THAAD tiếp tục khuấy động quan hệ kinh tế Trung-Hàn (RFI, 09/02/2017)
Chính quyền Trung Quốc vừa đình chỉ một dự án xây dựng hàng tỷ đôla của tập đoàn Hàn Quốc Lotte, trong bối cảnh Seoul lo ngại về những biện pháp của Bắc Kinh trả đũa kế hoạch đặt hệ thống lá chắn chống tên lửa của Mỹ trên lãnh thổ Hàn Quốc.
Hệ thống chống tên lửa Terminal High Altitude Area Defence - THAAD của Mỹ. Ảnh minh họa. REUTERS/U.S. Department of Defense
Tập đoàn Lotte đã dự định thực hiện một dự án địa ốc rất lớn ở Trung Quốc với vốn đầu tư hàng tỷ đôla, thế nhưng lấy lý do không đảm bảo các quy định về phòng cháy, chữa cháy, hôm qua, 08/02/2017, chính quyền Trung Quốc đã quyết định đình chỉ dự án này.
Cũng trong ngày hôm qua, tập đoàn Hyundai cho biết có thể phải thuê các công ty Trung Quốc sản xuất pin, để lắp ráp một kiểu xe chạy bằng điện sẽ được bán ở Trung Quốc, vì không thể sử dụng pin của các công ty Hàn Quốc.
Đây là hai ví dụ mới nhất cho thấy dường như Trung Quốc tiếp tục thi hành các biện pháp trả đũa Hàn Quốc về kế hoạch triển khai hệ thống lá chắn chống tên lửa THAAD ở miền Nam Triều Tiên. Đối với Bắc Kinh, hệ thống tên lửa này đe dọa đến an ninh của Trung Quốc, và sẽ chẳng giúp gì cho việc giảm căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.
Từ tháng 12/2016 đến nay, nhà chức trách Trung Quốc đã tiến hành nhiều cuộc thanh tra phòng cháy, chữa cháy, hoặc điều tra về thuế tại phần lớn các cơ sở của Lotte, tập đoàn đứng hàng thứ năm của Hàn Quốc.
Khi được hỏi là hệ thống tên lửa THAAD có ảnh hưởng gì đến dự án của Lotte ở Trung Quốc, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Lục Khảng hôm qua chỉ trả lời rằng ông không rõ về quy chế của dự án đó. Nhưng ông Lục Khảng nhắc lại lập trường của Bắc Kinh chống THAAD.
Trên thực tế đúng là có sự liên quan giữa Lotte với THAAD, bởi vì hệ thống lá chắn chống tên lửa này theo dự kiến sẽ được đặt tại một khu đất mà một phần hiện là sân golf do tập đoàn này sở hữu. Hội đồng điều hành một công ty của Lotte sẽ phải biểu quyết về đề nghị của chính phủ Seoul trưng dụng đất làm nơi đặt hệ thống THAAD.
Không chỉ các dự án đầu tư, ngành du lịch Hàn Quốc cũng đang bị thiệt hại, do hệ thống lá chắn chống tên lửa này. Chính phủ Trung Quốc đã loan báo với các hãng du lịch Hàn Quốc là họ sẽ cắt giảm 20% lượng du khách từ Trung Quốc. Sau đó, vào tháng 12/2016, Bắc Kinh đã bác yêu cầu của các hãng hàng không Hàn Quốc mở thêm các chuyến bay giá rẻ giữa hai nước nhân mùa cao điểm tháng Giêng và tháng Hai 2017.
Theo thống kê của Viện Triều Tiên về Thống nhất Đất nước, một tổ chức nghiên cứu của chính phủ, kể từ tháng 07/2016, khi Seoul loan báo quyết định triển khai THAAD, Trung Quốc đã thi hành 43 biện pháp trả đũa Hàn Quốc, bao gồm đủ mọi lĩnh vực, từ việc chặn nhập khẩu mỹ phẩm và điện tử, cho đến việc hủy các chuyến trình diễn của các nghệ sĩ nổi tiếng Hàn Quốc.
Một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc có thể lợi dụng khủng hoảng chính trị hiện nay ở Hàn Quốc để kích động thêm phong trào chống hệ thống THAAH ở nước này, với hy vọng sẽ thuyết phục được tổng thống tương lai của Hàn Quốc ngăn chận dự án lá chống chắn tên lửa.
Vào lúc Hàn Quốc đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống diễn ra trễ nhất là tháng 12 năm nay, Bắc Kinh cũng đang nỗ lực cải thiện quan hệ với đảng Minjoo, đảng đối lập có lập trường chống hệ thống THAAD.
Thanh Phương
*********************
Hàn Quốc : "Danh sách đen", công cụ kiểm duyệt văn hóa (RFI, 09/02/2017)
Hàn Quốc : Chính quyền ngăn chặn bộ phim tài liệu "Diving Bell" (Chuông lặn) về thảm nạn phà Sewol, tháng 4/2014. Ảnh : Youtube
Cựu bộ trưởng Văn Hóa Hàn Quốc bị truy tố hôm thứ Ba, 07/02/2017, vì bị cáo buộc lập danh sách đen gần 10.000 văn nghệ sĩ. Đây là một bê bối mới, thêm vào hàng loạt các bê bối chính trị - tài chính của tổng thống bị đình chỉ chức vụ Park Guen-hye. Vụ danh sách đen mới này làm tăng thêm khả năng Tòa Bảo Hiến Hàn Quốc phê chuẩn việc phế truất tổng thống Park Guen-Hye, như đề nghị của Quốc Hội hồi tháng 12/2016.
Trước hết, thông tín viên Frédéric Ojardias cho biết cụ thể về danh sách đen :
"Bà Cho Yoon-sun, cựu bộ trưởng bộ Văn Hóa, cùng với ông Kim Ki-choon, cựu chánh văn phòng của tổng thống, cả hai người bị cáo buộc đã lập ra một danh sách đen và thực thi các biện pháp trừng phạt.
Gần 10.000 nghệ sĩ, nhà văn, đạo diễn điện ảnh, họa sĩ đã bị đưa vào danh sách, vì trực tiếp phê phán tổng thống Park Guen-hye, ủng hộ đối lập… hay chỉ đơn giản là nêu lên trách nhiệm của chính phủ trong vụ đắm tàu Sewol, khiến hơn 300 người chết, cách nay ba năm.
Theo nhật báo Hankyoreh, ông Kim Ki-choon, đã từng tuyên bố muốn loại trừ hoàn toàn "các thành phần thân Bắc Triều Tiên, thống trị các lĩnh vực văn hóa (Hàn Quốc) từ 15 năm nay". Các thế lực chính trị bảo thủ ở Hàn Quốc thường gán cho những người đối lập danh hiệu "thân Bắc Triều Tiên", để làm họ mất uy tín.
Cụ thể là, những nghệ sĩ có tên trong danh sách đen không được tài trợ của chính quyền. Một số người bị loại khỏi các hoạt động văn hóa. Họ cũng nằm trong tầm ngắm của các cơ quan chính quyền, như cảnh sát hay thuế vụ. Trong số họ, có thể kể đến những nhân vật nổi tiếng như Park Chan-wook, đạo diễn đoạt giải Liên hoan Cannes, với bộ phim Old Boy, nhà viết tiểu thuyết Han Kang, hay nhà thơ Ko Un.
Bộ trưởng Văn Hóa Cho Yoon-son bị bắt giam tháng trước, và đã từ chức".
Tổng thống Park có vai trò nào trong danh sách đen này ?
Thông tín viên Frédéric Ojardias : "Nói chung, các nhà điều tra cho rằng bà Park Guen-hye đóng vai trò "tòng phạm". Về phần mình, tổng thống Park Guen-hye khẳng định không hề hay biết về danh sách này. Tuy nhiên, lập luận này không thuyết phục được nhiều người, bởi hai quan chức vừa bị truy tố hôm 07/02 nằm trong số những cộng sự thân cận nhất của bà tổng thống.
Tác động của thông tin về những bê bối này đối với công luận là rất lớn. Vụ xì căng đan này khiến người ta nhớ lại những năm tháng đen tối thời độc tài quân sự, trong những thập niên 1960, 1970, dưới thời tướng Park Chung-hee, cha đẻ của tổng thống Park Guen-hye. Nhiều nhà ly khai, đặc biệt là các nghệ sĩ, bị đàn áp hết sức tàn khốc, họ bị kiểm duyệt, thậm chí bị tra tấn trong thời kỳ này.
Người Hàn Quốc không tin rằng xã hội hiện nay sẽ trở lại bốn thập niên trước".
Danh sách đen này sẽ tác động như thế nào đến thủ tục phế truất tổng thống ?
Thông tín viên Frédéric Ojardias : "Tác động sẽ lớn. Kiến nghị phế truất tổng thống được Quốc Hội Hàn Quốc thông qua hồi tháng 12/2016 vừa được điều chỉnh, để bao gồm thêm cả tội danh mới. Tổng thống Park Guen-hye bị cáo buộc thêm là đã cách chức nhiều quan chức từ chối thi hành các biện pháp trừng phạt nhắm vào những người bị đưa vào danh sách đen.
Chúng ta cũng biết rằng bà Park Guen-hye cũng đồng thời bị nghi ngờ đã buộc nhiều doanh nghiệp lớn phải nộp các khoản tiền tương đương hàng triệu euro, nhờ vai trò trung gian của "quân sư" Choi Soon-sil.
Cuộc điều tra về danh sách đen như vậy là rất quan trọng. Kết quả điều tra ắt hẳn sẽ tác động nhiều đến quyết định của 8 thẩm phán Tòa Bảo Hiến, về việc phê chuẩn hay không đối với yêu cầu phế truất tổng thống của Quốc Hội. Quyết định có thể sẽ được đưa ra đầu tháng 3 tới, hoặc sớm hơn".
Phim tài liệu về vụ Sewol bị chính quyền ngăn chặn
Hãng thông tấn AFP có một điều tra về thực trạng giới nghệ sĩ, cụ thể trong ngành điện ảnh, bị chính quyền thao túng. Vào cuối năm 2014, một bộ phim tài liệu nổi tiếng về vai trò của chính phủ trong thảm nạn đắm phà Sewol tháng 4 cùng năm, khiến 304 người chết, trong đó có 250 học sinh.
Tại các rạp chiếu phim Hàn Quốc, trình chiếu bộ phim này, ghế trống rất nhiều, rạp vắng đến phân nửa. Vào thời điểm đó, không ai có thể hình dung ra được là chính quyền đã can thiệp để ngăn chặn công chúng đến xem phim.
Trả lời AFP, nhà phát hành phim "Diving Bell" (Chuông lặn) Kim Il-kwon cho biết ông hết sức sững sờ khi thấy các hàng ghế trống. Điều này hoàn toàn mâu thuẫn với không khí lúc đó là đi đâu cũng thấy mọi người nói về phim, rất nhiều người muốn được xem phim.
Phải đến hai năm sau, khi vụ bê bối bùng phát, bộ trưởng Văn Hóa Cho Yoon-sun bị bắt giữ, quan chức này bị cáo buộc là đã cho mua ồ ạt vé xem bộ phim tài liệu về vụ đắm phà Sewol, để ngăn chặn khán giả Hàn Quốc.
Vụ bộ phim tài liệu về đắm phà bị nguyên lãnh đạo bộ Văn Hóa can thiệp chỉ là một trong các ví dụ. Các quan chức đã can thiệp từ trong bóng tối để trừng phạt những ai dính dáng đến "Diving Bell". Công ty Cinema Dal của nhà phát hành Kim Il-kwon, đã không còn nhận được các tài trợ, sau khi cho ra mắt bộ phim khiến chính quyền tức giận.
Liên hoan Busan cũng là nạn nhân
Nhà phát hành Kim Il-kwon kể lại là đã được một số quan chức chính quyền nói thẳng về khả năng bị cắt tài trợ, nếu cố tình phát hành "Diving Bell", điều mà trong cả đời làm việc từ hai mươi năm nay, ông chưa bao giờ thấy.
Liên hoan phim quốc tế Busan, liên hoan điện ảnh lớn nhất Châu Á, cũng là một nạn nhân. Từ khi chiếu phim "Diving Bell", tài trợ cho Liên hoan Busan bị cắt giảm mạnh, và ban tổ chức liên tục phải đối mặt với các cuộc điều tra, kiểm toán từ phía chính quyền.
Đồng giám đốc Liên hoan Busan, Kang Soo-yeon, khẳng định các thành quả của điện ảnh Hàn Quốc, trỗi dậy từ những năm 1990, đang bị đe dọa.
Một chuyên gia về điện ảnh Hàn Quốc, đạo diễn Lee Jang-ho, 71 tuổi, nhấn mạnh các trợ giúp của Nhà nước cho nền điện ảnh là rất quan trọng, thế mà giờ đây, chính quyền chỉ khuyến khích các dự án làm phim, gọi là "yêu nước", như cho thấy các chiến binh Hàn Quốc dũng cảm chống lại kẻ thù Bắc Triều Tiên, hay thành công kinh tế dưới chế độ độc tài. Điều này, theo ông, đi ngược lại "tinh thần tự do biểu đạt, vốn là nền tảng sức mạnh của văn hóa Hàn Quốc".
Trọng Thành