Trung Quốc đẩy mạnh các giả thuyết không có cơ sở trong khi cuộc điều tra về nguồn gốc của Covid-19 tiếp tục

IPDForum, 21/12/2020

Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) tiếp tục tung ra các giả thuyết không có cơ sở về nguồn gốc của đại dịch gây chết người được phát hiện đầu tiên ở Vũ Hán, Trung Quốc, ngay trong thời gian một nhóm các chuyên gia y tế quốc tế điều tra về nguồn gốc của vi-rút corona.

Các trường hợp mắc Covid-19 xuất hiện ở Vũ Hán vào tháng 12/2019 trước khi biến thành đại dịch toàn cầu. Ảnh : NDTV

Các tuyên bố của Trung Quốc — thổi phồng đến mức khơi gợi rằng Covid-19 đã xuất hiện ở các quốc gia khác và được đưa đến Trung Quốc bởi binh lính của quân đội nước ngoài hoặc qua nhập khẩu hải sản đông lạnh — đã bị nhiều nhà khoa học bóc trần. Trong một trường hợp, các hãng truyền thông dưới sự kiểm soát của nhà nước Trung Quốc đã trích dẫn từ các nhà nghiên cứu của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc mà cũng do nhà nước quản lý. Mặc dù các phát hiện của họ vẫn chưa được xác minh thông qua quy trình thẩm định đồng cấp (peer review) nghiêm ngặt. Nghiên cứu này sau đó đã không được xuất bản.

"Đơn giản là tôi không thấy những báo cáo đó đáng tin cậy theo bất cứ cách nào, và tôi không nghĩ có ai cảm thấy thế", nhà nghiên cứu vi rút Edward Holmes của Đại học Sydney nói về những lời quả quyết rằng vi-rút này đã xuất hiện từ bên ngoài Trung Quốc. "Những tuyên bố khác biệt thì cần bằng chứng khác biệt", ông Holmes nói với Đài Phát thanh Truyền hình Úc (Australian Broadcasting Corp, ABC) vào tháng 11 năm 2020.

Ông Mike Ryan, giám đốc phụ trách công tác ứng phó khẩn cấp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phát biểu cũng trong tháng đó : "Tôi nghĩ nếu chúng ta nói rằng căn bệnh không xuất phát từ Trung Quốc thì nhận định đó có tính giả định rất cao".

Hai nhà khoa học của WHO đã đến Trung Quốc vào tháng 7 năm 2020 để xem xét dữ liệu cùng với các quan chức và nghiên cứu viên của Trung Quốc, và ông Ryan cho biết các điều tra viên của WHO dự định sẽ đến thăm chợ bán thực phẩm ở Vũ Hán, trong ảnh, nơi mà vi-rút này được xác định lần đầu tiên vào tháng 12 năm 2019. Theo The Straits Times, một tờ báo tiếng Anh ở Singapore, ông này nói : "Rõ ràng từ góc độ y tế công cộng là bạn phải bắt đầu các cuộc điều tra tại nơi các ca nhiễm ở người xuất hiện đầu tiên".

Các nhà nghiên cứu phải đối mặt với những trở ngại lớn, về mặt khoa học và chính trị, trong việc lần theo dấu vết nguồn gốc của loại vi-rút đã gây bệnh cho 67 triệu người và làm hơn 1,5 triệu người tử vong trên toàn thế giới tính đến đầu tháng 12 năm 2020. Mặc dù nhiều nhà khoa học tin rằng vi-rút Sars-CoV-2 có nguồn gốc từ dơi, nhưng không rõ nó lây lan sang con người như thế nào, theo tạp chí khoa học quốc tế Nature báo cáo vào tháng 11 năm 2020.

"Tìm một con vật bị nhiễm Sars-CoV-2 giống như mò kim đáy bể", bà Angela Rasmussen, một nhà vi-rút học tại Đại học Columbia ở thành phố New York, nói với Nature. "Có thể người ta sẽ không bao giờ tìm thấy một ‘con dơi phát tán dịch bệnh.’"

Theo ông Linfa Wang, giám đốc chương trình bệnh truyền nhiễm mới của Đại học Y thuộc Duke-Đại học Quốc gia Singapore (Duke-National University of Singapore Medical School), cho biết, cơ chế đá trách nhiệm của Trung Quốc "đang cố gắng làm mọi cách để chứng minh rằng đó không phải là vi-rút Trung Quốc" càng làm thách thức này phức tạp hơn. Ông Wang là một thành viên trong nhóm nghiên cứu WHO đã điều tra nguyên nhân gây bùng phát hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng ở Trung Quốc vào năm 2003. Ông nói với Nature rằng hoạt động nghiên cứu quan trọng về Covid-19 đã bị che giấu vì các chiến thuật nghi binh của Trung Quốc.

Việc Trung Quốc đè nén sự minh bạch ăn khớp với một lối hành xử quen thuộc trong năm qua, từ những công bố ban đầu đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng của vụ bùng phát dịch bệnh ở Vũ Hán đến việc che đậy những dữ liệu về tính an toàn và mức độ hiệu quả của các loại vắc-xin do Trung Quốc sản xuất hiện sắp đến giai đoạn phân phối rộng rãi.

Các tài liệu nội bộ bị rò rỉ từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh tỉnh Hồ Bắc (Hubei Provincial Center for Disease Control and Prevention), bao gồm Vũ Hán, cho thấy trong những tháng đầu của đợt bùng phát số lượng ca nhiễm bệnh được xác nhận nhiều hơn đáng kể so với con số mà các quan chức Trung Quốc công bố công khai, theo CNN đưa tin vào tháng 12 năm 2020. Các chuyên gia cho rằng những công bố thiếu nhất quán của Trung Quốc đã cản trở các nỗ lực trên toàn cầu nhằm ngăn chặn vi-rút và phát triển vắc-xin để cứu mạng người.

Ông Yanzhong Huang, một nghiên cứu viên cao cấp về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Council on Foreign Relations), nói với CNN : "Rõ ràng là họ đã phạm sai lầm — và không chỉ những sai lầm xảy ra khi bạn đang đối phó với một loại vi-rút mới — mà còn là những sai lầm gây ra bởi sự quan liêu và động cơ chính trị trong cách họ xử lý nó". "Những điều này đã gây ra hậu quả trên phạm vi toàn cầu".

Những sự kiện trong quá khứ của Trung Quốc không báo hiệu điềm lành cho những điều tra viên của WHO.

Bà Raina MacIntyre, một nhà dịch tễ học tại Đại học New South Wales ở Sydney, nói với ABC vào tháng 12 năm 2020 : "Tôi nghĩ khả năng để nhóm này đưa ra bất kỳ phát hiện đột phá nào có lẽ bị hạn chế". "Sẽ có nhiều loại áp lực khác nhau dồn đến, vì vậy tôi đoán rằng nhóm đó sẽ đề cập đến các khía cạnh ít gây tranh cãi hơn của cuộc điều tra".

IPDForum