Tòa án Thái Lan xem xét cấm đảng đã đề cử công chúa (VOA, 15/02/2019)
Tòa Bảo hiến Thái Lan hôm 14/2 thông báo họ sẽ xem xét cấm đảng đã đề cử công chúa tranh chức thủ tướng, làm tăng khả năng bất lợi cho phía đối lập trong cuộc tổng tuyển cử, theo Reuters.
Công chúa Thái Lan Ubolratana Rajaka.
Đảng Thai Raksa Chart, có liên hệ với Thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra, đã gây ra một sự kiện đình đám vào tuần trước khi đề cử công chúa Thái làm ứng cử viên của mình cho chức vụ thủ tướng, nếu giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 24/3. Công chúa Ubolratana Rajakanya Sirivadhana Barnavadi là chị gái của Quốc vương Thái Lan hiện nay.
Mặc dù công chúa Ubolratana đã từ bỏ tước hiệu hoàng gia của mình vào năm 1972 khi kết hôn với một người Mỹ, nhưng việc tham gia chính trường của cô vẫn gây ra tranh cãi lớn.
Chỉ vài giờ sau thông báo gây sốc, Quốc vương Maha Vajiralongkorn nói rằng việc tham gia của chị gái ông là không phù hợp và vi hiến.
Ủy ban bầu cử đã loại công chúa ra khỏi danh sách ứng cử viên hôm thứ Hai và kiến nghị Tòa Bảo hiến giải tán đảng này, nói rằng việc đề cử một người thuộc hoàng gia là "đối nghịch với chế độ quân chủ lập hiến".
Tòa án cho biết sẽ tiếp nhận vụ án.
"Tòa Bảo hiến nhất trí chấp nhận đơn kiện để xem xét", Reuters dẫn tuyên bố của tòa nói.
Tòa cũng cho đảng Thai Raksa Chart 7 ngày để gửi văn bản phản hồi và lên lịch cho phiên tòa đầu tiên vào ngày 27/2.
Hàng chục nhà hoạt động dân chủ đã tập trung trước Tòa Bảo hiến hôm thứ Năm để phản đối việc giải tán đảng Thai Raksa Chart, mà theo họ sẽ gây nguy cơ xung đột chính trị.
Một quan chức hàng đầu của đảng, Chaturon Chaisang, nói trong một cuộc họp báo trước khi có tuyên bố của tòa án, rằng đảng này sẽ tuân thủ bất kỳ phán quyết nào.
Nếu bị kết tội vi phạm luật bầu cử, đảng Thai Raksa Chart sẽ bị giải tán và các thành viên ủy ban điều hành bị cấm tham gia chính trị.
Đảng Thai Raksa Chart là một trong rất nhiều tổ chức được thành lập bởi những người trung thành với ông Thaksin nhằm giúp giành được nhiều sự ủng hộ hơn trong một hệ thống bầu cử mới, và hoạt động như một sự hỗ trợ cho đảng chính ủng hộ ông Thaksin nếu nó bị loại vì một lý do nào đó.
Cuộc bầu cử rộng rãi đã khiến Thủ tướng trung thành với hoàng gia và được quân đội ủng hộ Prayuth Chan-ocha chống lại những người ủng hộ ông Thaksin, cựu Thủ tướng đã bị lật đổ trong một cuộc đảo chính năm 2006 và đang tự sống lưu vong nhằm tránh bị kết án tham nhũng vào năm 2008, mà ông nói là có động cơ chính trị.
Ông Thaksin vẫn rất nổi tiếng, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, và các đảng của ông đã giành chiến thắng trong mọi cuộc bầu cử kể từ năm 2001.
Nhưng những người ủng hộ ông nói rằng Hiến pháp mới, được soạn thảo sau khi quân đội lật đổ chính phủ thân Thaksin vào năm 2014, hạn chế cơ hội giành lại quyền lực và trao cho quân đội quyền kiểm soát chính trị sau khi khôi phục chế độ dân sự.
Chính phủ quân nhân nói rằng họ muốn có sự ổn định sau nhiều năm đối đầu giữa phe quân sự - hoàng gia với ông Thaksin và những người trung thành với ông.
*******************
Thái Lan : Đảng đã giới thiệu Công Chúa ra tranh cử có nguy cơ giải tán (RFI, 13/02/2019)
Ủy Ban Bầu Cử Thái Lan vào hôm nay, 13/02/2019 đã yêu cầu Tòa Bảo Hiến giải tán đảng Thai Raksa Chart sau khi đảng này đã đưa công chúa Thái Lan ra làm ứng cử viên thủ tướng nhân cuộc tổng tuyển cử sắp tới đây. Lý do được nêu lên là việc giới thiệu công chúa ra tranh cử là một hành vi chống lại chế độ quân chủ lập hiến hiện hành ở Thái Lan.
Lãnh đạo đảng Thai Raksa Preechapol Pongpanich giơ đơn đăng ký ứng cử viên Thủ tướng của Công chúa Thái Lan Ubolratana Rajakanya Sirivadhana Barnavadi, tại văn phòng ủy ban bầu cử ở Bangkok, Thái Lan ngày 8 tháng 2 năm 2019. Reuters/Athit Perawongmetha
Theo hãng tin Pháp AFP, trong những ngày qua, dư luận Thái Lan đã bị chấn động sau khi đảng Thai Raksa Chart thân cựu thủ tướng Thaksin hôm thứ Sáu tuần trước đã giới thiệu công chúa Ubolratana Rajakanya Sirivadhana Barnavadi, chị cả của Quốc Vương Thái Lan ra tranh chức thủ tướng.
Ngay sau đó, chính Vua Maha Vajiralongkorn đã lên tiếng chỉ trích vụ việc, xem đấy là một hành động "không phù hợp", phá vỡ truyền thống đứng ngoài chính trị của hoàng gia Thái Lan.
Tiếp theo đó, đến lượt Ủy Ban Bầu Cử Thái Lan nhập cuộc, tuyên bố loại tư cách ứng viên thủ tướng của công chúa Ubolratana, đồng thời xác định rằng đó là một "hành động thù địch với chế độ quân chủ lập hiến".
Vào hôm nay, Ủy Ban này đã chính thức đề nghi Tòa Bảo Hiến giải tán đảng Thai Raksa Chart vì đã vi phạm luật về các đảng chính trị ở Thái Lan.
Đối với AFP, hiện chưa rõ là Tòa Bảo Hiến có kịp giải tán đảng Thai Raksa Chart trước ngày bầu cử 24/03 hay không, nhưng đảng này cho biết là sẽ khiếu nại yêu cầu giải tán.
Đối với giới quan sát, nếu đảng Thai Raksa Chart bị giải tán, đó sẽ là một vố đau cho các thành phần thân Thaksin cũng như chính gia đình của hai cựu thủ tướng Thaksin và Yingluck Shinawatra : Không những giới lãnh đạo đảng này, trong đó có cả các thành viên gia đình Shinawatra, bị cấm hoạt động chính trị trong một thời gian dài, mà các ứng cử viên của đảng cũng sẽ không được quyền ra tranh cử.
Trọng Nghĩa
*****************
Tương lai Thái Lan vẫn trong tay quân đội (RFI, 12/02/2019)
Ngày 24/03/2019 Thái Lan bầu lại Quốc hội. Đây là cuộc tuyển cử đầu tiên từ sau cuộc đảo chính do quân đội tiến hành năm 2014. Cử tri Thái sẽ bầu ra 500 đại biểu Quốc hội.
Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan Ocha tại Bangkok. Ảnh ngày 10/01/2017. Reuters
Trong bài "Thái Lan đi về đâu ?" đăng trên trang mạng của Viện Quan hệ Quốc Tế Pháp, IFRI ngày 04/02/2019, Charuwan Lowira-Lulin trở lại với những thủ đoạn của bên quân đội để nắm giữ quyền lực một cách lâu dài tại Thái Lan.
Chưa đầy hai tháng trước bầu cử Quốc hội Thái Lan, chị của quốc vương Thái bất ngờ tuyên bố đại diện cho đảng Thai Raksa Chart, thân với thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra, ra tranh cử để trở thành thủ tướng. Nhưng giấc mơ ấy của công chúa Ubolratana chóng tàn. Chưa đầy 24 giờ sau, đảng Thai Raksa Chart, phải rút tên ứng viên ngoại hạng này. Thậm chí đảng này còn bị đe dọa cấm hoạt động.
Tính đến năm 2014 Thái Lan đã trải qua 18 cuộc đảo chính, kể từ khi chấm dứt chế độ quân chủ tuyệt đối năm 1932. Từ thập niên 1970, năm năm vừa qua là giai đoạn dài nhất quyền lực trong tay tập đoàn quân sự xứ Xiêm La. Theo nhà nghiên cứu về Thái Lan Charuwan Lowira-Lulin, tập đoàn quân sự sẽ còn tiếp tục điều hành đất nước trong một thời gian dài, vì quân đội đã làm chuẩn bị tất cả cho mục đích ấy.
Bóng dáng Thaksin
Để hiểu được bối cảnh chính trị Thái Lan hiện nay, tác giả đã trở lại thời điểm 2001 khi đảng Thai Rak Thai do nhà tài phiệt Thaksin Shinawatra lập ra và đảng này đã đắc cử, làm đảo lộn toàn cảnh chính trị Bangkok. Đảng Người Thái Thương Người Thái dùng lá bài xã hội để thu hút lá phiếu cử tri. Đắc cử vẻ vang, Thaksin tự tin vào hào quang của mình, mở rộng mạng lưới ảnh hưởng của gia đình Shinawatra và của đảng Thai Rak Thai. Nạn tham nhũng bùng lên trở lại.
Trong một chu kỳ 5 năm với Thaksin ở chức vụ thủ tướng, một phong trào đối lập bắt đầu hình thành và thường được biết đến dưới cái tên phong trào Áo Vàng. Để đối phó với Áo Vàng, phe ủng hộ đảng Thai Rak Thai khoác lên mình những chiếc áo sơ mi đỏ, gọi là phe Áo Đỏ.
Tình hình chính trị bấp bênh. Năm 2006 tướng Sonthi Bunyaratakatin đảo chính. Thủ tướng Thaksin bị truy tố về một loạt các tội danh, từ lạm quyền đến tham nhũng. Ông đã phải trốn ra nước ngoài. Nhưng quân đội lùi về hậu trường.
Chuyên gia về tình hình Thái Lan thuộc viện IFRI của Pháp nhắc lại, "cái bóng của Thaksin"vẫn bao phủ lên sân khấu chính trị Thái Lan và từ xa, ông này vẫn gián tiếp can thiệp vào các hoạt động chính trị của đất nước qua trung gian ba đời thủ tướng : Samak Sundaravej (2006-2008), Somchai Wongsawat (2008-2011) và nhất là nữ thủ tướng Yingluck Shinawatra (2011-2014), em gái Thaksin.
Bà Yingkuck bị chỉ trích là con rối trong tay người anh. Dưới nhiệm kỳ của bà, nhiều vụ tai tiếng tham nhũng tiếp tục gây công phẫn trong dư luận, dẫn tới nhiều đợt biểu tình rầm rộ gây rối loạn một phần các hoạt động kinh tế. Năm 2013 Yingluck Shinawatra ban hành một đạo luật ân xá mở đường cho người anh trở về. Đó là giọt nước làm tràn ly.
Bà bị truất phế vào tháng 5/2014. Hai tuần sau quân đội lên cầm quyền. Tổng tư lệnh Lục Quân, tướng Prayuth Chan Ocha đứng đầu tập đoàn quân sự mang tên Khor Sor Chor - Ủy Ban Quốc Gia vì Hòa Bình và Trật Tự thâu tóm quyền lực. Với sự đồng thuận của hoàng gia, tướng Prayuth Chan Ocha được chỉ định vào chức vụ thủ tướng.
Tập đoàn quân sự Thái từng bước củng cố quyền lực
Sau nhiều tháng bất ổn, việc tướng Prayuth Chan Ocha lên thay thế bà Yingluck được công luận Thái Lan tán đồng, với hy vọng mọi người được yên ổn làm ăn. 2014 cũng là thời điểm sức khỏe của nhà vua Rama IX sa sút, quân đội được coi là một phao cứu hộ. Tướng Chan Ocha hứa hẹn cải tổ đất nước, hòa giải giữa hai phe Áo Đỏ và Áo Vàng. Quan trọng hơn nữa là quân đội cam kết cho bầu lại Quốc hội.
Trên thực tế, theo chuyên gia của viện IFRI, "tập đoàn quân sự đã tìm mọi cách để nắm giữ quyền lực". Một trong những phương tiện đó là khai thác tinh thần bài Thaksin để chinh phục cảm tình của công luận.
Tác giả bài tham luận được đăng trên trang mạng của Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, Charuwan Lowira-Lulin không khoan nhượng khi điểm lại tình hình Thái Lan từ khi tập đoàn quân sự lên cầm quyền tới nay : từ kinh tế, chính trị đến xã hội, không có gì thay đổi trong hơn 4 năm qua. Thay đổi duy nhất là quyền lợi của bên quân đội thì đã được tăng lên đáng kể.
Trò hề dân chủ
Cụ thể hơn, năm qua, tập đoàn quân sự đã làm những gì để kiểm soát đất nước ? Tác giả bài viết nhắc lại, quân đội Thái đã lập ra một số các ủy ban để gọi là giám sát tiến trình cải tổ nhưng về thực chất các ủy ban đó đều trong tay các tướng lĩnh ở Bangkok.
Thế rồi cuộc chiến chống tham nhũng chỉ là khẩu hiệu bề ngoài để làm vừa lòng công luận. Từ 2014 tới nay, các quyền tự do báo chí và ngôn luận tại Thái Lan từng bước bị thu hẹp. Quyền tự do hội họp không còn tồn tại. Mọi chỉ trích nhắm vào chế độ, mọi bình luận về toàn cảnh chính trị Thái Lan trên các mạng xã hội đều bị nghiêm cấm và có thể dẫn đến những bản án tù.
Nhưng công cụ rõ rệt nhất để tập đoàn quân sự Thái Lan củng cố quyền lực là bản Hiến Pháp được thông qua năm 2017. Hai điều khoản quan trọng nhất trong văn bản này bao gồm : thứ nhất luật bầu cử và thứ hai là điều khoản 65 trong bản Hiến Pháp mới cho phép một Ủy Ban Chiến Lược Quốc Gia điều khiển gần như toàn bộ những lĩnh vực nhậy cảm - từ năng lượng đến an ninh, từ môi trường đến giáo dục - trong vòng 20 năm. Chủ tịch Ủy ban này không ai khác ngoài tướng Prayuth Chan Ocha.
Về luật bầu cử, Hiến Pháp Thái Lan chính thức có hiệu lực từ tháng 04/2017 quy định : lập pháp trong tay Quốc hội và Thượng Viện. Thượng Viện bao gồm 200 thượng nghị sĩ, nhưng riêng trong khóa đầu tiên, quân đội đã chỉ định 250 thượng nghị sĩ. Thượng Viện có thẩm quyền đề cử thủ tướng chính phủ.
Về phía Quốc hội, luật chơi lại càng phức tạp hơn.
Hạ Viện có 500 dân biểu, 350 trong số này đại diện cho 350 đơn vị bầu cử, và được bầu ra theo thể thức đơn danh đa số. 150 ghế còn lại được bầu theo tỷ lệ. Hai hình thức bầu bán này như ghi nhận của tác giả bài tham luận "Thái Lan đi về đâu ?" khiến các đảng nhỏ thiệt thòi, giúp cho phe quân đội tránh được mọi bất ngờ như kịch bản từng xảy ra hồi năm 2001 khi đảng Thai Rak Thai của nhà tài phiệt Thaksin bất ngờ chiếm đa số ở Quốc hội.
Vậy có những đảng nào ra tranh cử tại Thái Lan lần này ? Đối lập Áo Vàng, Áo Đỏ năm xưa nay đã được thay thế bằng một bên là tập đoàn quân sự Thái và bên kia là đảng Phuea Thai, do gia đình Thaksin Shinawatra "điều khiển từ xa".
Bên quân đội lập ra đảng mang tên Phalang Pracharat có nghĩa là "quyền lực thuộc về dân". Các thành viên của đảng này chủ yếu là bên quân đội Thái và các quan chức trong chính quyền.
Bên cạnh hai đảng lớn vừa nêu, thì còn phải kể tới Đảng Dân Chủ đã hoạt động từ 70 năm qua, nhưng gần như chưa bao giờ có sức thu hút đông đảo cử tri.
Mới đây, vừa xuất hiện phong trào mang tên Anakot Mai có nghĩa là "Tương lai mới". Đại đa số thành viên là những người trẻ tuổi, chưa bao giờ tham gia các hoạt động chính trị. Anakot Mai có sức hấp dẫn trong mắt giới trẻ Thái Lan trong độ tuổi từ 18 đến 25, nhưng lại bị phần lớn công luận chỉ trích là có lập trường quá khích.
Qua việc công chúa Thái Lan tuyên bố ra tranh cử, công luận mới vừa biết thêm về đảng Thai Raksa Chart.
Nhưng đặc trưng của chính trị Thái Lan là luôn đem lại những bất ngờ. Ngần ấy những thủ đoạn của tập đoàn quân sự Thái để bám trụ quyền lực nhưng tới nay, các thăm dò về ý định bỏ phiếu cho thấy đảng Phalang Pracharat của bên quân đội hiện thời chỉ được từ 4 đến 5 % cử tri ủng hộ.
Thanh Hà