển cũng như thị trường phổ biến cho các loại ma túy từ khu vực biên giới "Tam giác vàng" nổi tiếng không có luật lệ gì nằm giữa Lào, Myanmar và Thái Lan.
Thuốc phiện và bạch phiến từ lâu đã là những loại được người lớn tuổi sử dụng ; nhưng lớp trẻ ăn chơi sau này có xu hướng chuyển sang dạng thuốc viên tổng hợp như thuốc lắc, ma túy đá, ketamine.
Những loại ma túy tổng hợp được tuồn vào Việt Nam từ các nước lân cận ; nhưng theo công an Việt Nam thì trong những tháng gần đây đã phát hiện được những phòng thí nghiệm tổng hợp ma túy ngay trong nước.
AFP cho biết theo số liệu chính thức, có 220.000 người sử dụng ma túy ở Việt Nam, và tình trạng sử dụng các chất tổng hợp đã tăng 7% trong giai đoạn 2001 và 2016.
Mới vào ngày 16 tháng 9 vừa qua, có 7 trường hợp sốc ma túy chết tại lễ hội âm nhạc điện tử ‘Du Hành đến Mặt Trăng’ tổ chức ở Công Viên Nước Hồ Tây tại Hà Nội.
Các quan chức và người ủng hộ đã cảnh báo sự nguy hiểm của việc sử dụng ma túy sau sự viện bảy người Việt Nam đã chết vì do sốc ma túy tại một lễ hội âm nhạc ở Hà Nội vào tháng trước
*******************
Vấn đề ung thư 'đang bị hiểu sai ở Việt Nam' ? (BBC, 16/10/2018)
Một bác sĩ ở Thành phố Hồ Chí Minh nói với BBC rằng dường như giới đấu tranh chống thực phẩm bẩn "đã nói về ung thư nhiều quá mức cần thiết".
Bệnh viện Ung bướu tại Thành phố Hồ Chí Minh thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải
Hồi đầu tháng 10/2018, hai nhà khoa học James P. Allison, người Mỹ và Tasuku Honjo, người Nhật, được giải Nobel Y học năm 2018, nhờ phương pháp tiếp cận mới trong điều trị ung thư.
Công trình của hai nhà khoa học này đã tìm ra "liệu pháp ức chế điểm kiểm soát miễn dịch", giúp điều trị các bệnh ung thư khó điều trị như ung thư da hoặc phổi.
Cùng thời điểm, báo Việt Nam cho hay, nhiều bệnh nhân ung thư ở Bệnh viện K. ở Hà Nội "sống thêm vài năm sau khi dùng thuốc miễn dịch nhờ đáp ứng thuốc tốt".
Tuy vậy, chi phí điều trị thuốc miễn dịch được ghi nhận "có giá rất cao". Theo báo Zing, một lọ thuốc dao động hơn 60 triệu đồng, mỗi bệnh nhân phải sử dụng 1-2 lọ trong một lần với liệu trình 3 tuần/lần.
Chi phí điều trị bằng thuốc miễn dịch hiện nay chưa được bảo hiểm y tế chi trả nên người bệnh phải thanh toán 100%.
Tờ báo cũng cho hay, mỗi năm, Việt Nam có khoảng 164.671 ca mắc ung thư mới và khoảng 114.871 ca tử vong do ung thư. Phần lớn trường hợp ung thư đến bệnh viện khi đã ở giai đoạn muộn nên việc điều trị khó khăn và tốn kém.
Giáo sư Tasuku Honjo (giữa) là một trong hai người nhận giải Nobel Y học năm 2018
'Bệnh của thế giới văn minh'
Trả lời BBC hôm 15/10, Tiến sĩ, bác sĩ Võ Xuân Sơn, Phòng khám Quốc tế EXSON ở Thành phố Hồ Chí Minh cho hay: "Ý kiến của tôi có lẽ hơi khác, thậm chí là ngược lại so với các bác sĩ làm về ung thư ở Việt Nam".
"Dựa vào các số liệu được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Ung thư toàn cầu (Globocan) công bố, Việt nam không phải là nước mắc ung thư nhiều".
"Tỷ lệ mắc ung thư ở nam giới của Việt Nam là 163,1 đến 223,7 người tính trên 100.000 dân, thuộc nhóm 3 (tính từ nhiều nhất trở xuống)".
"Tỷ lệ này ở nữ giới là 109,3 đến 129,6 người, thuộc nhóm 5 - nhóm áp chót (gần ít nhất), của thế giới. Tính chung cho cả hai giới, tỷ lệ mắc ung thư của khu vực Đông Nam Á là 143,3 người trên 100.000 dân, thì thuộc nhóm thấp của thế giới".
Mỗi năm, Việt Nam được ghi nhận có khoảng 164.671 ca mắc ung thư mới và khoảng 114.871 ca tử vong do ung thư
"Tôi không biết chính xác, hiện nay, tỷ lệ mắc ung thư mới ở Việt Nam có tăng lên so với trước đây hay không. Nhưng chắc chắn là hiện nay ở Việt Nam, khả năng phát hiện ung thư tốt hơn, nên ung thư được phát hiện nhiều hơn".
"Bên cạnh đó, việc trao đổi thông tin có nhiều tiến bộ, nên người ta nói về ung thư nhiều hơn, và cộng đồng biết đến nhiều trường hợp ung thư hơn".
"Theo tôi, ung thư là loại bệnh của thế giới văn minh. Việt Nam, và cả khu vực Đông Nam Á nói chung, chưa đủ văn minh để được cho rằng có tỷ lệ mắc ung thư cao so với thế giới. So với các khu vực như Úc, Tây Âu, Bắc Âu, Bắc Mỹ, tỷ lệ mắc ung thư ở Đông Nam Á chỉ bằng một nửa. Tuy nhiên, vấn đề là tỷ lệ tử vong do ung thư của khu vực Đông Nam Á rất cao, gấp đôi so với các khu vực trên".
Bác sĩ Võ Xuân Sơn cho biết thêm : "Giống như đối với tất cả các loại bệnh khác, hệ thống y tế Việt nam không làm cho người dân tin tưởng khi họ bị bệnh. Đối với hầu hết người Việt Nam, phát hiện ung thư được xem như án tử hình".
"Khi đó, họ sẵn sàng bán nhà cửa, ruộng, vườn để chữa. Với hệ thống y tế được quản trị rất kém, không tạo được niềm tin cho người bệnh, việc người bệnh tìm đến Singapore hay Thái Lan chữa bệnh là việc tất yếu, nhất là khi người ta muốn xóa cái "án tử".
"Tôi không làm về lĩnh vực ung thư, nên không có đánh giá cá nhân về liệu pháp miễn dịch. Tuy nhiên, nếu nó là phương pháp chữa ung thư hiệu quả, tôi tin là nó nhanh chóng được áp dụng tại Việt Nam".
"Theo tôi, các bác sĩ ở Việt Nam rất có khả năng trong việc làm chủ các công nghệ chẩn đoán và điều trị mới. Nếu như Việt Nam cải tiến được vấn đề quản trị y tế, tôi tin là kết quả điều trị ung thư, cũng như các loại bệnh khác, hoàn toàn không thua kém các nước trong khu vực".
"Cuối cùng, tôi thấy là vấn đề ung thư đang bị hiểu sai ở Việt Nam. Dường như các nhà đấu tranh chống thực phẩm bẩn, thực phẩm độc hại, đã nói về ung thư nhiều quá mức cần thiết".
"Thực phẩm bẩn và độc hại có thể làm tăng một chút tỷ lệ ung thư. Nhưng điều đó cần phải có thời gian. Trong khi đó thì người ta thường chết do ngộ độc trước khi ung thư kịp phát triển để chúng ta phát hiện ra chúng".
Ben Ngo
Cấu tạo về cơ thể, sinh lý khác nhau giữa đàn ông và phụ nữ khiến người phụ nữ thường dễ mắc một số bệnh mà đàn ông không có.
Một phụ nữ chụp X quang hàng năm phòng ngừa ung thư vú. AFP photo
Nguy cơ của những bệnh này đặc biệt lên cao khi phụ nữ càng lớn tuổi. Tuy nhiên chúng có thể được phòng tránh hoặc được điều trị khỏi nếu phát hiện kịp thời.
Chị Hà là một phụ nữ ở độ tuổi ngoài 40, sinh sống ở Sài Gòn. Từ nhiều năm nay, năm nào chị cũng định kỳ đi khám sức khỏe tổng quát và đặc biệt chú ý đến một số bệnh của phụ nữ mà chị cho là hết sức quan trọng.
Người phụ nữ tuổi 40 chắc quan tâm nhất là khả năng ung thư vú và ung thư cổ tử cung. Ung thư vú thì chắc khoảng 6 tháng nên khám một lần. Còn ung thư cổ tử cung chắc cũng khoảng 6 tháng đến 1 năm phải đi khám một lần….
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư vú và ung thư cổ tử cung là những bệnh phụ nữ phổ biến nhất hiện nay trên thế giới, khiến hàng trăm ngàn người chết mỗi năm trên toàn thế giới.
Ung thư vú
Thống kê của WHO cho biết mỗi năm trên thế giới có khoảng hơn 1 triệu phụ nữ được chẩn đoán ung thư vú. Căn bệnh khiến khoảng hơn 400,000 người chết mỗi năm. Riêng tại Việt Nam, con số thống kê gần đây cho thấy phụ nữ từ độ tuổi 30 đến 34 có tỷ lệ mắc bệnh là 11,9/100.000 dân. Tỷ lệ này ở người từ độ tuổi từ 40 đến 44 là 26,6.
Tuy nhiên căn bệnh này cũng có khả năng điều trị khỏi cao nhất trong các loại ung thư. Nếu phát hiện ở giai đoạn đầu, cơ hội chữa khỏi là 90%, và ở giai đoạn 2 là 60%.
Việc phát hiện sớm ung thư vú được coi là yếu tố quan trọng nhất trong điều trị ung thư. Tiến sĩ Jennifer Loud thuộc viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ cho biết :
Hiệp hội ung thư Mỹ khuyến cáo phụ nữ nên đi chụp ngực thường xuyên từ độ tuổi 40 trở lên. Phụ thuộc vào những yếu tố có thể làm nguy cơ bị ung thư tăng cao như trong gia đình có người đã bị ung thư vú, hay hồ sơ bệnh lý của người phụ nữ mà bác sĩ quyết định người phụ nữ đó ở nguy cơ trung bình hay cao.
Theo tiến sĩ Jennifer Loud, với những người có mức nguy cơ trung bình, việc đi chụp ngực mỗi năm hoặc hai năm một lần là đủ. Tuy nhiên với những người mang trong mình các gene di truyền có thể gây ung thư vú như gene BRCA 1 thì khuyến cáo cho việc chụp ngực và chụp cộng hưởng từ tuổi 35 trở lên và làm mỗi năm sau đó cho đến khi người phụ nữ được phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ ngực.
Theo tiến sĩ Jennifer Loud, những người mang trong mình gene BRCA 1 có đến 87% nguy cơ bị ung thư vú. Mức này ở người bình thường là 12% và thường chỉ xảy ra sau khi đã ngoài 50 tuổi.
Những người nghĩ rằng mình có thể có gene BRCA 1 có thể đến các bệnh viện để xin thử máu kiểm tra. Tuy nhiên, tỷ lệ người có gene này trong dân số nói chung là không cao, chỉ khoảng 1 trên 1.000 người. Tiến sĩ Jennifer Loud cho biết.
Việc kiểm tra các gene BRCA 1 và BRCA 2 không áp dụng với tất cả mọi người. Có những hướng dẫn cụ thể với ai là người nên xem xét có các xét nghiệm này, thường thì chỉ áp dụng cho người nào có ai đó trong gia đình huyết tộc bị ung thư vì chúng tôi thấy nếu trong gia đình có tiền sử ung thư thì khả năng con cháu sau đó bị ung thư là rất nhiều.
Ngoài yếu tố gene di truyền, yếu tố về lối sống như hút thuốc lá, ăn uống và hoạt động thể chất cũng được cho là có ảnh hưởng tới nguy cơ bị ung thư vú.
Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung cũng là một bệnh khá phổ biến. Theo WHO, mỗi năm có khoảng 25.000 phụ nữ trên toàn thế giới tử vong vì ung thư cổ tử cung, trong đó 85% các ca tử vong là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Tại Việt Nam, ung thư cổ tử cung là ung thư phụ khoa phổ biến thứ hai, sau ung thư vú. Mỗi năm có hơn 5.000 ca mắc mới và hơn 2.500 trường hợp tử vong. Tuy nhiên, theo các bác sĩ bệnh này cũng hoàn toàn có thể phòng tránh và chữa khỏi nếu được phát hiện sớm.
Việc xét nghiệm định kỳ phát hiện sớm ung thư cổ tử cung từ lâu đã khá phổ biến trên thế giới và được coi là biện pháp hữu hiệu để phát hiện sớm và ngăn ngừa bệnh. Phương pháp xét nghiệm này được gọi là papsmear. Theo khuyến cáo của WHO, phụ nữ từ 25 tuổi trở lên nên bắt đầu làm xét nghiệm này mỗi năm. Tùy từng quốc gia mà hướng dẫn làm xét nghiệm này khác nhau. Lý do là nguồn lực khác nhau ở mỗi quốc gia. Theo Giáo sư bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng, Phó Chủ tịch Hội Ung thư thành phố Hồ Chí Minh, phụ nữ từ độ tuổi 30 nên định kỳ xét nghiệm mỗi năm một lần.
Bác sĩ Mona Saraiya, thuộc phòng ngăn ngừa và kiểm soát ung thư của Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết :
Xét nghiệm papsmear, xét nghiệm virut HPV và VIA phát hiện những dấu hiệu tiền ung thư và ung thư để có thể tránh bệnh tiến triển thành ung thư sau này. Xét nghiệm này khác hẳn với nhiều xét nghiệm khác khi bạn chỉ xác định bệnh khi bệnh nhân đã có ung thư, xét nghiệm này phát hiện tiền ung thư. Càng phát hiện sớm bao nhiêu thì khả năng sống sót của người phụ nữ càng lớn bấy nhiêu.
Khi bị phát hiện có dấu hiệu tiền ung thư hay ung thư ở giai đoạn đầu, người phụ nữ sẽ được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ. Sau đó có thể được điều trị bằng xạ trị hoặc hóa trị. Ung thư cổ tử cung thường tiến triển chậm nên phần lớn các ca bệnh được phát hiện ở độ tuổi trung bình từ 40 trở lên.
Thế giới cũng đã phát triển được vacxin phòng ngừa nhiễm virut HPV là loại virut gây ung thư cổ tử cung. Vacxin được tiêm cho các em gái từ 9 tuổi cho đến phụ nữ 26 tuổi. Bác sĩ Cosette Wheeler thuộc Trung tâm phòng chống Ung thư của trường đại học New Mexico, người đứng đầu một nghiên cứu quốc tế về tác dụng của vacxin phòng virut HPV được công bố hồi năm ngoái cho biết :
Mức hiệu quả của vacxin thường được thấy là rất cao ở phụ nữ trẻ. Hiệu quả của vacxin là khoảng hơn 90% trong việc ngăn ngừa những viêm nhiễm dai dẳng do HPV 16 và 18 gây ra. Nó cũng có hiệu quả với nghịch sản cổ tử cung mức 1 hoặc cao hơn.
Nghịch sản cổ tử cung là những thay đổi trong niêm mạc cổ tử cung được cho là có khả năng ác tính. Nghịch sản cổ tử cung có thể diễn tiến thành ung thư tại chỗ và ung thư xâm lấn cổ tử cung.
Vacxin ngừa ung thư cổ tử cung đã được cấp phép sử dụng ở Việt Nam từ năm 2008. Hai loại vacxin phổ biến ở Việt Nam là Gardasil và Cervarix. Những người muốn tiêm vacxin này phải tự trả tiền. Chi phí trung bình cho ba mũi là khoảng 2.500.000 đồng.
Ung thư buồng trứng
Mặc dù chị Hà không nói đến ung thư buồng trứng như một bệnh phụ nữ mà những phụ nữ ở độ tuổi từ 40 trở lên phải chú ý nhưng đây cũng là một bệnh đặc thù của phụ nữ. Trong các bệnh phụ nữ, ung thư buồng trứng có thể coi là bệnh khó được phát hiện nhất và do đó có tỷ lệ tử vong khá cao. Theo WHO, có khoảng 250.000 phụ nữ trên toàn thế giới được chẩn đoán bị ung thư buồng trứng mỗi năm. Trong số này này có khoảng 140.000 người tử vong.
Ung thư buồng trứng thường rất khó được chẩn đoán sớm. Tiến sĩ Jennifer Loud thuộc Viện ung thư Mỹ giải thích :
Hiện tại việc kiểm tra chấn đoán sớm ung thư buồng trứng là khá nghèo nàn nhưng chúng tôi vẫn phải thực hiện theo cách này. Nó không giúp phát hiện sớm bệnh. Hướng dẫn chẩn đoán ung thư buồng trứng hiện tại vẫn là siêu âm tử cung và thử máu CA 125 để tìm ung thư. Chúng tôi khuyến cáo việc thử máu và siêu âm tử cung 6 tháng 1 lần bắt đầu từ độ tuổi 30 đến 35. Chúng tôi vẫn chưa có số liệu chứng minh là các cách này dẫn đến giảm tỷ lệ tử vong do ung thư buồng trứng hoặc phát hiện sớm ung thư nhưng chúng tôi không còn cách nào khác.
Việc xét nghiệm máu và siêu âm tử cung sớm được tiến sĩ Jennifer Loud đưa ra là để áp dụng cho những người mang trong mình gene di truyền BRCA là loại gene có thể dẫn đến ung thư buồng trứng và ung thư vú.
Một nghiên cứu quốc tế hồi năm 2014 khuyến cáo phụ nữ mang trong mình gene BRCA nên mổ bỏ buồng trứng từ độ tuổi 35 để giảm nguy cơ bệnh. Bác sĩ Don Dizon, thành viên hiệp hộ Ung bướu lâm sang Mỹ, bác sĩ chuyên khoa ung thư thuộc bệnh viện đa khoa Massachussetts giải thích :
Nghiên cứu cho thấy những phụ nữ có gene BRCA 1 và được mổ bỏ buồng trứng cùng ống dẫn trứng thì không những giảm nguy cơ ung thư buồng trứng và ung thư vú, mà còn giảm các nguy cơ tủ vong vì các yếu tố khác. Điều này một lần nữa chỉ ra rằng, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tử vong là do ung thư. Phẫu thuật này giúp giảm được nguy cơ bị ung thư trong tương lai nếu họ được phẫu thuật khi còn trẻ.
Theo bác sĩ Don Dizon, nếu một phụ nữ ở tuổi 35 và biết mình mang trong mình gene BRCA, và đã có con nhưng không muốn có con nữa thì lựa chọn phẫu thuật có thể là an toàn đối với họ. Tuy nhiên ông không khuyến khích tất cả phụ nữ ở độ tuổi 35 mang trong mình gene di truyền này nên làm phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng nếu họ chưa sẵn sàng.
Một số yếu tố khác có thể dẫn đến tang nguy cơ bị ung thư buồng trứng được các bác sĩ xác định bao gồm thừa cân béo phì và hút thuốc lá.
Nhìn chung những bệnh đặc thù của phụ nữ thường không quá khó để phát hiện sớm và điều trị. Vấn đề quan trọng là người phụ nữ cần phải được trang bị những kiến thức cơ bản để tầm soát bệnh và tìm kiếm cách điều trị thích hợp trong trường hợp phát hiện bệnh. Nhưng điều quan trọng hơn cả là một chế độ ăn uống và hoạt động thể chất hợp lý. Đây là yếu tố giúp người phụ nữ tránh được phần lớn những nguy cơ bị các bệnh này.
Việt Hà, phóng viên RFA
Nguồn : RFA, 08/03/2017
