 | Tổng quan: | 3636499 |
Chủ tịch Quảng Ngãi : Dân biểu tình chống nhà máy rác bị kẻ xấu xúi giục (RFA, 15/08/2018)
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, ông Trần Ngọc Căng, vào ngày 15 tháng 8 nói rõ sẽ không di dời nhà máy xử lý rác MD tại thôn La Vân, xã Phổ Thạnh theo yêu cầu của người dân địa phương. Ông Chủ tịch UBND tình Quảng Ngãi cho rằng có đối tượng xấu xúi giục người dân chặn đường xe tải chở rác vào nhà máy trong thời gian qua.
Người dân bao vây nhà máy xử lý rác MD hôm 13/8/2018 - Courtesy of cafef.vn
Ông Trần Ngọc Căng đưa ra phát biểu này với báo chí trong nước sau cuộc đối thoại lần hai giữa chính quyền tỉnh Quảng Ngãi và người dân thôn La Vân, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ.
Người dân cho rằng hoạt động của nhà máy xử lý rác MD về lâu dài sẽ gây ô nhiễm nguồn nước ngầm. Người dân địa phương kiến nghị nhà máy MD chỉ thu gom và xử lý rác của riêng xã Phổ Thạnh, còn nếu thu gom và xử lý cho toàn huyện như thời gian qua thì nhà máy phải được chuyển đi nơi khác.
Kết luận buổi đối thoại, ông Trần Ngọc Căng khẳng định vị trí xây dựng nhà máy đã được cấp thẩm quyền xem xét, phê duyệt và cấp phép đúng quy định ; quá trình hoạt động xử lý của nhà máy đảm bảo môi trường. Ông nói tiếp, việc bà con tiếp tục nghe thông tin sai lệch, kẻ xấu xúi giục và tiếp tục ngăn chặn nhà máy hoạt động, có hành vi quá khích, là vi phạm pháp luật.
Đầu năm 2018, nhà máy xử lý rác MD chính thức hoạt động tại xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.
Suốt nửa tháng qua, người dân ở khu vực xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ đã dựng chòi tạm, ngăn chặn đường vào nhà máy xử lý rác MD, chính quyền liên tục tuyên truyền, vận động người dân nhưng không hiệu quả.
Ông Võ Văn Hào, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Ngãi từng tuyên bố vẫn tuyên truyền vận động là chủ yếu, nhưng đến một lúc nào đó sẽ cho lực lượng chức năng bảo vệ để nhà máy hoạt động.
*******************
Ông Trần Ngọc Căng, Chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi đã bị người dân liên tục la hét, phản đối khi đòi xử lý người cầm đầu đã kích động người dân biểu tình chống lại chính quyền, ngăn chặn xe chở rác vào nhà máy tiêu hủy chất thải Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) trong suốt hơn nửa tháng qua. Theo người dân, họ chỉ bất bình trước tình trạng ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước do nhà máy tiêu hủy chất thải Sa Huỳnh gây ra chứ không hề bị kích động.
Ông Trần Ngọc Căng đề nghị công an bắt giam những người kích động biểu tình. Ảnh : VnExpress
Sau hơn nửa tháng kiên trì biểu tình, ngăn chặn xe chở rác thải vào nhà máy, ngày 15/8, chính quyền tỉnh Quảng Ngãi đành phải thúc thủ, quyết định đối thoại với người dân xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ (tỉnh Quảng Ngãi) về tình hình trị an, mối nguy về ô nhiễm môi trường, nguồn nước và cả về tình trạng ung thư diễn ra tại đây.
Hội trường xã Phổ Thạnh với sức chứa 200 người đã không còn chỗ. Nhiều người phải đứng bên ngoài để theo dõi buổi đối thoại. Trong khi đó, ngay trước trụ sở ủy ban xã, nhiều người vẫn kiên trì giăng biểu ngữ, hò hét đồng thanh yêu cầu chính quyền phải di dời nhà máy tiêu hủy rác thải Sa Huỳnh.
Đến với buổi đối thoại, ông Trần Ngọc Căng còn kéo theo cả lãnh đạo Sở Tài nguyên-Môi trường, Ban Dân vận Tỉnh ủy và lãnh đạo địa phương. Đương nhiên, hộ tống ông Căng còn có rất nhiều công an, cảnh sát nhằm bảo vệ sự an toàn cho ông chủ tịch.
Tại buổi đối thoại, người dân cho biết, nhà máy đặt ngay đầu nguồn nước, lại rất gần khu dân cư. Trước đó, khi xây dựng nhà máy chính quyền huyện Đức Phổ và xã Phổ Thạnh đã không hề lấy ý kiến người dân. Nhà máy tiêu hủy chất thải Sa Huỳnh trước đây chỉ mang rác thải của xã Phổ Thạnh về đổ trong bãi để mang đi tiêu hủy, nay còn mang cả rác từ các xã khác về nên xảy ra tình trạng ô nhiễm, hôi thối nồng nạc bốc mùi trong suốt nhiều tháng qua.
Một người dân xã Phổ Thạnh cho hay, chất độc tích tụ lâu ngày làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Tại xã, tình trạng người trẻ mắc bịnh ung thư có tỷ lệ rất cao. Rất nhiều cái chết do bịnh ung thư mà người còn trẻ tuổi mắc phải.
Từ rác thải mang về sẽ tích tụ chất độc, ngấm dần vào mạch nước. Người dân ở đây đa phần sử dụng nước giếng nên sẽ bị ảnh hưởng rất lớn. Trước đây, khi người dân phản đối, chặn xe chở rác vào nhà máy, ông chủ tịch huyện Đức Phổ hứa sẽ cho mang nước máy về để phục vụ cho người dân. Nhưng theo họ, chờ đến khi nước máy được mang về thì người dân ở đây đã ung thư hết.
Báo VnExpress dẫn lời một người dân phát biểu tại buổi đối thoại nói :
"Dân nói ra thì cán bộ nói nhà máy xây dựng mấy mươi tỷ, bao nhiêu tỷ có đủ để đánh đổi bệnh tật của chúng tôi và con em không ?"
Sau khi người dân lên tiếng, đến phiên chính quyền địa phương trả lời. Một phó chủ tịch huyện Đức Phổ cho hay, nhà máy được cấp phép xây dựng đúng quy định, phù hợp với quy hoạch nên không có chuyện di dời theo yêu cầu của người dân.
Trước câu nói đó, hàng trăm người trong phòng hội nghị lẫn người theo dõi từ bên ngoài hò hét phản đối. Một người đứng lên cầm micro nói thẳng :
"Người dân chỉ thấy trực quan chứ không tin vào những chỉ số, quy trình. Nếu như nhà máy nào cũng hoạt động đúng quy định, quy trình thì đã không có những vụ xả như Formosa hay Vedan".
Phát biểu của người đàn ông này được người dân có mặt vỗ tay ủng hộ.
Để kết thúc buổi đối thoại, ông Trần Ngọc Căng đã thay mặt chính quyền huyện Đức Phổ xin lỗi người dân, vì khi xây dựng nhà máy chỉ lấy ý kiến từ đoàn thể, mặt trận tổ quốc mà không lấy ý kiến người dân, trong khi dân mới là người trực tiếp bị ảnh hưởng. Ông Căng khẳng định phải làm sao tiêu hủy cho hết số rác thải đang bị tồn đọng. Ông còn cho biết, số rác thải hiện có muốn tiêu hủy hết phải kéo dài trong hai năm, chứ không thể đốt trong ngày một ngày hai. Còn nếu giao cho người dân tiêu hủy sẽ gây ô nhiễm môi trường, nguồn nước sẽ bị ô nhiễm nặng và ông đề nghị nhà máy lên phương án đốt.
Người dân mang quan tài, gốc cây ra chặn lối vào bãi rác của nhà máy tiêu hủy rác thải Sa Huỳnh. Ảnh : VnExpress
Trước mắt, cần phải tiêu hủy lượng rác thải đã bị ùn ứ trong suốt hơn nửa tháng người dân chặn không cho xe chở rác vào bãi. Vì để lâu cả huyện sẽ bị ô nhiễm. Nhà máy cần phải thực hiện đúng cam kết không gây ô nhiễm môi trường.
"Còn người dân, tôi yêu cầu bức xúc thì phản ánh chính quyền. Còn trường hợp sai phạm, những anh nào cầm đầu kích động, gây rối loạn trên địa bản tỉnh, sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật"-ông Trần Ngọc Căng nói.
Vừa dứt lời, người dân trong hội trường lại la ó, hò hét phản đối. Lúc này, không còn giữ được bình tĩnh, ông Trần Ngọc Căng lặp lại : "Tôi đề nghị Giám đốc công an tỉnh xử lý nghiêm những kẻ cầm đầu, để bảo đảm cho kinh tế-xã hội và an ninh chính trị, đảm bảo thu hút đầu tư".
Lúc này, như bị thách thức, đám đông rời bỏ chỗ ngồi nhao lên phản đối. Người dân còn tiếp tục bao vây trụ sở xã Phổ Thạnh hơn nửa giờ rồi mới bỏ về.
Sự việc bắt đầu từ ngày 29/7, khoảng 300 người dân xã Phổ Thạnh đã tập trung dưới chân núi, chặn không cho xe chở rác vào nhà máy tiêu hủy chất thải Sa Huỳnh. Ngay sau đó, chính quyền đã phải cử lực lượng cảnh sát, công an tỉnh vào xử lý. Người dân sau đó đã giải tán, nhưng ngày hôm sau, họ lại quay trở lại để căng biểu ngữ, phản đối.
Đến ngày 7/8, chính quyền huyện Đức Phổ tổ chức đối thoại, giữa đôi bên không có tiếng nói chung. Người dân tiếp tục mang đá, quan tài ra chặn đường xe chở rác. Từ đó đến nay, giữa đôi bên vẫn không thể giải quyết rốt ráo những rắc rối.
Với việc phát biểu của ông Trần Ngọc Căng, sắp tới đây chính quyền sẽ làm mạnh tay với những người biểu tình. Sẽ có nhiều người vào tù vì đã phản đối chính quyền, ngăn chặn không cho xe chở rác vào bãi. Cho dù người dân chỉ bảo vệ nguồn sống, bảo vệ môi trường, cố gắng không để cho những mối nguy cơ bịnh tật truyền sang con cháu. Nhưng, với chính quyền tỉnh Quảng Ngãi, mà ở đây là ông Trần Ngọc Căng, việc bảo vệ môi trường, gìn giữ môi trường sống sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của tỉnh.
Người Quan Sát
********************
Dân dùng quan tài chặn nhà máy rác, chính quyền đòi xử ‘kích động’ (VOA, 15/08/2018)
Hàng ngàn người dân ở khu vực huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, đã dựng lều bạt, mang quan tài rỗng và các chướng ngại vật để chặn lối vào nhà máy xử lý rác thải ở xã Phổ Thạnh, đòi chính quyền phải di dời nhà máy vì cho rằng đây là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt duy nhất của họ.
Dân dùng quan tài rỗng chặn đường vào nhà máy xử lý rác.
Cuộc "biểu tình" chặn xe rác của người dân huyện Đức Phổ đã khiến cho hàng trăm tấn rác thải dồn ứ, gây ô nhiễm trầm trọng cả khu vực.
Một người dân địa phương cho VOA biết cuộc "biểu tình" bắt đầu từ ngày 29/7 và kéo dài cho đến nay, có lúc tập trung đông lên đến cả ngàn người.
"Dân đang phản ánh là nhà máy xây gần dân quá, gây ô nhiễm. Thứ nhất là nguồn nước, thứ hai là khói bụi. Ruộng bữa nay mà bước xuống là bị ngứa. Ngày xưa không có vụ đó", người dân không muốn nêu danh tính cho biết.
Theo ông, cư dân trong vùng chỉ phát hiện được ô nhiễm sau khi các nhà máy làm nước trong vùng lần lượt bỏ đi. Ông kể :"Phát hiện ô nhiễm là nhờ mấy nhà máy làm nước bình. Người ta tự bỏ đi chỗ khác, đi đóng giếng ở những chỗ khác để lấy nước, chứ không dám lấy nước ở chỗ đó nữa".
Trước tình trạng hôi thối, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng vì cuộc biểu tình của người dân, chính quyền huyện tuần qua đã tổ chức "đối thoại" với dân, nhưng không đồng ý giải quyết theo yêu cầu của họ, dẫn đến người dân tiếp tục phản đối.
Sáng 15/8, Chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi và các lãnh đạo tỉnh đã phải trực tiếp xuống "đối thoại" với người dân xã Phổ Thạnh để giải quyết tình hình.
Đúng quy định
Cho đến nay, chính quyền địa phương vẫn khẳng định nhà máy xử lý rác ở thôn La Vân, xã Phổ Thạnh, là "đúng quy định, đúng quy hoạch", với khoảng cách đảm bảo theo quy định nên đòi hỏi di dời nhà máy của người dân là "không hợp lý".
Tại buổi "đối thoại" được đăng trực tiếp trên mạng xã hội ngày 15/8, một người dân xã Phổ Thạnh lý luận "bất cứ dự án nào khi đưa ra thì cũng có đầy đủ các văn bản về đánh giá tác động môi trường, quy trình sản xuất, quy trình xử lý chất thải", nhưng người dân đã bị "mất lòng tin rất nhiều" vì "nếu như nhà máy, xí nghiệp, công ty nào cũng sản xuất theo đúng quy trình, thì đã không có Formosa, không có Vedan, không có rất nhiều nguồn gây ô nhiễm môi trường cho dân xảy ra".
Năm 2016, UBND tỉnh Quảng Ngãi ra quyết định cho phép Công ty trách nhiệm hữu hạn Thượng mại và Công nghệ môi trường MD đầu từ xây dựng nhà máy xử lý rác ở huyện Đức Phổ với quy mô sử dụng 20.226 m2 đất và công suất hoạt động 50 tấn rác/ngày.
Theo lời người dân địa phương nói với VOA, chính quyền đã "thất hứa" khi cho phép nhà máy hoạt động gần khu dân cư mà theo họ là "đất chật, người đông" và chỉ có một nguồn nước sinh hoạt duy nhất.
"Lúc đầu, huyện hứa với dân là chỗ đó là tạm bợ, rồi sẽ xây chỗ khác. Nhưng bây giờ thì chính thức đưa vô hoạt động và thu gom [rác] cả tỉnh. Tại La Vân chỉ có một nguồn nước để sinh hoạt, vì bị nhiễm mặn. Mà khu nhà máy đặt là ở nguồn nước chính, cho nên dân bức xúc. Bây giờ nước tắm rửa thì người ta dùng đỡ, còn toàn bộ nước sinh hoạt là phải mua chứ không dùng [nước ở đây] được", người dân giấu tên cho biết.
‘Kích động’
Sau khi thừa nhận huyện đã "làm hơi tắt" khi không lấy ý kiến người dân khi xây dựng nhà máy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Ngọc Căng tại buổi đối thoại vẫn khẳng định phải để nhà máy xử lý rác và "thực hiện đúng cam kết bảo vệ môi trường".
Người đứng đầu chính quyền tỉnh Quảng Ngãi còn cảnh cáo "Những anh nào cầm đầu kích động, gây rối loạn trên địa bàn tỉnh, sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật". VnExpress cho biết sau khi quan chức này vừa dứt lời, người dân ở bên dưới đã "la hét vang hội trường".
Nói với VOA vào tối 15/8, một người dân địa phương khẳng định : "Họ tự bộc phát thôi, chứ có ai [kích động] đâu, vì họ bức xúc quá. Bây giờ nó ảnh hưởng trực tiếp đến dân".
Người này nói thêm rằng chính quyền nên thuận theo "ý dân" là di dời nhà máy xử lý rác. Còn "Nếu huyện, tỉnh như lúc sáng nói rằng số rác dồn ứ thì sẽ như thế nào, thì dân sẽ tự bỏ tiền túi ra làm. Họ tự xử lý. Vì xưa nay không có nhà máy thì Sa Huỳnh vẫn sạch sẽ, trong xanh chứ không phải như bây giờ".
Sau buổi "đối thoại" không tìm được "tiếng nói chung" từ chính quyền, nhiều người dân cho biết sẽ tiếp tục bám trụ ở nhà máy xử lý rác để phản đối.
"Nếu dân vẫn đồng tình như lúc đâu hay bây giờ, thì tôi nghĩ sẽ khác. Chứ không lẽ bây giờ lấy lực lượng vô đàn áp dân ? Vì [chính quyền] sai từ lúc đầu rồi mà", người dân giấu tên nói với VOA, trong khi một người khác cho rằng "Ở Việt Nam là vậy rồi, phải làm gay gắt lắm thì mới giải quyết được".
Theo tường thuật của VnExpress, hiện tại nhà máy xử lý rác ở huyện Đức Phổ chỉ còn có 3 nhân viên làm việc. Đây là những người từ nơi khác đến, còn tất cả công nhân là người địa phương đã bị người dân bắt phải viết đơn xin nghỉ việc.
Khánh An
*******************
Bộ Tài nguyên và môi trường vẫn đang xem xét nhận chìm bùn thải gần đảo Hòn La, Quảng Bình (RFA, 15/08/2018)
Một góc đảo Hòn La ở Quảng Bình. Courtesy of dautu.quangbinh.gov.vn
Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam cho biết vẫn đang xem xét việc nhận chìm 2,5 triệu m³ bùn, chất thải nạo vét của Trung tâm Điện lực Quảng Trạch ở Quảng Bình xuống khu vực cách đảo Hòn La 3,5 hải lý.
Đây là thông tin được ông Vũ Trường Sơn, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam, thuộc Bộ Tài nguyên Môi trường nói với báo chí quốc nội ngày 15 tháng 8.
2,5 triệu m³ bùn và chất thải nạo vét này là từ cảng than của Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN)
Theo đánh giá tác động môi trường của Bộ Tài Nguyên- Môi Trường, việc nhận chìm các chất vừa nêu xuống biển bắt buộc chủ đầu tư là Tổng công ty Điện lực Việt Nam EVN phải có hai giấy phép là giấy phép nhận chìm chất nạo vét do UBND tỉnh cấp, và giấy phép giao khu vực biển do Bộ cấp. Ông Vũ Trường Sơn cho biết hiện tại EVN vẫn chưa làm xong các thủ tục này.
Ông Trần Phong, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Bình, người cùng với UBND tỉnh giới thiệu vị trí nhận chìm 2,5 triệu m³ bùn thải, cho rằng vị trí cách hòn đảo Hòn La 3-6 hải lý về phía Tây không ảnh hưởng đến luồng lạch giao thông, và ở xung quanh không có khu bảo tồn.
Trung tâm Nhiệt điện Quảng Trạch có hai nhà máy chính bắt đầu xây dựng vào năm 2011 với vốn đầu tư 1,7 tỷ đô la. Dự án này lúc đầu là của Công ty Cổ phần Xây lắp dầu khí nhưng sau đó được chuyển giao cho EViệt Nam.
Năm ngoái, Công ty Điện lực Vĩnh Tân một (tỉnh Bình Thuận) cũng xin đổ một triệu m³ bùn thải nạo vét xuống biển cách khu bảo tồn Hòn Cau 6 km. Đề nghị này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ phía người dân và các chuyên gia vì những lo ngại bùn thải nạo vét có thể làm đục nước, gây ảnh hưởng tới hệ sinh thái biển quanh đó. Sau đó Chính phủ phải thay thế bằng phương pháp lấn biển thay vì nhận chìm.
Một lần nữa, nhà máy Formosa lại là tâm điểm của dư luận trong những ngày vừa qua, vì Bộ Tài nguyên và môi trường cho xả khí thải vượt quy chuẩn của Việt Nam. Ý kiến của giới chuyên gia như thế nào liên quan vấn đề vừa nêu ?
Nhà máy thép Formosa tại Hà Tĩnh. Ảnh chụp ngày 12/4/2015. AFP
Trong những ngày hạ tuần tháng 11, báo giới trong nước đồng loạt đưa tin về Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh gửi văn bản báo cáo trình lên Bộ Tài nguyên và môi trường xin ý kiến chỉ đạo, liên quan kết quả quan trắc môi trường tại dự án Formosa cho thấy khí thải của lò thiêu kết có nhiều thời điểm vượt Quy chuẩn kỹ thuật của Việt Nam.
Trong văn bản gửi Bộ Tài nguyên-Môi trường, Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh nêu rõ thông số SO2 và NO2 bị vượt giới hạn cho phép, nếu tính toán theo "Hàm lượng Oxy tham chiếu là 7%" và qua báo cáo của Công ty Formosa dự kiến thi công hệ thống khử Lưu huỳnh, Nitơ và Dioxin đến năm 2020 mới xong, thì việc xử lý khí thải tại xưởng thiêu kết của Formosa sẽ không đảm bảo Quy chuẩn 51:2013/BTNMT.
Ngay sau khi thông tin Formosa xả khí thải vượt chuẩn được báo giới loan đi, Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết ông Bùi Các Tuyến, nguyên Thứ trưởng Bộ tài nguyên-Môi trường vào đầu tháng 9 năm 2014 đã ký công văn số 68, cho phép Formosa sử dụng hàm lượng Oxy tham chiếu trong giai đoạn thiêu kết là 15%.
Bộ Tài nguyên và môi trường cũng thừa nhận công văn 68 là một văn bản cá biệt vì theo đề nghị của Formosa rằng các tiêu chuẩn kiểm soát khí thải đối với các quốc gia có ngành gang thép phát triển đều có quy định riêng, đặc thù hàm lượng Oxy tham chiếu cho công đoạn thiêu kết là 15% như Nhật Bản và Hàn Quốc đang áp dụng.
Trả lời câu hỏi của RFA với quy định đặc cách và lời giải thích của Bộ Tài nguyên và môi trường như thế đối với Formosa liệu có thỏa đáng hay không, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Văn Khải nêu lên nhận xét :
"Vừa rồi, sau khi thấy Báo Thanh Niên đăng có lượng SO2 tăng gần 2 lần, lượng NO2 tăng hơn 2 lần và không đề cập gì đến các chất khác. Ngoài ra, họ còn dùng danh từ ‘tham chiếu Oxy 7% tăng lên 15%’. Trước hết, tôi nghĩ từ ‘tham chiếu’ là vô nghĩa, những ai ngu dốt về khoa học kỹ thuật mới dùng từ ngữ đó. ‘Tham chiếu’ là tham khảo, soi xem như thế nào. Nhưng ở đây không gọi là ‘tham chiếu’ được, mà cần phải nói lượng Oxy cung cấp phải là 7%".
Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, còn được biết đến với danh xưng "Ông già Ozone" nhấn mạnh trong quá trình luyện thép sẽ rất khó khăn để điều chỉnh lượng Oxy cho việc đốt cháy hết những chất không phải là gang thép. Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải giải thích thêm những gì không phải là gang thép thì sẽ bay hơi như Kali, Chì, Thiết, Thủy ngân…và trong quá trình bay hơi sẽ thành chất độc. Do đó, điều quan trọng và cần làm là phải xử độc trong khí thải của các lò thiêu kết, chứ không phải dựa vào thông số quy định về Oxy.
Người dân Việt Nam biểu tình phản đối Formosa ở Hà Nội hôm 1/5/2016. AFP
Mặc dù có những ý kiến như vừa nêu từ giới chuyên gia trong nước ; nhưng Tổng Cục Môi trường vào ngày 25 tháng 11 ra thông báo, cho biết Bộ Tài nguyên và môi trường yêu cầu Formosa phải đáp ứng các quy chuẩn về môi trường của quốc tế. Đồng thời, Bộ Tài nguyên và môi trường còn đề nghị Tổ soạn thảo khẩn trương lấy ý kiến của các nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân về dự thảo Quy chuẩn được đề xuất áp dụng "Hàm lượng Oxy tham chiếu là 15%" cho quy trình thiêu kết, tương tự quy định của các quốc gia ở Châu Á, như Nhật Bản và Hàn Quốc. Bộ Tài nguyên và môi trường khẳng định đây không phải để hợp thức hóa cho Formosa, mà mục đích của dự thảo là quy định chặt chẽ, phù hợp với trình độ công nghệ sản xuất thép của Việt Nam và hội nhập quốc tế, nhằm đảm bảo sự bền vững của ngành thép Việt Nam.
Trong diễn tiến mới nhất liên quan, Báo mạng Motthegioi.vn, vào ngày 27 tháng 11 đề cập đến dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam (Quy chuẩn 51:2017/BTNMT) cơ bản giữ nguyên các thông số kỹ thuật về khí thải trong công nghiệp sản xuất thép theo như Quy chuẩn hiện hành 51:2013/BTNMT, ngoại trừ thay đổi hàm lượng Oxy tham chiếu từ 7 lên 15%. Một điểm đáng chú ý đặc biệt quan trọng trong dự thảo là các cơ sở sản xuất thép đầu tư mới phải đáp ứng quy chuẩn 7%, các cơ sở còn lại theo quy chuẩn 15% và tất cả các cơ sở áp dụng ở mức 7% kể từ ngày 01/01/2020.
Những người quan tâm đến ngành sản xuất thép của Việt Nam cho rằng dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam (Quy chuẩn 51:2017/BTNMT) cho thấy sự không minh bạch của Bộ Tài nguyên-Môi trường, cũng như sự thiếu công bằng đối với các nhà sản xuất thép. Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ & Quản lý thành phố Hồ Chí Minh-HASCON bày tỏ quan điểm của ông trước sự không thống nhất giữa Sở Tài nguyên và môi trường với Bộ Tài nguyên và môi trường :
"Quan điểm của tôi trước một sự kiện cụ thể, ví dụ như chất thải của Formosa mà cơ quan A nói thế này và cơ quan B nói thế kia là tôi không tán thành. Dù cho cơ quan A hay B có thẩm quyền cao hơn, đối với tôi việc đó không quan trọng. Điều quan trọng là cơ quan nào nói đúng theo pháp luật hiện hữu của Việt Nam. Bây giờ Formosa đang ở Việt Nam và nếu Formosa làm đúng pháp luật Việt Nam thì Formosa đúng".
Tuy nhiên, trên thực tế theo Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam 51:2013/BTNMT, Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh xác nhận hệ thống xử lý khí thải hiện nay của Formosa không đáp ứng yêu cầu. Báo mạng Motthegioi.vn dẫn lời một chuyên gia ngành thép, không nêu tên rằng căn cứ theo quy định pháp luật của Việt Nam thì Formosa phải ngưng hoạt động cho đến khi xây xong hệ thống khử độc vào năm 2020. Vị chuyên gia này nói rằng trong trường hợp Formosa vẫn được phép hoạt động theo công văn 68, mà ông gọi là "văn bản đặc cách" của Bộ Tài nguyên và môi trường thì đã vi phạm pháp luật môi trường.
Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải khẳng định Bộ Tài nguyên và môi trường cần phải yêu cầu Formosa nhanh chóng thực hiện khử khói độc từ các ống khói của lò thiêu kết :
"Khi chúng ta nhìn thấy ảnh chụp trên Báo Thanh Niên có khói đen thì việc đầu tiên phải xử lý khói đen. Giống như cách đây 2 năm, ngày 28/11/2015, tôi cũng đề nghị trên báo là tại sao khói của lò hóa thân hoàn vũ (lò hỏa táng ở Thanh Trì, Hà Nội) lại đen như thế và phải xử độc, nếu không xử độc thì tôi sẽ tham gia. Và, tôi rất mừng là chỉ sau đó hơn một tháng thì khói đã không độc hại.
Là một người Việt Nam, tôi không muốn người dân mình bị nhiễm độc. Là một thầy giáo, là một nhà vật lý thì tôi yêu cầu phải làm thế nào khói từ các ống khói lò cao của các nhà máy thiêu kết trong khu vực Vũng Án-Formosa phải trong sạch".
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận ý kiến của đa số những chuyên gia mà chúng tôi tiếp xúc đều đồng tình với Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải là Bộ Tài nguyên và môi trường nên khẩn trương xem xét và xử lý việc xả thải vượt chuẩn quy định của Formosa, theo chủ trương của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc là không đánh đổi môi trường để lấy phát triển kinh tế.
Hòa Ái, phóng viên RFA
Công ty Formosa có trụ sở ở thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, gây ra thảm họa môi trường biển miền Trung, Việt Nam, vào tháng 4/2016, làm thiệt hại trực tiếp, vô cùng to lớn và lâu dài về vật chất, tinh thần cho người dân ở một số tỉnh miền Trung.
Người dân đi kiện Formosa
Theo quy định của Điều 4, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì người dân có quyền khởi kiện Công ty Formosa ra Tòa án để đòi bồi thường thiệt hại.
Dân biểu Mỹ nói về ngư dân Song Ngọc đi kiện Formosa
"Điều 4. Quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
1. Cơ quan, tổ chức, cá nhân do Bộ luật này quy định có quyền khởi kiện vụ án dân sự, yêu cầu giải quyết việc dân sự tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu Tòa án bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của mình hoặc của người khác.
2. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng.
Vụ việc dân sự chưa có điều luật để áp dụng là vụ việc dân sự thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự nhưng tại thời điểm vụ việc dân sự đó phát sinh và cơ quan, tổ chức, cá nhân yêu cầu Tòa án giải quyết chưa có điều luật để áp dụng.
Việc giải quyết vụ việc dân sự quy định tại khoản này được thực hiện theo các nguyên tắc do Bộ luật dân sự và Bộ luật này quy định."
Căn cứ vào pháp luật, khoảng cuối tháng 9 năm 2016, người dân ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, đã nộp 506 đơn khởi kiện Công ty Formosa ra Tòa án thị xã Kỳ Anh để yêu cầu Tòa án giải quyết, nhưng sau đó ngày 5/10/2016, Tòa án trả lại đơn với lý do : Ngày 29/9/2016, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 1880/QĐ-TTg, trong đó không xác định tỉnh Nghệ An nằm trong diện bị thiệt hại môi trường biển. Đây là một quyết định hành chính không đúng với thực tế và can thiệp trái pháp luật vào quan hệ dân sự. Tiếp theo, ngày 14/2/2017, hàng trăm người dân Giáo xứ Song Ngọc, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, lại đi đến Tòa án thị xã Kỳ Anh để nộp đơn khởi kiện Công ty Formosa thì bị Công an dùng vũ lực ngăn chặn. Hành vi này, trách nhiệm cuối cùng là thuộc về Thủ tướng, người đứng đầu Chính phủ. Trong khi Điều 96, Hiến pháp năm 2013, quy định Chính phủ có trách nhiệm tổ chức thi hành luật, bao hàm việc phải bảo đảm quyền khởi kiện hợp pháp của người dân.
"Điều 96. Chính phủ có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây :
1. Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước."
Như trên đã nêu, quyết định hành chính, hành vi hành chính của Thủ tướng có thể bị kiện ra Tòa án nhưng Luật tố tụng hành chính 2015, quy định Tòa án chỉ có thẩm quyền thụ lý vụ án cao nhất là đến cấp bộ.
"Điều 32. Thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh
Tòa án cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những khiếu kiện sau đây :
1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Kiểm toán nhà nước, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án ; trường hợp người khởi kiện không có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết thuộc Tòa án nơi cơ quan, người có thẩm quyền ra quyết định hành chính, có hành vi hành chính".
Như vậy, hệ thống pháp luật hiện hành không bảo vệ được quyền khởi kiện hợp pháp của người dân.
Luật sư Hà Huy Sơn
Nguồn : VOA, 21/02/2017
