Hải sâm, vú nàng, máu và nước mắt (VOA, 13/06/2017)
Nói về đất Quảng Ngãi là đang nói đến một vùng đất có nhiều mộ gió để tưởng nhớ các ngư dân đã bỏ mình trên biển và cũng nói về một làng chài mà ở đó, đời sống ngư dân chưa bao giờ bình yên.
Nếu như làng chài Lý Sơn luôn bất an bởi ngư dân luôn bị tàu Trung Quốc đâm chìm, thậm chí xả súng thì làng chài Sa Kỳ, đặc biệt là ngư dân xã Bình Châu lại luôn thấp thỏm bởi lựa chọn chẳng đặng đừng của họ. Đó là đánh bắt trộm hải sâm, vú nàng ở các vùng biển của nước khác.
Hầu hết các gia đình có người bị bắt đều ngại tiếp xúc với người lạ và đóng cửa khi có ai đó bước vào xóm.
Hải sâm, vú nàng là tiếng gọi đầy ma lực mà cũng đầy rủi ro.
Ông Khái, ngư dân xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ với VOA :
"Họ lặn bắt hải sâm thì thu nhập lớn lắm. Một ký họ bán được 700 ngàn. Nếu trúng thì một người được vài trăm triệu, ít thì vài chục triệu".
Ông Thương, thợ lặn hải sâm xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi cho biết :
"Nhà nước không có ủng hộ gì hết, vì nhà nước mình cũng cấm, nhưng mình qua bên đó mình đi ăn trộm".
Làng chài Bình Châu có ba nhóm đánh bắt cơ bản, nhóm gần bờ, nhóm xa bờ và nhóm bắt trộm hải sâm, vú nàng. Những người không còn đủ sức thì đánh bắt gần bờ, những người không sợ Trung Quốc thì ra ngư trường Hoàng Sa đánh bắt và người muốn đổi đời, liều lĩnh một chút thì đi đánh bắt trộm hải sâm, vú nàng ở vùng biển các nước khác như Papua New Guinea, Philippines, Australia…
"Họ đi lặn hải sâm thì đi hai tháng, ba tháng mới về. Qua tận Pháp, Úc, Papua [New Guinea] mới có", ông Khái nói. "Còn mình làm lưới ở đây, hồi êm ái thì bình thường nhưng hồi mưa gió, nước chảy thì nguy hiểm lắm!"
Những ngư dân đi đánh bắt trộm không nhận được hỗ trợ gì của nhà nước, theo lời ông Thương. "Vì mình trộm bên nước của họ, mình đi làm bên nước họ mà bị bắt thì mình tự bỏ tiền ra mà chuộc về thôi chứ nhà nước không hỗ trợ đâu, bên Hoàng Sa mới có hỗ trợ", ông nói.
Hiện nay tại Việt Nam, giá thành một ký hải sâm tươi là 800.000 đồng, một ký vú nàng là 1,6 triệu đồng. Nhưng để có một ký vú nàng hay hải sâm bán ra thị trường, cái giá phải trả của người thợ lặn trộm không hề nhỏ chút nào.
Nếu không bị các nước chủ quyền vùng biển bắt nhốt, phạt tù thì cũng bị chính công việc giết dần giết mòn bởi lặn ở độ sâu 70 mét, 80 mét dưới đáy biển trong vòng vài giờ và tiếp xúc với khí độc, áp suất cao, nguy cơ hỏng bình hơi và vỡ mạch máu rình rập.
Dường như cái chết có thể đến bất kì lúc nào với người lặn hải sâm, vú nàng.
Ông Hùng, người có nhiều kinh nghiệm và hiểu biết trong nghề thợ lặn, ở Quảng Ngãi nói :
"Đại đa số người đi lặn về là bị [liệt] hết, vì lý do vì sao, vì không có tiền để chữa bệnh, vì ra ngoài biển, lặn sâu quá, độ độc hại quá nhiều. Từ đó dẫn đến việc họ bị bệnh hết, nằm một chỗ".
Vì kế sinh nhai, những người thợ lặn bắt hải sâm bất chấp mọi nguy hiểm tới tính mạng của chính mình. Ông Thương chia sẻ thêm :
"Khổ lắm, đi đây thì không đủ xăng dầu, đi ra Hoàng Sa thì bị Trung Quốc dí. Ở biển mình thì không có hải sâm, vú nàng, vậy nên cứ lén lén vượt ra biển nước ngoài để khai thác lén lút".
Rủi ro nhỏ của người thợ lặn là mất vốn, bị bắt nhốt tù, lao động khổ sai và rủi ro lớn thường là cái chết, mọi sự chấm hết, bỏ lại vợ con, cha mẹ già bơ vơ, lạc lỏng. Như trường hợp cái chết của chồng chị Thúy ở xã Bình Châu là một ví dụ đau lòng.
"Sống ở đây thì không làm biển thì biết làm gì", chị Thúy nói. "Biết ảnh đi lặn thì nguy hiểm đó nhưng biết làm sao. Một bữa trưa em nghe tin bị sự cố bình hơi, ảnh chết. Từ đó gia đình mất đi ảnh, em phải bươn chải qua ngày để nuôi con".
Người ta thường nói rằng nghề biển, đặc biệt là nghề lặn hải sâm, vú nàng là nghề giàu có, xài tiền như lá mít và đôi khi vứt tiền qua cửa sổ. Nhưng người ta cũng nói với nhau rằng sự giàu có của nghề biển và thợ lặn hải sâm, vú nàng ở Việt Nam giống như bọt nước, thoáng chốc đã thấy trắng cả vùng và thoáng chốc tiêu tan.
Và có vẻ như hiếm có nơi nào chúng tôi đến lại im vắng đến lạnh lùng như xóm thợ lặn ở xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.
Nhóm cộng tác viên của VOA
*******************
Ngư dân Việt đánh bắt xa bờ : Thế lưỡng nan ! (RFA, 13/06/2017)
Thực trạng ngư dân Việt Nam đi đánh bắt xa bờ bị nước ngoài bắt giữ, hủy tàu ngày càng tăng. Phóng viên RFA ghi nhận thực thế tại một làng chài ven biển thuộc tỉnh Bà Rịa, nơi có năm tàu cá bị bắt giữ trong tháng 5.
Tàu cá của ngư dân Việt Nam. RFA photo
Chính phủ Hà Nội vào sáng ngày 30 tháng 5 họp đánh giá tình hình thực hiện những chỉ thị về việc ngăn chặn, giảm thiểu và chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân Việt Nam khai thác hải sản trái phép ở vùng đặc quyền kinh tế nước ngoài.
Theo nhận định được đưa ra tại cuộc họp do phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng chủ trì với sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ban, ngành trung ương và một số địa phương ven biển trong nước, thì tình trạng ngư dân Việt Nam đưa tàu đi khai thác trái phép ở những vùng đặc quyền kinh tế nước ngoài gia tăng.
Nguyên nhân được Hà Nội nêu ra là vì lợi ích kinh tế, nhận thức của người dân chưa cao, ý thức chấp hành pháp luật của một số chủ tàu chưa nghiêm, công tác quản lý Nhà nước chưa đồng bộ, các cấp chính quyền cơ sở vào cuộc chưa thật sự kiên quyết, chế tài xử phạt chưa nghiêm.
Truyền thông trong nước cũng loan tin về tình trạng ngư dân Việt Nam vi phạm vùng biển của Indonesia và bị bắt giữ thời gian qua có xu hướng tăng mạnh.
Từ đầu năm đến nay đã có 42 tàu với 392 ngư dân bị bắt giữ, trong đó riêng trong tháng 3, số tàu vi phạm và bị bắt đã tăng đột biến lên con số 35 tàu với 330 ngư dân.
Mỗi chiếc tàu, trung bình có giá tầm 6 đến 7 tỷ đồng, nếu bị bắt thì có nguy cơ bị phá hủy. Vậy tại sao ngư dân cứ liều mình đánh bắt ở vùng biển nước bạn ?
So mấy năm trước năm nay ít hơn nhiều. Mình đi đánh bắt ở cảng biển Việt Nam này nó không có, nó kiệt quệ hết. Chỉ có qua Indo thôi mà qua Indo người ta bắt. Hợp đồng người ta không cho, mà cứ qua đánh ở biên á. Ghe cộ người ta cứ bắt dần dần Mình đánh ở biển VN toàn cá ‘heo’ không à, cá xấu lắm Cá mắm càng ngày càng ít. Đi mấy tháng ngoài biển mà cứ gửi vô được ít, mà cá heo không à. Hồi trước tụi cô làm là nhiều lắm, làm ngày làm đêm. Cá giờ không còn.
Đánh ở VN không còn cá phong phú nữa. Cho nên lượng cá, ví dụ như cá hồi xưa là cá mười mấy hai chục ngàn, nó nhiều, hôm nay con cá còn chừng mình bán 5 ngàn.
Người dân ở xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa bao đời nay làm nghề biển là chính. Nhưng thực trạng hải sản kiệt quệ, người dân biết làm gì ? Trong khi đó mỗi chuyến đi biển dài ngày cần chuẩn bị rất nhiều thứ, vì vậy số tiền bỏ ra không hề nhỏ. Nếu như tay trắng trở về thì lỗ. Chị Hồng cho biết tình hình :
Nói chung thì con cá phong phú, cá có giá nó không còn nữa. Nó rất là ít. Còn lượng cá rẻ tiền thì nhiều, nó vẫn còn… thì làm sao mà ra tiền, trong khi đó tổn phí rất là cao. Tổn phí nó đi tới mấy trăm triệu lận. Tổn phí bây giờ cũng tầm giá 700 triệu, mà chuyện biển có thể vô với giá có 500. Vậy làm sao mà ra tiền ?
Lỗ thì ghe cứ phải đi, cứ phải hoạt động chứ bây giờ nếu mình neo ghe ở nhà thì cũng tiêu. Ghe hư hao, rồi bạn bè không có tiền nó xài.
Nói chung nếu cá mà hạ nữa chắc buộc ghe đậu bờ. Mỗi ngày nó mỗi lỗ chuyến như vậy làm sao mình làm nổi. Đầu năm tới giờ mỗi ghe lỗ cũng phải 100-200 triệu.
Cả gia đình dựa vào nghề đánh bắt cá, biết làm gì khác ? Trong khi đó, cơ quan chức năng Việt Nam không đi sâu sát tìm hiểu tình hình, các quan chức chỉ biết đăng đàn kêu gọi ngăn chặn người dân vi phạm.
Họ qua giáp ranh đó họ đánh kiếm ít cá về kiếm tiền dầu…mà cứ hé qua Indo người ta bắt. Trước người ta cho chuộc chứ giờ người ta bắt là mất luôn.
Dân ngư phủ đi làm thì đâu có biết được, cứ ra ngoài biển rộng mênh mông cứ làm tới chừng đụng chuyện tới nước ngoài nó bắt mới biết thôi.
Nó vô tới biển mình 3 chục lý nó bắt luôn, có mấy đôi bây giờ lên báo rồi đó. Tình trạng đó có cuối cùng có làm gì đâu. Hổm nay hải quân nước mình không ra,nhưng mà nước ngoài tàu hải quân nó ra giữa hai bên ẩu đả cuối cùng có làm được gì đâu.
Ông Trần Minh Cừ, Tham tán Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia, cho biết : "Để ngăn chặn tình trạng gia tăng này, Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia đã đẩy mạnh công tác phối hợp với các cơ quan hữu quan ở trong nước để phổ biến, tuyên truyền các thông tin cảnh báo, kiến nghị đề xuất các giải pháp hữu hiệu để giảm thiểu tình trạng.
RFA tiếng Việt